A N î l q y r

R H E T . R E SL, A. T

'

I PJ I

e 1 u v s L V P V S,

A Q I L A R O M AN V S ,

I V L I V S R V F I N I A N V S ,

C v R 1 E O R T v N A '

r 1 A N Confulti ar tis R hetor ics:fcholicx l ibri

‘

I I I .

M A R 1 1 V 1 c T o R. i N 1 Expofitio in librosR hetonCiccr i8 v L D 1 '

1‘

I I

'

V 1 c T 0 R I 5 Inflitut ioncsOracor ix.

E M p 0 R I v s“

R H E T 0 R dc E thbpmia ac loco communi.E iufdcm dern6ftrariux ac deliberat iuxmaterialeprxcepta .

A v R E L 1 1 A v G v s T 1 N principia Rhctor icc3.I vu 1 S E V E R I A N 1 Syntomata .

R v F F 1 N v s dcCompofiticnemetris oratorum .

P R I S C I A N V S Cg’E S A R I E N S I S dc prxcxercitamentis

Rhetorxcx.

k . …

A v R F. L . C A s s I O D o n v s , Dc artc R_

hctor ica

B E D A deT ropis facraz Scripturx.

I s 1 D 0 R v 5"

dearteR hetor ica.

A N 0 N YM v 8 delocis_

R hetor icis .

A B 1 N 1 A I.… c v 1 N 1 dear teR hetor icaDialogus.

dg: figur is fcntcntiarùm'

cglocutionis.

Omm):ex codd.manufe. cmendatiom We!auf?iom .

Exbibliorhcca FR A N C 1 3 C 1 euo xaxI C.

Index in omnes fugcrior cs authores°

P A R I S I I &Apud AMB R O s VM D R O v 1m r ,via lacobxa

(ub fcuto Solari.

C I D.‘ I D. X C I X .

£ & J Z ZL E G ! Q & ? 9 I L

& dlangainfeliciaquam défid llim ismm hor tzèlos qui m /fzfiimi 0mem nt,àa r é am

mentesfwz

'

gé srvaciÉm adwgrìzjjh fx 14m

“,®tp0fi

i‘

mz tos tumultw =vixfm'

nomimk ipfxMem im n

m memz’nm f.@efiwjt tandem ma ior illa m lnm ita»…v;iamqwe44150L atina taxz

'

mwpm‘a ttollera

awdetRhefar z’cmN ec er itquodAthenia inm’dm;

L a tium :@*

quamaziso£vz ixègwam’a fifa41…

tiàserneregq/Éz'

at facilè cede!R omam red—ixam a

tim à/împlz'

citm qw bwmiledicendz'gmm ali

qwntulìéfapm mediocreextulif,xqwaanima con»

C T R.

R 1 s c IKamulinepales,leé far ,t@uiybar rm tiàm [qua lm tema c defi rfum widem nt R hei or im mmpwm

@ m nequeMufarum fco «

pulosquifquam fuperîìrat ,Nec dié ’cifiudiofuserat.

t Flaminim fi ala afcmdcrerelégio/à mpnta t . L icea t ajlu

tig Atticùfamndz'

ammfua r i'

ìmagn m tiam

am é itiasè q/Zenta re;e’y‘

fuperbiwcdmdio qua rerewr ita tzh H ac de Ronfl ma fa c

licitem cwer èproloqua r ,doéîiflwimm Fm n

cifcumP itlyomm I C.otio necotio/o'

v a r ia:@d a

r ia L afinxfi r iptoresmm 7)

bwdiligentifiz'

m è olim ca[latom uéîiaresamm zmdatioreslocis innumempitiumVzéîorem£ ma r i am

p mm recagnitum 46V.C . lm

é windcmmliéwferys;vt Éonopublico exm r recen/ à i/fc. M t ofcimmes

mm openscomtijfzm as amm

aufi am m endif nonpaucù inquinamm nt .

ma P it/mmm:quoqumuto‘gmp/M inter illo: depo/IM , malàm ,

Jlegulatafi mtrvt indefié imulta

tato hoc oper e diffé îfi flagit, i4ex/aiéen mmìm èpatuer int .H466 i ammquidquidq/ì,pmfla renihil*volo.noxa fo/utum non cj]

"epalam reà ’

è pron%tio…

(@dn i in m ala fcgetebohum aliquod fp icum fipereperim’? Vale.

E X

R V T I L I I L V P I D E

F I G V R I S S E N T E N T I A R VM E T

E L O C V T Î O N I S L I B R O I .

R o 3 A D o n o s 1 s . Hoc fchem a duobusm odi s fieritra& ar i

po tefi .N ain fen ten tiis duabus, au

\t plun

bus propo ms, fua cuiquerano vel pofier 1us reddetut ,v el fiatim fub vnaquaquefen ten tia fubiungerur .% ibus pofierius ra tio fub1nfer tur , huìufin od1 (un t .D 1 M o s T 11 E N 1 s Nonen 1m pari ration e Ph1hppus, atquenos diuerfis

'

rebusmedetur zfed illequeeo n ititur ,quoad ref htuat atqueexuperet.nos cò trà,fizatim vinc1med1tamut .llleen im pro laude,ficut ro patr ia,prxlia tur nobis autem fi n ihilaccedit m ali, fatis, ac n im ium on i videtur. Cum finguh s en ten11is fia_tim ratio fi1biungitur hoc exemplo . D 1 M E 1 ' R 1 1 p H A L E R E 1 , N am

quod beneficium tem pore ca pien ti datur ,gr at umefi . vtilitas enim ac

volun tas accip iendi, honorem dan tis faci t ampliorem . At quod ferodefyderan ti dari darur ingratum efi .am iffo en im tempore vdhtatis,cadir accipiendi cupidi tas .S Y N A T H R 015s M v s . Hoc fingulis verbis plur ium verbo

rum coniun& ionefieri potefl.5ingulis verbis hoc 0 L 1 A Re11 1 ,Sed cumad fupplicium fumendum feconfirm aret mul ta fimuleum reuocaban t:ofiìcia confuetudo tem pus ,exifi im atio , periculum religioquaefingula proprias ei cogitati011es ad rem orandum fub iicieban t. I temD 1 M oeH A R 1 s,N amqui s haec fimulvn iuerfa perpeti po iîi t, timoremm o rbum

, fene&utem , con tumeliam, inopiam ,vim quarumqueeriis vnares,ger fefan sefi grani s ad praeferendum. Sed in conifi& ioneplur ium

ver orum huiufmodiefi . L Y 0v R G I , Nem o en im nocens finefumm omem oreefl, Iudices,fed multa fimule1un perturba nt. quod adeft follicitudin is

fplenum , quod futurum efi: form idolofum , lex par amm fuppli

cium o en tans,v1tia ex vitiis coa& a,occafionem arguendimalefia i captans inim icuszquaequotidiano vehem en ter eius animumexcruciant.

A

P. R V T I L I I L V P I

P A R 0 N 0 M A s 1 A .Hoc,aut addenda,aut demehda, autmutanda, autpo rr igenda,aut contrahenda li tera aut fyllabafieri confueuit:e

'

fiquehuiufmodi. Non en im decet hom inem generemobilem m obilem videri.nam cum om n ibus hom in1bus, tum m axim em axim o cuiqueinconfigmtia turpitud1niefi . Item , Ad kuius fceleratifi im i operaqu1 fui t locus religiofiilimus n 1m 1rum quia traditam (ibi publicorum cufiodiam

rum , non honor i, fcd oneri effeexifiim auit.

P A R A D 1 A 3 T 0 L 15. Hoc fobem a pla tes , aut duas res quaeviden turvnam vim habere,difiungitz& quan tum difient, docet, fuam cuiquepropriam fen ten tiam fub iungendo . H Y 9 E R 1 D 1 s Nam cum caeterorumopinionem Fallereconan s tuterefrufi rar is. non enim probas .te proafiuto fapien tem in tellignpro còfiden te, for tem zpro illiberali,dfligen temrei fa1m liar is:pro m aleuolo ,feuerum . nullumefi en im vitium , quo virtutis laude gloriari pofiîs. Hoc idem fchem a (elet i llufir iusfieri cum ra tio

pr opofito fubiungitur . Idefi huiufin od1 .(lu_apr op ter nolo te £epiusparcumappd lare,cum fis auaru5 .N am qui parcusefi ,vmur eo quod fa tisefitucon trà ,proprer auan tiam ,quo plus habes,m agiseges. I ta non tam diligen tia: fru&us,qììàm inop1aem ifer 1a te confequim r .

A N A c L A 3 1 s . Hoc fchem a fieri (olet, cum id quod ab al tero dié lumefi , non ineam m en tem qua in telligitur fed in allam aut con traria mexCip1tu1

‘

.I- Iuiufin odiefi vulgare illud P r oculeianù' . P roculeius cum fihunr(num m oneret hor taretur auda&er ex bon i 's ipfius fumptum faceretquas in res vellet atque opusefiè t nec tum den iquefper aret libertatemlicen tiàmquev tendi futuram cum pater deceflìifet cui vino patre prom 1fcueomn ia hcerent zFilius refpondrfiè t, nonefieopus £:epeeadem ora

tionem onet i, nec fepatr iè m ortemeXpeé tare. Cui P r oculeiuspa ter fubiecit, Immo vero m inim e m eam m or temexpeé l:es nec properesm oliti ,Vt veloc1us_m or iar . Pla to inter rogatusqui refp

'

ub.beata fieret, refpondifièd icitur , 51 autqui fapiun t, imperarezautqui impera nt,fapered1fcant.ltemTheophrafiusd1citm:dixilleP rudentis effe officium am icitiam probatam ap etere non appetitam probare. Item Ar1fiorelesdicitur dixifiè ,Blus. ci e vi tam beatiilîmam cuius for tun zefapienua, fapientiaefortuna fuppedi tet.E D 1 B 0 L E . Hoc fchem adupliciter fier i confueuit cum pluribus

diuerfis fe11ten t1is aut vnum , aut idem verbum fi ngulispraepon itur autvarieras verborum quaetam en ca ndem vim in ter febabear . qua ab vnoverbo faepius profia fcunrur [un t hu1uiinodi. L Y 0v R o Nam cumiuuen tus coucitata 1emerearm a caperer , & quietos

“

T heifalosm anulaceffcr_econaretut : iure ego fenatum coegi authon ta tefua compr imereadolefcennumviolen tìam . Egoquaefio r ibus in term inatus (um nefumptum fi lpendio prxberent. Ego arm am en tari opatefa& o refii ti, atqueefferri arma pmlubui. I taqù

°emeavmusoperacomprellìnn , non concia

“

D E F I G. S E N T. L I B. 1.“tum

'

bellum 11011 necellàrium ferri s. I tem 11 13 G E s 1 AE Mifererùinimeitirata tan taVI S in im ic0r tun Oppugnat .M1ferem in i fofumm o quidem tem poreper icuh liberos adh1beread

communem calam itatem decernendam licitutnefi .Miferem in i fen é é luris quemeetiam fin e czeter ism alis graniter delì tigat. Varietas verborumquzeeandem vim habet , huiufmodiefi . D 1:M o s 1' 11 E N 1 s Doluiviri Athenienfes vbi illum clandefi inum hofiem impun è in tra murumvidi vagari : a: re tuli , quod omn ium vefirum facilitarem vnius fallaciaten taram in te exi commouitme,quod in accipienda iniur ia pler ofquelaetitiarn ofientan tes co noui .

15p 1 p 11 0 R A. In ter oc fchema fi1perius hoc in terefi quod in fu

periorevnum verbum plur ibus fen ten tiis an teponitur :in hoc autem om

n ium fenten tiar'ii vnum atque idem nouifiim iîverbum. s o s 1 c R A i ' 1 5 ,Non en im alius uisefi , cuius opera in has difiîcultates incider imus fedin itio ad bellum ufcipiendum vos pr imum

‘

impulit Phili pus. deinde inipfo belli labore ac periculo deferuit nos P h ilippus.noui umenun c calam ira ti nofi rzeatque culpx,fi1ccenfuit idem Philippus .c 0 15N o T E s . Hoc duorum fuper iorum fchem atrtm con iun€tionem

habet zquòd ab vuo verbo om nes fententix incipiunt, in vuo nou1f

fim è *

acquiefcunt. s 1“R A T 0 C L 1 s Og g r itis nouam rationem adm 1nil

fi randa:Reipublimeat reperire meliorem quam àm aior1bus accepifi is,non po tefi is. % xr id s rf1axim is fi11np tibus faciendis quom odo tributaneco nferatis?at confiliis captas xrar 1;opes quas cupit is, augerenon potefi is. (hreer itis quem adm odum (celere contam inat1s hom in1busparcatis;at ignofcendo nocentibus, innocentium falutè

'

cufiodirenon{po tefi is.

r»0 L Y 1» ‘r 0 T 0 N . Hoc fchema folet complimes fen tentias a'

o atquealio modo ,v t pronun tien t ur ,efferre.eL E o c H A R L 3 , Nam vehem en teradm iror Lacedaemonij fi praeter huncquempiamexifi ima tis effe, cui obhas caufas iure fi1ccenferedebeatis. hicefi en imqui nobis imploraramfpern vi& or iaeefi pollicitus.hunc vos non folùm in confilio dando caeter ispr zepofuifiis ;fed etiam in conficiendo nego tio princip

em pr aefecifiis.huic omn1um vefirum fortunas vniuerfi comm ififi is. A hoc igit urvno

pr ifiinaepollicrtation is rerùmquè gefi arum ration em repofceredebetis.I tem c 11 A R 1 s 1 1 Pa ter hic tuus nun c deniqueefi v tegefiatem mam

deberealere videatur?P atrem nunc appellas, quem priusegen tem auxiliotuo vr alienum deferuifi1?l’ atris t ufilm s es ad po tiundas opes, cuius ad (ene€tutern violandam crudelifiimus hofiis fii ifii?N 1m irum nullo confiliofilios procreamus.nam m aiorem pat tern ex illis doloris con tumelizecaprmus.

p A N A 1. 11 p s 1 s . Hoc fchema fieri folet cum id quod dic’tum (em el

cfi ,quo grauius fit, iteratur. Id interdum fit vuo verbozin terdum plur iumverborum coni1m é tiohe. Verbum fic iteramr . P Y“

1”

11 1 AE, Qg id contraA ij

4 P. R V T I L I I L V P I

tot res, tàmqueeuidentes dicere potes Demofihenes cogni tum enimefite Rem pub . venalem habuilfe, co n1tumefi . I tem 11 c 15 s 1 AE Sed infi igaba t mult1tudinis an imurn ad ellum inferendum concitarus iracun=

dia furor.furor inquam ,non ratio , finequa n 1hilvnquam populus ex fenten tia gellìt . Sed plurium v è rborum i ter atioefi hun‘

rfm od1, At ego in hI Szerumm s am icis furmfpoliatus om n ibus Indices qui non quod meodiffen t fedquòd inim icorumfa& ionem per t1muilfen t mein m ahs deferuerunt.D 1 A P 11 0 R A . Hoc fchem a cum verbum iter‘

atum aliam fen ten tiamfignificat, ac fign ificauir prim o d1&um . Idefi humfm od1,Hunc t ufrater,e1ufdem fangum is parti ceps, in hac fortuna defererepo tuifi izcuius grumn zequemuisextran orum hom inem ,modo hommem comm ouerepofifen t I tem , In vn iuerfum mulierem quidpo tius d1cam aut venus quammu11erem ?E D 1 D L o c E. In hoc ex prima fen ten tia,fecunda or itur ,exfecunda ter

tia, a tque i ta deif1 ceps co ri1plures . N am quem adm odum ca tenam mul tiin terfea rculi con iun& i v inc1fit,fic huius fchem a trs v t1h tatecom plur

’esfen ten tiaein ter feconnes comm en t. L Y 5 1 AE , Confiatìgitur Iud1ces,S 1m onem dom o fua,ab fuis duspenat1bus, vi cum fa tum a 1r11uria elle exturbatum .Nam Cheremenes cum hom iniwarm atis adeum veni t.cumvcm ffer, finevlla religione domum eiusexpunauitzexpugnata vi dom o,fam iliam abfiraxit zabfi ra é tam , torm é tis om n1îusexcruciauit:cruc1atam ,

v inxit v1n& am ,in publicum pr01ecit : opinor nefuum m aleficium taci

tum lateret, fed vt cum praetereun tes profiratam fam iliam v ideren t àvicin is rem gefiam audiren t fimul oculis antibus feelus illius vfi1rparen t. I tem L Y c v R G 1 , Atm ihi m irum videtur, quod tam excelfum.

b on i gradum hom o fumm 1 1abor isexceper it?N am cui pr zefioefi fua volun tas , indufir ius fi t neceffeefi :1ndufi r ram verò , fcien tia confequitur exfcien tia, c0pia faculta s ingen1;nafc1tur . exqua facultate vera faci lifazhc1tas laud1s ori tur.Neque enim temer è diligensfiud1um virtutis fra&us fortuna falh t . 0

P o L Y s Y N T 11 E T 0 N . Hoc fchemaeffic1tur cum fententia: multorum ar t1culorum conuen1en ti copia con tinen tur . p Y 'r 11 I AB Ille ha ncpoema confin é tum trahebat, h1c autem voc1fer abatur . concurfus veronon m edi ocris cum tam en omn es opi tulari vellen t,fed n em o auderet.n eque ibi m agifi ratus ader a t, nec circumlìncien tes,quò po rifiìmum con

fugeremus, reper 1ebamus:fed vno tempore nos pr zr fensm alum per tur babat.N

'

am pr zefens tempus acerbitatiserat plenum zreliqua m vero tim orrs. I tem D 1 A R c 11 £ ,

Partim nofir i fi leban t,par tim au

tem ingen tem clamo rem excitaban t. At hi focii,prxclara nofi ra ama lia,neutrum po terant. neque cu1m confianti filen tio ,

n eque forti clam orefi renuequid agere com ban tut .Huc accedebat ignauus tubaefirepuzus,

D E F I G. S E N T . L I B. 1.

qui n ihil eorum m en tes ad vi t tutemexcitab at,D 1

‘

A L Y 5 1 s . Hoc fchem aeon trar iumefi fi1per io_

r i .Nam demptisomn ibus ar ticulis fen ten t ix diuifzepr onun tian tur . D A D H N 1 D 1 v s , uid

autem meconùé n it facere Byz an tii?fubireP llbll.Cflîcaufaeiudicium ,m a

gno nom in i aduerfar iorum for titer refifiere,non veren periculum d i l i

gé ter pofier itatis crefcere, non m inasextimefcereconfian tg in caufa

pro vobis perfeuerare?om nia feci,vefirum commun e comm odfi fpe& àstam en non defan t qui ex tan tis m eis ofiici13 ali qui d vehn t v i tuperare.I tem L Y 5 1 A E, Om n i bus in rebus fuam confiden t1am ofien tabat. deb itum petebamus?non d1fioluebat .m inabamur?con tem nebat. lexm h1lval eb atzm ag1fi ratusneghgebat.Vem t hoc tam en nob i s nomflìm è tempus.vlcifcendi .M E T A N A . Hoc fchem a fieri folet, cum ipfefe,qui loqui tur repre

b euditz id quod prius dix1t,pofier ior i fen teutia commutat i ta vn faci tDem ofihenes.Nunc quon iam de mev t volu1 cognomfi is, 1ud1cium peripfius vm a confi 1tuam .N am dum opusefi , paren tes appella t quos fc1t1non ignotos f111fie,fed hu1ufm od1,v t om n es hosex,

ecraren tur .$ed h ic bonusvir ,grandisnatu, a tquefero ,fet o loquor ? immoverb nuper atque h i spaucis dmbus,fimul Athemenfis eloquen sefi fa&us . Item , At h icomnium fceler aufi imus, nouò m ore atque exemplo ali en i fac1noms vmdex, ipfeconfiden tiflimenon cr im in ibus, iè d arm i s reum facelfereconat us:conatusìmm 1um rem 1fieloq110r .Nam qui tan tamea dem perfecerr t ,huiulin odi incoepn d

’

untaxat arguere, penem aleficii larg1tiouem efi facere.P A R 1 N T 11 E 3 1 s . Cum in con tinen ti fen ten tia aliquid in terponitur ,

quod neque eius fi t fen ten tize,nequeomm no alienum abea fen té tia:deniquehoc fchem aefficitur . fed per iculofè pon itur zn am aut m irò inep tum , aut vehem en ter 1ucundum anti bus accedere confueui t . D 12 M o

s T H E N 1 s, Nos fc11icet omnes(v t fit)fer è repen tin o nutio perturba ti ohfiupu1mus.Adim an thus autem folus (namefi hom o multum vehemens,

in Re1pub . comm odi sfan s liber)m agno clam oreefllagitabat, v r fematushaberetur z& ,prout tempus pofiulabatîcelen ter quod opuseilè t confi 1tueretur .E iufdé ,Aud1erà a propi nquare, tum fi at1m m agifir atùm certiorem feci . vos di i 1mm or tafes (quorumefi in tem plo gefium)tefi ifico r .

ilh neglexerun tz& rem tan tam d1iferrem aluerun t : cum intetea fub1to ,

portas hofi isobfedi t .M E R 1 5 M v s.Hoc fchem a fingula5 res feparatim difponendo ,& (numcuique proprium tr1bué do ,magnam cflicerev t1h taté illufi r é c6fueuit.’

v R G I , Cuius omnes corpor isp ar tes ad n'equ1tiam fun t appofit1f

oculi ad petulan tem lafciyfiam ,m anus ad rapinam ,vm ter ad .

amdi

tatem ,vinlisnaturaem embra,qua: non«polfumus honefi è appellare ad

'6 P. R'

iV T I L I I L V P I .

omne genus corruptelxzpes ad fugam . pro 1q vt aut ex hoc vitia, àut ipfeex vi t1is or tus v ideatur. I tem A R 1 s T 0 T E L 1 s,Alexaudr0 en im Macedoni nequein del iberando confilium ,nequein rxliando virtus n equein beneficio beni 111tas deerar,fed dum taxat in iiipphcio crudeli tas.Nam

cum aliqua res duîia acc1dillè t,apparebat fapiennfiimus. cum autem còfl1gendum effet cum hofiib ii s, for ti llîmus. cum verb pr aem ium dign is tribuendum , liberaliflìmus. at cum anim aduertendum , clemen tillîmus.P A R 0 M 01 0 G 1 A .Hoc fchem à fit cum aliquot res aduerfar io con ce

dimuszdeindealiquid infer imus,quod autm aius fit quam fuper iora aute tiam om n iaqua: pofuimus, infirmet. 11 Y p 1 R 1 D 1 s , Sum e hoc ab india bus nofi ra volun tate,nem inem illi propiorem cognatum ,quàm te fuifeconcedimus. officia tua nonnulla in illum extitilfefi 1pendia vos vuafeciilè aliquandiunem o negat.Sed quid contra tefiamen tum dicis, inquofcr ip tus hicefi?I temeiufdem .% id amefaepius his verbi s de meo officiotequir is?fcr ipfifi i vt ferui s libertas daretur; fcr ipfifi i neliberi feruitutemex er itentur .fi r ipfifii v t exules refi ituerentur zfcr ipfifi i vr nequi sexilroafi5ceretur . leges igi tur quaepr oh1beban t hzec, non negligebas N on oteram , propterea quod liter isearum arm aMacedonum oppofi ta o lifieban t.A N ANo 15 0 N . Hoc fi hem a tunc rodefi ,atqueomni s eius vtilitas in

coefi zcum volumus ofienderenecei tii diiiem aut naturx, aut temporis,aut alicuiusperfonazzquem admodum feci t M Y R o N ,Ain icus m eus fui tCremon ides,& opin ione omnium m agis fam iliaris pro faluteeius,quaecunquepomi, fecizfed pofiea quam maior v is legis nofirum auxiliumab illius peri culo remouit , calam itatis ac lu&us eius particeps eram . nam

opitulandi facultas omn isetepta iam fuerat .ltem _n 15M o c 11 A R 1 s,Ni

h i len im valebat affidua pro fr atre, acm ifer icors deprecatio , cum indica

ret tyrannus:cuius crudelitas omnem natur zenecefii tudin è'extinguebat.E T 11 0 L 0 G 1 A. L Y 3 1 £ ,Rute rediens Indices hom o m aior natu,m a

gno calore,v ixfuffe1ens via:molefi iam , tamen his verb i segometmeC6folor :Fer for titer demum laborem;iam breni domum veniesexpe& atusexcipiet te defatigatum ddigen

'

s a tque am ans vxor zea fedulò ac blandè

praem 1mfi rando detrahet languorem ,& fimulfemles nutriendo recupe«rabit v 1res. c mein itinere cogitatio prope confe&um confirm abat.

P ofiea verò ,cum domum ven i ,n1hilcarum rerum inuenizfed potins bellum in tefi inum ab vxorecon tramed i ar atum .ltem D E M O 5 T H E N 1 s ,Atmed1usfidius Iudices,ego fic arb itrabar ,filium ad patr é dillb luto - vultuven turum ,

lachrym ispatr ium finum Oppleturum ,fupplicem precatar um ,obfecraturum ,bland1t1a fua,quod pet1fiè t, à patris m olli tie impetrat urum . fed hic longe aliter znîiqueincredi b i li confiden tia arm atus, ad patt ern aduolauit fient hofiiszatqueinitium fermonis cum iurgio fumpfit.

D E F I G. S E N T . L I B. i . 7E X

P . R VT I L I I L V P I D E F I GVR I S S E N T E N T I AR VME T E L O G Vo T i 0 N 1 S —L I B. 1 1.

M E T A B A s 1 s . Hoc fchem a duobusm odi s fieri folet. Ex quibus vnù'genusefieiufm odizcum abea fen ten tia '

quam propofuimus còuer rimurad a hquam perfonam , aut rem ,v t for tunam , & tìquam praefeutem appellamus, ita v t is feci t. M Y R 0 N , Haecmulier naper fui t locuples po ten sin am ore—

a tque deliciis ’

neceilìn orum ornatus eius opibus abundabat:

manus ancillarum quaefequebantur , com i tatus appellabatur .mic con tràfuhito graui cafuafil1& a vixmedi ocris ana llq dignitatem retinet.O for tuna,quàm vehem en ter te rerum vanetas oble& atz& quam m agnood ioefi tibi beatze'v itzeperpetuus

/

& confians fru&us Alterum genusefi , cum ad idquòd dem onfi rareinfiituimus ab aha re a é tion é ora

tionem nofimm reuo camqs. D E M o 5 T 11 1 N 1 s, Sed'

n im 1rum inopinans

incidi in caufam temporis huius aliena m de qua pofier 1us dicendum .

Qqapr opter ad i l lud, quodpaulo prius agendum , reuer to r .

A L L OE o s 1 5 . In hoc fchem ated i i i ifi <b feparatioefi perfon arum ,

aut rerum dem onfir atio quan tum in terf1t. 11 A B G E s 1 A E , Dmerfa fiudia adolefcen tium animum aduer teramus tametfi fratreseran t vno at«

queeodem fanguineorti . alter in fiudio landi s verfab atur , indufir ia

v ir tutis,v itam glor iofam [ed labor iofam \

fequebatur zalter i n augenda pec unia occupatus habedi cupidi tate deprauat us,fumm as di ti itiasfum

m am vir tutemex1fiim abat.I- Iic n imirfi m agis erat labor iofus qui laborem , condendi,non vrendi cauià fi1fcipiebat . Item 11 Y DE R 1 D 1» 3, Non .

en im fim ileefi viuereineequa ciuitate, vb i ius legibus valeat z& deuen irefub vulns tyranni imperium , vbi fingular is li bido dom inatur .fed neceifeefi aut legibus fretum , mem in ilfeliber tatiszaut vnius po tefiat1 trad1tum,

quotidianam comm en tari ferui tutem .

D 1 c AE 0 L 0 G 1 A .Hoc fchema fieri folet, cum xqui tatem caufaequam .

m aximebreni fen ten tia com le& imuf .ldefi huiufmodi, Qqòd fi meteprehendis, cum hom o adolel%ens lapfus fim vehemen ter erra s, qui quidnaturavaleat , ig noras acerbiifque& °i ii iquuses,q1uquod aequah ter om

nibus —putes ignofcendum ,vn i im putas, & 1n=vno arb1ttar is vind icidum ..

I tem L YS 1 A li , N amego huic Indi ces,quicqmd ad fuperius t em pus attinet n ihil fucicenfeo nihi l e nim deliquilfecognom , fed in hoc noruilìmo«

fa€to , cum plem'

i m aliti zeperfidiqqueinuen ir é ,mer ito reprehè'

dereatqueod1ffecmpi.% zer itis for taiîè quid accider it caufxzquamobrem eundemlaudev1tuperem .quod idecommutat a volun tat e nonefiqui fuer at:

neque idem nunc de feaudire debet,quod prius confueuerat, cfi«fine-

no

xa fegerebat.N on arb itratus es igitur rurfuseum reueriiitum ad officuî,atq;am iaît 1b i futur i

?

% ouuodò ?qué fc1:îti tti facin°

.in fead1h ififl_è , vp in «

reliqui'

i té pusnq beneficio locfi, neq; beneuolen tiaefpem relinqueretì.

3'

P'

. R V°

T I L I I L V P I

P R 0 L 1 p 5 1 s . Hocefi , cum id quod aut in aduerfatucaufa, aut in I LId icis opin ione elle aut fore arbitramur con trar ium nobis prxoccupamus dicere cum ratione di lfoluere. D 1-1M o s T 11 E N 1 s , Atqui ego lllum Indices arbitro r Lycurgum laudatorem produé turum ,fa licerqui fi ttefi is eius pudori acprobitati fed ego Lycurgum vobis prxfen tibus hocvnum in ter rogabo ,velitnefefim 11em elfe i ll i ns factis m or ibus. % Od

fi negarit, fatisfa é hîvobiseifede veritate nofira debeb it. L Y 5 1 A E H ac

orationefazpius apudmev tebatur orabat v t fuarum xrumnarum m ifererer , inopiaeq

'

uefubuenirem . (hl/ ld. multa?commo tushuman isprecibus deprecantis,quod petebat dedi , folus foli, quo m inus nota calam i tashom in i Sed vr paratus vem lfevidebatur , i am fenegab 1t accepiffe:Heus vob is fuppliCab 1t v t fé à calum niatoribuser ipiaus. Vos autem

cum fic agen tem vider itis, fac1tote Vt illius mei mem iner 1t1s.

H 0 R I s M v s . Hoc fchema fit cum defin imus ahquam rem nofir:ecaufaead v trhtatem ,

n eque tam en con tra conimunem Op in i onem . Idefihu1ufmodi N am v i rtutis labor, vera volupta tisexer c1tatioe_fi . Sed fierifolet hoc fchem a nonnunquam ratione fuppofi ta tum den iquem agisillufi ratur, ita v t feci t d1ues auarus. In Vi lla zedem feci For tunae. Crim enarg1utur te tate i llins quaetam locupletrs copias deder it eiqui od1f7fer v ti.P R o s o D o p 0 E 1 A. Hoc fi t cum perfonasin rebus confi ituimus, qua:

fine perfom s fun t;aut eorum hom infiqui fuerun t, tamquam viuorum

prefen tium a& ionem ac fermonem deform amus. Idefi huiufmodi,Nam

cum crudelimrism aterefi auar 1tia, tum pater furor.ea huic facinor i coniun él a,parit od1um , indei tem nafciturexitium . Hoc genere v ii fun t poetaz qui fabulas fcrjpferun t in prologis. Nam hum a na figura produxeruntperfonas, quaein ver 1tate, ar t13 volun tatis fun t, non perfonae. Alterumgenusefi , ita vr fecit H Y D E R 1 D 15 s cum de adolefcen teimpudico diceret Q i id fi tandem Indi ces apud ipfam naturam hanc caufam agerem ?

Atqui i ta diuifitmuheb rem vir 11e'mqueperfonam v t fuum cuiqueopusa tque officium difin bueret ?ci e o hunc ofienderem muliebri r 1tueifefuo corpore abufum nonne vel%emen tillîmeadm iraretur fiquifquamnon gratrfi im iîmunus arb i traretur, Vir' i

'

i fenatum fed deprauato naturaebenefic10 in muherem connet tere feproperalfet? I tem c 11 A R 1 s 1 1 ,Exifi imatequ:r fo K emp . hic adeffe, pro vefir a l ibertate fupplicè

' vobis accedere:fimul& 11beros vefi ros, m atreffam ihas amplexîi tenere:parentes vefi ros aeta te confeé tos ad feap li carezredigerevos 1n memor15,q1ialem fc à m aior ibus acceper itis olifc;crarepro factis acdelubr is deorumimm or tahum ,pro paren tum m onumen tis pro vobis ipfi s & falu_tevefi ra .l-Izeefi prxfens agit v t dixi , Refp.quid anim iefi is habitur i qua%re.C H A R A c T E R I 5 M v s . Q iemadmodum pi& or color ibus figuras

defer ibit:fic orator hoc fchema teaut vi tia, aut Vi r tutes eorum de quibusloq1utur ,

D E F I G. S E N T . L I B. 1 1.

loquitur ,d'eformar.1 Y c 0 N 1 s,Ouid in hoc arbitr

°

er bona:fpei 1 42 1qrefidete,qui omnevi ta: tempus vna,acdefperatiilima confue1udii ieproduxitìNam funulatqueexprioribusborisdiei,nimia cibi acvin i fatietatevixm eridiano tempom,plenus cra

lpulaefiexperreé tus:pr imum oculis

m ero n‘

mdidis,humoreobcxcatis,vi ugrauidis lucem confian ter intuer inon po tefi .deindeconfe& is viribus,vtpo tecuius vena: non fanguine, (edvino fun t repletx,feipfc erigere non valet:tandem duobus innixus lìguidus,qui cubando fit defati atus, tunicatus [inepallio ,foleatus pr zele€tulo ,palliolo frigus à capi te <%efendens,flexa ceruice,fumm ifiisgenibus, coloreexangui,pro tinus ex cubicular i le&:uloexcitatus, in triclinium trahitut . Ibi praefio fun t quotidian i paucieodem fiudioexcitati conuiuze. hicverb princeps paulum illud reliquum quod habet, m en tis ac fenfus,poCulisextrudereciea fefi inat,& eos b ib é do prouocat laceflît perindea

'

cfi in hofiium praelio quam plur imosfaper arit,atqueadflixer it, amplifilimam fibi vi& or iam parata mexifiim ans i n tetea procedit fimul illudtempus po tatio zo culi vinum lachrym an tes caligan t ,eb r iofum ipii vixeb r ijcognofcun t alius finecaufa iurgio pr0ximumlacefiìt alius fomnodeditus vi cogitur vig11are:alius rikari parat alium turbas v itàn tem ac

domam reuer ti Cupiè'

tem retinet ianitor , pulfat, exit e prohibet _domum ,

interd1&um demonfirans. In terim alium con tumeho sè extra ianuameie&um , vacillantem puerfufien tat, acducitpalhum per lutum trabentem .Nouillîm è folus in triclin io rel1&us,non prius poculum exmanibusem ittit quam fomnusoppteflît b ibentem ac diffolutis ar tubus ipfum

poculum fuap tenatura dorm ien tiexcidit.BR A c 11 Y 5 p 1 la. Hoc fier i (olet , cum orator b reuitatefi n tend a: prae

cedi t auditorisexpe& atione_m . i.,Y 3 1 ’

A , Q i_seres à me,quo iure obtinere

pollim , quo iurem ihi P olienus reliqu1t, quo iure prxtor dedi t poifefiionem . Leesmedefendunt ad te non er tinei i t, hi veri tatem fequantur .I teri1 'eiudem . Sed nos arquum efi voii1n tatem difpicere. Nam confiliqvalui t fortuna lapfusefi horno fui t,fatetur concedendum non omn ia.po lfe;hocenim deorumefi proprium .

SY5eE v A s 1 s. Hocfchema docetdiuerfas tes coniùngere com

muni opin ioni cum ratione aduerfar i , habet,magnam vim vel ex laudeVi tium velex vitio laudemex rimendi. _11 YD E R 1 D I 3 N am hom in isauar i,atqueafoti vnum a tque i£em vi tiumefi .vrerqueen im nefcit vti:atquev tt iq;pecuniadedecori ,efi .Quarem eri to vtriquepar i,poena afficiîltur ,quos pari ternon decet habere.ltem L Y 3 1m,% apr opter pergam zin

multoslargitioné , abfiinen tix teflimoniumnon cred1den s multo en imconfiden tiushocgenushominuîn furatur . nam quom agisegt t ad fumptum arnbitionis , audaciasfacit rapin

‘

à,_vt huic ipfi am bition ; ,ccpiaflip

peditaripoflît: I tem D E M o '

s'

1’

11 15N 1 s, cum eiq1fidam obieciflè t m arreScythe.nauun,refponditzNonmiraris igitur ,quòd Scythamattebarbara

B

to P. R V T I L I I L V”

P I

natus ram bonus cle'm en seuaferit I temeiufdem . Atego huneproptetea m alum effeexifi im o quia nim ium feger i t feuerum . namqueex*

h om in ibus hum anitatern‘

ac m 1fer icordiam toller e m aximum fi numm ali t1a videtur. Ego con trà deos precot namqueeiufmodi ciuem%xinus,q

'

ui ad fupphcium fumendum in omnes partes fi t inexp r abilis.A D0 R 1 A . Ho

'

c fchem aefiìc1tur ,cumqua r1m‘

us quid aut quem addum pro rei digni tatedicàmus znec reperi re nos ofiendimus. L Y 3 1 Ai ,

‘

Nec iam r

i

ationem inuen imusqua fle& i polfefperemuszita nos om odis ten tatos,acerba ac n im iîi tua facul tas aflligit . I té 11 13 G E s i a ,Non

ha cefi ,

'

v ulgar i verbo appellat iir ,‘

calam it:is:qu1d igitur?

quod propru’

i

im iaon'

am nefcio n if1 '

111ud vnum, tan tameffea rumna m agnitudniem ,

Vt om nem fortuna (uperb illim i crudelitatem ingemjm iferia fuperar i t.P A R :A s i o D E 5 1 s.Hoc fchem aefi cum al iquid nos r“eti teredi cimus,tam en tac1tum'

m tclligiuir . Et hoc v tendumefi , Gum aut notam remeffeaud1ton bus atb itramur aut fufpia onem excitate m aio rem reticendo‘pof fumus. DY G v R G 1 , In pr a fen tia Iudi ces in1uffupopuliqua improb1flimegé lfer it reticebo zdefalfi seius li ter is, quas ad fenatum 1n 1fer it,n ihil dicam qua illi fa pe in term inati fitis, om ittam . nam ha c Vob i sno ra fun t qua nouifiimeîmultò indign iora

”

commi fit quamprimum

cqgnofceuda .

‘

_11 Y 1 R 1 D 1 s,

‘Cogismem iur ia tua caufam proerre,nihil agisIn

'

ò n dicam , iè d i'

pfum tempuseam '

parefaciet.P A R '

0 M OE 0 N: Hoc fchem a h ommo teleutonfer è non multum in ter fed1fiant tam en quid in terfi tfuppofita fententia cdgnofcerepoteris multò ‘

dili‘

gentius ex Gra coGorgia libro ,vbi lu

’

r ibus vn iufcuiufquera tio reddi tur; if a R 0 M om N,

ho p verbo ’

rumef£cit iim ilitudinem ,

‘itaVri hocefi … Nam difputandi autfuadendi efi aliud '

idoneum tempus. cum quide'm aduerfar ius arm atus.

pra fioefi , reiifiendumefi huic,no n verbis,fed ar rn is.—H 0 M 015o R T 0 T 9 N .

iHoc in duobus verbis eundem habet cafam ,

aut candem nouifiimam fyllabam . I‘defi huiufmo di: I in ebus aduerfiscui pra fibefi confrhum non

p0tefi deeffeauxil ium - It em 3 o s I G R A

T 1 s,N arnqui fecundis rebus li en ter adfen tiuntur , i1dem fimulac fefortrina commfiauer ir,pr im i infidian tur .

H'

0 M 0130 T E L E v T 0 N . Hoc m inuseuidensefi quam fuper iusm inorem affer t antibus iucundi tatem . Nam n eque tam …pari ’

a duo verbafunt nequeeundem haben t cafum fonum voeis,quamGra ci 7IQOO'Cbd\ia v appellant. Idefi huiufmodi . N am Refpub . nofira ad hunt fiatum

gloria peruen it, non multitudine hom inum , fed feuer itatelegum .

1 s o c 0 L 0 N . Hoc autem duabus aut pluribus fa i teiiuisb reuibus ,in ter feparibusexigfiur :ita vri hocefi .Nequaquarrìm ihi dinesefi ,quzumu1smulta pollideat, fqui n eque finem habet cup iendi ;ne

"

què m odum fia…

unt v iendi . Nam mult1m .defiderareiegenusefi figimm : n ihi l par

î D E F I G.: S E N T . LT B. 51 R;

cere,egefiatisefi initium . S-eor fumefi beneficium dar e libenter , n&,in

,

_iu1 iani facere nolle. N am dando benefic1um ext é mplo beneuolennamaequit imusznon —faciendo iniur iam ,dun taxat odium vitamus.

A N T 1 T 11 E T 0 N .Hoc pluribusm odis fieri folet, habet in om n i genere r

or_ationis‘

fumm am Vtilitatetn . Q 1Jarefeparauin dem onfi r à ndum

-efi de vnoqi10quegen ere eius . Vnumefi , cun'

1_ con traria res in ter fecon

feruntur . G H A R 1 s 1 1 ,Alter eorum erat in dando benignus alter erat in_accipieii do afiutus. han c om nes conquireban t : i llum v 1taban t neab eovideren tur . huius enim pudor erat om n ibus incundus illins autem im i

puden tia, ipfi fi1auis, ca ter is am ara. Hoc idem fieri po tefi in vua perform,—i tayti fec i t ‘

Dinarchus, cum ip,fede fediceret, O lim in adolefce_n t1a (edu,

lo omnem\

gloriam fe& aba r zat nun c in, fene&utefumm ‘

um meam bi tio ‘

numinuafrt odium . tficfacilemultis l

o itulabar znunc iam meipfum tuerivixpoffum .tum m ihi beatiilimusvidebar , fiquam plur ibus be1g'efea ifem:nunc con travereor nequidmihi def1t ad necelfar iumetatismGer;cul tura,tuneego ipfe_pq

r'

o Re_p .for titer arm a cap iebanî, nun c pr a ter jquà,mlauda

re eosqui K empub .arm ati defen‘

dun t, n ihilvaleo .Efi eti am genus huiufmodi,quod in eadem fen ten tia, prior i verbo con trar ium quodefi , infer t,

coniungi folet. 1 s 1 D _0 R 1 , Non ille fiultitia , aut furore impulfus tam

graues labores frufira fubiretzfi d ex acer bi tate'

labor is, iucundos volup tat i s fru&us [ibi araba t. Abudefi i tem quod fuper 10ri infer r fed confequeuter ita v tifeci t Demetrius P halereus. Nobis primum di jimm or ta

l es fruges dede1unt nos quod (oli accepimus,per omnes terras difi t ibuimus. Nobis m aiores nofir i Rempub . reliquerun t nos e tia mfociosnofi ros de feruituteeripuimus. I taque amphfiìmus nobis homos ab omn ibus habetur:& propter huins honoris dignitatem , fuperbia nofira nem o vefi igiumexper itur .

‘E R 1 T R o E Hoc fieri folet, cum alieni rei vehem en ter confidimus,nofiro iur e iudicibus largirrmr v tquemadmodu

’

m videtur illi s con

fi ituan t, atque ei pareamus. H Y B —R 1 D 1 s Sedego iam Iudices fummum ac legitimum quodexpofui ,

"mea caufa ius om itto : vobis quod

aquiilimum videatur,v t confiirdatis, perm irm . non en im vereor quinetiam fi nouum vobis infi ituendum liben ter id quod pofiulo prop tervrilitatem

_communis confuetudinis fequam ini.

P A R R 11 15 s 1 A . o Fer è comrar iumefi .

ho,c fuper ior i.nam in hoc vek e

m enter cumind iceagènduniefi;& v itium auterratumeius auda&er co.r am eo reprehendendt1rn :fed di ligenterhdcverendum rarò afi imulandumefi —iiiiutos

'

neceifario dicere, nem agis confiden tia quam doloreexcitati videamur atqueita nonfides, fed odiuin indicum confequatur .D E M o s T 11 1 N 1 s Sed ego liberam vocem ver itatis apud vos om ittam ,

non inquam nec reticeboquod falus communis di ci t. ‘Flagltat vefiramB ij

i

f:… I’ . R VT IL I. V P I DE F IG. S E NT. L I B. I I.

o eram, vit iAthenienfes in tan to Refp.pefi culoefi . vo s- en im deceptiefiis temere omnibus credendo z& quorum ignauifiima iiir1t confilia eorum fententias vtiliiiîm asexifiimando . I tem 1…YevR G 1 Sed v‘

os Iudi

ces vos ha c faceredebetis. Nam cum in fententiis ferundis no èehtibusremifli onem patari s vos improborum fiudia ad eccandumexcitatis.d i T 1 0 L 0 G 1 A. Hoc fchem aefiîc1tur rationebreu1 fen tentiofa, ita

Ri t quod dubiumefi vifi1m ,ad certam fidem adduci videatur. Idem ,% È>d

vobis viri Athen ienfes in fuadendo allè n tiuntur ,vosfd lerepofcuht.namdi6lzum ad volun tatem audi tor is obfcurat omnem Vtilitati s i nquifi tionem . Sed ab ii squi fuaden t quod vobis iniucundum efi , decipi non potefiis.non enim fenten tiasvefi rasvaleur commutar e n ifi vob i seuidensbonum fui confilij patefecer in t. Itemeiufdem , Erli acerbam vobis quodd i&urusfum ,videbitur :tamen aequo an im o audiendumefi . nam fer è verum confiliumg uod in i tio auditugraneefi , in pofietum cognita v tilitatefi t iucundum .

T A x 1 s . Hoc fchema fit cum vnaquaqueres noniflîmorum verbomm fen tentia ciaredifiinguitur . S T R A T o c 1. 1 s Nam vehem en tereorum viriis inuehi non licebat, retreereomnino nonexpediebat:

I M A R

https://www.forgottenbooks.com/join

AQ _Y I L AZ R O M A N I .

Tale proGallio de conuiuio luxuriofo z-Vt clamor vr colm i

t ium mulierum ,v r Symphonia can tus , videbar m ihi viderealios in trates , ahos autemexeunteszpar tim ex vino vacillates , partim hefier na pora«t ione Dicitan tes.Verfabatut in ter hos Gallius vnguen tis oblitus, redim itus corom s.Humus erat immunda, lutulen ta v ino ,corom s languiduhs

fp1m s cooper ta p1fc1um .Q ròd fi hoc ipfumeifealiqui d1a typofm, hocefi :

defcr 1ptionem volun t :in relligan t nos non de vn iuerfo loco , fed deexecutione fingularum rerum loqui zquas ita perfecutusefi Vt eti am m inima

quaquedem onfi rafet.P R o s o p 0 p 013 1 A ,efi perfona confi& io .Ha c figura plur imum in fe

con tifiet digii itàt i s, cum Rem .ipfam idqueti te1h ihducimus, aut defun& os a hquos qualiexcitamus

‘

a m fer is,& in confpeé tuindici s collotes, o rationehos circundamus.T alisefi illa pro Ca liò Appii ca li perfonaindu& acon tra Clod1am rta dicei i s ,Mulier qui d tibi cumCelio?quidhomm e adolefcen tulo?quid Cii alieno ?8apeen im qua ndse>Î nofi ra

fona di cen tesvixferan t i i idices,fiippofita dign itate pèrfona l_i_berius dic itonnen ienduspo terun t .E T 11 o p OE 1 A ,

m or alis còfi& io .Ha c figura differt ài b i perfonasfingnnus,quenufquam fun tzhîc‘ certis

verba acc6m od_ateadfing1mus,velad improbi tatèm carum demonfiranx

dam ,velad dignità tem .T aleefi illud pio um tio . md Sextus Nauius

ad ha c?r idet nofiram a inen tiam fcihcet,’ cum ab eo o cia bom viri delideramus . quem adm odum natus, inqm t , quem adm odum educatusfuni mem 1n i.Vetusefi ,

defcurra d1uitem faciliusmulto, quam patrem fa1m liàs fier 1poffe. ca tera.

p 0 s 1 o R E s 1 s, reticentia, cum intra nos fuppr im imuseaqua di6‘cufi videmur ,qubd aut turpia,aut inuidi ofa, aut ahoquin nobis grania d1&ufuntzvtefiDem ofihen icum i llud pr omm ium ,Non pari ego aduerfarius periculo ad indicium venimuszfed m ih i quidem . nolo autem quiequam in itio d icendi om ino(ius proloqui . In terdumet1am … vrimur hac fi

g ura,quali ad alia pr operemus.T aleefi Vi rgilianum illud, Q 1_93 ego . fed

m o to s pra fiat com ponere fiué tus.

E D 1 T R o c 11 …A;5 M v. s,percurfio .H a c rurfum figura diifer t à coacerua

tionezquòd cuni i lla res d1uerfas plures in eundem locum conferat ha cd1fiantia plura in ter fep é rcur ren svelocitate ipfa circumpon it: v r fi veli sdicere,Ca far in I taliameuolarat,Co rfin ium pra fid10 defer turn ceperat,' vrbepo t1ebatur , P om

°

peidm perfequebatur .

e

I R O N 1 A ,fi1nulatio . Frequen tifiima apudm ratores. qua figura aliudverbis fi 11 1ficamus, aliud re fen timus.Aquo enerefigura pi omm iii proL igar io%um p tumefi zNouum cri men C.Ca ar , & a nte hunc diem inaud1tum . ca tera.

P .A. R A 1. 1 r s1 s pra teritio. Frequensefi liums figura vi

'

ns, vbi quali

D E'

F I . GJ 15ra terrnittentesqua dam n ihilò

'

rfi inus dicimus,ficut proMilone tota il,E!.qua fi io indu& aefi ,qua docet è Repub .fu1fieeccidi Clodium,Q\up d li

non pollè m , inciuit ,d rluerecr imen ,v t d i lui ztamen glor iofehec pra d1careMilo… liceret.ltem dedom o fua con traClod1urn ,V1dé ii1emenon radicit9euellereomneis action estuas,nequeillud agere,quod omnino aperti1mefi , teomn i no n ihi leg11feiure, non fui iferubunu-mpleb is?& ca tera.

qua pra term ittem feait:n ih i lo m inus dic1t.Vtemur autem hoc ad1um éto in ii s,qua infirm a vel inuid10fa nob i s futura fun t, fi di recto dican tur .

A R o 5 T R o p 11 E , anerho . Neceffaria plerum que figura vb i qua _ad

al ios di€ta volumus ad akos di cere v 1demur . S ic plerum que conuer t1mus orationem in reum ab iud1cecum i lla tam 'em quibus aduerfar ium alloquifnur , iudici allioen tur . Acud llimu

_

m exem plum in PhilippicisDemofihen is,vb i quibus verbis populum Athenienfium m on ituii

_i vult,eadem fedi ci t apud Gra cos Arcadas ,& Melfen ios concio

natum inuidiofe.E tM.Tulhuscum fa pe aliàs, tum pro R ò fcio conner t1torationead Chryfogonù, ab i llo lò co ,R oga t o

'

r àtquete Chryfogp ne,& c.

‘D 1 A D 0 R ‘E s 1 s, addub i tano .Hac v timut , cum pro ter res ahquas volumus vider i dubi tare, & quafi

'

ab ipfis iudicibus con rhum capere quo

pot ifiimum genere orationis v tamur .% aleefi pro Clué t10 procem iumEquidem

'

quo mevertam Iudices,nefcio znegem fuiffei llam rem , & C. 116

pro Cornelio zPugnem aper te con tra nòb iliii im orum hom inum v olun l

eorum aper ram ?& ca ter a.quequalidub i tans

‘

an fibi fac1enda fm t, dic1t.R 0 T 15M A, 1n ter rog atum .Eo v timur ,vb iexaceruz'rdo aliquid interro

gamus,& augemus eius mmdiam , hocmodozFu1fi ineillo in ‘

loco ?dix1fi itneha c ita gefia elle?renuntiafiineea quibus decepti fumus?Ha c en im fi

fineinter rogationedi cantur , ad hunt m odum ,H rc fui t i llo in loco , ita

elfegefia di xi t , & falfa rennn t1ah do nosdecepir:ha cfic prolataminus ii iuidrofeproferen tur .P

'

Y s M A,qua fitum .Hocgenus à fupen o reeo differt,quòd ad in terrogatum vua voce tan tum refponder i porefi ,velà negarme,vel à confiten te(h i/ ali to autem occurr i non i i i fi pluribus po tefi , hoc nìodo , fîd 1cas, ua

igi tur ratione belli geremus?qua aux1ha nobis para taerun t?qfuis eri tquiubuenir é volet , cum tam acerbe, focios tra& auer imus?D 1 A T Y D 'o s i s,defcr 1pno vel defo rm atio ,vb i rebus derel1& is

habitus defer ib imus expr im i 1nus,v t—T lllllllS

hocm odo zP on iteante oculos vobis Rullum ,in Pon to i n ter vefir a atque

hofi 1um cafi ra,hafia pofita, cum fui s formofisfin ito r ibus aué tionanîern .

I tem plemuspi’0Mi lon e, $i ha c n

'

on gefia aud1retis,fed pi& a v 1deren stam en appareret,v terelfet 1nfidiator .E t deform arMi lonem in rheda feden tem penulatum cum vxo re.i_tem Clodium cumequ'

o cr1m .dde& isvillaegredren tem Eodè

'

modo pro R ofci o deGlauciazN (mnevobis ha r…

a A <U 1 L a R O M A N I

qua audifiis,oculis cernere videm ini Iudices?non illum m iferum , ignarfî

cafa s fui, redeun tem à ccena videtis?non pofitas infidias non impetumrepentinum non verfatur an te oculos vobis ipfeGlaucia.> qua fequun tur .A N T 1 A G oet , compenfatio .lìfi autem huiufmod i,Vb i

cile con trariam confitendumefi fed ‘

con trà iniicitur non m i'

nùs fitmum .qualia (un tha c de rege P tolem a o apudCicer onem , Difficili s tatio belli gerendi zatplena fidei,plenapietatis. Erli dic

’

as,magnus labor ,mul tapericulaproponun tur zat gloria ex his immor talisefi confecutura.D I A s Y R M v s,eleuatio vel irtifio.Ea figuraefi , ua luden tes, qua di

cuntur ab aduerfarfis,difiolù m115. Q i gli3efi illeîocuspro ,Murena in

Sulpitiurn to tus de iure ciui li .MeT A s T A 5 1 N , tra nfmo tionem quidam in ter figuras nom ina

“

…'

cii

rem à nobis alio tranfinouemus,non i ta v r ibi c‘

aufam confiitua mus.alioquin iam non figuraerit,fed (peciesqua dam eius fiatus,quein quali tatis,autexa cciden ti appellant,fecundum Hermagoram .cqterumalibi in parte aliqua orationisfententiam hocmodo figuramus:qualeefi apud Dem ofihenem inicio defenfionis pro Ctef1phon te:Cum bellum ,

inquir,Ph

“

ocenfeconflatumelfer:non per me;nondum en im ego ad rempub .

’

ac

celferam .Tale illud pro Co rnelio vider ipo(efi de a rario Refer tum ,

inquit, tt ibunitiis legibus,exhaufi uin è.qui us fi t, ipfi fciun t.H a: fer è (un t abelegantifiimisele&a figura fen tentiarum quibus

Vt adolefcens acerrimo ingenio ,v tebar is citatus proprio mo tuanim i, autetiamexifiim ationele€tionisTulliana ,prius e tiam quam numerum cal

tum ,nom inàquepercepillè s,nihilm iramefi .Omn ia en im fer è qua precep riscòn tinentur,ab ingeniofishom inibus in dicendo feexercentibus fiuntzfed cafuquodamm agis quam fcien tia.ldeòquedo& rina ani

m aduerfio adhibendaefi ,v teaqua interdum fineratione nobi s occurnîr,femper in nofira pOtefiatefiutz& quoties res pofiulauer it, à nobi s expra parato adhibeantur . Nunc ad figuraselocution is tra nfeamus: qua int radi tioneprimumm ihi videtur dem onfirandum , quot genera (in t elocutionis, quòtquem odiseis vtamur.Efi igitur om nis oratio , aut foluta nulla in ter feneceifitatenumerorù' ,

neque compofi tam em br i squibufdam vel determ inata certa circunfcriptionevetborum .Ea pler iiquein fermoneailiduo in epifiolis v rimurinterponitur autem in dial

qgis in oration ibus,vbi aliquid fim ile

prpximum fetm onivolumus e ngere. Aut per

pe tua, quam Gra ci eige

,u.evnv Àé£wappellant qua ira conne& itut ,v t u

per iorem elocutionem

femper proxima fequatur , atqueita feriem quan am fig'

n ifiCat us rerumexplicet. Ea pra cipuehifior ia defcrip tioni conuenir,qua tt:i é limeffufum genuseloquendi non conuerfum neque circunfcr iptum defyderat. Haber fa pe in iudiciali generedicendi vfum neceffar ium,

fiquando

D E F I G. S E N T . L I B E R.

fiquandoquafi decurfi1 quedamYti volumus:vt illa fehaben t in orationeMi lon ianaz0ccidi,occidi 1101î8put iumMelium , cîui annona leuanda, ia

rei fam iliaris & C. in vitam Clod1i inuehitur .Alia autemqua examb ituconfi at,qi iemambitum Grapi 7regz

'

0J10v appellan t. Efi autemeaquefenten tiam certaquadam circunfcr iptione defini t atque determ inar:qualisefi ha c , Si quan tum in agro locifquedefer tis audacia potefi , tautiiinforo in iud1ciis impùden tia valeretznon m inus nunc AulusCecin na

cederet impuden tia ,quàm tuni i nvi faciunda cefiît audacia .Sed hic amb i tus confi arexmembr 15,qua a5Àa.Greci vocan t:& ca ii s,

‘

quqa épiyxxmappellant.Mem brum quidemefi parsGrati0nis ex pluribus verb i s abfo

lutealiquidfifignifid s.h0cm odo ,E tli vereor Iudices, neturpe fi t pro fort ifii rno viro di cereincipien tem tim é re.Ca fum autem ,efi pars

)

or ation is

nondum ex duobus autexpluribus verbisquicquam abfolutefiguificìs.hoc in odo ,E,tfì vereor Iudices,neturpe fi t. Nonnunquam tam en ca famdicimuso rat10nem ,quo ties nonefiìc1untur membraexc6nexioneverborum fed fingula,quamm sfigurfican tia, proferm tun ad ifi urn m odum ,

% sefi ifieLollius arm iger Cat ilina ,fii pator tui corporis, concitatortabernariorum ,p aeuflb r ,hcitator fori ,depopula tor curia . Et alib i apudeundemoratoremzCo ini tes illi delc& i m anus era'

ur tua ;accen ii ,medici,atufpices,fcr 1ba , tuaerantm anuszv tquifquetefam ihar itateattigerat, itam axim em anus tua

.utabatur .Confiat autem ambitus,ex duobus mem

bris,ex_ tribusmem r is,exquatuor interdum zetiînonnulli ex vuo membro ambi tum puran t polle compleri,quam (1 01614a artefoJlovappellat.Ego autem non video quem adm odum criados cognom inetur non

po tiùs colum finemembrum,fi vnum i t.

His demonfiratisqua i fa polli ta liquis figur iselocution is enumerarezca terasperfequemur , fi illud predixer imus,optimam&eflîcacifiìm am

Orationem futuram ,fi hos am bi tus hÎb11erit de quibus dixitnus,&quibufdam in par tibus c6 tinuò rationem illam perpetuaelocutionis

‘

afli1m

pfer it,& nonnunquam ca fis in terrupta fueri t. Nam vbi omn ia periodisexplicantur fatietatem fafi idium ex fun ilitudinepari t qualia fcr iptaeoruin ,qui Ifocratem m ale im i tati fun t .quippecum ipfeIfocrates in hocgenere aquibufdam improbetut .At vbi femper con tinuatur oratioilla quafi refpirationes ex in teruallis atque definition ibusper iodorfiterponuntur , & audien tem dicen tem fatigat .Vbi vero ca fa femper oratioefi n ihi l a ferm oneimper ito r um d iffer revidetur. Quare perm ifcenda fun t ha c,& rebus pro Con ditioi1ecarum accomm odanda.

Differt autem figuraelocutionisafigura fenten tia , hoc,quòd fen tent ia tra immutato verborum ordin e vel tranflato m an et nihilom inus.E ocutiom s autem ,fi difiraxerisvelimmutauer isverba,vel o rdinemnon feruauer is,m anerenon p01e1 i t.

l

I R 0 N 1 A,fententiefigura quamhocmodoenunnahos enim egre

18 AQ3'

I L /E'

R O M A N I

gius author commumum commo'

dorum cufios defenfor reiublica falus columen ciuiratis. de quo con traria fa licet in telligi vehm .Mutabo verba ordine eorum verfo ,vel tota loca tione a li terexp11cata , ficzN a1nqueifiecuius o e aux1ho videli cet cruitas n1t1tur .manet v tiqueiron iaeade1n ,nequea ditur verborum immutatione. At vero)(1 figura elocution is li t,quam repetiuonem ,Gregceèw va cpmj vvocamus,quaefi huiufmodi .llleauthor d1fcordiarum , i lledux feditioi mm om nifi,

ill e in pace iumultuofim,proditor m bellè z& illam pa t tern Orati oi i i s reetitam fa pius in in i tio memb ror um aut ca forum fufiulero tantumfem el dixero, fubiungens cetera,hocm odo zlllequi fedinonum author

,

d 1fcordiarum concitator , in pace tumultuofi13 , in bello proditor fuit z figur amelocution i s fufiuli . N onnunquam autem , imm o plerumqueconcurrere po tefi ,v t fen ten t1a figura comungatur cum elocut ion is figura :quahoc in odoenuntiatumefi :llleam ator pa tria egregius, i lle R mp .cufios,i lle defenfor libertatis ac legum . cum hoc de eo dicatur ,dequo con trariain telligi volum i13 ,& i ron iaeffe,qua figura fen ten tiaefi ,& epanapdequa cum m amm e d1x1mus,quaefielocution is.Nunc ad m fi 1tuta per

gamus.Sun t igi tur figur arumelocution esalia , ad ornandum tan tum ,

quali ad pin endam or ationem accomm6data zquibus princeps Gorg1asLeon tinusv%usefi, fed linem odo . Et ideo i ll ins oratio ,qua in i tia audien tes nouitateperm ouerat fafi 1dium ineruit. Ifocrates autem pofieum parents necnon etiam ipfeD

‘em ofihenes fed tan ta m oderation e v t nufquam in ta diurh 1ncurrar. Bas ergo primum expon emus.A N T 1 T 11 E T 0 N, oppof1tum ex comitatus .H a cfigura con

'

fiat exeod verba pugnari a inter fepari a pan bus opponun tur . Cui11fin od1 bremumefi i lludCicer on i s,Do igiusdeerat?at habebas. Pecun ia fupera

b at?ategebas.In pade, ad vex'

zîdofciues acerrnnu3 :in bello, ad expugnandos liofies 111er tillimus.I s o c 0 L o N ,exaquatum membris.Fit autem queries non pugnan ti

bus in ter fe,fed pan bus tan tumm odo verbis duo veletiam pluramembra , qua aa

'

iArxd icimusexplican tur zv t li di cas hocmodo ,Clzìffem fpecioli llim am infiruxit ,exer a tum pulcherr rmum for tillìmum delegit. addere eti am hcet, fociorum m ax1m am fidelillîm am m anum comparauit. longius ea dem m odo progredi, duni nein fafiidium incurr zis.P A R i s o N ,P I OPCaquatum .D1 ffer t autem à fuper iore,quòd ib i memb ro rum verba pari a (un t numer o :h1cvno , velaltero addito, aut in fuper ioremem bro , aut in pofi rem o pariterexcurrun tzvt fi hocenunties, Nequegratia dm itiis locuplet um co rruptus,nequem in is dem‘

itiationeporen tum per ter r irus, nequedillicultatrbus m agn itudine rei à propo

'

li ta m agn i tudine de1e&us.Hoc en im pofi rem fi pluribus verln s,quàm fupa iora,enun tiarummembrunîlongius produrnequod fieri & 111 prima

19fed i b i oppor tumus, frquo lo_ng1user 1 t ca ten s m itio pra nuntia

'

t ii r zìn‘

pofier io reauteìn ,fr ad pòfi remurn produci tur .

“H OM 0 5 o R T 0 T o N , lim i le111 cafibus.Hoc ex eo nom è accepu, quodr m

’embi a illà , i defi 145Àa ineofdem cafus cadun t ad ha nc m odum : Hnic«igitur focios vefi tos cr 1m 1nan ti, & ad bellum vos cohor tan ti,& om n ibusm odus VK111 tumultuelfetis,m ohen ti . Ha c en im tria in eun dem cafumdetermi nata fun t:H 0 M 015 0 T E L 5 v T 0 N lim iledeterm inatione.Difier t à fupen ore,

quod illud quidem cafu fono lim 1ha verba membr or ii determ inat :ho c verb non folum cafuum li rm lrtud1ne, fedcuiufcunqueverbi atquenuntiatiònis con ten tumefi .In muros fiatim curr itur exerci ta s à fociisaccerli tur,delerîtus ‘unen tuti denun tiatut .P A R 0 N Y M 1 A , lenis 1m itatio .H a c figura i ta om ar orationem v r in

(nom in e aut 111 verbo interdum fyllaba nonnunquam b rera immutata,

—'

d iuerfa lign ificet:v r lì velis ficen im t1are, P r a to r ifie,velpo t ius pra do foc1orum .Er frequen s illud apud vetereseiufmod iefi , Cruquod l iber, hoclicet .Non indecorein terim prio r is verb i pofi rem iras, linn h tudmepofier iorisexcipitur zv t fehabet,Legem fiag1tas qua tib i non deerat ;eraten im d iligen tillime(cripta.

P t oeE , copulat i o .lîa figuraelocution is, in —

qua idem verbum aut nomen bis con tinuò pofitum d merfa figuifica t,v refi i llud:Sed tam en ad i l

lum diem Memm ius era tMemm ius.lta en im hoc bis poli tumefi ,v r fu

pe'

r ius quidem nom en tan tum lign ificet hom i n i s,pofier ius vel i t in telhgieundem qui femper fuer it,ac fur lim ilem .

P '

A.L 1 N L 0 G 1 A , iteratio .H a c figura reperi toeodem verbo aut

_nom i

'

ne,nòn diuerfa vult intelligi,fed idem quod ligii ificatur ellicerevehe‘

men tiusîCuiufmodiefi hoc:Ferr i1m , ferrum , 1

ci t ter ,eiiciandùqueprb terui .Repetiturei atque audaciame1us, in quemdicitu

nem ,v t illa lirp“eriores, fed ad accendendam pugnam dicendi va len tzli cut

velm agis pleraqueearumqua confequentur . Ide6que Arrfio telii ter at io ipfa verbo rum ac nom inum ,& tio frequen tior omn is

* huiulin odimo tus, aé lioni'

m agis cer tam in i quam fiylo videtur connenire.% a de re in tertio R hetoricarum libro artium dill

‘er ifiVerum do‘

cet nos Demofiheiies Ci cero ,eam optim e orationem effecompali tam ,qua cum illa ornam en ta parium con trar iorum immutatorum verborum habeat,exquibus iplìs tam enfa pe non ornatior quamvehemenrior fit oratio, li in

/tempore cum m odo afium atur tum

,

h i s

z o A'

Q Y I L E . R O M A N I

qua vera adfe& ronis fpedem pra ferunt ,exc1tet1m I ta enim maximeexemplum i in agiiiem ver itatis contineb it.E P A N A L 13 p 5 1 s, repetitio.Ha cfigura tantum apriore difiat,quòd

’

iir

i lla quidem vua ars o ration i s b i s repetitur , tum comun é h m , tum in terpoli to vuo out a tero verbo ,quo vehementior elocuti o videtur fierih ac ex plur1um verborum con tinuationerepetita idem qua r 1turd icas, P atr ia fuequifquam d i i i in in or tales,ex1tiuinefi m achrnatus?cnon po tefi ziam non porefi ,

inquam ,libeta ha c ciuitaseffe.

A N A D 1 D L o s 1 s, replicauo .R arum apud o ratores figur a genus, frequentins apud poetaszfiquando tam en in c i ni lem or ati onem inc 1d1t ,med10crem dign itatem habet.ln terefi autem i n ter hoc i lla duo fupen ora tan tum ,quòd hiceaqua in fuperiorem em bro pofitem a ponun tur ,in pofier ioreprim a repetun tur zad hun t: m odum . Con currerat ad tan tarei nun tium ,lîcirt commun e ciuiratis periculum m onebat fenatus frequens,equefier ordevn iuerfus.T aleefi i llud Terenuanii Negat P han iumeffehan c libi cognatam Dem ipho ? Hanc Dem ipho negateffecognatam ?

P R o 5 A R o D o s 1 s, redditio .Nom é ha c figura ex eo aecepit ,qnòd ide‘nomen in pofirem a partememb ri, aut eadem qua cunquepars oration i sredditur ,efi connexa,vndeidm embrum aut i s am bitus coepi t. v t li vehshocm odoeloqui, cfi quid quali indigner1s aut doleas:T ibi fcelerarillìmeom n iù

'

,imputareom nes calami ta tes funs debet Refpublrca, tibi . Aut li c:

H a c di)imm or tales in ciuitatem oli ti aufusefi Glaucia?E ANA D H OR A,quod relat iivoci t.H acfigura vel frequéufiim è Demofih . M.Tull.& om nes vehem é tes oratores v tfitur qui do pr a cipueiplì c6mori videri volfit,& md 1cem c6m ouere.Còfiat auté exeo ,quòcl

'ead é pars orat ion is£epius per lingulos amb it°, autper fmgula m é bt a, in

terdum etiam breum sper ca fa qua appellan t , repetitur hocm odo.Verres calum niatorem apponebat ,Ver res de caufa cogii ofcebat ,Verrespronuntiabat. Aut li di caszllleveni re hofiesnfitiauit , rllevos inm oni belli compuli t, ille in tumultuvr ciurtas elfeteffecit . Per amb itumautem repeti po tefi eadem pars oration is lic am diuT rb erins Gracchuspopulo gr

°

atus fuit ,quàm d iuleges ad voluntatemeius,non ad vulitatemReipub . compofitas ferebatzT am diuC. Gracchus,quàm diulegibus agrarxis frumen tar_ùs ca ter is profulion ibus a rar iis mul ti tudi neimper itam prometeb atur :Tam diuSaturn inus plur imum potuit ,quàmeafdem i llas frumentarias largitiones,& agri d iu1li onespollicebatur .A N T 1 s T R o p 11e,conuer lio . Species huins figura cum candem

v im habeat, con trar iaefi fuperiori,eo quod ibi ab eadem parte o rationisfa pius incipitur,

'

lein candem part"em defin itur .Cuiufmodi ell -hoc pro zFon ieio;Frumen tim aximus num erus è Gallra,peditatus amphflîm a co

pia è Gallra,equite3 num ero plurim i è Galli a.

https://www.forgottenbooks.com/join

AQY I L £ R O M A N I’

.

Nc?ue verb fepopulo folum (ed etiam fe‘natui còmifit necfenatuimo

do , ed emani publicispraz fidiis arm i s neque his tantum ,fed etiam eiuspo tel

‘

tati, cm fenatus t0tam Remp.comm ifit .P ameautem vfus‘el’: figura.

Nam in terno graducon ten tus fui t dicere, neque his tan tum nerur li3mto tum i llud repeteret n eque folum publicispraefidiis & .arm is tan tumv 1dehcet quia longum futurum erat. Egregie autem (vcm rlai videtur)fmlicrter ,L 1cimusCaluus in Vatin ium ,N on ergo pecuniarum m a i s re'pet fidarum ,quàm m aieî’mtiszneqnem aiefiat1‘

sm agi s , quamPlancia»egisznequePlauc1:elegi sm agi s quam am bitus n eque ambitusmagis,quàm omn ium legum omn ia iud1c1a pen80 LvT V M(fiC en im voco , quod ciccw)

'

ciléToveci vocant)fit i ta Vt

dempus con iun& 1onibus Prarpofi tiombus quibus verba nom inaconn è &unm r , fingulatim vnumquodqueenun tremus. Cuius re1 freqriè

'

t ifiifnum exemplum eltper to tas oranonesM .T lllli} fed vel hoc vnumad exemplum fufl‘iciet. Expeé to vimedié h feuer itatem praz tor is faueoarator r, cup io o élupl1 danii1ar r Apron ium . In his en im an im aduer timusnullam n eque d 1fiurì& ionem ,nequepr aepofitioncm in terpofitam . Faci tautem figura ha c ad celer itatem ad v im dolori s aquam fign ificandam quaPlerunquecum comm o ti fumus hocmodo incidere folemus.Illud etiam pr ceceptum habero , aué tor i verzecaufa:numquam timendumelle , rien im rus fi tm figur is fen ten tiarum. li en im fieri polli t,v t om nes adaliquam v tilitatem figurentur , non vitandum . Verum opt

’

3bileell: elcution is figurism odum adhibere& irsm axim è quas dix1mus ad o lientationem m ag i s quam ad certam en facere z

…

in quibus p '

aribus paria reduntur , autqua: fimxli cafuaut fono determ inan tur in h is etiamquaei teratione verbi, aut repeti tione,aut alloquocunqué humfmodim otuaccidunt. Inelocutroneram din comm o randum erit quam diunon in fal

’ci

d ium fat1etatem“

audien tis ' i ncurrer. Mehus 1taqueefi pluribus hu1ufin odi figuris vri exemphs variatie…locuuone

‘

m quam dinti a s inn fdem m anere.D 1 E 2 E v G M E N o N ,

fiuedifiun&um Haec figura ita ornat ampli’ficat o rarionem :vr diuer fi s redditionibus verborum m embra, quaevocamusu5Àac,dififigat ac feparet , fiueduo , fiueplura .hocm odo , Capuacololuis dedué h s occupabunt ,Atellìpr zeiidmc ommun ien t Nuceria, Cumas

mul titudi ne fuorum ob tinebuntzczetera Oppida prxfidnsdeuincien t.T aleell i llus en ict igitur (ub praeconem to ta Propon ti s atque Hellefpon tus addicetur communis ora Lyciorum a tque Cilicum Myfia,P b rygia.Venier Propon tis atqueHellefpon tus (ub Pr aeconem , idelt, c6d itionllegiqueparebunr. Anim aduer tereautem po tes, rgihrlin terefi è vt rum in pollrem is partibus m embra d1fiungan tur , neceflîtateverborum ,

a nin pr rm is,an hoc v icillim fiat .

A N T 2 E veM E N 0 N fineiniuu&um . Hocgenusenumerat ionis

D E F I G. . S E N T . L I B E R .

etiam habervnn à figurafi1per roro Ibi en im copia verborum ia& atux:,hic breui tas.Nam v t in fuper iotefingulis m em bris fingula diue_rfa rgddimuszita hic plura in vno con iungimus.% aleefi hoc, Q 1

_orum ordo‘

hii’ti s, fortuna fordida, fi a tura turpi orationeabhorrer. Ho c en im bdfite

mum abbor ret, ad tr ia refer tur ,$in autem hec figuraita fit,v t in“

;pofirem@fi t pars orationis quaeduò aut Pluta.mem bra con iun

'

gat rum in pr ime'i,mm in m edio inieé h onem fic vocem us lice t. P r zefiat autemvim o ration i pluri bus verbi s rn tandem rem collocatis, non idem figni_ficanubus, fedm aius femper acm aius aliquid. hoc cratur, cruciatur ,necatur .

P L E 0 N A s M v 5 , plus . Neceliar ius huiusfigur ze.vfus in coefi ,v t ver …

ba quidem adncramus, non tamerfun'

tiandx re1 necefiàr ia,quàtn v t ex hism agn itudo ,veldign itas,velm orahsahqua co rn m

'

é tatro , aut den ique£iaecies m o tura iud1cem c1rcumponan tur . Ahoquin

- ii m luleorum addrtio

verbiefiiciet ,vitiofaer it. I taquefi dicas,M.Cato i llezqÎlanuisfi1fliciat nomen t an tumm odo pofirili è ;videar is tam en P lus figurfieal

'

feadd1to L L L 13.I tem rfi a volun tari a ferurtus Cum pofii t fans (ign ificatumellè ,quaenamefi 1fia volun tari a ferurtus 2 Plusqmddam habm texeo,quòd M A L v M 1nterpofi tumefi .

E L L 1 v s 1 s, idefi detra& io , con traria fuper iqr i figura. Ornatur or a

tio ,cum verbum aliquod detrahrmus à fi1a fign ificauone.hocm odo,E t il

li quidem quiafecon tumeliam m orte in im ici repul'

it, ignofco . v1den turautem m ihi 1ud1ces,qri i fen ten tiasproi llo tulerun tzn am muitos fuiflè audio . Hic apparet tum i llud deeiÎeV1den tur autem m ihi iud1ces idemfenfilÎevel ignouiffefed quiam telligebatur ideedetra{ìumefi , v t ipfa

celer irarecomm o tioreifetenunciatio .

H a: (un t fer èelocutionum fiour aean im aduerfionedignx. lam illud fi la

qque(pon te intelligerepo l t faipepiuteselocution i s figuras concurrere. N am qui fic loqui tur, Athen ienfesAfizepar temeamqua Ionia cognoin inataefi , colonris commun ierun t zDores I talia:eam regionem ,quzem agna Gr z a aefi nom inata, occupaueretres in vnum figuras con trìh t,ifocolon ,hom ceopmton , diez m gmenò, Ide

'

mquehoc m czerer is figuris accidereorerie. Illud adPofi remumpr zecip1endum videtur nepropofi ta ti bi l

‘iZgura qua r aselocutionem his fub1ungere ita verba col

gas, vt ineam figuram quam defimauegis incidat . i nfirmumemm lìocpueri leer it.c confuetudo mul taelocutio n is,m qua figuras huiufmodirecognofcas, ali iduitasfiyli, tum ipfaexercitatio comm ouen tzdicenclifacul tas i tem in has formas vitro in currer , v t quibus quo tem porevrendum fit,poliis d1iudicar é . P lur1m um opt1m orum imi tano adium en ti:

praefiabi t.Dem ofihenis_en im ìah raiim M .Tulhus, nedum copiam im 1ta

tur .Sed nein nim ietatem incidarmxs, caum dumefi…

I V L I I R VF I N I A N ID E F 1 GV

'

R I S S E N T E N T I ARVME

'

T E L O C V T I O N I S L I B E R .

AeT E N v sAquilaRomanusexAlexandroNumenio:exindeabeopr aeter ita ab ali i s quidem prodi ta (ub texurmus.

Schem an Jlmvoixg.I R O N 1 A. Partes eius chleuafinus fineepicer tor‘ne

fi s charientifmu3 fiue(comm a afi1fmus diafyrmus,exuthenifinus , farcafmus apophafisfinear tiologia aporia anacoenofi s,agane&efis, apodoxis,apoplanefis, aphoriiinusnuediorifmus,ar ia, deeii s,diabole,diancea, ep iphonem a, dia10grfmus, epiplexis Gueepitmeii s ho

m a,epanalepfis,prohypergafiafineproparafceue,par rhefia ,paradox6 finehypomone,pro rrope,pathopòeta , fyncrifisfinean tithefis, hyperbole.I R 0 N 1 A .Elocutiuncula Sallufi iana,commodifiirneexpr 1m itur, cum

aliud in pe& ore reclufum '

aliud in lingua promptum habemus fenteutiaenuntratronrs in contrarium à verb i s abcipitur . vt apudVirgilium ,

Scilice t i s fuper is laborefi . ApudTullrum pro L igar io Nouum crim enCai f ar .& c.ln Clodium Cur i0nem Tuvero fefiiuus, tuelegans, tufolus vrbanus,quem °decet muliebris ornatus. & C. I ron ix autem fpeeiesfex Chleuafinusfineepicer tomefis Char ientifmus fine(comm a , Afi i

C H L 15 v A s M v s Gueepicer tomefi s. Haec figura r ifum excitar, feuere propofi ta vaFreexcutit, elud

'e'

s perfonàrum , aut rerum com parad onem .v t apudVirgilium ,

m équetimor isArguè tuDrance. Apud Ciceronem . uafi verb ego de facie tua ca tam i te dixer im zvelalias pounflè t c6tumelio rus facere, fi tibi hoc P armeno per aliquem ,ac non ipfeP armenonun tialiè t.

C H A a E N T 1 s M v s fine (comma.Hat figura fit fefi iua di6tio, cumamenitatemordax,v r apudCiceronem , Infirm o corpore atquexgro , colo re,v r ipfeiud1care,& c. Et a ud eundem , Faciteen im Vt vultum ipfius,illamquead tales dem i am purpurarn co itetis.A s T 1 5 M v s vrbana d1& io. Hac figur a texercitaris alns ingenua

fefiiuitas.

_D E F I G.

‘

S E N T.

'

L I B E R .

fefiiuita£vrapudCiceronein‘

, Refpicirerefpi_citeiudicè shom inum for .

tunas, refìaicite°

Fabririjfene&utem .cum hoc refpici teornanda: orationiscaufa£Tpè d ixiii è t, refpexifi ezaì Fabritius à fub£elli isdem il

'

fo capite (lifecefierat.E t alias Negabat ius- tam nequam effeVerr inum .lìt idem alibi ,Execrabatur Sacè rdmem , ui rain _

nequam Ver rem reliquiil‘et.

D i A sTR M v s . Haec ga ra fit cum rem aliquam aut perfonam eleuamus.v r apud Tullium Efi adhuc (quod adm irar r vos video)non —Verres, fed (h rm tusMutius. Et ineodem . Sed repen teeu’efiigio ex homm e,tanquam ex ahu Circaeo poculo , Fa&usefi Ver reszredit

'

ad fe,atqueadm ores (nos. Et ali bi, % d ad ha cNeeuius rider fcilrcet nofi ram am entiam ,

pqui in vita fua rationem fumm i ofiicudefideremus,& infi ituta bonorum Vi rorum r

“eqrîiramus.E

'

il v 1:H 13N 1 3Mv 5 . Figura haec fit , cum rem aliquamex"

tenuamu3_,

con temptam facimus. v r apud Lua hum .

_

Ar m agnum feci t,quod verb isGreca L atm isMifcuit. ApudTuilmm pro'

Cecinna, Eiec i ego te a‘

r'

m a tis

hdm im bus,non dereci ,vr tan tum faci nus non in xqurtaterur‘

is'

, fed in vna:

li tera latui iiè videa tur. I tem in P hilippicarum fecunda, N amquodquaerebas quomodo red1fiem zpr inîa luce,non teneb r is.deindecum calcei s

nullrs caligis, nec lacerna . Cato apudAthen ienfes An ti ochus epibelium ger 1t, calamo atram en tomi l i tar.

S A R c A s M v s . Haec figura quibufdam v idetur eadem quaechlep afmus, fed à perfe& illim ispropr i a figmficationed

‘efcr iptaefi .Peculiqìr iteren im foadioraea fignificamus non tam è

'

finedicatè itatec6'

cinna. Vt apudVirgilrum . Nouimu

’

s,&“

qui te, tranfuerfa ruen tibus h irquis. Apud CICer c5nem , Sexte nofier bona venia , quon iam dialeé ticuses hoc?quoqueligur is. ÎE t pro C2 110 ,% 0d facerem vehemen tius, nifi m ih1 in’

t é r ceder é tinim icit izecum 1fi iusmulier

_

is viro, frattevolui dicere,fempi

er hic erro.

A Do p H A 3 r s, fiuej

:etiologia, venufium fch é m a, vbiquafi alio in terrogan re, nobis ipfi s refpòdemus ratioherri reddimufs. Cicero pro Tullio;Siquis furem occider it, iniur 1a occider it.quam obr

'em quia 1us_

con“;

fi i tutum nullumefi . quid fi fetelo defender it non in iuria.qurd ita'

quia'

confi iturumefi .Caefar pro Bithyn is Qui dergoìfyngraphxnon fun t,fedres alienaefi .Et ha& em

_us vb i nobis refpondemus. ahàsvbi aliisfquod n ifi/

arte procedit, caufàm pr0d1t v t apudVergilifi, in terrogan teal tero, quodn egare non p0terat , fub

'

tili ter occurri t, nefurtum feciifeexifi imetur zAnm ihi can tando victus non redderet ille % em mea carm im busmeruiffet fifiula caprum ?Et tefi is in ter rogatus à reo, m im fufi ibus vapulaffetzinnocens, inqu1t.Aut cdm dicitur ,qerb an occider it hom in é refpondetur , latronem zvt c

‘

onfeflîon ém praecur rat defenfio .

A D0 R_

1 A ,eademefi d1aporefis addub itatro quaedam cum fimu‘

la

musquererenos,vndeincipiendum ,quid poriflimum dicendum ,an om iino dicendum .

.Ct

'

imquear tificiali tè t -fimulà r‘

nus i=mn'

res int1enir'e, nonD

{a 1 v u r R‘

V'

F I N I A N !

aratos venilTe.Cicero in admones, Po;

i)

ycletii effe dicebant.Et de domo fua apudp8tificé s,T ib‘

i l i teras ille m ili t?

quas?aut nunquam m iii t autfi m ifit, in conci

'one re 'cita‘t'

i noluitv I taquèfinei lle m ifit, iiuetupro tùiifi i certe confilium tuum dehonoreCatonismudaramefi .

AN Ae0 5 N o s s, communicatioefi , cumaut ipfb s‘

aduerfar i'cfi con *

fulimus,aut cum iudicibus delib indiurnatione,DeteiamCzecilimeherculeextra hanc conten tioné cet taìn é nque

'

nofi‘

rmfi . & relliqua.efi Id10t1fmos.ltem proQ 1jntio ,51 de ptxd1is tuis

'

ag“eretu”r Sex”.

N zeui , fi in paruula re cap tionis aliquid verere'

rezn6 fiatim adC:Aquilifi,aut ad eorum ahquemqui confulun tut , Cucurn ilè:s?cum ius

‘

am icrt1az , fo'

cietatis', affinitatis ageretur , & é . Idem ibidem Ego pro te hunt h’

o'

c t ong.

fulo pofi tempus in ali ena re,quod tuin rua re, cum tempus‘erat,cb”

nfilleàre oblitus é s.% xro abs te

tibi talis

mammepronun tiationé l inr'

aiu3m eis' rebus regim en refiat . Virg.

Iun& a fui t Cicero pro

R .a ntem effe filium crimcantibus opor tui t, nequeA D o 9 L A N r. s 1 sefi , aut indicis a re con traria nobis auocatio quam

cum defiderat ,aut ab aduer iàrio com rn ofietur vtqueefat ,nosobfcuranclom ifcendo pr om ittendoqmdem di&uros nos, fed (uo loco, ad aliarm

rem auocamus. rurfum dum dicimus, fenfim ad aliud tranfimus & ab«

co quod con tra nosefi auocatur ,& fufpend itur iudex:velconifié lra rerummulti tudine implica,

tur , vr non devno , ed deplur ibus pute t fibi fen tentiani effe di cendam vt pro Cluen tio feci t Ci cero inqua oraz ione ten ebr as feoffudilfeia& auit iudicrbrisCluen tianis Intellrgant n ihilmenet:{ubterfugerevoluiflè reticendo necobfcurare dicendo, ego meindices

D E îE I‘

G. S E N *T .

'

I… I°

B-ER . 17

adeam caufam accedere,qureiam per annos o& g co minuos:queeo,Efde,Verfatam ellein md1cio pedun iam c6fiat totumquidem ,

nem oeri t tam m im icusCluenno ,què ad

A P H 0 R i s M v s veldior ifmus, defcr iptio rerum per repreh é iionem ,

…queexpr iîri it & .co rrigir vim fen ten tix,& po tefiatem .% arep0tefi V idé“r i fpeciesemendatiom s nam qua: tem ere dixer is r cprehendrt. Tullius,Quan nam illa non pc: na,fed prohxbitio fceleris fuit.Aut ahàs,Ciues in .

quam , 1hoc nom ine appellare fasefi .

A R A ,execratio .Execr atio oratoria apudCiceronem ,0 fcelus, ò por:.tentumiiL vltim as terrasexpo r tandum . A

pudVerg. At ti bi pro [celere

g xdamat,pro talibus auiis, Dij,fiquaefi co: 0 pietasqua taliacurer ,foluan_

t grates dignas,Der, s t s ,obfccratio vel ob tefiatio,qua deos oramu

’

s, aut hom ines.Ci»cero proDeiotaro , Per dexteram ifiam tuam ego ob tefio

'

r ,per eghrym as. l?ro R ofcio geni éea veia g;R ogat,or àtqgteChryfogodeos,Y_

rrg.Per fupero s,atquehoc coelri .Per ego has lachrym as, deiguetuam,@.P lautus, lta deos ob tefio r per feneé tutem

‘

tuam .

D r

.

.a- np, _

L E , crim inauo quaii denunuario eorum qua: futurae , Er it eri t i llud profe& o tempus illucefcet

ille dies, cum'

tufalutar ibus,& c. Terexxi . Videre v1deo r iam illum diem

prxponitur non id quod fierique

t C02 Iglll

fit ti ig11075rare arb iuar is?Terent .Non ego te vidi m anwm,& c. Vi rg. Nonego.te.vi v.

.,g 1 v i. t i R V F I N I A N I

H 0 M or o s i sefi cum per finn iitudinem res praefiantur . Cuius (pecies fun t prim a dux paradigm a parabole. Harum difiànriaefi quòdparadigm a facit veraexempla,parabolefi€ta ofiend1t.P A R A D 1e.M A T 1 s quidem tr iform isefi ratio . Nam exem

(plum aut

perforias tan tum exhiber fin e fi rm oneaut ferm ohem fineper oni s aut

fimulv trunque.Perfonìi (i neferm one.vt Cic. in Miloniana,Nequeen impo tu11fet autHala ille Sermlius,aut P .Nafica, aut L .Opim ius, aut C.Ma

r rus,aut meconfulefenatusnon nefar ius haber i, ii fcelè ratos eines in terim ere nefas elfet. Sermonem fineperfona. Caton isefi di& am Pedib tlècompenfarepecuniam .$ernionem

pari ter perfonam .Crc. pro R ofc

'

ro ,

Efinehoc 1111 d1& o atque fa6to Fun n ano fi rm llxmunì? Rurfum pat abola 1pfa tr 1per titaefi , per icona hommon ,epagogen .

I c 0 N fit, cum perfecîtaeformx fim iles confer fitur . Virgil.TalisAmydei dom itus P ollucrshabenis. Cicero de P .R .Mar e quod fua 1iatura tra

quillum fi t,ven torfi vi agi con turbat i folet: fic Populus Rom anus.H 0 M o r. 0 N .Haec figa t cum ex partibus aliqua finn h t udo colligi

tur .v tVirg.Sic oculos, frc i llem anus,fic ora tenebat.E tiam in a6tufit hommon . v t 1dem Virg. Non ali ter quam ii imm i

'

ii i s ruat hofi ibus omn i sCar thago , aut an tiquaTyres. Cic . in Ver r mis air fuce1n& ì Scyllàm lupis can ibus, cum pubetenus V i rgo fi t , fim 11emeifeVer r is com itum

illius,quibus quaf1 can ibus fuccin é tus fi t.E D A G 0 G E. Fi t ha c ex rerum fim ilium collationevel arguni è

'

torum ,

faina tam é fnm litudifiererum .vtVirg.lmprouifum afpr is veluriqui ferìtibus anguem P refiit hum i n iten s.EtCic.pr o R OC comparat occupano;

nes loui s oprim imaxim i Syllzerebus gefiis propia s. Argumen torumtem , vt Lucretius, Nam fi tuHu&us,vndàfqueè gurgi te faifo Tollerecrer is,ventum priusm arium tu, Ven tam inquam tollas,& c.

E 9 1 T R o DE. Haec fit cum figurate concedrmus quod veli t qui s faciat .vtVirg.fEnei .4. I , fequete I taliam ven ti s pete regna per vndas. EtCic.in Catriinam (Midexpe& as? roficifcereznim ium iam diute im per ato rem illa tuaMallrana cafira de 1derant.E veH Da nuncTymbrepater ferro quodm iiiile11

b ro .C1c.in Catrlinam , cum innocat Iouem ad penam con iur atorum , at»

queita Conclud1t,£ ternisfupplicimvinos m or tuòfquem aé rab i s.E I p H 0 N E M fenten tia in fineexpoii tx rei cum affe& n enun

t iatur . Ci cero inVerr 1n is Non

i

vitam liberam fed m ortis cele‘ri tatemp recaban tur .

E N T H Y M E M A fit cum periodos oration i s ex con trarns fè ntentiisafir ingitur . Apud Lucilium , S i menefcirehoc nefcis,quodquzereredico ,quare drum asquicquam ,autqua reredebes ipfc (i hoc

d . t. Ci cero in d iuinatione,T amen hic operam tuam poll1cebè requ‘

iie‘n equevelle fua caufa, nec fr velis, polfc arbitrantur :

https://www.forgottenbooks.com/join

I V L I I R V F I N I A N I

H 0 M 05 o s i sefi cum per fnr nlitudinem res preefiantur .

cies fun t primaedux paradigm a parabole. Harum difiàntiaefi quòdparadigma facit veraexempla,parabolefi& a ofiendit.P A R A D ieM A T I s quid em tr iform isefi ratio . Namexem lum aut

perfonas tan tum exhiber finefi rm oneaut ferm onem fineperliînis aut

fimulv trunque.Perfonîi fi ne ferm one.v tCic. inMilon i ana,Nequeen impo tu1ffet autHala ille Seruilius, aut P .Nafi é a, aut L . Opim ius, aut C.Ma

mus ,ant meconfulefenatus non nefar ius haber i, fr fcelè ra'

tos ciues in terim ere n efas elfet. Sermonem fineperfona. Caton isefi dictum Pedib ttècompenfarepecuniam .$er rh onem

pari ter perfonam .Crc. pro R ofc

'

io,

Efinehoc i lli dié ‘to atque facto Fun n ano fi rm llrmuni ?Rurfum pat abola ipfa tr iper titaefi , per icona hommon ,epagogen .

I c 0 N fir, cum perfe& zeform .efim iles conferfitur . Virgil.TalisAmyclei dom itus P ollucishab en i s . Cicero de P .R .Mare quod fua natura tra

quillum fi t ,ven to rfi vi agi con turbati folet: fic Populus Rom anus.H 0 M O E 0 N .Haec figura fit cum ex partibus aliqua fim ih tudo colligi

tur .v rVirg.81c oculos, fic i llem anus,fic ora teneb at.E tiam in a£tufit hom ason . v t 1dem Virg. Non al i ter quam fi imm ifli s ruat hofi ibus omn i sCar thago , aut an tiquaTyros. Ci c .in Ver n n is air fuccin6tèi Scyllàm lupis can ibus, cum puberemus virgo fi t , Iim 11em effeVerr is com irumillius,quibusquafi can ibus fuccin é tus fi t.E D A G 0 G E. Fi t haec ex

_rerum fim ilium collationevel argum è

'

torum ,

fabia ram é firm litridixierer um .vtVirg.Improuifum afpr is veluriqui feritibus anguem P refi i t hum i n iten s.Et Cic.pro R OC comparat occupatimnes loui s optim i in axirni Sylla rebus gefi is propius. Argumentorumtem , vr Lucretius, Nam fi tuflu&us,vndfafqueè gurgi te faifo Tollerecrer is,ven tum priusH aem atium tu, Ven tum inquam tollas, & c.

p 1 T R 0 P E. Haec fit cum figurate conced1mus quod veli t qui s faI , fequereI taliam ven ti s pete regna per vndas. Et

in Caulinam Q iideXpecîtas? roficifcereznim ium i am diute imper ato rem illa tuaMalhana Cafira de 1deran r.

veH E ,piecatio .Virg.Da nuncTymb repater ferro quodm ifii lellb ro .C1c.in Cat i lina ijn , cuni inuo cat Iouem ad prenam coniur atorum, ar

quei taConclud1t, /Etern isfupplici1s vinos m or tuòfquem a6tabw.

E 1) i p H 0 N E M fen ten tia in fineexpofitrerei cum affe& n en'

unriatur . Ci cero in Ver r in is Non vitam li beram fed m ortis cele‘riratemp recabantur .

“E N T H Y M E M A fit cum periodos orationi s ex con trarns fi ntent usafir iiugitur . Apud Lucilium , Si menefcirehoc nefi is,quodqwereredico,quare d1u1nasquicquam ,auìquaerere debes ipfe fi hocd .r. Ci cero in d1uinauonc T amen hic operam main pol

liceberequit e “

neque velle (h a caufa, nec fi velis, polle arbitrantur .»

D E F —I G. S E N T . L I B E R . 19E A N ÌA L E P s s, repetitio fen t é tieprop ter a liam neceffaria-m caufam ,

non v ty

fit in figuriselocutionis,fed apud Luc11iuin :Velconfiho vefi rumdiCi tis,olim czelicolaeadfmffemus pri ore cona ho . Cicero pro R a

um ,pr ofi,

terer 1dem , Saturn inum C. Rahimifieclamor comm oue_r.quehuc L iben ter

inquam pr p fiterer .P,RV D E R G A s i A ,V€ lparafceue,pranmm itio . ua antè vtimur ,v t c6

firmet id quod fubieé ì:ur 1 fumus.Vt fi tefiem produ&ur i fumus, an tè efi ,

vrei fidem habendam e_ffe docearnus.% reefi velut gener alm }

locus

tra& atus c'ommun i sefi .C1cero proMilon e antè pr aemun it heere_ ho

nem occidere trim fubiro occ1fum”

P . Clodium iure fineinuidiacum i ra dic1 t Negan r in tuer i lucem effe fas ei, qui afeeifehom inemoccifum fateatur . In qua tandem ciuitatehoc homines fiultili im i;dii}

_P A R R B E s i A ,oratio libera,quamCorn ificiuslicen tiì vocat. Ci cero

pro L igar io ,Sufcep to bello Cefar ,gefio etiam ex par te m agna nulla vi coa&us,& czetera.Cò tra 1dem ,

uid aliudeg1mus Tubero ,nrfi v t ,

porefi ,nospofiè musPin terdum adulàter 1nduci‘tur , v r h rc adularioefi pro

R abir io perduelliom s libere cum a1t Q nmcon tinet15 vocem vefiramindiCem fiultiriae, tefiem paucitatis?P A R A D 0 x0 N finehypom one, fufien tatio velinopih atfi .H oc

_fche

'

m a fuf endi_rfenfum : deinde iiìbnc1t aliquid con traexpe€tationemaud1

tor is, iiiremagnum , iiuem inus ideefufien tatio,vel inopinatum diCitur . Cicero pro L igario,Hmcproh1b1tus,non ad Ca iàrtun ,nerratusznonad domum ,neiner sznon aliquam in regionem , necondemnat e Canfamillam ,quam fecutuseifer,videretur . car rera.

P R 0 T R o p E ,adhor ta tio ad aliquam remefi ,& palinlogia.Verg. N i'

i6nunc infurgiterem isHor ror vos foci1. Ci cero mVer rem u. a& ionis

libro ,Vos quod ad vefi ram famam fenatùfqueconfulta pet tin e; iud mes,profpicite, atqueconfuhte,P …

‘

A T H 0 p 0 15 I A‘

. H aec…velo dio,vel iracun d 1_a, el m iferaeq;dra com

mo.uetur .Verg.

- domus in teriorgem itum ifer é quetumulti1Mifcemr .Ci

cero pro R ofcio ,Nem o era tqui non ardere illa omn ia malle t quam v i

dere in Sex.R ofcir bon is domm an tem . & _cretera. Apuri eundem in Verrem ,Clam òr interea fit' t o tadomo ,pugna in;erlferuos Rubr ii _arquehofp i tis,&e.Airoloco,d ere ianuam faxis, i,nfiareferrei, lJrgna _

farmgntaCi rcundaS Y N C

ret fecògLIOI

'

PI O

30‘

‘

I V L I I

v,t confultor ibus tuis refpondeaszillevruiaturequo inté dit cumexerci

’

t'

u

perueniat. ca tena.—I tem inVerr inis, lfié mul to‘

fceleratior nequiorquam i lleAdrianus, aliquanro etiamH Y P E R B 0 L E , all ls fchema

, aliis tropus videtur. Ca rerum fit, cumexcedir ver itatem fen ten tia .Apud Virgilium ,

Qi£ i candoremues anteireur, curfibus auras.

i v i t i R V F I N I A N I D E s c i i tM A T I S L E X E O S .

R 0 L E 1» s s,efi fchema À€Éea g, idefi figur aelocutionis cum …anrè inumerus reddi tut verb is,quàm res erfoneeafiinian tur . v r Nec tan

tum Rhodope m iratur IfmarusOrpìea.E t , ln terea reges(1ngen trle Latinus% dr iiugo vehirur cur ru

'

, & C. Latine“appellar i po tefi pr'

x

fumptio .vela nticipano.

S Y L L 5 i sefi , cum duabus diuersifquc fententus rebus vnum …r

darur verbum m in im e v rr ifqueconueniens.v r, lnclufosvrer o Danaosp inea fur tim Laxar claufira Sinon .L axaten im ‘

adDanaos refert i non potefi , f1cut ad claufira.E t,0prim eG raiugenum,cuimefortunaprecari ,Acvi tra comptos vola i t pretendere ram os. Non en im ficut cui pretendereram os

,i ta cui precari potefi vider i rationeconnexum .Er, His quidam

[igni s atque haec exempla fecuti.c Latinedicitur cor rep tio .

Z E v G M,A efi ,cuin vnum verbum communiter mul tis fen ten tus iun

girur ad omn es pari {ignificationepertin'en s, & ad nexum .v vrbe

foa is d affe reh& a.Latinehec figura dicirur ligario vel adnexH —YD0 z E v i sefi cum [i ngulis rebus,fen ten tiifquefi ngula debitaverba iunguntur .vr,P rocumbun r piceze,fonat iera fecur ibus ilex .Fraxinea:quetrabes, cuneis fifi i lerobur Scindirur ,aduoluun r ingeri resmon

t 1bus ornes:E r,Ven ir h'

yem s, ter itur Sicyon ia bacca trapet1s,Glandefuesredeunt lxri,daxi r arbuta fyluae,E t varios ponir fa rm s aurumnus a lteMi tis in apr icis coquitur v indem ia (axis . Haec figura Latine vocabxfub1un é tio ,velfub infer tio ,vel fubnexioE 9 A N.A L‘5 v s i s,efieorundem verbo r um fimulpofitorum ,eiufd é mquefen ten tuepofi multa in ten

'eé ta cum aliqua periodi conclufionefa& areperitio . v t Huc pa ter Lenree, tuis hic om n ia plenaMuner ibtrs, tibi i

pampineo rauidus aurum no' Floret ager ,fp

um arplenis v indem ia labusHuc parer o Lenaeeveni.Et , P afiqrum muam Damon is Alpheiibcei,Immemor herbarum ,quosefi m irata iuuencaCer tantes,quorum fiupefa€taé c'a rm 'ine lynces:Dam onismufam dicemus Alphefrbcei. Latinehzec figur a dicirur refumprio vel reperitio .

D E'

S ÎC H E M A’

T I S L E X"E O S . gr

‘E R A N A P N 0‘

R Aefi, cum abeodem verbo plures inchoataefi ntenrizeincipiun t. vr Hic gelidi fontes,hicmollia prata Lyco r i,Hic nemus, hicipfo recum confumerereuo iEt,Num Beruingem ù it nofiro?num lum inaflexit?Num lachrym asvi iîtus dedir?autm iferatusaman tem efi ?E t, - bellum terra hofpita por tas.Bello arman turequi,bellum haec arm entam inantnr .E t ,Ver adeo frondi nemorum ,ver Vtilefyluis.E t,No&eleues fi ipula:melius,no&ean da pra taTonden tur , norfi is len ta s non defici t hum or .La rinehaec figura d icitur regrefi io.

P A L xL 0 G 1 Aefi ,cum verbum quod in prim a fen ten tiaefi vltim rim ,

in fequentè fi t pr im rim .v t, P ier ides vos hxc fac1etism axim aGallo ,Gallo ,cuius amor tan tum m ihi crefcir in li oras.°Et, Addit fefociam , tim 1difquefuperuenir 1Egle, z£gleNaiadum

_ pulcherr im a .E t,Deiphobum vidi lacerum crudd iter ora,0ra '

manfifqueambas.E t,Concur r ii t Tyrrhena acies,a tque omn ibus vn i,Vm od1ifqueviro, telifquefreqtren tibus infian r. Latine dicitur iteratio .

e 'AN A D i D L o s i s,efieiufdem verbi con rmuanm repetitio .v t, E r lon

gum formofevale, vale inquir lola. E t ,O_C9rvdon Corydon ,qusete de

m en tia c“epir?E t,Meme, àdiìun qui feci, in mecbnuer titeferru‘

m O Ru

ruli…Larim di citur haec fi ura duplicatio .

—E igAN A D i p L o 5e‘l%, èum idem verbum in eadem fen ren tia pn

mumefi , & extremum .vr,f ar is famam nom en ro t ferrepernos,Tithonip rimaquot

‘

ab‘efi ab '

otigineCeefar . iìr,Antè noni s‘

rubean t,,quam prata color ibus, antè .E t,Vfium i llud tibi nate mmi

busvnum .E t, lpfum obtefiemur ,veniamqucorem'

utu

‘

r inclufio.

M a T A T H E 5 r sefi , cum quod antè di&umefi ,pofiponitur

pofi d1&umefi , an tepon itur .v t,Enpis v tperdas,perdis v ter ipias.D 1 A c o p E, fiued1afioleefi , cum in ter duo ead em verba dmerfum po

n i tur ali quid inedium .i'

t,Ci i lpatiifveParrs,diufim inclem é'

tia diufirn . E t,.

Duc ageduead nos.Er, Scis P ro'

teus,fcis ipf€ .Latinedi citur fepar atio .

’

P a R 13N T H E 3 I 3efi ,cum ordinata ac leginm a fen tenna in ter rumpitut per alienumexrrinfeèus,diuerfàmquefen ten t1am :Vt,Varemen ,fuperetmodoMantua nob is(Mantua —vaem 1ferxn im ir'i vim onx)Cantanres fublimeferen-t ad fydera cygn i. Et;— ipsiqiefun s. i amm orte fub aegra Di m eliora piis,er ror é mqtrehofi 1bus i llum )=Difcilfos:nudi s laniabant dentibus ar tus.Latineha c figura dici tur in terLuptio v…eli nter ie& io .

A N T I T H E 3 I 3efi ,cum verbum verbo pati po tefiateper cont rar rumr é dd itur .v r, $ équenono veterum decep tum errore lo com m .E t,Voluitur

ille vomens cahdum de pe€torefiumen Frigidus. Latinecontr ar ium *

vei5oppofi tio potefi di ci .I?L o B, cum idem verbum fintentiàvead confiimmat ionem fupepp.…

i). I V L I I R V F I°

N I A N I’

ris re torquetur .v r, — vos ò quibus in tegera’ui Sanguis,ait, folidq firo fianrrobore Vi res,Vos agitare fugam .0

\ugileforfitan illud accipi porefi , P an

eti am Arcadia m ecum fi indicecer ret, P an etiam Arcadia dicat ieindicevi é

‘

tum .Latmedi c1tur implicatio vel retra& atio .

P AR 0 N 0 M A s L Aefi ,fecundum pr zedi&um verbum ,pofi tio al terius,ipfo poften tefenfu. v r api1dTerenr.N am m c«mptio efi am en t1um

, hand

am an tium .E t,T 1b 1erun t parata verba, luuc hom in i verm iglei lludpotet ir for (i ra nvider i,Nec quifquam erran tes acies letr’nnqueferen tesSufien tare?Cò trà ali ter, -

puppé fquetuze,pubé fquetuorum . Lat1ne'

d1

cit ur adnominà tio veladfi& io .

P A R E GME N 0 N efi aequei i rm lisfigura, cri ex fupraduîto verbo aliudder iuatur . v t —vliro Ipfegranis graurte

'

rquead terram p ‘

ondere vafio

Con c1d1t.E r,0ppetereingen tem , a tqueingen ti'vulnere vi&um .E t

,VocevocatHecaten .lreitè r, & cafi r is audeb it vel lere ligna. Lati ne deriuatiodic1tur ,E 9 A N o' R T H 0 s’ I s efi cum furadiìî

‘

tum verb r‘i verbo fequen ti cor..v r,N on fub r 1pere, hocefi urar1. L atine

‘

d1c1t ur co rrect i o .

E P r 5 T R o p H Eefi ,cum in eadem verba plures fen ten tizedefinun t.vtHoratius, 5i cut tatus inaequali tonfo recapillosOccur r i, r ides:fi for tè fubucula pexxTrita fubefi tunicze

‘

,v ézlfi toga d ifiidet impar, Rides . Q i g lefofii tari fi t , — fim i lis fi cura fuiffet,T ri c quoque fas nob i s Teneros arm are.furffe antearas, atq;auri czecus am ore. Latine dic1tur reuerfio.

C L 1 M A xefi , cum ex re in rem gradum tib i fen ten tie;faciuhP hoebo pa ter omnipo tens ,m ih 1 P hcebus Apollo prxdixit, ca:tera.

Tor r1a leaerra lupum fequ1tur , luus Ìpfecapellam Floren tem cythifum

feqiiitrir lafciua c'

apella.Latinerec gura d iCi tift gradirtio .

A s Y N T H E T 0 Nefi ,veld1alyton , cum orario nulla con iun é tioneconnexa,velut folutaefententisere ulam feruar. v r ,Confiliun t , partim galeaclypcoque refultan t .lrr ita del%exit,par tnn fi r ingé tia co rpus.E r, —

. ip ii numer r'unquemodfimquecarinis.

- nos 2 ra,m anus nauaha demus. Latin edicitur diffolurio vel inconnexio . Afyn theton autem m odo per fingulaverba fit, - a ra,manus, naualia demus.E t,Haecfidera iuro .Modo per plur a vt rbà ,& perea quaeGra ci vocafl r n5Àa .Deii iquequidvefper ferus vehat,vndeferenasVen tus agar nubeszquid cogitet hum 1dùs aufier , Sol tibi—figna d ab it .E t, - nube cana fpeculan tur am i& i,% az fortuna vin s, clalfem quo littore venian t,& c.

E P A N o D v sefi ,cum duobus breu1us, plur ib r'

1fvepropofitis, ad [ingularemenar rationem recurr itur .v t, - d1uelhmur inde, lph i tus & Pebas mecum ,quorum Iphi tus suo lam grauior .E t, Protiums Or ii lochum Eu

then ,duo m axim a Teucrfim Corpora ,fed Buthen auerfum cufpidefixit

L o ricam galeàmqueinter ,qua colla feden tis Inuenir.Latine dicitur enerfio velegfefliof

P A R A D L A S T O L E

D E S C H E M A T i S L E X E O S

P A R A D 1 A 3 T 0 L Eefi ,cum fim ilqs res difeernunrur , con trarns redditis.vt,T r ifielupus fiabuli5,maruris frugibus imbres,Arbon busven ti,nobis Amaryllidis irae.E t,Dukefatis hum or ,depulfi s arbutus hoedi3, Len taKalix fmto pecori m ihi folusAmyn ras.l.arinedicitur difcrim inatio .

D i .eR E s I s,efi figura ferm on is,cum rerum difir ibutione.vr,H icDolopum m anus,hicf:enns tendebat Ach illeszClaflibushic locus,hic aciescer tarefoleban t .E t,Hic por tus alijeffodiunt .E r, - fi r it enfegrauemTymbrazusOfir im .c Latine dici tur difir ibutio veldefignatio .

AN T 1 5 T A 5 i s,efi cum idem verbum repeti tur in con trario fenfu.Vt,Vua falus vi& is,nullam fperarefala tem .Er,Exil lo Corydon Corydonefitempore nobis.H zec'

lattine dicitur in tentio .

M E T A 5 T A s i sefi ,velmetabafis, cum à loquen tisperfona ad perfon'

i

tranfitum facimus, rationealiqua vel adfeé tu.Vr,Non h,ec Enandro deteprom ifià paren tiDifcedens ded

'eram . Deinde,E t nun c i lle quidem fpemul tum captus inan i, For s vo ta faci t. Deinde, Infcelixfuim s nati crudelevidebis.H i nofi r i redi tusexpe& atiquetr iumph i .Hec meam agna fides,atn on EuandrepudendrsVulner 1buspulfuni afpic1es.H aec figura dicitur van atio , aut tranfitus.A D o 3 T R o p H Eefi,cum fermo are£i:o infi ituto ordine in diuerfum

ac contrar ium ver titur .Vt, $cipiadas duros bellò,& te m axim e Caefar .E t,

Impulerir ferro .Latineconuerfio dicitur . In ter metafia iin apofi roph é

hoc interefi,quòdmerafiafis,perfonarum multiplicara var iarioefi , & ab

a lia ad aliam ,deinderurfus ad a ham , & de1nceps gradatim tranfi tur .At in

Figura per cafum gen1t1uu.Vt fi dicamus,Confiafi s vir an im i,pro confianns amm i.l tem alia :vrfehaben t ifia, lfqueames an im i, rum ore accenfus amaro.E t,At non infoelixan im i P hoen iflà. Et A&utùm pinsneas, atquein t er am i Afcanius.E t, Hic ann is grauis,atquean im i m aturusAlethes.Efiiquis dicat ,pecun ix dirtes:Vt, Infula d1ues cpum . E t,Di£

uesequr'

ìm ,diues pi& ai vefi is,& auri . Rem ,— quasil li lzeta bonorum .

\

E t,—Expedifit

'

fefi i rer um .E t, lllem ihi an te oculos fmlixfun& ùfquelaborum ,

Egregir'

rfquean im i.Et fiquafunr tali a.

Figuraper datiuum i fiquis dicat,T imeo illi,pro tim eo pro illo,& talia.

Vt, pari ter com itiqueoner iquetimen tem . Et, Tunc decuirmetuiifetui s . Et c cum Dardanio £ nesem iranda videntur , pro ab Aînea. Etqua: antique dié ta fum ,

- cui nomen afyloRomanumefi Et, — cui nunc co

‘ I 'V L ' I I R *V’F I N I A N I

gnomen Iulo Additur .Et,Cui R hemula cognom en erat. Er, - cu1 nombn

Amelio P ecete agr icole: .ltem iiqua funr ta ia.

Figura per accufatiuum .Vr fiquis dicat,T ogam fufus,prghabens.Vr fehaben t ifia, —nodòquelinus colle& a fluèutè is.m am .E t, - rofeas laniatagenas.Et, — tum idùfquenotm prxcordiategno.lît,Inflatum hefierno venas,vt femper , I a& hozE t, Eccemanus iuuenum i ii

rerea pofi terga reum é tuin .Erquean tique di& a funt; forfan .& haecfolimmem rnrife 1uuabit.E t, —mnneros mem ini fi v erba tenerem:pro numero,r um mem in i.ftem fiqua fun ttalia.

ieNym phae. Et Vndepr ius la:tum (i lfubne& i t fibula gemma:E t , —qui for tetua nefpoliata ar1n is,excufiam ag1fi ro

FiguraGraeca aut cafirum va rietas.v_

tet Amyntas.E t, —

placidòneetiam pugn ab i s acum am ore pugnab is.E t,Reddidir vna boum—fim ilia .Aut pr zepo fitionedetra& a.Vr, - in arian auigat zequor .I tem quà fim t tali a.

Figura per perfonas.Vt fiquis dim r,Vos fuper i Iuppiterprecor .Vt funrifia,V.os Cal liope precot \ afprratec_anen ti. E t,V

'

o3 patricius fangurs,

quos viuerefasefi .I tem fiqua fun t fim iha.

Figuraper numeros,Vt fiquis dreat;P opulus locut i fimt .v t,‘

Pa rs in . frufi a fecant, verubùfquetremen tia fio nn t :E t , Pa rs calidos latices

'

p

aheng.vndanriaflamm is Expediunt.Er, xuitqueanimi s ignobi le vulgus, Tump ietate grauem acm en tis fi for rè vi rum quem zCòlpexere, filen t. Et ftquafun t fin nlia.

Figura perpra pofitionem Ad ,modo fem el fimplicem pofitam : Vr

fiqui s dicat,A—dup luo r illum,pro ad i llum voluor .E t , Accedo i llum ,quaiiad i llum accedo .Vt,Explorarelb cos,quasven to accelletir_o rag.lìt, Nuntia fam a r uit,matr ifqueadlab itur auresEuryali ,E t ,Eleé ìzra vtGra1i pe

i

rhil

b ent Atlîtidecrerus,Aduehitur Teucros.Modo fimplici ter relatam . Vb,

Qujn adeat adeum?a(ggrediar ad i llum . liqua fun t tali a.

Figura per prazpo i tion é ' i 'N—un odo fem el [implicéelatam .Vr, Inflari1r

cum pingui s eburTyr rhenus ad aras .E t,Tucalam os i nfiareleues.quafiin= calamo s in ; ebur Hate. Et apud Sallufi ium Atqueeos a tergo incurrerunt. % fi in eos incurreruut . Nkodo duplic iterelara

”

m .Vr, In

duerat C i rce in vultus ac terga ferarum . Et Indrut in Hofefm , ta

mos curuauit olen tes. E t,HiîCvt prona iugolxuum in cumbebat in a

l

m

nem .Et fiqua funt fim ilia.

figura per verborumqualitatem. vr,Caput veleir ,pro caput velo aut :

https://www.forgottenbooks.com/join

,g i v L i i R V F I N I A N J"

fuerunt.Hoc enim adue_

rfar ium perc2utit ,cu1 non femper facrofan‘

6iz leges fnem nt:Qualeefi i llud forfitan apndVirg

ihum ,T riquepr iò r , tuparceenusqui ducisOlympo , P r o iicetelamanuanguispius.Nani limulcan

%am belli ciuili s ofiend1r inCsefarefuiife,dum di cit pr iorem illum debereparcere;fimuldolorem confeffa, in indicio fuoqueer it tanquani ideoparcere prior debeat, quia fi tAn'

ch1faep ins fangnis,& ab'

Olympo‘

genusducat.

J,

Secundus harum vfnsefi figurarnm , cnm quid obl ique nunt1amus, ‘qui adicere palam m inim e li cet aut inhonefiumefi . v t ferefigura in adul teruin partem fiunt, cum qui s hocm odo pattern velhcat P lacn1t conditiopatr im onii meo etiam pa tri,& ago illi gr atias,quòd vxorem han c po tiiiimum ducereho r rarusefi . Per haec enim focer 1 cupido in na rum deregitnr z(lr9 1eforfitan Vi rgilianum i llud polfi t v1der 1, lllnm non populi fafces,nec purpura regum Flexit ,& infidos agitan s difcordia fratres, N é r é sR om ane,per itnr ziqneregna.N am i llum (en rir & dicit,N on res Rom ane,peritura regna flexere. Verum per res R om anae, laten t im peria di& afed regna vocat, tanqnam non de imperusR on

'

1anis ifia di canrur (ed dequibnllibet regms.

Terrinsvfusefi harum figurarnm ,quaegratia venufiatis adhibentnr ,qnitamen Ironiaefi proximus.$edeiufmodi figura quaeiuuembus ingfcholalafciuinnt, v t Cornutus air, m in imematnr zefun t, rò

queconueniun t.N am in hisqua: prodeii°eaut obeflè

quod nolis intelhgi,d1cas?aur cur quod intelligi, inuoluas?P R o G A T A L E v s I s,efi fchem a dianceas, cum id quod aduerfarius

cimns.Vt illud,ne- fcio meDanais èate‘s.Latinaeh:è c fi

t is vel infomn ii

rnr Latine pr zeparatio.

A N T H it p 0 9H 0 R A,efi figura fen t.é tize,qna aduerfar io rum nobi s fententiasac di€tapr0ponimus ac fnbfi ituimus, in hoc tan tum v r illi s refpondeam ns.v t,Verum anceps pngne;fuerat fornina,fuifi

°et 5iper iiffeExri s fem elefi peccare fnilfet Antè fari s. Latine dicit ur oppofiriò velob ie£tio.

8en Rs I sproximafiguraefi an thypophorx,qua adirerf'ar ior r'i afieé h '

i

rei dequa a& nri fullo,Anna fo ror ,quaaaufia canebat.Nam

em hofpitis dixi t,ietiam cafa s erin afferih im hofpifit.Hec figura dici

D E ‘x S C H E M A T I S L E X E O S . 37

»

=quemlibet fingimus cui rcfpondeamus. Vr in illo Indignumefi Italos{I

’

roiam fnccendereflamm is Nafcen tem patria Turnuin confifiereterra Q i jd face Troianos arra vma fet teLatinis?H zecnon ita Inno propofuit ,qnafiman ifefieVenus indignnmelledixifiè r ,

‘fedquafi indignum.elfeVener1 fingerer ,velfidpicaretur . Haec Lati ne dicirutadfi& io.

A N A 5 o E v s,efi fnper ioruin proxim a figura qua ab aduerfatns ma

xim a pr opofita defi ruimns ac redarguimns velut falfa vr, Nunc Lycia[orres , nun c & …Ione m riii13 ‘

ab ipfo In terpres diuri m fert horrida inifa perauras.Latined icitur defirucîh oveleuacuano .

E P I T I M E s i s,efi etiam proxim a figura, cum adnerfar ium iifileni Veib i s quibus ab eo laceffi ti fumus per cut1mus.Vt in illo ,% isDeus in fraudem ,quaedura poten tia nofii a Egit ?vb i hic Inno . quia fc1lic

'et Venus dixerat Si nullaefi regio Teucris, quam det tua conruxDura . Et, Bis capri

Phrygé s. Lati ne dic1tur obinrgatio .

H Y p 0 G R I s i s efi figura fen ren ria: cum aduerfar inm gefiu pro

nun tiationeextolhmns,velab1icim ns,& fper'

n im n3 . Vr in 1110,Can tandoruillum ?ant vnquam tibi fifiula cera Inn €ta fuit?Addrtur en im Tunul

Ius alioqui, i llum autem m agnum in canendo . Br, —non ego Daphn in Indi ce temetaam . fcilicetm ihi iniquris es non re& e indicaturns.

Latin e dicitur pronun tiatio .

' I R 0 N 1 A,efi figura fen ten tiae,landis,& oration is,& m agnificandx,npn

finederifuin con tr ar ium tendens. Vr in illo,Egregmm v aròlamiam ,@

"

jfrolm ampiaTfiquepue

'

rquetum :magnum (7 mamombzlenomen,VM dolodmfimfifcemmqwfla duorum

F/l

Latine dicitur difiimulatio vel it a 1,

CH L F. V A s M v s ,efi iron ia: prop ina figura cum aliqnos amara oratione non fin e der ifuinfeé tamur ac laednnus. v t ,En agros, quam belloTroiane petifii Hefperiam , metireiacens. Et, Huic age, nulla ruos cur rusfngafegm s equorum . L atine.dicit ur infeé tario .ln ter chleuafmnm anterri& 1rom&hocm

'

terefi quod iron ia fpeciem agnification is ilindir, dum =

laudat irr ider . AtChleuafinus palam cum amara infulta tionec5 A R G A s M v s, chlenafnip proxim aefi , fini rlis figura, qu

r ior nm faé ta cumexacerbanoneadm illi eorum laceii imus v

lufiium de:Syllx crudelitate, Vr inM.Mario, cum fraé ta prius crura perar tus,expir arer.Larinediciturexacerbario .

‘A N T 1 p H R A s I 3 ,efi figura fen ten tiaecum qua dam negamns 1105 dicere,& tam en di cimus:vt apud Luc11ium , Non rango quod aua rns homoefi;quòdqneimprobns,om i tto .E r apud Virg1hnm ,% dm em o rem pur…{us, Lucr inòqueaddita cianfira?Larrnedicitur om ifiio»E T H 0 p o r: 1 À,efi alienorum aife€tunm quahumlibet di& orùmque

im itatio non finereprehenfxone.Latinedici tur figuratip velexptcfiio .

E

CVR I I F‘OR T VN AT LANI CDN SVL

'

T I

P R o s o 1°o p oxai A ,efi figura fcnrentiar, qua orario ad al'

icuiusperfo—è.

n reorationem un itamdam rcto rquetur. Latine dicitur deform atio veix

efiignratio .

E N E R G A efi figuraqua formam terr1m& i inaginem ita orationefubfi ituimus,v t leé ìor is oculispraefentixquefubiiciamus.

C V R'

I I F O,

R T V N A T I A N i

C O’

N S V L T I A R T I‘

S R H E

T D R i G E.S C H O L I C AE

L iber pr imus.

@fimkit/aetor icofè/Ìinat tramitedaf?ntJ td caraffa lqg€fèuetrahx, Èmeperieg4t 4rti5

notumfitcìetper cvmp:ta (allem;

V I Defi ‘

R hetor ica?8enedicendi fcientia.CLn/ idefi ò rator?Vir bonus dicendi peri tus.% odefi oratoris ofiicium ? Bene di cere in ‘

ciuilibus*

quaefiionibus.QuJ i finis?Perfuàderequatenus rerum perfonarnm

condi tio pa tiatur .le squatfi iones Quein communem anim i conceptio

nem pofin11 t cadere, idefi , quas vnufquifqueporcfi in telligereaut cumquaeri tur deequo bono.

Gen‘era ciuiliumqumfiionnrn quotdeliberatinum ,

iudiciale. Haec ab ali i squa: appellan tur ?Genera dicendi.(kx/odefi dem onfiratiuum genusìCum aliquid demonfiramns,mquoefi laus vituperatio . Hoc Gra ci quid vocant imd\anTma

‘

v vel iyunpaorcr

'

lm6v.

Quodefi deliberà tiuum ?lnquoefi fuafio ,& diffuafio.Hoceci quidvocan r?augx€zsÀdflmé v.

(& odefi indiciale In quoefi accufatio defenfio . HocGraeci quidvoca nt ?d\:7g m 6uPartes orator is officqquot funt (@uque Inuentio ,difp

qundo m emoria pronunriario . H 2 caGraecis quid vocant ur e… Ti?

eWeocP rop

'

ofira còri trotterlia quid primum confideramus An confifiat.

L I B I . 39.

oc quomodo inuenimns Ex in ten tione,& depnlfione.Quidefi intentio?% ad prima par s proponit,qux facit li tem . IdGrae

ci quid vocant rg m <pxo*w.

(Midefi depulfio % cd fecunda pars refpondet. IdGr zeciquid vocan t &7m

'

cpa c tv.

Cataphafis vndefirmatur Ex aetio .Quidefi action Caufatiuum li tis,

propret quod res in iudicuimApophafis vndefirm amr?Exfynechonte. Q_uidefi fynechon

€ 0ntinetnt om nis'

de\

fen fio

Ex asti o fynechontequid h afi itur?Cr ihomenon.% idefi crinomeno

'

n?Id,dequo - iudicandumefi .

ma teria prin cipaliter non coni ifiun t quaeaut dppul‘

iionem noia

habent , anfquaeimpudentem aut turpem haben t intentionem. Ha cdGraecis quid vocantur cito

Afyfiataqno t m odis fiun t Secundum Hermagqram quatuor qunruefi aut èMeiwxmx, aut Iad saar , antuovoweàg, aut oc7xveog.fiellrpufa ?(Mmm aliquid deefi ex circnnfi antus quod faciat

quxfi 10nenîzv t fi ahqnis ab dicatur , nec abdicarion is vlla fit caufa nam [i

ponamns, quod luxur iofns fit,vel quod am icos non habeat , antaliqnidhmufcfemod i m ater ia confifi it. Ellipufa quibus alii s nom imbns n uncapatur?& 73 .72N\17I ÈC, r&

‘

j z ytgit0co-w.

Q 1_aeefi . ifazufa Cùm eadem ex vtraquepartedicun tur n ihilpro

priumefi partis alterius vtduo adolefcen tesyieim fpeciofas vxores habebaut no é ìeinn1cem feconuenerunt , accnfanr feadnlterh. quicquiden im

\

altera par s d1xer it idem al tera d1&uraefi. Ifazufam qui bus aliisf

nom in ibus vocant?& Îaw.uzeîi,& z redauvm .

'Monomeresqu.:e.efi % um ex'prima partetan tum confiat, nec quiaquam ex fecunda afferri porefi v r fun t loci communes . Da exemplum .

Leno , qua parte ven turos ad feadnlefcen res fciebar no&e’

foueam fecitoccultam ,ea inuenesperierun t:accufarurquòd canfasm orti s przefi iter it.hic en im lenon is nulla defenfio ,

efi. Monomeres quid aliud appellat'

ur?in go,ukeùc, & 73 6

°

ineogugz'a v.Q\uaeefi apero s quum i ndex non m nen it quam fen ten tiam dicat : v i,

Tres lim 1h ter ageban t duo foli tenerli fun t accufa nt feinuicem czedis.hic enim index non inuem t quid fequatur cum vterqueab alte

'

ro,dicat

occifum , & n iln lv troq;ad probation é afferri polli t defic1en recrrcrîfiàtia.

Hx fola: igitur afyfi atornm fpec1es? Snn t & .aliat fpec1es quas apud vafr ios ar t1um i

°

cr iprores inuen imus.0

\ugefnnt?rìilli gé tpzsaa ,àpg iàuog,dcdlfi

O\uge

’efi an tifi rephufa ,2Qu1m a€lionem (nam conner tnn t li tigan tes ,neuter v titur fua priore fen tentia fed aduerfar ijfui.Daexemplum;v r,

Reperebat ab am ico (uo pecunia… cum vfurigquafi credi tam . Illeoffe

uo GvRu'

FOR T VN AT I AN I CON S VL T I«rebat finevfuris tamquam depofi ram inter m oras indici)lex rela taefi den oni s tabuhs, repetit i lle pecuniam tanquam depofi tàm , re tinet illequafifereditam .

Q i ; efi achrom os?Q mm color fa é i i non inuen itur : vt, dece' m i li te sbelli tem pore pollices fibr ampumuerun r, rei fun t laz fa: Reipnb .Q LO differ t monomeres ab achrom o quod monomeres in omn ibus defici t,aehrom o

'

s in folo colore .Q i ; efi adynatos num id in themateponitnr ,qubd fi t c6tra rerum

natura: fidem fans accnfetur adulter ij quod,cum vxoreeubarit

a liena”

.

Q i ; efi apirhanos ? id inuenimns in them ate,quodm inus verif1m ilee‘fi zv tquum oculos cxci recuperalfedicun rur ,velquum obfelli aliqub m iii lfelegatos.Q 1; materia ram en folent recipi.Cur ita? uoniam ,

quamuism inus ver ifm nlefit oculos reeup’eraffecxcum , tam

‘

cn pofiumuscredere diuina m aiefiatealieni aliquando hoc cife conceffum z& obfeffosaliquò m iii ffelegatos, vel captato obfidentium fomno vel peream partem cru1tat1s,quam negligennus obfed è r in t hofies. Hniufmodim ateriasquid vocam ns?cacofyfiatas. Qq; fun t cacofyfiataeQu; non tam firmiter con iifinnt’. Q i g t fnn t cueta in his T r ia:nam ali:efnnt cacofyfia tae,qua non tam firm rtcr con 1finnt . Alia: afyfiafce,qux in to tum non con iifiun t.Alia: quaenecon tronerli a: quidem dici debeant,fed z yAéymîac, aloga, idefi inra tionab ilia.

Q i ; efi aprepes quum aliquid perfonx incongruensmnemitur zvt,V1rfortis raem ium accipiat.Q ridam foruter fecit,petrt przem r,nom inenuprias lix fax.

Q i ; efi a na:fchyntos Q i_nm prim a pars rmpndens inuenirur —v t Ln

xur10fns pater abdicar filium frugi i ta tam en fi ver è abd1cet:nam fi , v r fepurget,po ter it con iilio m ateria confifiere,quamuis a é tionedeficiar. Vude in telligeredebemus,effequafdam con trouerfias qua:pofiin t coniilioconfifiere,quum ipfa a& ione defieian r. Q 19 differtm o

'

nomeresfchynto quod monomeres ex fecunda defici t parte at ansefchyn tosex

Q i ;efi par ifion a quando ineontrouer ,fia inuenimns quod fit con

tra h ifio r i; fidem :vr Reusefi Hor tenfrus, quod in confulatufuo dcindemna tis c1uibus fnpplie

‘

1nm‘

fumpfer it, qnum fciamus non Hortenfrum fn1flè fed Tullium . H icm odus num in perfona tantum inuen imr?im ò in omnibus circrinfian riis in re, in tem pore in loco in

caufa,& in m odo in m ateri a : fi al iudexh is falfum ponatnr quam ini nfior iis inuen imns.

alogos Q i; fine ration e componitur quamuis omnia afyfiata&À6yaigdici pofiun t, fr quidem nufquam in his ratio reperiti porefi .

Q nm cognouerimus mater iem confifierequid primo quaeramus?Du€tum

AR'

T I S RH ETOR . SCHO L I C£ Lm. 1. 41

Dué ìum . Qgidefi dué ìcus?quonìodo tora caui'

a agenda fi t.Quid interefiin ter dufiurn modum Du&us

qgfi totiusorafionis,Modusverb partisalicuins in oratione.Du&us quot fur?quinque, mixtus.

Simplexquiefi?qufifunplid ter id agimus, itavr in them atepofitr'

i

Subnlisquiefi ?Cum aliudefi in them ate, aliud in agentis volun tate.Fi uratusquiefi ?qunm palam dicere pudor imped1t.Oîliqunsquiefi?qrinm periculum prohiber aperteagere.Mixtusquiefi ?quando non vnusefi du&us .Du&um vndeinuen im ns?Exconfrlio .Og omodo?fi verum fueri t con

filium , tuneerit fimplexducfiuszfi non verumeonfrlu'

i , tunenon eri t fimplexductus fed aut fub tilis _

fi aliud fuerit in them atealmdi n volun tate agen tis aut figuratus fi pudor imped1at palam di cere aut obliquus , .

fi periculum impediat aperteagere ant m ixtus fi non vnus fueri tdué tus.

Confilinm vndeinuenimns Ex tem ore . % o m odo S i praeter irnmfuerit tempus verum erit confilrnm i pr zefens fueri t tempus velfuturum,

non erit verum con iihnm .

Ipfum tempus quom odo inuen im ns Ex canfatiuo liris.Exemplis docequom odo finguli dn& ns innen iantur :Ini1entnsefi quidam iuxtaeadanerrecens hom in i s oecifi,fit reus caed1s ?caufarinnm li tisefi , quod fit inuenxtus,quodefi pr aeten ti tempori s, ideeverumefi confrlium acper hocfimplexefi du& ns.Subtil is du<fius quomodo inuenitur?Am ico sn6 haber, abdicatnr :cau

fatinnm li ti sefi , quòd am icosnon habet, quodefi praefen tis tem poris,ideo nonefi verum confilium ac per hoc nec [implex dn6tus. Q i

,i ergo

er it du&ns?fnb tilis, quoniam aliudefi in themate, aliud in agen tis volumtaté .nam quan t umefi in them ate, abdicar filin m:non ram é vere abdicar;fed titulo abdicarionis fuadet, vt am icos habear.Figura tus quom odo innenitur ?Adulteros liceat occidere. Infam is fuit

in nnrum , innenit filius adnlté rum obuoluto capite, neceum oteidit interrogatus er oa partequi fueri t adnlter , cui pepercer ir, non ab

d icatur . Canfatinum li tisefi quod fi lius non dici t quodefi prxfentistempori s & Î deo nonefi verum confilinm acper hoc neefim plex

’

du

ergoer it ?' fignratus quoniam pudore deter retur filius patt ipalàm di cere tn adulter fuifii.Obliquus quom odo inuenitur Tyrannus depofuit dom inationem

fiib paci o aboli rionis,vult peterem agifi ratum ,e6rradieirnr . Caufatinum

li tisefi ,qnodpgitm agifiratnm ,quodefi praefen tis temp,

or is,velfutu‘ri, &ideo nonefi verum confilium ac per hoc nec (implex du& ns .erit obliquus?qùoniam periculoprohiberur ,qui conrradicir, aper tè mentionem facereTyrannidis.

41 CVR I I FOR T VN AT I AN I CON S VL T I

Mixtus quomodo inuenitur Qui infam is fui t in nurum , arcem occupan1tzvocauit ad fefilium , interr ogap it , an rumo ri crederet, negaui t fecredere

, depofnit pater dom inationem ,fub pa& o abolition is filius repud iauit vxorem in terrogar ater canfas repud1j non dicit abdicarur .Caufauuum li tisefi ,quòd lius non dici t canfas repudi;,qnodefi pr z fentii temporis & ideo nonefi verum confrlinm ac per hoc nec fimplexdu&us.Q ri ergo eritm ixtush defi ,& figur atus & ob liquus,quoniam pudore deterretur patri palàm dicere, tnadul ter fti ifi i,& ideo repudiaui vxorem obliquus,quoniam pen culo prohibetur apertemen tionem facere Tyr annidis.Hos omnes dn&usquo nom in e picrique vocan t?Figuratos.No s ergo

quare nom inibus feparamus q n iam fing nli dn€tns dinei fa vi

ration e confrfinn t,needeben t vno nom in'e nuneupar i,qum rnn vis ra

no nonefi vua. Qui d in terefi in ter obliquum dué tum figuratfi?@ d

figuratns tuneefi ,qnum pudor im pedit palam dicere:obliqnns,qnnm per iculum prohiber aperti: agere.l tem quod fi

gur atns ineon iecîtnraefi

obliquus inqualitate. % idefi ifi ii d qnnm in am iaefi alicuins incertaresefi , aur quam depofi tadomm atioefi , confiat tyi 'annum fuilfe,quod_efim anifefia:quak tatis.Du&us idemefi feinpet r infquepartis?Non .Qt_1 jd ita quon iam da

& ns ex confrho nafcirur , confilium antem nò .om n imn fem perefi vnum .

nec enim vrraquepars ferriper efi einfdem volun tatis quod'

fieiufdemer it,hocefi ,frvnum confihum vtr 1ufqneparti s inuenerrmus,er it vnusdu&us,ficut lerunqnefolet fieri in foro ,qunm ex compa& o agrît.Qlquum d iuerfiim fuen teòfrlium vtr iufqnepartis Bri t dinerfus du& ns .…

Quidmodus fcopns finnh ter vr ductus?Non;quon iam m odusefi du&us in parte ora tion is, fcopus autem id quod omnisefficit dn& ns.Confilium à du& nquo di ffer tl?quod confilium volun tatisefi dn& ns

ipfiusorationis. I tem quod ductusexconfrlio nafcrtur ,non con iilirunexdu&u.

er ro du6tuquid primum confiderabimns Genuseontrouerfix:tea fnn t?Septem .Qu; Simplex rationale,fimplexlegale, con

inn&um rationale,coniuncfium legale,comparatiunm rationale, com paratiunm legale,m ixt um …

Quodefi fi tnplexra tionale?Cùm res vua, velfa&utn fimpliciter tra& atur :v t, Inuentusefi iuxtaeadaner recenshom inis occifi tenenser nentnm gladium ,Reus.efi ca:dis.q d fimplexlegale?quum lex vnam faci tqua:fiionem zvr, Peregrinus

"

murnm neafcendat;peregrinusmurnm afcend1t hofiem propulfauit;p etitur ad pa nam .

Coniun é tum rational e quotm odi s fit ?Buchus rebus caufariui s

R ebus umadmodum? num multa neruntur , vr : 8i ali uisaccnfi tnr l‘in “L ‘l ,

https://www.forgottenbooks.com/join

44 CVR I I FOR TVN AT I AN I CON S VL T Ifi atuum videamus im aginein diuifronis. Haec genera vbi inuenimns?ìv Ta?Ofi hxcgen era con trouerfiarum quid deinde confide

'

rab im us AliudP quoqnegenus,qùod appellatur pnblicnm ,fiuecommuneQ l

,

o t ifia fun t?Q l,

inque,(Jl i479

'

v. % arenon i llis feptem fuperior ibus mngun tur ?q n iam i llafeptem ad ima inem fiarnnm per tinent,haec verò ad form ameloquntiom s. Qqaiepu lica appellan tur finecomm rm ia Q 19n iam quodeunqnefueri t ex illis fnper ioribns feptem neeeifeefi vr ex hisqui nque aliquidin febabear.Q odefiethicnm genns?Inquo m oralitasquedam , idefi m ores hom i

num confider an tnr ,v t (un t còm redizt .Da exem plum .Meretrix ex tribus…

am a tor 1bus alium ofcularaefi , ali;refiduum poculum dedif, alium coron auir:conrendnn r quem m agis di ligat.Q odefi patheti cum genus? Inquo m otusefi anim i,& vis quaedam , &

i mpetus men tis:Vt fnn t traga -

rdiae. Daexemplnm .lndem naros l iberos licear occidere, tres film s lege indem nator nm in confpe<fi umatri s occidi tmatereodem gladio fein terem it. Reusefi quod caufas m or tis prafi iter it.l defi apodi& icurn Inquo pugnaqnazfi ionumefi .Da exemplum .

Peregreproficifeens teliqnit apud am icum certam frum en timenfurain .

I lle in fam e ciuitatisduplo precio frum en tum vend1dit reuerfus am ienscontendit de lucro.

% odefi diapor è ticum In quo addnbitatioefi necquicquam cer tiafier rur .v

_t:Cùm duo fratres diffiden tes contenderen t arm i s pat er in ter

cefi i r vulneratu5efi incer tnm aquo qtuer i inrfilijàquo fit vulneratusnon dicen tem aeenfant d'emend é .

Quadefi m ixtum q d non ex vno genereeompofi tum efi vrefih rec ipfama teria parri s vuln eratiunam patheticonefi in fratrum con

gtefii one,& diaporeticonefi à dub itationepart is.c genera propter quid confideramus Propterm odum a& ion is

genuseloquutionis.Vbiea inuenimns In perfonis rebus nam 6 perfona res m iferanda fit erit ii6i it6t! fi indigna , atrox, mx6wrm6v fi argum en ti s approbanda,fiwodlfl % 7 :miv fi proferenda, fed cum fumma dubitatione, Jhocvroewrmé v.

—Eper tisgener ibus contronerfiarnm quid deinde quxritur Status.R % idefi fiatus no confifi it con trouerfia. Q romodo vna cogitatione tot res fimul inuenimns O

\up niam haec confifiun t quxhaben t

fi atum .

Genera“fiarnumquot fnnt?Duo legalefQfid'

inrerefi in terrationale s fiatns legales Q i

_òd rationales rei alicuius vel fa<îti haben t

quaefiionem , legales autem legis iuriscontinen t d1fceptationem .

A RT I S RH E T OR. sououca L I B. I . 4,Rationales fiatus quot funt?Seeundùm Herm agoram quatuor, con ic

tr é ilatio :fegl tr anflationem tan tundem aceepimuslegalem . Cnr ita? Q i p i i iam nulla tr anilàtio, idefi praefcr 1pno finelegepo tefi g

effe.Con ie&uralis fiarus quidefi?Cùm id,quod ab alio obncuur ab aduer

fiuio perneg arur .

Con ie&ura quotm odis fit?Sex,aut qaum de fa& o dè perfona non confiatzautqunm deperfona confiat ,& de fa& o non confiat aut

qunm de vtroquenon .confiatzaut qaum de fola volun tate fitqnzefi 10 :autqunm de re ipiàqrt£ r itur zant cum efi an ticategor ia .Q 1 31m defac‘to còfi ar,& de perfona non confi

‘

at ,qué adm odum fit?v t,Cùm abdicato filio ,qui nn li tabat, inué tusefi pater telo fil i i fui oceifus, reusefi fili °par r ic1d1i.hic enim de facto confiat , idefi occifumeifeparrem ,fé d de perfona nonconfi at . quaeri tur en im an afilm fi t occifus.

Qunm- de perfona confiat, & de facilenon confiat,quom odo fit?L

’

uxur iofum fi lium pater abd1cauit abdicatusm edia na: fiudnit,pofiea decriben tipatr i ded1t poculum ,quoded iceret fam tatis:pater in m edia po rioneant fevenenum accepilfe,fihus refiduum poculum b i bi t decefii t pater , rensefi filius parr icidii. hic en im de perfona confiar quon i am filmspoculum dedit zfed de fa€to non confiat:qualé en im dederit potionem ,vî

trum veneni, an fan itatis, imer tumefi .

Q mm dev troquenon confi at,quem admodùm fit?v t, Lnxur iofi paternon comparnir, reusefi parr 1c1di1 fili ii è .hiC en im nòeonfiat occ1fum effepatrem z& (i confi iter it, incer tumefi an à filio fit trucidatus.

% nrn de volun tatequaer itur ,quem adm odum v t, Lnxur_iofus adolefeen s noci-.eàmeretr 1c13 domoeXpulfus,eaereum arden tem an te m erert icis fores ab iecit,domns arfi t, arguueu

'

m, v t refi itnat . hic enim de per

fona defaé to confiat : fed tan tumm odo quae“ri tur., qua id feeer it voluntate.Qu1m …dere ipfaqua r itur ,quemadm odum fit? a do 7rrgi 7 39è aiocc

quzefi ioefi , non de fa é to aliquo zidefiqunm quxn tnr , an aliquid fueri t i l]ii d,dequoquaefi ioefi ,

n6 an aliquid fi t fa é ì:um zrepetebatacomm i liton efuo pecuni am tamquam creditam ,

negan tem fedebere occidi t fed feinterfecirzrepetun t pecun iam haeredes in terfecîtor is ab heredibus pern egan risulli con trad icun t . hic en im non de factoqueefi ioefi , fed de eo an

pecun ia antè i lla fi t credita: .

efi &v7w; r rmggia ?mntua accnfatio , idefi ,qurîaliqni feinmceaccufan t : vt,Vir fortis habebatnouer cà,habebat& in m atrim on io cap tiuamambiguis fignisobiit, accufanr feinuicem venefici;nouerca cap rina .

In1tiuus fiatns quod obncitur , non hoc effe con temd1mus . Definitio quot m odi s fit?quinqne, antqunm fimplexefi ,quze

Anafcenafiica, idefi , refellé s dic1tur zautqu'

um duplex a é tiòefi ,fiuecom …

45 CVR‘

I I FO R T VN AT I AN I CON S VL T I

paratiua,quaeAnuor ifiica dicitur :autqunm duplexqu.efi 10efi , fineconinn é tazaur qnd ex partibus definimus:autqunmefi Antithenca.

Q ; efi fim plexdefinitio?% um vnam rem fi inplieiter defimmusn aufr agia ad pnbhcano s per tinean t ;cuinfdam naufragi corpus cum ernamen tis ad litusexpulfnm harena obrntum efi , id publicam eTuerun t,rei fun t fepnlehr i violat i . hic en im fimpliciterquaer 1tur ,quid fi t V i olarefepnlchrnm .

Q ; efi duplex a& io,fiuecornpatatina Quim duas r 'es diuerfas definiunt litigantes.Daexemplum .Saen legns cap i te ple& at ur fur quadrn…

plum feinarzdetem plo qu1dam priuatam pecuniam fufinh t , petirur adp renamquafi faer ilegus,offertquadruplum quafifur .hic en im alter (acrilegium d i ci t elfe comm ifii1m ,& hoc defin it, alter fur tum z& comparatio

meqnxr itur ,quid fi t adm ilfum ,vtrum facr ilegmm ,an furtum .

O\u; efi duplexqnxfi 10,fiuec6iun& a?% rm duas res,qnas prim apars

defim t,eafdem adnerfar rus impugnatzv t ,qm non initiatus facta enunciauer it, capitepleé tarnr ,non i n itiatus fact a vidit in fomn is retulrt ei quifuer at m itiatusulleai r haec fun r facta . petit ur ad prenam ,& con tradidrnr . hic enimqua r itnr ,quid fi t initiatnm effe,& quid fi t enuncia re.

ex partibus defin itio?Q p p m vuam rem multis partibus defin imns.Daexemplnm .Qui obfideban tnr ab hofi ibus, anxiha à fin itim is C6duxè re, i ni tinere fun t auxilia, recefiè reh ofies abebfid10ne:

'

petnn t illi ,pa€tam m è reedem ,h i con tradicnn t.hic en im queer itur ,quid fit aniriliumpr aefiare,quod ex partibus definimus,quòd decrenernnt, & qnòdm ifernn t,& qnòd hofies recelferun t.Q i ; efi an titheiica definitio?% anori tan tum crim en negamus,veruetiam comm odum aliquod afier imus.Da exemplum .Comm è

'

datam (ibi

ab ephebeehla1nydem ,defrrrr&eeo, in m onumen tism aiorum ei pefnit,accufatnr à patre ephebi fepulchr i v iolati .hic di ci t fepnlchr um à fenontan tum noneffeviolatum ,vernm etiam effe ornatum .

Valitas inquot fpecies diuiditur?ln duas Indicialem legalem .

(@arenon in dem onfi ratiuam delibera tinam ?Quia demonfira

deliberatio genera fun t dicend1,qnaefiaribus dom inan rur , ideenon peffuntqualitati feruire,quia vuaefi ex czeter is fiatibus. Indicialis

faci t fiatum , an non? Non .quare?quiavim ,quam accipit à qualitate,nen

apud feretiner,fed aliis tradit.(Lnibus? abfolutat affumptiuae.Abfolntaqualitas faci t fiatum ?Facit,quia vini quam accipit à indiciali,

apud feretinet.Q refm odis fit abfelutaqualitas?Duebus pr incipalibus,fa é ìiqualitateiuris rariecinarione.Farfi i quali tas quaeefi ? Q 131m ofiend1mus fa

&um quo argnimur non effe perniciefum ideenaturali iure effeeeneelfum . Da exemplum . DammareM i lone Cicero ekelamaui ; V1”bem Romam bon is ciuibusfederneifenon pofie, reusefi l infa: Reipub.

"

A R T I S R H ETOR. SCH OL I C IE L I B. I. 47Iuri s ratiocinatio quotm odi sLee quem adm odum fit abfolutaqualitas Indemnatos l iberos liceat

occic%ereztresfilios lege indemnatorum occidi t, reusefi vxorim aletraé izationis. hic en im (e di cit lege feciffe.More quom odo fit ?Mos a ud Scythasfui t,v t fexagenarii per pon tem

m itteren tur ,$cyèhaAthenisFexagenar ium patrem per pon tem deiecit,reusefi parr 1cid1i.h ic en im fedici t gen tis fuer m ore fecifie.Secta quem adm odum fit ?Ph ilofophus di fputati it in concione de bono

mor tis, tun& iquieum audiere, laqueo vifàm fin ierfit,dom in i eorum ac

enfan t h ilo fophu_m damn i illati . h icenim dici t feferita [ua fec1ffevt

hoc dilîautaret.Artequemadmodum ?P icfior naufr agia pin xi t, & p ublicè propofù it, nem o nauigar, reusefi Reip.leefzenecelÎeefi ,

fua fearte defendat,quod pi

& ores confueuerun t huiufmodimulta pingere, & publiceproponere .Alfumpt111aqualitas facit fiatum ìNon .quareì qui a vim quam accipi t àr id iciah , non apud feret1net,fed alii s tradit.Qigbusîrelati on i, rem 0tio

ni, compenfatiom ,venize.Relatiuus fiatusquem adm odum fit?Q_rg1m reus culpam refer t ineum ,

propter quem arguxtur .Da exem plum . Mi les 111 acieexclam auit, V i ncimur;occrfusefi ab Imper atore.Reusfit Imperator l a: Reipub . con tradicit .d1cit en im m ilitem peccafle, & ideeoccidi debuifie, quod hoc clam auer-ir.Rem o tiuu3 quemadm odum fit?Modisfit duobus,quum aut in perfo

nam remouemus,aut in rem . Inperfonam qt1‘

é admodum ?Legà tu3 in traX XX . diem nauigetzlegat us non accepto àquarfiorev iatico ,non n auigauit in traXXX .d1em , reusefi

_

m alè gefi zelegationis.hic en im remouet crimen inquxfio rem , àquo viat icum non accepit. In rem quem admodum ?

Vt,Miflii sefi adexpugnandam hofi ium ciuitatem , 1nuen'

it illam luelabor are, reduxitexercitum;reusefi laefxReipub . In legem poffumus rem onere? P ofihmus,fed hoc idem accipimus, quodefi qumm in … rem tem ouemus…

Compenfatiuusfiatusquotm odis fit ’Duob 115,qu111nu11t delì8co m eri:tum comparamus, aut quum m aiori m commodo confi11tum effe contend1mus.

Deh& o m eritum quem adm odum comparaturWt,Milesexacie ad muros confugxebat, lmperat s diruit, v1& or iam repor tauit , reusefi…

l à Re1pub IMaiorim commodo quomodo profpe&umefiè contè

'

dimusffjrrannkdis tempore fpeciofum .fihum am i co commendauit,vocm i t ad fepatrem =

eius tyr zînus,& torm é tis èxprefii t,vb i erat filius zfatelhtesm ifit ‘

ad

amicuspueirum occidit, tyrannus fenecauit,amicum mater puet i caed1s<

48 CVR I I FORT VNAT I AN I CON SVL T Iaccufat, adefi cipater. hic enim dici tpuewm maiori 51 lepudor is iniurialiberatum .

Ven ia omn isqualisefi?Aut purgatiua, aut deprecaduatl’urgadua quotm odisErrore quem adm odum fit9\rt zExrilem in tra fines deprehenfum liceat

occi dere,exduobus gem in i s fratr ibus fim ilibus al terexulaba t, Fr atreme iusquidam tanquam exulem occidi tgreusefi cxdis. hic en im (e dici terrore femile.Cafuquemadmodum fit?D11m venatur ,hafiam in feram in ifi t , hom i

nem occ1dit;eo vuln ere per iit,reusfit cxdrs.hicen im dicit lenon voluntate,fed cafufeciiÎe.Necefii tatequom odo fit?0rator captus ab hofi ibus, laudes eorum (criuben t1bus his,& pub l icerecitauit gratuito dim iifusefi , ad fuos re

uerfi15, laefaeReipa . accufatur . hic en im dicit [e non volun tate, Fed necellfi tatefeciffe.

‘

Obhuionequem adm odum fit ? Sacerdo s omn ibus Calendis facruinnon feci t, petitur ad poenam .h icemm ali ter defendi non po tefi , niiîmem oria fibi allegauer itexc1d1ile.Deprecauua ven ia quem adm odum fit?% urn nulla po tefielledefen ò

li o ,fedeum cui liceat ignofcere, ran rumm odo deprecamur ,quoniam negare non poli urmmnon volun ta te feciilè id prog

ter quod argurmur .

NEgocialis fi atus quotm odis fitìP r inc1pah us duobus, in [Crip to,extra fcr iptum . In fcripto quorm odis fit r 1bus, fimplici, con iun

& iuo conparatiuo .

Simplex quem ad modum fit2% un vua lex fimplexefi :v t, fertur rogatio , v t honoresvenean t.Coniun&us quem adm odum ?

t uin dux leges,velpluresferun tur v tin aerar iîinop i a fertur rogatio,Vt honores vxnean t, & v t noua veé tigahainfi ituantur .Comparatiuus in fcr ipto quemad m odum fitQ 1

/um ita leges feruntur ,

v r per comparationem quxrendum fi t ,qt;po tius compr obanda videautur v t in a raruinop i a alius fert legem ,vchonores veneant:alius,vr nouave& igalia infi ituan turgquaer itur qua: po rior fit.Extra fcr iptum queîn admodum fit”Duobus, fimplici comparaduo.

S implex quot m odis fit?quaguor , inieé ìionequalitatum , par ticula iur i squanti tate numeri,quum caufx reddun tur mo rtis voluntar ix.

Inie& ionem qualitatum quidGra ci vocan t?È7rt oÀlui

m 16'rwi°g.Q 1_id ,

efi inie& ioqualrtatum ìquumqualitas qualitati fupernafcitur .

Inie& ioqualitatum quot m odis fit % nquelege rogatione, tefizwvelpr z conio .

Legequé adm odum fit ?R apta raptor is m ortem aut indo tatas nupd as

optet. r apuit, & profugitzdedit ci patermarito alii, rcuerfum raptor é vul tpater

A RT I S R H ETOR . sen ouc .a un. 1.

pater produceread magifiratum illecommdieit. quomodo hic l'upernafciturqualitas qual i tatifquoniam,quxan tea raptaerat,hodieiam nu

ptaefi .

R ogationequemadmodum fit?Vir forti s petit prem ium nuptiasvxorisalienx,prim ano&eexanimatam riori m ari to rcddidit quam apud illum conualuiilè r, reperiream vir or tis,viro forti com radicit prior m aritus.quom odo hic fupernafciturquali tasquali tati?quon iam quam reddidit quali mor tuam , repetit quali viuam .

Tefia men toqué admodum fit ?Decedens tefiamen to iufii t v t filia filatutoris filio nuberet:reddrta tutela, tutor is fil ius peti team in m attimon ium ,

1lla c6tradicit.quom odo hic fuernafciturqualitasqualitati ?quon iam iuliaefi tutori s filio nubere,& il e iam tutori s filius elli: defi it.P a& o quemadm odum fit ‘

"

P a&usefi daturum (e in m atrimon ium filiimedico , fieam ad fanitatem perduceretzperduxit ad fan itatem , inter mo

ras raptaefi ab alio,& fecundum legem rap tarum puella indotatas nu

ptiaselegit ,petit m edicus expac‘l o nuptias, con trad rcit puellx pater.

Edi& o vel praecon io quem ad modum fit Cuius feruus fugerat, libellopropofito vel perpra:conem nuncians, dixi t daturum fedenar ios m i lleei,qui ad feferuum perduxiilè t:quidam perduxi t,perduéìus in libertatemallertusefi ,& liberpronunciatus pe ti t ille m illedenar io s con tradicit

qui dom inus fuerat.quomodo hic fi1pernafciturqualitas quali tati quoniam ille,proquo m ille denar i i prom illi fuerant,qui ferna s fuerat l iberpronunciamsefi .

Articula iuri s quaeefi ?Qgtim aliqua pofiulatioefi .I- Ixc (pecies quotm odi s fitìT r ibus,quum res pecuniariaefi :quum m sm pofierum fit:

quum dem odo mnaeagitur .hi (un t tituli controuerfiarum qui iQ}”P‘

'

a Àé is'

ov nego tiaem fiatum ofiendun t.Res pecun iaria quem adm odumefi ?Depofuit apud am icum certi Fr umen ti menfuram, & ait quan tiem ilÎet,eo abfen te, ille duplo v é didi t precio , reuerfo ofier t ei fimplam pecuniam ,

illeexigi t duplam .

Ius in pofierum quem adm odum fit?t um ex praefen ti iudicio ius C6fi ituit ur , quod pofiea fit.obferuandum .Daexemplum .Efi orba, roxim o

nubat:velfiea mnoluerit in matrim on ium ducere, det X. m i'

a: indidicen ti (ibi orbx proximus dedi t X. m rllia, indicit i lli alia nup tias cò

tr adicit. ex hoc en im iudi cio incipiet infii tui ius vtrum vui orbx an

om n ibus fi t obnoxiusproximus,Dem odo penna:quumqua ritur ,quemadmodutn inuenimns au

fasm orti s prxfi1ter it, capite puniatur z& raptor raptaedetX .m illiazpuellam cer ci patr i s ducem rapuit,illeprm ipitio obii t , peti tur ad penam ,

offertX .millia.hicenimquxriturqua poma afiici debeat.G

50 QVR I I FO R T VN AT I AN I CON S VL T ÌI tuli con trouer ii arum ,qui

"È 7r7\éisop negocialem fiatumefliciù't ,T qui fi111 t?Qm1m t ibuni appellantur de iniufio fupplicio qunm ah

d icatroefi , quum pr zer£;ii peti tioefi .Detur exem plum quem adm o

tr ibun i appellan tur .5eruus meretr icem dom inam am ar,vult i llum Dom inus crucifigere, appellà t tribunos de iniufi o il-ippli cio.

Qtyd abd1catio?Amicos non habet ,& abdicatur .

% _um prasm ii»petitioefi ,quomodo'

fit ?Vir fortis petat praem ium, rufi icus fo r titer fecit ,petit prem ii nom 1ne,neones im inolen tur .a titasnumer i ,quam ter tiam fpeciemefiè diximus, negocialrs extrafcr ip tum ,quemadmo dum fit ? Q_gumquan t1tas fine vlla comparationetrafitatur .Daexem plum .Tyranmc1da prem ium petat,duos tyr annos occidit,petit duo prsem ia , com radrcitur .hîc enim quaeritur per quan ti tatem line vlla comparationetyrann i ,lexilla vna fuer it, an duze.Quarta (peciesextrafcr ipti negocialis fi atusquaeefi °

% un caufzereddttn tur m ortis volun tar iauvt,emiuchu$ ama r , reddit caufas… volun rarmortis.C

‘

ompar atiua {pecies extra l?.n pt um quotm odis fit? (& atuor , cum diuinatio efi , cum qualitatum comparatioefi , cum quan titatum , cumduarum qualitarum .

C& aeefi‘

diuinatio ìQufi'

deidoneo accufà torequxfiioefi zid‘efi ‘

quum ,

duo ,velplures accufatronem fib 1 vindican t.Da exemplum . Quhabebli lium & vxò rem meretr1cem diligebat ,vult filius patrem«accufaredemetix vxor maletraé ìadonis. hic en im quaeri tur qui s m agi s accufated

’ebeat.Quali tatum c

'

omparatio quae“efi ? Quum perfonx compar antur , qui

plus reipublicx'

praèfi iter it petat praem ium contendun t m edi cus

% antitatum comparatio quaeefiìQ 1ando fa& acomparantur ,& queri tur quan tum fioc , vel illud fit.Q rot m odis fit quan titatum comparatio

’Duobus,quum aut res comparan tur , aut num erus. Res quem adm odum comparantur

? v t,qui plus»Reip11b .prefi iter it,petat prem ium .alter hofies ab obfidmperepul1t, alterhofi ium —

ci'

uitatem cepitzcont é dunt de prxm io .hic en im res gefiaeeorum …

Comparantur . Num eriquem adm odum comparan tur v r in 1ud‘

îci ofepre m iudicesfedeant, &eorum fen tent iaprobetur quam pluresdixer intereum - tres indices capitedìnandù—m iudicauerun t,duoex:lio ,duo abfolùerunt.quqr itur quorum potior fen tenua fi t tr ium iudicum ,quic api tedarmnarunr an quatuor qui non cap i te damnarunt.Duarum qualitatum comparatioqua:efi ?(@un .perfo

‘

naeeompara11 turwt plus Reipub . pracfi

‘iterxt , pe tat prxm 1

satis feditioneoraton in fenatuconcordmm fuali t, phdof0phus apud po ,pulum . contendxint de pr zem io . hic

.enim perform cornparantti rg ,

https://www.forgottenbooks.com/join

CVR I I FOR T VN AT I AN I CON SVILT I

(cr iptefola voluntate contendit.Qmm prim apar s erfcr ipto m titur , fecunda vo lun tate quemadmo

1murum afeé der'h capireple& atur peregrinus murum afcend1t,hofiespropulfauit,petitur ad poenam , co i1 tradicrt.Vtraquepars om iilb (cr ipta quem adm odum fola volun tate contendrtN t,decedé sCaui t tefiamento ,v t vxor fua decem m illia acciperet, (i ahi non nuberet:pofi annum peper it, repetun t abea haeredes decem m illia i lla contradi

Cit.h ic en im v traquepars de tefiatoris volun tatecon tendit.Leges con traria quo tm odi s fiun t ?duobus,quum dux leges con traria:

tra& an tur ex fingulis par t1bus, autquum vna lex duplexefi eius fibifingulas partes aduerfar ii huncmodum non rec1pimus?quon iam

.nulla h ic iuris . comparatio efi ,

fed (ola praem iorum penno,quaead negocialem per tmet fiatum z& quia tuncefi fiatus legum con trar rarum ,quum altera lex necelfeefi pereat.

\

Amb iguitas quotm odis fit? quinque, per diferetum li ne per indifere

tum m odo obfcuro ,per hom onym iam ,per difiin é tionem per abundant iam ,per deficientiam .

Per difcretum & indifcretum quem adm odum fit?v t, m eretrices fi ancillas habuer in t,publicx fin tzmeretr iceshaben t ancillas,quxfi ioefi ,quxdebcant publicar i,meretr ices, an ancilla:earum , an v traque.Per homonym iam quem adm odum fit v t, legauit tefiamento

fuo am ico ,haeres offert vas vitreum , illepeti t argen teum .

Per difi iii é ìionem quemadmodum ?v t,qui duos am icoshabebat, aîter iin om ineMilefium ,alterum Leiium , tefiamento ita cau1t Am iens m eushxresefio m ilefizcon tendun t de h :ereditateLeiius M11ei ius.Per abundan tiam quemadm odum Vt,meretr ixaurata vefienevtatur:

fi v_

fa fuer igpublicetur .meretr ixaurea vefieefi ,quefiioefiquedebeat pub lica…ri, ipfa, an vefiis eius.Q 1

_omodo hic per abundan tiam fit ambigui

tas quoniam fi tollas,nev tatur , ita legem ponas;meretnxaurata vefie\

fi

vfa fuerit, blicetur , inc ipiet publicatio adm eretri ces pertine‘

re.Per deliîien tiam quom odo tefia men to i ta cau1f, ab haeredemeo

dari volo am ico meo decem vafa ar genti quaeeleger it quxfiioefi ,quisdebeat eligere.Colleé huus fi at us qui sefi?quum ex fcr ip to colligimusad id quod fcri

p tum nonefi :Vt perinde elle doceamus, acfi fcr1ptum fur

Olle& io quotmodis fit?quinque.Afim ili.Aconfequenti.A contrar io .Am aiore adm inus.Am inore adm aius .

A fin nliquem admodum ?vt,qui partem pulfauer it,manusperdatzmatr épulfauit,petitur ad prenam .

A confequenti qu'em admodum ?Adulteros deprehenfos liceatexcae

carezin adul terio deprehenfus qunm excsccams‘eilÈ t perdu€tusefi‘ec

A RT I S l’

. 5;

pofiea àparafito (ho in adulterium , m ar itus ,qunm eos inuen iilè t,paraiitumexca cauit, pafafitus de eo rep6tit tahonem .con trad1citm ar itus. hic

enim colleé tio fit huiufinodi, quon iam m ar itus di ci t confequenseius oculieruerentur ,quo m inifi ro adulter iumefi co 1n 1n iifum .

A con trario quem adm odum ?Defer tor capite ple& atur d‘efer torqui

dam for titer fecit,vult petere praem ium ,& con tradicitur .

A m aior i ad ’

minusquem adm odum ?Exulem in tra fines de rehenfumliceat occidere qmdam exulem in tr :îfines deprehenfum verberaaccufatur qubd con tra leges fecer it .A m inori ad m aiusquom odo?Q 1 jcomm ilitonem in ac1epro texer it,

petarpr sem ium :lmperatorem pro tex1t,vult petere praemium , con tradicitur .

Defin itio legalis quem adm odum fit Cùm peti tio ex lege defcendensverbisefi defin 1enda, idefi ,qunm verbum in lege pofitum defin itur . Da

exem plum .Q i)nanim in periculo poli ram rexer it, eius fi t naui s cii onere:& qui nanem reliquer it, is nauim onus am 1ttat . gubernatorcator n aufragam receperun t, orta tempefiategubernator in fcaphîtranfili it, fum bus quoad potuit, nani opi tulatusefi rmercato r in glaincubuit, necpo tm t m on , naufragus ad gubernaculum fedit, fedatapefi ateperuenerun t ad li tus con tendun t denam on ere.quem adm o

dumefi hic defim tio legal1s quon iamquxr it d fitnanem regere;quid relinquere,quaeverba in lege pofita,petition is facian tquelli cn è' .Ta tus vbi innenitur ? In eo quod probainus aut in

‘

eo ex quo probamus.fecundùm Theodorum , in eo exquo pr obamus fecundùm Her

mao o ram plurimos alio s, in eo quodprobamus.namexeoefi ,necquo

pro amus, argum en tum po tefi v ider i i i elle fiatùs, quando non id fubfcriptumefi ,

fed in eo quod probandum efi .C.edo exem plum . Vt , qu'um

caufaefi prc)Mi lone nam quod ibi probatur , relanoefi . P.«

_Clodiusme

m it occidi,exquo probamus, conieé iuraefi :ihiidias en im fecerat.Quum plures fia tus inuener imus quom odoeligimus principalem ?

primoqueeremus, quis cuius in locis fi t di ii ifion is:nam q: .1i alterum in leabuer it i s eri t principali s qui verb in loci s diuiii on is fueri t al teriusquali membrum ,eius iudicandum . Qui in loci s fueri t alterius , ipfequoqueprxceptisfius, rdefi locis fuis diuidetur ?non femper , fed quando vimhabuer it incidentis.Q iefi in c1den s fiams?qui confirmat pr incipalem . Inciden s locis fui s

femper implctur femper ,quon iam neceileefi 11nplè r ieum ,qui feruit, &operatur ,& vires faas fubm rm firat principali.Si neuter in alterius locis fueri t quid faciemus quxremus qui s cui

feruiat nam qui fcruier it, i ser it incidens qui verb domm abi tur is eritprin cip‘

ali s .S i neuter alteri feruier it,quem iudicabimus principalem ?v trumque.

‘

n‘

CVR I I FOR T VN AT I AN I CON 5 V L T I

Hniufmodi controuerfia quid vocatnr?complexiua. cur ita quoniamduos in fe,velplures comple€titur fiatus.Has ergo idefi complexinas quem admodum dinidemus fini to vno

fi atuad alium veniemus, ita tam é , v tquzeramusquem primo tra&em ùszidefieum vndein cip i tqnxfi io hocefi vndenafcitur origo li ti s quim aiorem in leretinet pugnam , auteum qui ad afi

°eé tus per tine'

t , iuxtaepilogos trafiemus. Q i id (i pugna inuid10fa fuer it, aut per iculofaj?Enmfi atum in primo tra& ab imusqui perrinet ad affe&us m elius en im leniti s acplacatis in partem nofir ani iudicibus , vel in adnerfar iosconcitatis,m oralitatequadam velfympathia ad pug nam fineinuidiadefecndemus.Comparatinasm aterias quemadmodum]dii i idemus? tribusmodrs.aut

en im perpetuaefi diuifi o , aut par tita, aut duplex.

Qu; efi perpetua?qunm vua parte omnibus fui s locisexplicata ad alteram defcendimus.

efi parti ta qunm in fingulasqua:fi iones fingulaspar timur ,noncum iooos diuiiion is.

(Quandoquo vremur genere dinifionis qunm linguinequzefiiones paf res (ibi fn nt in com aratronetunev temur fimplici d iuilione.quaedaih c6 tra nosfiier in tquazfiiones?parti to vtemur genere d mifion is,locis lingulis comparab imus. Cnr ita ?Q i p i i iam ib i polliun ns quod

Contra nosefi, latenter om ittere, vel obtegere. uid (i fingulasqua:fi iones fingulis comparamns, ibi ali uid pr; term ifer imus?idqund nobis .

obefi m anifefi è videbimur praeteril%e.'

Q iid fi aliquis l ocus c6tra nosfi1er it, non po tuer imusvri eius comparationePerpetua vtemur diuiii one,inqua etiam quofdam con trarios

nobis locos latenter ofium ris prxter ire.Dinifioefi eadem emper vtr infquepartis Non femper nam pictunquealiud alij exped i t parti fiquidem dimfio pro fuavtilitareforma ndaefi .

Q } id fiatns Semper idemefi vrriufquepartis ? ipfealiquando dinerfusefi apudlitigantes.

A RT I S R H ET'

OR . S CH O L I C /E L I B.

V R I I F Ò R T V N — A T I A N I

C O N S V L T I A R T I S R H £

T O R I C !E… s c uo m c a ra‘

L iber fecnndus.

E p E R T o fia tn quid confideramus?To tam materiam ».

per feptem circunfia nrias.Circumfian rias cnr non fi atim d1uidimus quon iam prius vmuerfam caufam C6

fusecon fideraredebemus tum omn ia . quaerepertatim quaefi ion ibus ordinare. .

circn nfiaii tix?Sep tem ,perfona, res, cau

Perfona quorm odi s confideratur ?X I X .nom ine,natione, patri a,n ere, dign itate, for tuna,corpore, infi itutione, nron bus, v i&u, affe& 10

‘

ne,ar te, conditione, condit ione

'

a ha,habi tu, vultu, inceffu, oratione, afiejh i.

N omine , vt fap1Es:11atione,v t Graecus:patr ia,vt Athenien fis,Lacedaem o

i i iuszgenere,vel cognanone,v t nob i li s , vel ignob ili szdign itate,vt vir fort is,m agnuszfor tuna,vt diues,pauper :corpore,v t validus, lòguszinfi itntioneveleducatronequem adm odum fi t infi ttntus,erud1tuszmon bus ,Vt

fi ngi , luxur rofiis,patiens, inip atié szvi é iuvel a mit‘lus, vt ,

bonaefrugi,luxn=r iofus qn01n od e1n_

fi1am adm im firet,qua conflietudinedomefiica fi t.Affeé tio '

ne,v requorum ,arm orum , canum za

—rte velfiudib ,v t m edi cus ,orator zconditione, vt feruus, addicîtus:c6dinonealia ,quaaad lib eros (pe

adeptinus , abdicatns habi tu, v r n i tido fordido ,obfcuroz

Vultu,v t laero , tr ifirzincefiu, Vt ciro vel tardo o ratione,v t grani, feditiofa:afie& n,v tIn re quid confideramns thelin . Confideratio them atismultiform isefi ,inqua videbimusqux li t , quahs,quequali publi caefi om nium cir

cunfian tiarum zv t an il la res fieri pofi i t ab 1110 hommenlla caufa, i llo tem .

po re, rllo loco ,illo m odo , illa m ater ia,quamuis om nes circunfian tix hoc

m odofi bi inuicem fin t comun i ta .

Om n is caufaqualisefi ?aut impuliiua,v t ira, odium aut r anoc mauua,vr lucrum ,

hcr red1ta5 . Impulli ri am Gr azci quid vocan t?òètulmhù quid ral

tiocinatiuam Àoymiui oci*

r iocv. E x h is qua xunquefuer it h

;qi i alisefi ant

efii ciens ,quum d icimus, illa ra tioneprouocatusefi ,quodm in'

inràv acin ov

Gracer vocan t aut admuans quuzm dic1mus , eti am i l la caufa accefli r, wegWillJ I

quod ?“wreg@€imòv «m ov Gr am appellantzant proh1bens , rm0 habur

56 CVR I I F‘

O R T VN AJ'

IAN I CON SVL T I

caufam non fa: iendi,nead inim icummeumh zeredi tasperuen irer, quod“@Àv' imo‘vaci‘r iovGrazci nuncnpant.Si n ihil hor nm in caufa inuener imus quid afierem 11s Aut ipfiun fa

& nm caufam faciendi fuiilè dicemus ant ipfam perfonam talem fe/mperfuiffem onfirabimus.

In ipfo fa& o quem admodum caufam c6fifieredicemns?vt dicamus inipfo furto caufain fa ille faciendi,quod ouvdìu

°

lîx.5uoci'

1'

lovvoca mus.

Q i id in perfona vt li feditiop is aliqué arguamus dicamus illum (eme

per feditiofum Fuiflìr.Tempus quotm odis confideratnr publicis tri bus, futuro pr z fenti,

pr z tet ito . Ex his,quodcnnquefi1er it,quibusm odis inuemmus?ant natur ali,v t die, no&ezant legitim o , vel fiatiuo , vt fefio , nefafio aut acciden ti,v r Fame, luezaut communi,v t mefiis,v indem ix aut lingular i vr quandoi lle togam virilem accepit,quando ille duxit vxo rem aut proprio ,qunmdamnatuseilè t qunm abd1catuseifet : aut opportunitatequam Gra c ivocan t

Locus omni squalisefi Aut natural:s,v r i n marr, in m on te,m campoant oli tiuus, vr in ciuitate. Po(i tiuum quotmodi s confidera mus?0cîiopub ico ,v t theatro ,fiadio zpr iua to ,v t domo ,villaziàcro , v t templo ,adytoteligb fo,vr m aufoleo ,

fepnlchro zinfam i, v t lupah arizin ternallo ,v t propè ,longè :qualitate,Vt cofi tra,pofi , antezquan titate,vt angnfio ,fpaciofo loco.

Odus omn i squalisefi ?Bipar titus,clàm aut pàlànrgnam qnecunquéalia afferri pollim t, àd ifia redigiimr :n violenter , imp0ten ter ,auda

citer .qnbd enim ita faé i:um efi , id palam fa& nm effe m anifefiumefi . Ar

verb ,qubd captiosè , infidiosè fraudulenter , dolose, clàm fa&um effecognofcimus.Materia quibusm odis confideratnr ?lît he;cmul tiform i sefi , fienti remeffe diximuszvt fi1fie,gladio , laqueo ,veneno , caeteris. (& odcunqueinthematefueri t pofi tum ,qnibus ex cauli s collocatnr aut v t controuer(iam faciar, aut Vt augeatquacfi iones.P ofi confider ation é them atis quid faciemus?con tronerfi i diuidemus.In diui fionequid 73 66A8 obferuandumefi ?v t prim o lb copro onamus

praefcr iptmasquaefi ione3 deinde generale s tum ad locos diuifionis ven iamus,qù i in arte traduntur .P r zefcr iptionem fem per in prim a partetra& ab imus N6 (emper znam

aliquando in nomflimam partem d ifferemns. hoc quando faciemns?i i aut res indiuifa fuer it, ant fnfpe& arperfonae.Diuifionis vitiaqn

'

aeCon ieé turaq110t locis diuidi tur?Decem wue9cye9(

cpîì'

,non ver iiim iliqu:efi ione,ìÀéyxaiv&7raîldad,volnn tate, facul tateab

in i tio ad finem, der iuationecaufae,ver ifimili defenfioneepilogicaqua:fi ione.

À R T I S RH E TOR. SCH Q L I C JE L I E. I I .

Semper omn ibus his locis cdnieéìnram diuidemus?Non femperVt non omne nom en omnibus li ter is fcr ibitur ita non omnibus loci som n is m ateria diuiditur quod ipfnm fieri etiam in czeter is fi atibus fciredebemus qunm accnfator id quod negamus,qnzerit àquo fit adm ifl

‘

um ,

quodGr zeci vocan t&vduem v.

Huic loco quorm odi s occur r imusfl'

ribns, aut ignoran tia,fi dicamus,nefcio zaut li in ipfum aduerfar ium retorqueamns v t li dic3mus, tufecifi i:ant li in alium quem libe\ t, vt puta, illefeci t.

Efin itio quot locis diuid1tur ?fex, defin itione, colle& ione, quan ti taD fpe& atuîiufio ,vtili ,h0nefio ,epilogicaquxfi ione.Abfoluta qualiras quot locis fit quinque definitioneà fumm o ad

imum ,à par tibns, iufia volun ta te,epilogicaqua:firone:aliquando locis(cripti volun tatis,qnum fcr iptum recipitquzefi ionem .

Relatio quotm odi s dinid1tur ?vndecim , nec [ola rel_auo ,fed omni s i'

pecies aili1m tion is.quibus

? à fumm o adunum , ab ipfa afin1n p tionequa:fner it, ii re atiuus à relatione, ii rem o tmns à rem orione, fi compenfatinusà compenfatione, ii venialis à ven ia.

O\n } fnnt alij,loci?à refutationeallinnptiqn is per conieé turì velquan

titatt:m , relauone, rem o tione, à fine, colle& ione, àm aiefiate, à compa

ratione fa& i afimnptionis, conieé tura, commun iqualitate, idefiepilogicaqnxfi mne.Omnes fpeciesnegocialis fiatus i ifdem locis diuidun tur diuerlis

namlingulehab è' t [nos certos locos dmi lion is.Negocialis fcr ipto ,qunmlex fertur vel rogatio quot locis diuiditur ?tredecim ,quum verba fcr ip tiexcutimus, idefi qunm quaer imus, an obfcura fit lexvel rogatio,anminuspleb a,an dubia anceps .Sequens locus qui ser it?qnum quaz r im ns a ncon tra legem vel deCÎ C-v

tum vel m orem referatur , & ii quid huiufmodi fueri t.()3 id ter tiu5 ?an honefia fi t lex,quam fer imus.Q ar tus?an Vtilis fi t vel infia. % n1 tus?a n necefiar ia. Sextus?an Facilis

fi t in accipiendo . Septimus?an pofi ibilis in faciendo .O& auns?an alia lege fatis caneatur id quod in hacnona fign ificarur .Nonus an hocm odo fieri pofiit,quod nona lege comprehendi rnr .Decimus?quo an im o

quis l egem ferat.Vndecimus?quo anim o con tradicat.Duodecimns?con

1e6tura, quaquaerimus qua caufa quid fa é i nm fit vel fiat. Ter tiusdecimus?quum quxr imusl

‘ °e’q mv,quid fit futurum , fi lexfueri t probata,vel li non fueri t accepta. His femper locis lex diuiditur rogano ?nonnunquam locis fcr 1pti voluntatis,aut definitiui fiams, aut colle& ini.In ieé ti0qualitatnm quer locis diuiditur fex:à fumm o ad imum fino

incidenti quak tatecommuni comparationequalitatnm continen tia,Conie&ura vel qual i tat e.

,s c v nu FO R Α

VN AT I AN I CON S V L T I

P ar ticnla iuri s quibus locis diuiditur iifdé qui busqunm lex ferturvelrogatio ,fi quando ex aequo bono peti tioefi :nonnunquî locis trani-1lanni s fiatus qunm prarfcr ipt ionepetitio fnmmouetur aliquando ferip ri volun tat i s,qnum peti tio ex lege defcé dit. quod i i n 1hilhorum fuexit, iifdem loc1sm ateria dm idetur ,quibus inie& ioquahtatis.Q ran t1tas num eri quot loci s cori

rinen tia,qnalitate, conie& nra .

Qqum caufaem ortis voluntaria: redduntur , quo t locis?Sex,legis interpreta trone, ab in i tio ad fiuem , defin 1tione, tranfmo tione, conieé tnra velvolun tate,qnali tate, idefiepilogicaquzefi i one’ Ig èu@oìmwc.

Diuinatio quot locis?quinque, rerum vel formularum comparatione,con tinen tia, idefiqufiquazr it ur an in al terius pofiulationeal teriusquoquepofiulatio con tineam r tet

(ppo r is ration e, 1defiqu

'

um figii ificaturaltcrum pr iorem ad caufam acce i lleperfonarum comparati on e inquo.

fpe& amus vret ver è veli t v ter m agis pollit volun tate vel conie&ura.

(& alitarum com paratio , idefi perfonarum , quot locis diuiditur (ex,com parati one honefi i,vulis,neceilàr ij,con tinen tia, circunfiantia volumtatis,vel conie&ura qunm quxr i mnsfcire,quid fi t futurum ii ita fueritpronunc1atnm .

a n ti,tatum comparatioqu; fit in rebus quot loc is diuiditur qua

tuor zab in i tio ad fiuem , idefi rerum gefiarum comparation e con tineu=tia, circnnfiantia,conieé lura.

Q i_antitatuir

_i c6paratio quaefit in numer is,quot locis diuidi tur quin

que, quantitatum comparatione," idefi numer i, fine, continen tia, con ie

&ura, quali tate.Duarum comparatio qual

'

i‘

tàtum, idefi per ib nar um & rerum , è1uor locis fit fex, ab ini tio ad finem

,defin itioneduarumquantitatum , compara

T ranflatiuus fiatusquo t loci s dinidi tur?o&o ,pm poii donefcr ipti, lao

mo nym ia vel iìnonym ia, dedué izionegeneris ad fpeciem ,fineincidé ti,à

fumm o ad‘

imum , tranilatiuaqualitate, con ieé inra,communiqualitate.Con ieé i:ura fcr ipti volun tatisquo r locis diniditur?nonem propoli

tion e fcr ip ti dedu& ionegeneris ad fpeciemvoluntatis, intcrpretatione;an titheticaVoluntas legis quo tm odi s còlideratur?tr ibus, vuo quam legis fcr iptoareteam femper non polleferuai' i zvrqn i

fparen res non aluerit,vincia

rnr . neque en im infans aut deb i li s alere po nnt .altero qun m ex verbislegis in telligi potefialiud voluillela torem eius v tqn i no&ecum ferrodeptehenfns fimr it,vinciatnr zcum m alfa ferri inuentusefi ’

vir ,vultm agifi ratnseum alligare czedis. apparer enim la torem legis detelo non demalfa caderevolndfe.ter tio,qunmexemplemultarum legum probamus

https://www.forgottenbooks.com/join

CVR I I FO R T VN .AT I AN I CON S VL T IIn quibus haec obfernabimus?ln figur ism ateriarum quasGra:ci axi

pwmxappellan t.Quot fn nt ifia: quinque,

’

€vdloéoc, idefi honefia. dp@là o£og, id’efi ah

ceps. … azaiogog, idefi adm irabilis.&J\o£0g idefi hum ili s . Jlua7rugacit éÀé 3 n

'

l0g, idefi obfcura .

Inendoxoqualem indicem faciemus?beniuolum . Q l jd in amph ido

xo?ben iuolum , fed ita,v t abeo quod turpeefi ad id quod honefium efi ,

eum auocem ns. In paradoxo qualem ben iuolu per inlinuatronem.

Quid in adoxo?attentum . Quid in dyfparacolutheto ?docilem

Figura controuer li ze, idefi fchem a quibusm odis inuen imr perfona,re.d efi i nlinuatio lirbdolnm principium'

quooccultins ir repimusin ammum indicis .

Q 1Jo d1fier t exordium à principio in li nuà tione?quod exordium ge

nusefi ,pr incipium in linuatio fpecies fun t eius.Ergo prin cipium ab inlinuationeq°ho difib t t quod prin cipium lim

plexefi ,inlinuatio autem fnbdola,& occultior

Principiaqu0t m odis pr incipalibns dncun tur Duobns, àperfona àre . A perfona quot m odis tr ibus, aut à nofi ra aut ab aduerfar ij

”

ant

indi cis.Q 1

_id à re?qnemadmodum ducemns res mul tiform isefi quaehabe t

'

in fe èÀdfl a mv acciden ria.

Q 1jd aliud in principiis oblè ruab imus?vir tutes eorum .

V i rtus quibus parti bus confiat qualitate quan ti tate. In qualitatequid obfernabim ns?vt ,& de re li t,& pro re, idefi Vtea quaenos ad1uuant,

vr aduerli s occurramns, vtm ater iam com ple& amùrvr ab extrem o prin cipio ad nar rationem defcenfus fubtiliter fiat , & nelin t vitiofa prind pia.

R incipiorum vi tia quot funt?lè ptem , quaeomni (un t ratione vitanda.

P Q i ; fun t vulgare line generale, commune, commutabile, longnin,ibparatnm , tranllatum , contra pr secepta con trarium .

P rown ium contrarium an vitiofnmefi% onn ar iumm it)meffenon debet,verum omn is pars orat ionis .

Sun t alia vitia promm iorum :lim t , quibus quidem nonnunquam vri

pofiumns fed certa cornpellen teratione idefiqunm deliderat caula.

Qu; fun t ifia dwoÀoy1uòv,yva pxxxiu'ev3vunpwîlmo'v wugg.dleiffwîlmèv,

l.6\îuem axuya'

hop lllom* duem cpdew' imi

v.

senr miv. In quanti tate quid obfernandum efi nelin t ant nim ium panca ant

ni mium plura.

Quando paucioribnsvtendumefi principii s quando inli nuatio nonefi

°

necelfar ià.Q l

,andoplur im i3?qnando inli nuati onefueritvtendum , ita tam en , ne

A RT I S R H E T OR. scuo r ic a: L I B. I I . a

nim irum plura lin t. cur ita?quoniamnon ibi confumenda orarioefi .

Quando inli nuationev remur qunm animnm indicis nobis infefiumfenfer imus.ebnsm odi s hoc in telligemus ?tr1bnszaut en imefi in ipfacaufaquzedam turpitudo zant ab i i squi an te dixerun t, iamqruddam anditor1 perfuafum videtur: aut eo tem pore locus dicendi darur qces iam defeii i fun t audiendo .

Quidefi prbeé ’cheli sPquum an te nar rationem aliquid caufa doc11itatisailerrmus,v t feci t Ci cero pro R ofcio.

Q iidefi pr oparafceue?liuepr zeparario , liuepr zefi ru& io . P r oparafceneefiqua nobis ind icem prasparam ns,quum aut quaedam nobis obfuntil li s prius occurrendumefi Vt fecit Cicero pro Oppio , con traM .Co ttzeautor itatem zautqunm quedam profun t,& ea debemusv tiliter fpargere,quenob i s per to tam a& ionem prddellè polli n t:v t fea t Cicerop ro Deicta ro rege , vbi ofiend1tqua fiducia adnerfar ii , quid opina ntes Demta rum reum ad Ca farem deuocarun t .

' D E N A R R A T I O N E .

N narrationequid prim o videndum efi? anea vri debemnsznam in p ler ifqnenarr ationemmateria non recipit.Quando non efi nar r andnm ’

qnum ant caufaeobfun tres gefice, aut quando nihil profnn t, autqutionem confump tura narra tioefi …

Si oberun t resgefiaz ,quid fac1emus?quxfi ion ibuserunt referuandse,per toram orationem fi atim lingnlis occurr amus quodipfum in nar rationefacere non polfum ns.

Hoc genus narration is quid vocatnr?cori cifumQ i id li quaedam obli n t,& quaedam pro lìn t qua: profner int narrabi

mus,quaeverb obfuerint,eaquaefi ion ibns refer uab im ns.

Quando n ihil prodefi narratio quam quem adm odum aduerfa parsnar rab1t, ita & nos narratnr i fumus.Q rando totam o rationem narratio confnm it ?qnnm res gefi a: v 1cem

ob tinent argumé tornm , idefiqunm caa reddun tnr mo rti s volun tarxae,qunm fertur lex vel rogatio qunm diurnatioefi ,quum qualitatnm velquan titatum c6paratioefi .in his enim resgefi z appr oban t caufam .ltemqunm con ie&uraliter feciliì: nos negamus.

Conci'fa tunetan tum vtemnr ,qnandoquegdîi aduerfa (unt nob is?imb

qunm fingnleres gefiemaxim am inuid1am c6tinen t, adnerfarior_

um pof

fumus narrationem concidere, v rp°

rxpolin s lingulis rebus fiatimeXaggerationev tamur .Cur 1ta°v t indignationem indicum non femel, fed feepius in rebus lingnhsexa remns, licuri feci tM.Cato de re Floriana?

61 CVR I I FO R T VN AT I‘

AN I CON S VL T I

Quando non loco porrrtur narratio ?qnando non inea parte o ration is

collocaiur ,vbr res pofi nlatzvt liquibnfdam rebus granior rbus ante narrationem prius fueri t reli fiendum ,v t fecitCrc.proMi lone .(h 13 11d0 110n quem adm odum canfa pofinlat nar ratur qunm aut id“

quod aduerfar ro pr odefi ,drlucrdè ornatè expon itur aut id quod nos’

adiuuat obfcur è dicitur negligen ter .

Narratio omn i squaliselledebet :breurs,v t liben tins, andiatur :m anifefi a,v t rrrtelligatnr zver i_lim ilis,v t probetur .

N arr at ionum quot fun t generacens, folutum , comparatiuum .

Quandoquo v temur genere?pro caule;qualitate.nam qunm aliquid approbandumefi ,d ireé i p v temur ,& connrncen ti.Q r

/odefi conuincen‘

sgc

nns?quo ita vt imur ,vr non tam indicem doceamus quam aduerfar iumreuincamus,v rCi cer o zFuifi i igitur apud Lecam i lla no&eCatilina.Quidli aliquid improbandnm fuer it?conuerfo v temur genere.Quando cornparatiup v teinur ? li caufa rerum vel perfonarum deliderauer it aliquamco rnparationem .Q r id, li caufa hoc nonexeger it? foluto v temur .Species nar ration is quot fnnt?o é i o znam prim aefi d\!dfiid ig,quaenarra

tioefi pr incipalis.Efi dcv*r rdinifucr ic qunm aduerfar ii affer imus narrat ionem connerfo genere.Efi& ‘

ur gmii Jliiiffld ig,quum partes lingulas narr ation isinducimus.Efi 7rote9tdl lillîlà‘lg,cum aliquas res gefias extra canfam oli tas inducimus,qnibns indicis anim i ad id ,quod caufa deliderat,con rm amus.Efi Ò7roJlniywrg,quandoquaefi ionem narratiuo m odoapprobamus. Efi & g mxfltdfua ig,qurîfola nar rationem ateria c6

_tinetur

qua: i ii hrs con tr ouerli is collocarur , in quibus tota o rario nar ratiuaefi .

Efi & È7r idli iiywcrtc;qunm latins inquxfiionrbus,velan teepilogosexequimureas rcsgefias,quas in nar r ationeb reniter attigimns.Efi Jlm<mwir,quaer es gefias non tam docet,quàmexaggerat.Quandoea vtemufi li quando vel propter inuidiam in aduerfiun par -J

tem faciendam narrationem c6cidemus:autqunm ipfa res ita afperaefi,vt amplificanda potins li t,quàm docenda.

Praem iummembvpo tefi in aliqua narrationepon i?potefi ,li ad aliqui

relationem indexefi praeparandns.Apofi roplras profopo

'

pmias in narrationepofiurnus facere pollumus , li antelegan tra fevarietatis ob tnler it aut Vtilitas a& ionisexegerit.

èn®ol

vno*w po ifumus in terponere?pofii1mns vt plerumqueM.

Tnllius facir:quas in im icitias li tam prohiberepo tuilfet quam metuerefolebat ,v ineret ,& omn ia denique,qnàz in tota orationefuis locis ponuntur :niliquod hoc diiferant,quod in orationeperpetuum ,& plenum libiv indicen t locum ,vtexcelfns,partitio,epilogus:in nar rationeautem qufih :r cfiunt,ea breniter attingamus.An tenar rationem porcfi par titio induci? potefi quando ad inuidiam

ART I S R H E TO R. scuo r rcm L I B. i i .

narratio fueri t concidenda, ant li fueri t loirga narratio ,v t ad docrlitatemindi cem prxparemus. >@ 3 62\0U narratio omn i s qualis effe debet? 7rgo

idefi v t babear rn fequaefi ronum fem ina ,& li c fi t prxfi rué trua.Qn; rriadm 0dum id facerepo ter inius?li feptem crttunfi an tias di ligen tius v1der imus.Olfumus a quando om iii is princip i i s à narrationeincipere?im b

”erraP neceifeefi ,quum fefi in areiudicern fenfer imusznev tendo prin cipi ism agiseum ofiendamus, dum illi m oram facimns.fed haec i n foro tan trî(mid in his fcholafi icis declarn ation ib°fm in im è , n6 enim hic certi fun :i ndices,quòrum animus perfpici polli t,maxim è qunm ad audré dum fin t

volun tarri.

Q i_id in narrationenouillim o loco oblè ruabrmus?vt ibi inar rauonem

finiamus,v_

biefi initium quaefi ron is, v t fnb tiliter adeam defcenfumfaciamus,nequaefi iones abrupteinchoemus . P ofi narr ationem femperinducemusexcelfum ,quem d\i é Éod\ov vel vroteéu€ata' rvGrzeci vocan t, li m a,

teria delidera uer it, idefiqaumea resefi in nar ra tione, quaem aximam in

lecon tinet a tr oc ita tem .

Cnr non igitur in ter partes orationrsexcellirs collocatur ?quoniam n‘

é

eo tantum pofi nar ra tionem vri pollirmus fed vb icunquerei atrocitas

vb i fum ituf ?ex lEptem circuiafian trrs li nihilexag ger ar i po

ter it .Antequzefi rones quid faciendumefi“

?aîraneoli v temur ,qua nobis adargum é tationem indicem prxparemus ad prorem rorum m odum zv t feci t.Cicero pro Q 1}n tio ,& pro Cecinna.

A—naneofisquo differt à»

promm i0? rocam 1um rrr quacnnqneor atiori is parte poni porefi , arianeolis pofi narr ationeman te q1îzefi ione5 .Ananeoli s à pr oparafceuequo difiè r t?qubd

‘

proparafcenratio ipfam rem tra& at,qua index concilretur ananeoli s autem ad r em i

audiendam iudicem -

pra9

parat,non ipfa revt proparafceue.

Ar titionefemper v temurînon ,nehoc nò tam caufx,quàmorator iseffevideatur.% ando oa v temur?qunm caufa fueri t velcoruuncîla,vel

longa,velobfcura.P ar tiuon isgenera quot fn nt?duo,quum autofi é drt quid .

cum'

aduerfar io conueniat, & quid in con tronerlia relrnqué.tur ,quod vo

camus per feiun é ìionem : autqunmeas res,dequibuser imus di<îlur r bre.n i ter CXPOII ÌITI IIS vreas animo teneat audi tor, quod vocarnr per enn.

meratiorrem

“64 CV

‘

R I I FO R T VNAT I AN I CQ N S VLT I

Inea par titione,qua quid conueniat ,& quid non còueniat ofiendimus,quid obferuab imus ’

v t illud,quod connem t ad vrilirarem nofi ram applicemus.

qua: rerum difir ibutam con trnetexpoli tionerri, obferuabim r15 ? vt ined li t breurtas, abfolntio ,paucitas.

Quid aliud in par titioneobl'eruandumefi °

nein mul tas partes partiam rm & vt liceam inducam ns non quali cer t i,fed quali rtaexifi im an tesVt Cicero preSexto R ofcre:T res fun t res,dequibus medicere arbi treropor tere.

nici aliud obferuabirn ns?vtquod prim o loco propofnerimus prim oexequamur :& nefiatim pattern principali s par ti tion rs in partes al i as din rdam ns, fed fueloco ,quumeamexeqni cmper rrnus,v rCi cero de imper io Cn . Pom pei). Hoc quid vocamus?y.eemirvdh aa'eemv.Semper ordinem d1fiributionis in par titionefaé i:nm in ipfaexcufzuioneferuab rmus?non fern per .

Quando ergo ordinem non feruabimus quando non in multas parteserano fueri t difir ibnta: nec enim metuè'dumefi ,neindicem m rxtns caufaeo rdo confundar. I tem qunm id quod nobis aduerfum efi neurfiim èpenrmus in narratione, nead cxt/è ra indexnes non adm ittat .

‘

Inexecutione autem id prim o pon imusp/ t pntgatronem ei ifigamus, & neea qua::adnerfa fun t iis,proponamuszqirod plerunquein m erice d\!actgé fi rfit.

Q id aliud obferuab im irs?neefi par ti tron é indu& am a liam par titionem inducamus pr incipalem ed alicuius par ti s principalis . Et quidemeo loco ,quum adeam vener imns in ipfa execution e .quamuis princialem aliam pa ttern pofi par titionem indu& am pr incipalem neur'fi im o

lbco adfer repofii rnus,velad —elegantiam var ietatis,velcaa v tilitatem zidefi , li in propofrtionepar s aliqua innidiofa fueri t,& proponi non debeat,

nouillimo loco collocanda li t: vt aprothetes impleatur ,& neadfir rngiindexadp lura videatur.Omnispar titioqualisefi ?

aut nofi ra, quae weavyoriprlh og d\iau'ggo- icd icitur :aut aduerfar ii,quee&vayrwd

°

or d\:a ieemc nom inatur zaut commun is,quar purcr ir po tefi dici, v r Cicero de rege Alexandrin o .

P ropeli tio omnis, idefi 7rgòéà ta rg qualrsefi ?ant limplex, aut con ium& a. Con iun€taquali sefi ? aut nofirarurn quaefiionum , aut aduerfar ii, autvrr iufque.Principales tan tum qusefiienes coniungipolliint, an inciden tesinciden tes .Ofi par titionem quid confiderabim rrs?argnmenrationem .

P (Lug d1fier t argumen tatro ab argumen tis quod argum en ta (untquibus caufa prebatur : argumen tatreverb efi elocutio, qua argum en taipfa verbi sexplrcan tur .Argumentationem inquerpartesM.Tullinsdinili t? in duas, in Confir

mationem ,

AR—T I S D—RH E T OR È'

ÈS CH OL I C JE 6 —

5"

niationem.

,tgc rgpreheii lien

’

Q gg‘

t funt fgcrie’

ra argani tifieialg, inar rificra‘

lciArtifici ale bt lo ci s prina

‘

palibus trafilat‘ut ?quatuor , anterem , in re,

circa rem , o l?fenr.'

An tere3q

g'

o t lecifunr?fé prenr , à perfenà , à re, à caufa ,à tepore, àil modo

,a ateria t' defquo

ibusl pienein circunfi anriis diximus.

’ In‘

te‘

quet tet01à '

par te,‘ à genere, afpecrè , a‘

teutia per feptemc ircunfian tias'

qui lo cus recipit i n feetiam à m'

ai ore adm

'inus ,ani ineread m aius?)aproprie, à definitione, à nem inè , à mul tiplicini tie,àprpgreilienevel profe6l:u, à perfe& ienevel con

… q n

er loci funt?deeemgc‘ *

limilir ,xcuias fpecies fun t quinquever ilim ilegidefi quod de

commd ia fum i tnr ìad duntqui dam apologos , Vt fun t £ fepr fabulaz .cu—rem let r?à dillim rli ì pari , à con trario. per pefrt ienéT i?dedg “

'ri ,‘

rd‘

éjfi adaliquod,qnod figur atnr cali birsq‘

uatuo r , quibus co lligimus conrun él a copulara;rdefi geni tiue,da tiu0 , ac

cufariuo,ablarino ab i n terfeco llrdenrib ns per hab ita tionem ami llie

nem idefi ‘

é Étv sé èfimy,îà in aiereadm inus è m inore ad m ains , à praecédem i , ab eoquo d lim

’

ulefi , Velàben iu_n& is , velà cohfeqnen tib risP ofi re‘m '

qnò t ldc'

r fiiìi i .

’ kind : ’

ab ieuentua& à itrdrca to …

A iudicato qui bus locis arg‘

ùmen tamur ?fiuum ani omnium hom inumindicio nitin

'

rur , ant plut inm , ant Optim0 tum , autem inen tinrnexhis, anteo rum qui in vnaquaquearte & Îcren tia verfati fnn t. Efi indicatnm religiofu

‘

m,quod ad Dees perrine t.

H i foli funt loci argumen to rum , an alu? Sun t & a luquos apud variosautores ar tinm inuenimns, òì7rò

'

Tiig mijuyiocg , rdefi ìi con inn& ioneli neconiugatis quod quali

"coninn é i nm efi pfi

erfenaequalitati vr lieum quib fi rlia lentiat, hofiem iudicandnmelledicamns,vreumqui inim i ca c

'enfrlia fuadet, inim itumexifiim andum.

(Q i frin t alii lo ci? àqualitatev r fr iracnridè fecit , lineratione feci t . àqua

'

nt itate:fl fr fer ins,eodem medo fa£tumefifE t à ceninn6tis i defi a vro49W7rooì

'

a rugo)s iii '6i 'r còv vt fafces li& o res toga pr z texta (ella curulis,imperia

, predin ciae,‘

m agifi ratnnm ornam en ta fun t. I tem à par titione, idefi , vivròTiigd\:a rgé a mg. Per omnes circnnfiantiasqunm par timur jant perper fonas, aut per tempera, ant czetera.

d

His omn ibus locis accufaror tantum v ritnr ?vtiquc_& tens. In cen ie& nral i tantummedeli a

/

tn? imb in o”

m nibus qua: 6À3 in his argumentarnm lo cis obfernab imns v t var rè his vramur in uli s fi atrb ns.Inar rificialia argument: inquas parte s

”

dinidnn tur ? itiprxindicia turueres, tormenta, tabulas , inliurandum , tefies:Haec quemadmodumuaé iabimu; quemadmodum ar tificialia tra

I

-

as>°

C.v R I I HO R TMN .

‘

AJI I i i N‘

! CON S V;L;Ti

& an tur,qnoniam ex his locis omnia eau

uenda fun i ? ne * in aliqua pàr terrrob'

i 3 i i oceanti ;iriqvulgar ia lin t no cum adnerfar ieceinmunia lin t ,

alt è petrta, aut lnpradignitatem caufae, aut infra dignita tem .

Ab adncrfar io prepòfi taìargumeri taqneniadmaut redargue ndo ,quum -auùto tum autspàgtfi ln r.

elus con;rafacrrrqe,mon à

fi rab imus aut dpcemu5 falla l…up_taelli pro y,er is,vel liexhisquaefnmp tafnut ,ne…ctfiidieiufmedr concluliene-m docaut com penfando , (i centra argumen tnm qfle'

d aduerlum. i i

'

os,efi aliud.

epponamus. i .

J

Speciesqnaz fiienum quer funt & o,generah

Clden s' , volnri tar ia , quamweouyadiîîéeu:voezmu…

”

a vd i cimns : acciden s , errati ca li ne thet ica. .

Om n isqu quaeri.—nobi s inducitur , v t…confirinetnr Vt r,ef,ellatur

r ?

as var ièfiridnouem, an i pet:n t o ccali one3,

inducendaz quaz fi ioni 5 in hocgenerequer ,anr

per lolrr tiò nem idefiw?dvdhuowaut per adieé herieum a_nr

‘

per pt;terrtienet n’ : aut '

per ce'

nceliioriem : ant per feiungflionem , ,rd

,efi.dcpogioyxèv;

aut per admen itionem aut per dillimularam pr opo li trenern , ant .p,er. iufi rué

‘

tam p ropofitienem aut per parti ram , aut per li rn rli ,tudrnémlirpfir ior isqnxfi ionis aut .per,

li rn ili tudincm fnper ro r is refponli onis , :antperinncr li onem , idefiqunm primeeam,qnazfi ienem tradìamus quael

°

ecundaefi , deh inc prim am

=

Qubus medis hypepho ras indncimus?ufdem fer è quibus nefi raueomyeirpîvx.Nen fun t ali;med i rn an thypoplro r is in d,

ucendr?(un t, autqunmoblcnr è .penirnr autqunm aduerfarius . aliquid agendr carrfdpo trusd ixit,quam proban‘di autquum per hypo,

‘

phegam gradum facirnus nefi raepropefru

'en is aut qumm aduerfarj; propeli tieneni in nefi ram par rem conf

uer.timus quam mg:sgotplui vocamns, , antqunm fecunda propefitaqua:fi roneprim am trafila;rnu5 .

Ho cquando fàciemus velqunmelegantrarri varretzuis affefi amns v,el

qaum prima …quzr fiiecontra nos valdefaci t nenefi inp r imo lo,cd

gouenda.

Hypepher as femper induè im ,us ? non er nam elegans“

ratioefieamaliquari dedifiimdlar 'ear, rumemrta, ,

r dere qualie’am non lubtraxerrmus.P.p llhmn

’

s.pefi refpeir lienem hypepho tam inducere?pelfumns,quaudo

https://www.forgottenbooks.com/join

68 A R T I S ‘RH E T OR .

’

‘S CHOL I CJE L I B.

‘

I I .

ea'Comm ileeamus, i’rauamenqvj:en rhymem a rè frequentins ,

vt amnr .'Q i in ip li senthymem atibns obferuandumefi Vt his variè v tamnr ,

tumelen& icis, tnm d ié licis,& cze,ct r is,pro quairrategenerum dicendi ,

caufarnm ,& fiatnnm ,& perfenarnm tam agen ri}

um ,quàm indican tinrir .

EÉteydccn'a , idefielocutieenthymem atum '

,qu'àlis ::c debet?Var ia, net:femper b reuis , quam '

Eie‘9txù ìvfi émgia vecamus,idefi cqr rept’

nm necfempcr‘lata quam 7

'

reeo‘evfi ògmpwcd icimus, idefi longum .

In omn i a rgumen tatione, idefi in om n i busquasfi ion ibns,‘

quid ob (è pnandumefi ?N on tan tum v r vat iè eas rnducàmus, vernm li b1

’

omnesinuicem ceh.erean t, lin t co rrcaten arae, fi t interunlfa —d b nb

’

ilà videatnr

'eratie. ‘

N onillim aqua: fi ioqualis effe debet?quaeaut defcenfnm nobis fub ril:mfat iar adepiloges,autqu; ipfa li teprlogica.

Epricgicaquasfirefempe m sefi v rr infqnepartis ?N on quon iam adefie&um magis per tinet , qnàm ad pugnam noneundem‘

1udi ’cis

’

afié é i lim feniper pars vt raquedelidera t.Et ùweéx:

’

geouvdixeras àquibnfdam additam i ir ter par tes o ratio ii ìs,què

ifiaefi ?qnum—aliquid in a é l’ion è fi ib trah imns , quod runefacièmuk n '

on

Vtiqirequam cen trat i; nobis res geil; fué r in t quas aduer far ius pr o'

pò- i

nigc9;teriim frum fnrrrîfcdqunni'

idnebisper ic'

ulò firmefi ,qriednecadiierfarl‘uspropoui t y

velîignerantiaf vel'p’

dtîcnlò cd lfr inun i,cnin‘lh b -î

tfahrhius.Ndcn'

d s rtiouered'ebè r , li taèeii i ts'squ; fiid ii é m,qnam nec"à duerfar inseppeni t,nec indices fcinnt vt inullam ateria inqua nb irerca ìpira i isi r è t

'en t‘aefi,quaeduplath‘h is Pb è llll ià lìl * 0bîtlll€ vt pr inrgn/

ù rfi cruciligeren t . hic en im debet filius in a& iouc ftibtrahe_re,quod nbuer

'

c‘aîduplam hispecuniam ob tirlrt, t& îqîi bd,

ap irav

ti è re’tentàefi neà‘fpà‘

treifedir

’

n a tut: nequeid"timeh duniefi prxt'er rrequnm pater ne'

n p repenat,quod ignora taAnacephalzeo li sparsefi oti tioniîs

2 i'

rr'

rb pars ilo d rum.

Q‘

ip tparece(unrep ilegerutnitresì?agrarie-”plin axe, s'

,fi

‘

dì

n’

d fré , id'e'xect

In ii1ducafi ms.

Quandoea v remnr quando aut par titienem fàcimus ant quando rn »

mul tasqi}èefi io nes caul’

a

'

pr0ct lli r.- In

'

hac ixîiid‘òb fetii àlnd nm'efi?V… t fù

partes par tinmretexam ns.

or à—tìb nîs'

?.po ll

'

umns vbicunqrieîiao'

p.ovvocamus.

t' ? ex nmentornm:nànr

f

AR T I S z R HETDR . S CH O L I C£ un … . 59Pereraiia nein line tan tùm o rationis vrem rìr im b vbicunqucmateria

perm ifer rt , plerunquein digrefiionepr incipierum ,aut narr atienis,

(ed queefi ronnm nonnunquam .

Quidm &6Àouinepilogis fernandumefi ? vr brenes lin t , quoniam ia

dex commetns fiatim dim ittendnsefi ad fen ten tiam ferendarn dumadner l'ar io irafcrtnr , qnum in nofi ram m ifé r icordiam proueca tus efilach rym is , iam commetns fiatinr deb é t ferre fen ten trarn dum prenebismeuetnr .

C V R I I F O . R T V N A T I A N I

C O N S V L T I A R T I . S R H E

T O R I C E S C H O L I C E

L iber ter tins.

p eli riorr is quot (unt generalesm odi Due.qni naturalis, idefi vriliraris, & ar trficialis. .

% ando naturalem ordinem l'eqnimnr ? Si nihil nobisober rt in caufa.

Qui d fr aliquid p ccurrerrr,necelli ratevtilitat is Ordi4

nem immutab 1mirs n aturalem .

'Et quid feqnemur ? ArtificialemQuerm odi fnnrnam alieordini s?Odi o .qui?m tins orationisper tem

pora , per increm enta per fiatus, per fcrip torum partesatquever ba percenfirmat ionis ac repiehen frenrs d ifcr imen , per .generales aofpeciale3,queefiiones;per principales inciden tes .“P rimaquaefi io femper eadem ex Vtraqneparte tra& atur ?non ferirpet.

nonnunquam en im quamqi:aefi ionem primeloco tra6tar adncrfap ar s,cand em alteta nenillimelo'

co pon it qunm hoc vrrinfqueexpedrt caufxeal iud enim al ij decerepr ins expedi t. alreqnin femper petrtor is aut accula teris arbitr io d iceret .

(@ re'rumgaefiarnm or deefi' Celfns' tradit .pi imefi rmnm al iquideffeponendum ,

‘nouillim rim elle locum for tiliim ir

'

m imbecilliora in mediecollecanda . Cnr ita?qui a ini tiemenendusefi index , non iii imo

impellendus. Pro teb num plerumque gran iflimum quidq'

qrim o m o

uendurwefi ?v riqueneillrimxxpeé ìans_ index reliquiedefeurem li t aclnerfus, hoc aliquando murari petefi ,

li leniora illa palàm fa ll?erun r,gfa1iiîlîme'

rinngdefeii lìo facrlrer vt detraé ta p rius accnfa mrrbus fide, .ìd

707 CVR

’

I I FOKTVN ATI …AN Α

CON SVLT I

.efiquumvea quaeleùia obie& a fuctunt , refuiauer imus , aggradiamub'

advltimum crim en .

lam iudicibus omnia infirmaefi'ecredentibus ‘hic quid faciemus?pix«

parationev temur ,qua ratioreddatur delari crim ini s defenfi o Prom inatur : nequod non fi atim di]ué r imus, tim ere videamurConcatexfarioer imi numcui i

Q i id feparario ?defe11foriElocutio quibus Parnbus confiat ? quanti tate verborum & fi rué turzequalitate.i n verb i squi d obfè ruab imu&? vr CopiaabC opiaquom odo

'

gign itur ?legendo ,dicé q do ,exereendò .

é W—Iule& i0nequid obferuab i ‘

mus v t vario s autoresvariaram m ateriarum legamus.

I n d lC€ tl ,d0 quid‘

obferuab imus v r à per iris- mul ta difc_amus { quae[i nt

aut prbpr ià,îaut com i ti9rurri,aqr argium velfiqdio rum aut nauticaeaut

rufi icaerei, & deiure ciùili…Tertius m odusquiefi ? vt nouemus verba, cìux 'Èamen parc1us debemus

a ttingerenam sagre monum v erbum facerepofii s Ieneac,decorum

fer—

è afperuantur hom inesqua: non recognofcun t. Vir Perfe& iffimus dixit :Verb is ytendu'

mefi v r n°

umm is publ i camoneta: fignaìErba quibus modis nouantur ?p rimo Grzeca tran sfo

V ex h is Lati‘naì 6iingamus dehinc per congeminatioferas foliuagas dicitz& per deriuatiop

’e' nouarepofiumus v t ab adrumnoi:Càto

'

air autumnita tem ,& à perpetiendo icer o ‘

perp è fii onem .

t Exercita tio verbisquidp rxfiat quod onquidem .geneial ir ac tuetur .0413 3 igi tur fummaefiegerc1tat ioms

, idefi quo t partibus confiat?qtuor .quibuswr G raeca in Latinum c6uer tas yt difficilia fcr ibas; iztMToî— f

<pea c 1vfacias, vrextem pa rc affiduè dicas : H abeo - de verbo rum copìa

Oni tas quemadmodum com vrmala vi tem.us,& p p tim à ap

petamus:fini r

Bona quaefunt,qux appetendaeifed icis gfplendid3 antiqua, prepr ia;tranfia ta.

Vulgar ia ergo q uibusVtitur vuÌgus, id :efi indo& iHireration é at

“

quelè & ione ciba,quae-quamuiso bfoletafih r,ram en viranda non (un t (i n im ium propria—(unu, i llismelius ’

éxpedituri

‘

o rario ,vrM .Tullius,& fer r'

acù'

fieem feala s dicer e non turpe’ duxir.Aliena vqrbaqua: fun t?qua non(unt oratori acco rmnodatàyfed li ific

r ié .o, aùr po'e"taz t fi fa

torems é aalìr ic'em. m‘f

LGexi tiliayv'erbafquaefun: qua?"propria fun :q…uàrruìùdain gentium ficut‘

,

S; 3,CHO L I CZE L I B: I I I . 71

abitum yocanr fed G rreco nom ine &I'n5òac, Gall i Fucuns Romani vernacula plurima neutramul ta m afculino

genere potinsen‘

unciant, vr hum: t_heatrum ,

hunt prodigium .

Obfcuraqua: (mxt?'

quaenim is prifca funr , & à pauci serudi tifiim i3 intell:guntur.

—

Quae(un t yer dida? qua-

natura fua nit ida fune;quaecopula rafacihus clar rrate ofiendun t v

,tquadrirem igem ,

quam in falo flu&ua

_

n tem reliquir.H

'

xc m agqificen tia atque m agnitudoefi omnibus locis accomm oda

‘ta?nonommb rw. Cut ira quoniam fun rqua:da1n par tes caufa: perpetua ,

,q ,verba hum ilia defi deren t z v t late : in

\

fcalis teneb rofi sComn m in ius.‘

nam'

aliquan do res a troces ,

hum ilibixs verbis inuidiam fuam pra fevr, multos ciues Rom anos virgxs coneidit.& p roC

‘

luentio P ofi no&emnxor ru

'

us pofiridieai i requa ii i liìcelceret , combufiusefi . non air con

er longiqra effe debent no n v,r ique(emp

‘er narrìaliquand n t (plend1da nam longior ibus verb i s , decora lagio tfi t o ra rio . Verum non fem per id affe& andumefi . Verba Frequen tius, po«uenda funt

\long

“

io ra infineelocution is vr ipfem'ecaufam cam pus pen è

do'

cuit i…eontinus. Quid qunm fenren tiam ro rquemusìverbm breuiò ri =bqè fii1iemuu, vrquod In tempore n

’

1ali fui t quod incàufa boni

fù (r, pr ofi t.

Hab co"}

deii iigtfli5 verbis in coniun é i is quid obferuabo ?Vt naturame”o r

/

îiniîconfideres. (unt enim quaedam fono literarum aurleuja, aut gra:nia, ,

autfplendidg,& piena aha cont ra dura, lenia, fo rdida,exxlia.dequib us

'

fefdiliù s;aur ibus ind icat i , quam o rationepo tefi tradì,Afiuàl

‘

isfyllabam agi s 1nc1pxendumefi ? àlonga nam vitandzefunt piures brenes, &

‘plugamonofyllaba

d bic aliud obferuab imus qux verbam agi s fo'

nan,na fine, ca po

,

ua: Lucilius £îîqbaivacappellat , idefiquafi vo,calia :.vt prolumenefi ,

aliud lychnorum :guum poruifieretiam fim ,

[ucern èrrum .

Anti qax m aximeaffe& abo quaenon adeò fun t aboli ta vr

fun tm X Il . tabuli s , & faliari carm ine nam hac fupra docuielfi: vi randaP t 0ptp fobj

fcyuri ryg

Propria v_

erba quaeparte s oration is magis defiderang ? principia , &marranone s .

o rnatzequefenten;ix fublimes orationis lo ci plerunqueprop rus verbi s puichr è grani terexplican tur quali_a.funr,yehebarytur ineifedo eastern:Iiieldcùriòne

’

prbpr ieìagrain;umverborum caprandaefi an.& figni

7 2. C V R I I FO R T VN AT I AN I CON SV’

L T I"carionis? i ta ,

v t fi di€tarorem di&um dicas ,'

flaminemproditum Vefiaev irginem captam .

T ranflationeverbo rum quot ex canfisv timur? quatuor.quibus?necelîrfi tai is, deco r is, b reui tatis, in tention i5 . E tiam illa inter tranflationespomimus qua non verb is (ed nom inibus tranfiatis immutantur : vr qunmAt tatinu3Ca llum pul chellum Iafonem appellat Cicero Clod ium P alatinam Medr

'

am .

I n rranflarionequid obferuandumefi vt non'

longè fumatur ,fiquandolib é tius verbum aliquod transferimus, neom nino przeceps ab ruptr

'

1mqu;“deatur . % cmadm odum id pon

/emuS?aliquo verecundro r i adm iniculofulciemus vr inferamus, pen

'

è ,aut quodamm odo , aut propedixer ir'n , autaufim dicere , caetera talia.

% d aliud obferuab imus?v t obfcuri t‘atem vitemus,quam crea r muiri«tudo , continuario tra—nflationuin . Cur ita ? quon iam audi tor propriain telligit , detranflatisquen tins pofi tum fuer it , excitatius,

‘

d ices 1nfign ius fa é ium ac notab il e .Q : ; alia in elocutioneobferuanda (un t ? v r verba [i nt latina,…dper ta ,

o rnata .

Latina quem adm odum ?dupiiei m odo , tam finguìa ,quàm copulata.

I n fingulis quid obferuab imus? ne(ineratione fin i po(i ta eorum quaeà grammaticis in promptuat tetradun rur , aut fineaurho ri tate, ah t fineleuitate.

pulatis?neinfequexi ter ac perturbareproferan tur vel gener ibus, velcafibus, vel perfon is.A perta quem admodumer it elocutio fi vremur verbi s proprusvfi tatis,

ficut numm isx

(vt dixi)publica m oneta '

fignatis . I temfi abfi’

in‘eamus ab

am b iguitaìte, frequen ti a tranflarionum ,

'

vel al te peti1 is tranflation ibus,vello

\

ngups‘

xra<5tis velmm is am'

putatis fer è qua de lucida orationep raecepra fuh t.Ornaréielocutio quemadmodum fit? ex rebus ipfîs l o cis communi

bus, & gene’

ralibusegrefiion ibus (en ten tiis perpetualibus illufi ri:bus

,exemplis , collationibus , im aginibus'

, fynonym is al locutiombus.I nelocutioneid quod apmmefi, ,quomodo

'

feruabirfi us fi rerumqualiratem confi deremus i tem perpetua: orationis, par tium quoqueeius,perfonarum ,

‘

tem '

porux i

In rerumqualxtatequid pr0uidenduinefi ? Vtrum parua res agnur , anm agna;priuata , 3 11

‘

P tìb iica : vr rta ad genuselocut ionisacconim odemustenue pa ruisî, moderatummediocr ibus, fublimemagni

T (unt generapi incipalia orat ionis, idefi chati &erum elocut ios? tria, v mé’inr ocvel fiAtxe

’

r n'

log.m a$7n

”

log

ART I S R H ETOR H SCHO L ICÌ E”

L I B. I I I . 73fl ood7uîog quor funegenera tria &Jleèv, idefi amplum. fiu

'efi tbli tnt3.efi tenuevelfub tile. ‘

peé cmv idefi mediocre finemoderatum .

Adìgèvvniformeefi ?non:nîefi aut&vfiflgov aut Aé à neov. Adige?quo defi con rrarium tum idum inflamm . iaxvèv vniformeefi non nam

autefi feuerius aut flor:dius. iaxvé i quodefi contm ium ar idum ac fic

cum .y€aovvniformeefi ?non nam efi aut aut p.icr d; quidefi com ra

r ium ?tepidum ac difiolutum idefi velutenerue.110167 31101; quot [unt genera?tria wu

'

ldv.Sun t a lia 7m:cir tîloggenera funt,quxvocar ipofiìrn t publica, iiuecommunia.% cgfim t ifia?îiezs&m cpacv

'

lrxrìv, èy4gsroiaxz vov

ìnvrug_g.eé aswg, avyneîluàv, èheyu' lnw‘y.Cut haec genera ublica appellas?quia omnibus fuperioribusferuiunt.

v nÀtxo'

7nmc quot unt genera?tria ,mueòv,fiegrxò, p iauv.In orationeperpetua apram qui bus obferuabimusmodis in duobus:

aut in tota orarione,aut in partibus.Elocutionis fpeciesquo t (unt dux [ingulorum verborum con

iun é'

torum .

S ingulorum quaeratioefi ?vt fplendida fine, 116 dura,an tiqua,non aboli ta, propria adexpr imendum , rranflata, nqn

Coniun& a verba quem adm odum fiun t fi atibuécompofitione.

Enera figurarum uor

C Q l} îeorum di&eren tiaefi Ql£òdÀéÉeacin fingulis verbi sHunt,v rnud agenu,quasvno nom ine è£ac,uearg pòfiumusdicereÀ6youveroinelocution is compofirione,qua plur ibus modis fiunr zvtmAun

'

lé r@;èvmr

mq>ogéì &v'

ltseo<Pîswueovogwwib;. d\:xvoi’accautem in (enfibus, weaSegj7r6\1mg, à$ owoixa , &7rvsgoqni quibus eti5fineelocutionem mutauer is, autverborum ordinem inuer teris ea dem tam en figura: permanen t, verumvrraqueÀé£ea g À6yzsnon ita.

Operafigurarum quot [unt % mquezvr augeas,vt abneias,vrprobusefi fiimer is,vr imparams,vr orneselocutionem .

C& idefi firu&uram vocamus.

% x(untpr incipaleseius fpecies Caefum idefi comma:membrum ,

idefi colon zcircuir ns, idefi periodos.S tru&ur aequaliras tripartitaefi aut en im rotundaefi , idefi volubilis

autplana, idefi procur rens:autgrauis, idefi fiabilis, ac refifiens.His vitiofaqua: opponuntur?refifientia afpera confragofa, procur

renria,fluxa,volubiha, con tor ta nim i s ro tata.

(hl/Otm odis firuimus? rratuor .Q 1_ib ti s Conneriioneverborum , ad

% :ein fi ru&ura obferuanda (unt v r frequentior fit r otunda?uàm

“

plana ,‘

n’

è 'hiulca 'fit vocalium maximelongarum crebra concur one,K

74

'

CVR I I FO R T VN AT I AN I CON SVL T I

neafp'era duarum confonantiiîconfiié tu, nem onofyllaba vuaplura iun

gàn tur ,nebreuia rmîlta con tinuentur , nelonga, multa, nevitima fyllabapr ioris verbi eadem fi tqua prima pofierior is,neprim a vltim aefiìciîtobfccr nitatem nemultisexilibus verbis aut fyllabis vafi is deformeturo rario ,nepluresgenitiui plurales iungantur :(h r/ andevtimur fi ru&uragraui?quum aut indignatioefi aqua,autni

m ia m rferatio .

Q i_i ordoefi compofrrionis vt anrè ponamusg

enera quain fpecies,commun ia quam propria, remota quam p roxim a, euia quam graniav r verba non n im is longedificramus:vr verbis plerunquein qonclufionequam nom in ibus vramur ,nifi vtm elius cadantnom ina ,& m aiorem vinihabei t nouifi im è collocata.lté vt caucàmus,neordo faciat amb iguitaté .Q t

_id al iud in firu&ura obferuandumefi nefiudium operis appareat,

necelian tem orationem verbis inanibus compleamus, nenumerofa lin tomnia,nè difioluta,neeodem m odo fi ru£tur z [a pev tamur .

In fingulis gé neribusdicendi qua fi rué‘

turafreuentius v tendumefi ?In demonfiratiuo

'

, fi laudatio fir, r0tunda plah a:livituperatio , r otundagrauizin deliberatione,plana grauiz

'

in iud iciali, ro tunda.

Q tid ingeneribusoration is in tenui,piana inm ediocri rotundapla nazin amplo , ro tunda gr ani.

Quid inpar tibus orationis?ln pr incrpns, rotunda grani .ln narrati one,rorunda plana. Inexcefiu, rotunda gran i. In par titione, r0tundapianaper orationem omnem .

Quid ingeneribusargumentationis?ìv'emefwyif , idefi indu& ione,pla

na grauifev èv.90wiy.aîll, idefi ratiocinationevar ia,prout genusen thymematis fuer it zinelen& ico, rorundazin di& ico,planazin gnom ico,grauiin paradigmatico,graui planazin fyllogifi ico , ro turi da.

In agen tium perfonisqua firu&ura frequen tiusv ri debet orator? cmnibus pater ,fenex, rufi icus, imperator, quzecunqueefi grani s perfona,p lana grauiziuuenis, mi les, queecunqueefi colorataperfona, rorunda grani. x

Mem oria qualiaefi?naturalis,& ar tificiali5:qu:em feitam ixtaefim t,vrnaturali s arte fernanda fit;ar tificiofa,natura adiuuanda.Cur ita ’

quohiamvrraquefi ne al tera leni sefi .

In om n im em oria quid obfer uandumefi ?vt non tan tumeacontineamus,verumeriam citò percipiamus.8cr ipta fola?Im

‘

o cogitata .

Et quaefun t ab aduerfa parte d1& a fe ereo »

quo di& a'

funt o rdine,reputabimm ?Non femper ,fed op ortun is ocisdifponeredebemus.Inm em oria quid plur imum vaet m en tis inten tio,quòdeaqua:d ici

mus,quafivideamus fiquidem dum alia dicimus,aliaqua: di é turifimus,prouideamus. Artenamemoi

‘

i x qui sprimus ofi mdit?$imonides. ExeS imonidis fa&o deconuiuioquid afiì1mitnus ?iuuarimemoriam fignari;

https://www.forgottenbooks.com/join

is?Cnr ita?quoniamcia

neradicendi:alreta inpart ibus o ra tion isz ter tia in fenfibuszquar ta inverbis.nam proqualirareh a rum omnium pronun cianoefi

‘edeber.Huic difiribun

'

on i quid accidit ? vrperfo nàr nm etiam locorum ,

tetnporum feruemuqualitatem :

Aprè pr incipiaquemadmodum ptonficiabo?Siquai iratem fig1n armn ,idefi [Chematum …diligenrer i niiaexeris ali ter en im in caufaeudoxoamphidono & adoxo & dyfparacoluriio pr onunciandumefi .

Quidnarratioriem ?$i'

mn neseiuspantesconfiderauerimus.% d par titionem ?Expeditè ,acfim pliciter .

Ò@dàrgumentà tionem Vari è , a

O\g id e ilogos?Si partes eius zp

’er pexe'

r is.

Quid enfus Si locos quoque communes len ta grani voce deindeper gradu8p auiarimexrollainus, vrquan tum

‘

pocefi fiugan t : tunerurfirspereofdem graduseam paularim reuoiuer imus donec finedamno admurmurqueperueniat .Inexercitationeifiaquim odusefi ?N on ampliasquingentorum ver

(num , quia plus vox laborar in leé'

tion é ,«quàm in vera a& ioneangufiia tem porum toleret res promm t idntis.Vox quomodokzufiodiendaaefi ties deiclamandr1m fi1er it

cupationesperm ifer int aliquid an rè pronunciab is, vr voeis irinemollias. Quid fi fuerit repentè dicendum ?h oc idem.confequi oteris inipfa moderari

'

onea &ion is :vr impr in oipiisv omtuafubrrfifia : xt , deindepaularimlibu inrendat.’

iî j

% d.in definendo obferuandumZefi ficut v itandum :efi , nevoxin

ART I S -S GHO L I CAZ ILI B. I I I .

clamorem fubitum prorumpatzita etiam neaclamore fitbit0 confidas

In cibo capiendo (unt aliqua obferuanda? funt,vt fiom acho inferuiasnam (i m elius prandio vale t prandendumefi fxpius,non tam en femper ,(ed cibo tenero exiguo,qui in co ma: tempus di lliperur zin co mando autem necmultis,nec:grauibusvrendumefi .(Lujd in potu? fr igidis porionibus abfi inebis,quia hi s inurfitur ar ter ix, ca hdis autem aper iuntur znamper illas vox fluit.Si leuiter vexata fueri t vox,quid faciam ? v rereacr ior ibus cibis quibus

fi quid obfiat voci obfi reprt, perrumpatur znîm edici dormi tur is lafatinfi illan t, experreé tos inben t forberealiquid a_cet i a cris.Q iid li vehem en ter fra& a vox fueri t, quem admo dum eam refiituam ?

li ti , vt eius i tinera ficcen tur . I tem ambulationemulta,vt hum ort ic ra locaexfuper ior ibuseuocetur . vin i abfiinen tia, quod

“efi voci lx£ei:1fefi ilîi rn rrm . quod fi non pofihmus,vremur dulci ac di la to po riuyCibus quoque lenillimus arter ieprodefi .Qg id fi fimplex?necmultismezdicamen ris impedi to ,maxim è glyoeri z ia v tendumefi ,vel(fi oli i s)fu_cci .eiusm odice(ub lingua babero ad ima

gin em lenticq velpi

In fumm a quid obferuabo?Ne OPCI O(QII I voei s tutelam habea s neein im ium indulgeas,& tamen parcas,vt ar ter ia: nedefit humor ,nec fuperfi t :opor iet en im illas non h um idas effe, fed lubricas. Inmear is inue& iui (i n t an defenfiouak zs,defcnpdui,an natiui, an m inuszirem , fi figuras.

fchem atum fpeé'

tes.Verba quoque quam in fev im habean t, confiderabo ?

vtxqueznam’

vr resexfenfibuseonfian t,i ta fenfus verbisexplicantur .Omnib usverb i s pronrrnr:i arionem accoruruodabo?Non omnibus,fed

necefiar iis.qualitatem quemadm odum fpe&abo?v t fcras quid agas,

apudquem, proquo , aduerfus quem,

”

quibus pr zefentibus quibus oppugnanubus,quibus fauent ibus.In locisquido bferuabo? vt.feias«vb iagas. (k r/ id in tempore P

…v tvideasquandoaribi fit pr omenda orario, netempori,s competatqualrprasaO\t de vultupr zecep ta fim t ?prim o vt à perfonrseorum ,quorum res

agitru,afie& rrsmutuetur .

In vultuquzeres plur imum valen t 30 culi. Has—quem admodum com

m ou'eb iinus?pro caufarum omnium illar_um

rerum de quibus in preeceptis voei s pleniusdixi. gln ,vult,uoculorurn tan

t um perfpe& io neceflìr iaefi ?im palpebre:fciredebes quem adm odr'

i

m oneti debeaut.Cur ita? quon iam hx velut deferuientesm inifier ifipr zfi ant oculis.

Q tid aliud obferuabo?5upercilia.Cnr ita? quon iam his mulrum'

agi

t ur znam oculo s forman t, Fron ti imperan t. his enim vultus con

tràhitur , atrollirur , & rem i ttitur.

78“CVR I I FORT. CON S. RHET. SC I- IC I. . L I B I I I .

Qualia @ «9‘5ÀOUfupè rciliaeffedebent necimmora,necnim ium mo o

bilia,necvlla inz qualitatediffidentia,nec'

contra ca, qua d1cimuì, fi& a.

Quid aliud in vultuobfem abo?Ne nar ibus quicquam ofiendas. Cuti ta?quoniam his non ferequicquam ,n ifi indecen ter ofienditur .Qui d a liud obferuabo?nelab risquicquam ofiendas,fim iliter v t naribus.In fumm a vultusqualis effe debet?feuerns non m oefiùs,nec finpen s,

nec languidus .Degefiuqua pia :cepta funt?vt feias gefium voci competere,& anim o

d ebere quon iam gefiusm otucorporis confiat .In finguh sm em bris corporis quid obferuabo?Ne capirefoluro gefium facias : vr fcias quale ideffe debet, idefi re&um , & vb i , quem adm odum m oucas .Quid cerni

'xqualis effe debet? ipfa re& al uid collum ?necontrabae pe& ori fit a um . uid hum eri?neontr aé tio . (Maid b rachia?Vt eorum fitvt has diligen ter obferues quon iammadmodum mouebrmus ? pro quali

tate rerum , idefi generum dicendi, caufarum , paruur'

n orationis perfonar iri‘n fenfuum , verborum ,ficut etiam de vo ce d ixi. alia dema

n ibuspr tecep ta fun t?vt cò nepro tendantur ,quò facies fpeé tat,nifr fortealiquidexecremur :Ih

'

pedibus quid o'

bfer‘uahdr'iefi ? neprolato’

dextro fiemus:nameandéma nti ac pedem profer redeform eefi . nenim ium (intextenfi ,quod nonfàn tum deforme,verum etiam obfcoenumefi .

% :edeculruprxcepta funt?v t fit fplendidus, virilis: nam quarandam rerum lenior quidem' curaefi , noratur tam en negligen tia.% ;mad modum cingemur ?nec fubm ifiè , nec fucein é te.% d in vmbone?necHuxe,nec adfiri é ke. Am i&um femper obferua

Bimus?Dum incipimus tan tummodo,cxterum procedete a6tuiam peneab in i tio narrationis m in ime us . Si nus ab hum ero re& e po tefiIab i?‘P0tefi in ipfo aan, vein nam quam ad argum en ta ac locosventumefi , rei icereà finifiro rogam deiicereeametia‘

m fi hxreat,conuenit.Qt}; (95.9

5

À0uin a& ione obferuanda fun ti nepronunciatio arte-m redòlerevideatur quod quidem non tan tum in pronunciatione, verumetiam in omn i opere vitandumefi . I tem , vtquod nosmagis decet afic&einùs,vt n ihil innobis fi t no tabile.

CuryFortun4tìm i Confudti …A'

r tia‘\betoriceMcr ru. Fu l c ru m cxplmf .

MAR I I V I CT OR I N —I » R H ET O R I S V R B I S R OMA?. EX P O S I T I O I N

P R I M VM un a r o xu c ou c xc nn ouxs.

Mur s quicunquelnclplt cuiorationem haec tua in prinv t auditores faciar atten tos

eloquentia di&fiqurdem quia ofiendit futurum’ ei com modum,

qui his ar trbus fueritedoé tus Eloquen tra -

igi turqualisfi t ,per feipfa non ofiendit, fedefi capaxqualitatisq

‘

uam non in fehabet,fed accipit ab agente.N am Vt cuiufcunqueingen ium fueri t , 'eiu°

s

quiea vritur ,per indequalis fit,velquid faciat,demonfir at.Ergo quon iamquini s mediocr iter fapienspotefi videre,eloquentiam li in homine finlto fit, 1n alamelfezfi in fapien te,bonam effe:propterea Cicer o non ,v trumbohum an ma lum fi teloquentia,quer it;fed vtrum plus bon i, an plusm alihabear,ofiendir.T ra& at in pr incipijs quatuor thefiw.Vnam ralem S rn

dendum elfe fapien tiaecum eloquen tia.Aliam Parum prodeffefolam fa

pien tiam tamen pm defie.Ter tias tiltti—m n ocereeloquentiam ,fi fin eapien tiaea fi t.E t quia o refi dici Ergo eloquen tia fiudendum nonefi ?nam vb iquefap ié tram audas.Refpondetur zStudendum effe eloquen tia ,

quia pereloquen tiam vim (nam fapi‘

é tiaexer it neceflìr io . Quarta theli sS tudendum effeelòquentiae,fed tam enqua [i tm ifia fapien tix. An imatinettere tam en debemus in prin cipiis deliberation is,propofi tionum part è s,execu‘tionem par tium .P ofi rem o vero fi nten riam .quod diligen ter atreden ti facile cognituefi .Sed an te, r uam ad id,vri deccepitCicero ,veniamus,dicé dùm prim fi videtur ,quid i t ars:deindequid interfit in ter arrem

vir tutem .Arsefi quaef1gn ifican tiam fui plenam non . habet , .ied in telligitur ad aliquid per tmereznon enim , velut codice nom ina to fci mus fiatim quid—fit codexzitam oxfcirepofiiunus ,quid fit ars ,m (i additum firer itcuius artis vt ars poetice,gramm aticae,eloquen tire.Vir tusefi anim i ha:

bitus in narum modum rationi confentaneus.ideo , in natura: mo

dum :duobus'enim confiamus, ,anima corpore.Anim a immor talisefi…

”

30 M A R I ] V I CT OR I N I E X P O S I T IO

fi immor talisefi , à diuinisdefcenditzfi àdiuinisdefce11dit,perfe& aefi .Seda ciesquamuisperfe& zé an im

'

ar‘

quodam corpo ri s cralfo tegm ine irrerirùr ,circiifunditur i ta fit,v tquandam obliuionem fili capiat. Cum vero

fiudio ac difciplina veluri deté gi cmper it atque nudar i;tunc in naturaefuem odum an irm

'

habi tus reuer titur , a tque renocatur .I- Ianc virtutem P lato

di ci t nun c arte fieri,nunc cum hom inibus nafci ,nuncexer citationeconfici,nùcaDeo dari . Haec virtus in R hetor icis à Ci cerone eadem on itur ,quaefapien tia.Alibi vero , idefi in l ibris deRepublica, abeodem iceroneilla virtus d iciturqù zepruden tia.Virtus igitur habet par tesquatuor , P ruden tiam , Iufi itiam ,For titudinem , Temperantiam . Pruden ti aefi rerumb omaram m alarum per om ne tempus fcié tia. Iufi itiaefi an im i habi tusi tainfo rm atfis,v tomnibusmer itis tnbuat dignitatem . Forti tudoefi còfiderata per iculo rum

‘

fufceptio laborum perpefiio .Temperantiaefianim i circa res inutile s arq;inhonefiasvi& rix, ac pudica dom inatio . Ha

‘i'luni par tium p artes in confequen tibus cognofcemus.Nunc ad id quod"òfi

°

è nderepi opofuimus rwer tamur fcilicet v tquid‘in ter artem vir7tùtèni in terli t videamus. Harum quatuor par tium ,qua3 diximus ineffev irtuti, nulla omnino in artem cadi t. Ars en im tan tum pr zecep ta tradir,nonaliquid fecundum ipfa pre:cepta faciendum .Ideo ar s fapien tix tradì

non p0tefi zper'

feautem rota confiat ac permànet.qua: perfe& aefi ,fi hec”

quatuorautem ar seloquen tix, & re€tè datur .etenim fi confiat quatuor rebus, natura,vfu,exercitatione, arteznecefià rio artis pr zecepta in eloquen tiam

.dantur .quqfi deefi ,profe& o tria illamultum interdum nocere,nunquamprodel

'

fepolliui r.Dicendum etiam videturqu:edifiantia fi t i nter therorem ,fo h ifiam , & oratorem .R heto refiqui docet liter as,atquearms trad i to refieloquen tia . Sophifiaefi apud quem dicendiexercirium difcitur .

O ratorefiqui in cauli spriuatis ac publicis plena perfe& a vritur elo

quentia .E t vt fc'

iamus a iumellerhetorem alium oratorem bos librosartium, R heto r icor um vocauit,vbi docet artem dicendi. Illos alios tra sdè oratore nom inauit, vb i il laqux orator habere debeat, ofiendit.Nun cergo confiderans quid quan tum fit illud dequo dié turusefi , idefi eloqué tia , re&efeinducir diucogitalfe,nò v trum bona anm ala fiteloquenr ia,fed v trum plus boni, an plus m ali babear.

Aîpe, & multum hoc m ecum cogitaui.)Horum fi vn ii fit, non ofienS dit fatis diutinam cogitationem . P ofi irmus en im frequen ter aliquidcogirar r: fed fiatim à cogitationedefifiere. P ollùmus i t1dem diualiquidcogitare,fed id vua tan tum d iefacere. Re& e ergo v rrunquecon iunxir,°

Sxpe,&nrulrum hoc’

rnecum cogitaui. Et quia in pubhcum pr ofer r i res'

non debuit,nifi certa deliberata, re&eait,hocm ecum cognam .

Bohliaejan'

niali plus,)Caufadehberationis, non vrr um bona an malaflt

I N”

It i a?

fi?eloquentia, fed vrrum plus boni,an plus mali habeateloquentia —N owram en vacar ratio ordin i s pomi t autem di cere, maline, an

' boni pluè .SedCicero naturam renuit eloquen tia ;qu:ecum primum agereCospit profuit hom inibus.nam compt eos con regauit .P òfi autem deprauataingen io in alorum ,multum nocuit reipub%rcse.Beneergo -ordinem tenui tvediceret, Bonine, anm ali us, attulerit ho

'

minibus, ciuitatibus.ReCublica duobusconfiat,pu lico pr iuato ideo hom in ibus ciuiratiBus. hoc inVer r in is animaduer reredebemus°,quali ter vbiqueCiceroaut hom ines defenda t, aut ciui tates.Copia dicendi .)(&roniam hom er:eloquen tix id [ibi ob ti net ac vindi

cat,v r cum ad aures vener it, non nifi òptim a accipiarur , ideo m aluit defin ireeloquentiam .Nequis er audi taeloquen tia,quxquafi fono 'ipfo idob tinuit,v tm ifia videaturel%efapientizenequis inquam deliberandumnon crederet,vtfum plus

"

bon i an plusmal i babear eloquen tia fed ipfamper fefaris :efi imarer bonam p

"

roptereamaluit defin ire eloquen tiam dicendo

‘

copiam dicendi. (byequia potefi ad vtrunqueHeé ti,cauiìxm deliberationis induxit.Acfummum eloquen tia fiudium .)P ofiqu

'

a'

. docuit quid effe teloquentiaper defin itionem zfecuruspofiea,occup

atis iam auditò rum fenfrbus,eloquemtiam nom inauit.$ed recite a ir,Ac ummum eloquen tia: fiudium..

non enim poté fi declarari quidpofii teloq'

uentia,nifi in aliquo fueri t ac

plena fuerit.Nam cum & nofiraereipub. detr imenta confydero.)Ofienfuru3 quan

tum bon i autm alipofii teloquè'

tia,derepub .loquitur; re&e.non en imin pr iuatis rebuseloquen tia per iclitandaefi , fed in publicisa ita ipfein :

Ver ri nisc ’

um defe,yelde eloquen tia fuaîoptima mprobationem afieriet,publicas caufas commemorat, tacet priuatas:Mequi to t arm is in '

canfis,iudiciifquepublicis, ita fim verfatus. Nunc deniquevr bonurudem 6fi reteloquen tia: de reipublica: incommodis velcommodis loquitur. Anim adùer tendum tam en quod

partes noneodem ”

ordineexequitur quopropofuit.Aiten im fuprì,Bonmea nm ali plus. nun c à m ali s eloquen tiaincipi t. Sed fuprà,naturam ,vt diximus, fecutusefi znunc cogi tationi s rationem feruat. illa en im prima cogitationi occurrun t,quas vicina (unt anofiram emoria. ideo de recentrbus,& quod effe tmagis pr0pinquum ,

elegir, cum ait ,Nofi raereipublicaedetr imenta confydero .Confyderatioenim rei ublica prjen tis.efi .lîrgo quoniam hucufquemul ta incommoda per folameloqué tiam r

'eipublicaecontigerunt, re&eà m ali seloquentia ccepit:pòfi di&urus de antiquior ibus bon i s mali s.Etm aximarum ciuitatum veteresan im o colligo calam itates.)Recedit

paulatim à repubhca nofira adextraneas re&eofi Romam

maxim‘

as ciuitafesnom inat.Ergò quon iam vetufiiora fun t ar amexempla ciuitatum , animo feair colligere.ln republica autem nofir a quaefine

L

SÌ MWR I I V I CT OR INYEX P O S IT IOgefia,

°

confyderat .Reé ìei iaquemaxim arum ciuitatum collegit calamita:tes.lllic enim aliquid operatur eloquen tia vbi populusmaiorefi .

Non m in imam video .)Q ria de modo hicagitur , idefi vrrum p lusbon i,an plus m ali afiè rateloquen tia, ideo air, Nonminimam video.

Per difer tifiim os… hom ines inue& am effepartem incommodorum .)% od fupra difputauimus,nolui t pereloquentiam dicere fed per di fertifiimoshom ines, idefiq’ui ’

habe‘ant copiam dicendi folam .lnue& am vero, per metaphoram nams.Refpublica enim dicitur gubernari.Cum autem res à nofiram em oria prop ter ve tufiate’m rerhotas.)Expo(i ti smalis, incipit dicere,quid boni babeareloqué tia,Anofira m em oria,inqui t,

°

remo tas.Vtexcufet mem ori'

é quali negligentem , addidit, pro terv

'etufiatem .Ergo i lla quaen im is àm em oria nofira r emota funt,quifin:pofiùmus

?

Ex literarum monumentis, inqui t, repetereinfi ituo.)Hazemonum é tzdupliciter accipimus,aut annalesgaut h1fiorizis:primo enim annales fuerunt,pòfi hifio ri

‘

a: fa&aeMultas vrbes confi irutas,plurima bella refi incfi a. Dicendum efi hoc;

loco quid fitciriitas.Efi'

autem ciuitas ,‘

colleé ta hom inummultitudo ad

iure‘

vruendum .Cum ergo fueri t ciuitas confiitura,neceilè efi v t prim o .

b ellapatiatur ,pofiea pacem agat. paxenim à pa& o dicitur; pa é tum vere»

effe.non p0tefi ,nifi caufa precedat, idefi bellum .I- Ioc Sallufi ius tenuir,

cum de rebus Roman is loqueretur . dixit en im prius bella gefia, pòfi pacemellefundatzim .Res, in uit,R om ana plur imum i mperio valuit. Sernio Sulpitio M. Marce lo confirlibusb mni Gallia cis, R henum , ar

quein ter mare'

n

'

ofi rum Oceanmn nili quaeapalud1bus fui t inuia,perdom ira. Hic Bellum ger itur deinde pacem m em orar confecutam .

Optim i s autem m oribus,& m axim a concordi aegit refpublica in ter fecundum acpofiremum bellum Car thaginenfe. % retirar antein bellis aliquid poli i t eloquen tia.po tefi en im finedubio,& ran

tum virtus potefi.Na_

m virtute bella finiuntur eloquentia bun tur .ideo ergo ait,P lur im a bella refiin£ta. lam illud notum efi ,quòdb ella ardere dicanrur ,vr ait,Ardebttt omnisHifpania citer ior .ltem ,es

tan ti incendia belli.Firm ifi im às focietates, fan& ifiîmas am icirias.)Inter focium am icum

https://www.forgottenbooks.com/join

,84

quent ia aut copiamd icendi, autexercitationem aut difer tm inauerit:nunc vb i del'apieri tia loquitur;vt fecuruseloquentiarn nom inat . hic ,quoqueduo illa feruatqua fuprà fapten.t ixm ifcueritelo uentiam .

3 3 Is & fuis pub'

cis rataionibui vrilifiîmus,atqueam icifiim ti smurs fa re.videtur l)ift ilem circap riuatagarm oum ci rcapublica accipia

'

mus."

'Acx

fi irandam Confiituit, t.uieloqué tiaz nomen*

impofuitt& ofiendit vndena catur eloquen tia.

Sineexar tejinq11it fi ne ex fiudio , fineexercitationefine è natura.)u

_

s'

confideraien i tumîatqued aliquid ‘

agen

quo lococonfide

fi'

a’

n irn i ad‘

àliquid agendum pertinacia.tinuatio . Ex h is quoquefi1prà diximus

I

smemoria: fiudet.î

‘comm

'erh orarecaufas fuil'

fepfiini , quad

'efi { nata fi tVr fuprà dixrmus aiun t phim a , corpore.animam vero

quo m inus fetalèmhomines

1. RH ET OR I C.

*

CI CE R O NI S; s;Er quoniam vira ipfa qua fruimur b reuisefi m em oriam nofiri quammaxim e longam cificereconuenit

,non peco

fqnm m ore viuere,quxnatu

ra prona atque ven tri obedien tiafinxit. Vr i i hom ines fuerun t, qui [ibivi é ’tufeto vitam propaga.bant .Non diuinaereligion is & C.)P iena philof0phiaefi queconfiatex

duobus:e>i Phylica,& E thiczt.P hyficaefi ,qux de diuin is agit.E thiczi , quzedehumanis difiet it. Sed quiaCicero illud docet quod ora toriefi necef—1far ium ,Eihicam profequitur zqu:efi tri c ab hom in ibus ignorataefi , multom agis P hyficaefi ignorata Erg

o indicar vr i ll i vixerunr qui an im a?

comm odis ignoratis, corpor i5 viri uspleraguegefiè run t.

Nem o legi timas viderat nuptias non certosquifquam infpexerat liberos .)Vtrunqueen im v a , a tque in certa venere conficieba tur nequeeran; iura,quaeid fieri pro beren t.Non ius aequabilequid vriliraris haberet acceperat.)Illic en im nul

lius iniuria viuitur , vbiefi iur i s :equaliras, requa li bertas vbi aliquid autom n ibus lice t facere,aut om nibus non licetPerniciofifiim is fatellitibus.)Vires corporis effe air cupidiraris

firas,quaein anim i s hom inumquandam obtinent tyrannidem .

Qub temporequidam ,niagnus & C.)Vr facilius in relligenriam con 8fequamur , rerum fim ilitudo proferendaefi .anim a itaefi ’

vt vinum .nam ,

quem adm odum vinum pro vafe, inquòefi habirfi,aut retinet, aut am i trit violentiam proindean im a fi optimum, & cafium corpus offender it,fi m ar naruram .fin alias velut am ittit.I ta igitur cum mortalegenus br u

'

lr ut'

n ,atqueinfcium renfm omnium vagarerur extititquidîvir m agnus,inquo anim a (nam rerinerer naturam qui intelligeret om nes hom ines hab ere in fequiddam diuinum fed id virio corporis opprim i atqued eper ire quod fi fuifiè telicitum m axima s inde commoditates hominum polli: con tingere.Cognouit , quxmater ies quan ta adm ax1m as res Oppor rum ras m

=

anim i s inefiè t hom inum. Materia non ad hoc ipfum m ateriaefi , quodmateriavqcatur ,fed ad id,quod inde fieri habet,m ater iaefi .oppor tunitas

vero non accidir neque in a lteroefi ,fed in eadem m ateriaefi .P orefi autem in lignoellem areries ad a liquid faciendum fed, fi purrefcir, opportuni tas i n m ateria nonefi . fim ilia de reliquism ater iis pofih mus dicre.Ergo non fuffecerat inuenta in hom inibusm ateria nifi ineadefn mteriaetiam oppor tunitas fuifi è t ad m aximas res.Si qui seam pofiè t elicere.)Efi ergo qui potefi eli cere quod orefielici.I- Ioc deinde attendamrtî.Vnuspo tefi viderealiquidefiìci pòflî,nontam en etiamefficere.den iqueetiam ifium fapien rem ,& m agnum virum

”

Cicero air vidifiè m ater iîin homin ibus,fed dub itaffedeeffe&u.ait en im ,

‘Si uiseam pofiè telicere.Vtrunquetamen darhui c vcere.efi en im & fapiens,&eloquens.

86 M A R I I V I CT OR I N I - E -X P O S I T*I O

Et pra:cipiendo melio rem reddere.)Brat ergo in hom imbus aninnis:fed ideo redderequia videbatur am ifius. erat bonus animus , ideo air ,

“

P rxé ipiendo melio rem reddere. His caufrs igitur honefi rfi im rs v t videmus, ifiequidam compulfusefi adeloquentiarn : hocefi ad id , vndenafCiad a&us primum ca pir eloquen tia.qua: en im caufa honefi ior ,quàm hon ines befiiarum m odo viuen res praeceptis vnhbus atque honefiis ad .

humanam , atque diuinìi cognirionem traducete ?Ergo ifium virum m a

gnum , arquefapientem quem cunqueaccipiamus.multi enim Sziturnum,P latonem ,Arifio telem , atquealios volan t intelligi,fed erran t.Qi

_r i difperfos hom ines in agris, in tetfi is fyluefi ribus abditos rano

nequadam com pulir vnum in lo cum congregauir.)Duas res fupràpofuit, honefi ifi im as fuil

'

fecaufas optim àfqueramon es v t ad a é tus eloquen tia nafcererur .explicitis ergo honefiifiîm is cauli s, incipit ofiendere.oprimaseloquentiead a&us fuiiferationesl Et vr intelligas iam de cauli s effe dictum Rationequadam inquir compulit vnum in locumcongreg

anir. Diximus, rationem effe rei gerenda ordinem necefiar ium .

v_rputa, oc primumdeb et fieri, hoc deinde, ac ter tro :vrnueprim o compelluntur hom ines,pòfi congregantur , deinde in vnamquanquerem i nducun tur vrilem , atquehonefiam .

Compulit vnum in locum congregauit.)Compulit qriafi inuiro.

rumefi :iam voler;tium ,congregauit.Sed debemus fcire,quòd fi t compulit congregauir ,quafi ciuiratem fecit .nam ,vtfuprà diximus, ciuitas

'efiCollecta hom inum mul ureviuendum . ergo eloquen tiapluriiimm prodefi ,nam faci t ciuiratem :& quicquid vrile,atquehonefiumefi ,infmuat.Et eos in vnamqui que rem inducensvrilem ,atquehonefiam .)Cicero ,

duplex effe honefium docet, vnum illud folum , arquepurum zaliud,quodcum v tili iun€tum fi t. Sed

_

folum i llud apudpaucosefi ,eos fcilicet qui\fo

li glorraefiudent nihilqu€ad fui vrilirarem gerunt , quicquid @nciun t,confiderarioneboni, m alique generatim fanciun t non gratia ineodemverfantium perfonarum . Honefium vero illud coniun&um cum v tili,ideo honefium vocat quia id quod iun é tum ac du lexefi ab eo quod .

maiusefi ,nomen accipit.Verum illudhonefium philbfophorumefi , hoc

illorum fapien tiù'

,qui reipublicaefindent,qui in ciuitateverfantur .q d

quidem honefium vrilirati femper adirm&umefi v tilitas honefiati.hoc etiam Socrates ait,nihilellevrile, quod non honefium fi t n ihil honefium , quod non vrilefi r.Sed,v t ipfiun in telligamus, rerfi exemplaproferenda (unt. Elfi: iudicem , honefiumefi . iun& aefi tam en vtilitashon efiati.nam nem o ei iri iur iam facit,nemo feruiseius.prodefi pofier is, hbcris eius prodefi . Am icis ergo li quid prxfiat etiam vrileefi . Sed, quamquam ha:c duo iun6ta (unt non tamen iram ifia fim r, ,v t vino aquam ifcesur fci1icervtfecerni nullomodo pofiintzfed itamifia (unt , v t[et erni

'

I N'

r. R H ET OR I CZ c rc ranom s. s7*

polle videan tur .quemadmodumfi fiat aceruus ex tri tico ordeo.quan

quamergo ha c duo m ifia fun t tam en ahquom odo fecerni pofiun t.E ten im li quid alieni prxfio, nec gratiam repofi;o honefi uinefi : At idipfum quod prxfio , fi gra tiam repofco ,fit vrile.Ergo primum li r, illud fo- i

lurh honefium quod per leplacet nulla adiun& a gratia:h0c medium ,ho

tiefium v rllequod cum vri i tareefi tertia fi t commoditas,quefoli s lncris inten taefi abie€ra om n i honefiate. H onefium vero ph ilofophicumfoli gloriefiuder, abietîta etiam v tilitate. Nun c ergoquon iam collé 6tis

hom inibus congregatis ciuiras fa& aefi , quid debet perfuader i ?quid'

hom i nibus iii finuar i non honefium illud folum quod philofophorumefi :non comm odiras quaehom inum perdirorumefi fed illud m ediumhonefium atquevrilequod in omni republica quod in omni ciui tateverfarur .Prim o propter iniblen riam reclaman tes .)Nihilegerat eloquen tia fi

fiarim v t infinua recreprt quid effet honefium atque vrileperfuafilfetiSed ofiendir,

'

m agnas inellevireseloqué rix, li ad id ,quod era t optimumtraduxi t inuiros.& nevideanrur iccirco reclam alfe,quòd res optim anon

effet , ideo‘

ait, roprer infolentia mprim o reclam an tes. Deindeneeloquentia:quibudam venenis etiam ad m alam rem tradu& i videan tur .Propter rationem , inquit, a tque orationem fiugliofius audien res:)Er

“

go vb i ratioefi fapien ria, m ali tia inelfenon po tefi . rationemtentiarunì grauitatem referendam fciamus orationem ad ornam en taverborum .

Ex feri s immanibusm ires r é ddidir, manfiretos.)Difficile 6fi rem 9aliquam cuicunquetollere CllH‘lCllillS aliam dare. Hic vrrunquefa&umefi .fublaraefi hom inibus feriras atqueimmanitas dataefi human i tasm ah fuetudoAc m ihi quidem videtur hoc nec tacita nec inops dicendi fapien

‘

tia

perficereoruiffe.)8fitmultaqfix(olo habitufui,perfe& a fun t.fun rmùlta qure abitu vfuzv t Athleta fi babear corporism agnitudinem , norr

con tinuo perfe&usefi ,n ifi ei vfus accedat . Vr orator con cepto tonusfcientiaehabi tu, non corinno perfe&usefi , n ifiei vfus accedat,fapienètia verb habitufui perfet taefi ,nec indiget vocis, idefi vihs.Sufiicir triantem in tra amim os con tiner i . Vfuergoconeepra verbisvolueri t indicare non

indicarfapien fed perfe& a aefalua fapien tia,quiddam ei adaccedit. ergo hom ines ex imm anibus ac feri s m ires reddi ti ac m anfueti, ,

paulatim quoque honefi um , atque vriledidicer unr. Sed quia de exordioeloquen tia: loquirur;videamusvtrum hoc fola fapié tia feceritzan (apienria, fed cum eloquen tia. Prim o iraque cognofceredebemus quot m od:sl

uid perfuadear fapien tia. pofiumus intelligere,multum hiceloquenilam valuill

°e.Sapientia igitur (ola duobusmodis aliquid perfuadureAut1

88‘

È M A R I I V I CT OR“

I NLI E X P - O S I ’T I Q

cum aliquid facit: id quod facir,quia bonumefi, alrer imitatur;idefi v t quicquid taci tus fecer it fapiens, id al ter re non verbis doé

’

tus,im i te tur .Aur cum aliquid faciendum vel inficiendum verbis perfuader.hoc, duplicim odo nunc naturalibus verbi s nunc

,

pereloquentiam .

Hoc loco negar tacitam fapientiam hoc perficerepotu1ffe,negat inopemd icendi , tdefiqueverbi s naturalibusvreretur fed illam fapien tiamqua:

“

iun& aellè t eloquentia .

Acm ihi quidem videtur hoc nec tacita , nec inops dicendi (apientia.perficerepo ruiffe.)Perficer é inquir. alioquin plenaefapientia; o\

fii ciumefi inuenire,v t fuprà. (k l/O tem pore, inquir, quidam magnus videlicetfapiens vir cognouitquem ateria elfer,& quanta adm aximas£res cppog.ftunitas in anim is ineffet hom inum Gquiseam poffet elicere, pr zecipicudo meliorem reddere. Ergo animum in hom inibus effe [apientiacognouitiirt cb ngre

(garenrur , in vnamqu

‘

équerem vrilem atque bonefiam induceten tur , apientia quidem , (ed eloquen tia opitulan te,perfecit.Aconfuetudinefuhito conuer teret ad diuerfas viterationes tradu—

z

cerer.)Magna'

viselo'

quen_tiaefu

,biro conuer tit: hocefi quod non

'

pptefi fa ientiaiAlioqui fapientiaperfic ir, fed non fuhito . Et quod air, ,

addiuè tlàs vi taerationes iraducemr vr fuprà diximus, difiicileefi , cuiliberfrei con'

fue'tudineni tollere hocdifficilius,aliasetiam viuendi perfua

Agevero vrb ibus confiitutis.)V r fuprà cum de commodiseloquentia: lòq

‘

rier è t'ur ,hiic ordinemfecit,multas vrbes confiiruras, plurim a b‘

è lla - refi iiufia firtn ifiimàsfocietares fan& iflimas am icitias. quanqu:imh in c hom inesex immanibus primo:equales fa& i pòfietiam obfequi

°

vltrd cir perin t furà di&uin tam en ordinem feruatum(pof fun

'

1us inuenire.P rimo-

‘iraque eheficiis,eloquentire*ciuitates fa0czeun r,v r air fuprà,multas vrbescon’

fi irutas.Ciuiras autem fieri dicitur, cum hom ines vnuni'

inlo éum congregantur ad iure viuendum .

Vr fidem colere.)Himebella refi inguuntur . Si en im cupidi tas ad feexplendam , vir ibus corporis abutebarur q

uali quaedam bellagerebanCum ergo fidest olitur aut id agitur nemt bella aut

,refi inguuntur illa

qua: fuerunt.E t iufi itiam retmeredifcerenr.)Iufi itia omnis à nob ist irca aliosefi ,

v t vnictriquem eri tumproprium tribuamus. po tefi tam en hicqualicieras cufiodir i. Iufi is en im condirionibusfocierasfacienda, vel conuandaefi .

1Et ali i s par6re (ua voluntate confuefcerent.)Iufiiria aequaleqshom ines

"

effe facitzhic iam m inores effepatiun tur fuaeriìvòhnitate.P oflim r tamen hic am icitirecopular i nofira enim volu' tate nulli -obfequimur n ifiam ici fuer imus.An tea auté fi vir ibus corpori s cun& a ageban tur ,non (uavoluntate quifquatn al teri paruit neepomi t am iqusellequi cogebatùr .«

Ac noii

'

I N R H E T OR I C. c rc ruom s.« 39

Ac nonmodo laboresexcipiendos communi s commodi caura.)Perfé é ta inefi , inquit,eloquenria vr libenter omne's laborem pro publica falute fufciperen r,ac non m odo laborem fufciper é

’

t, fed etiam vi tam ami tte' ren r. Mul tum ergoegit eloquen tia vr i ll i vitam paruipenderent quiiamdudum (ibi vi£tufero vitam propagaban t.Q i } tandem fieriporrrit?)Quaeritur , vtrum hom ines ad has rationes

viuendi per naturam dedu& i lin t, an prxcep risvidean tur addué ti . Br atquidem in hom inibus naturam elior fed oppre2lfa corporis virio adma

lum declinatierat. verum quia n ihil vniform iter fundira sexifiit quinfemperaliqtiid li t, quo in telligamus quid in ceteris defi t ifiequidem a.

gnus vir ac [apieri s cognouit boni in hom inibus naturam multùmque

effeprbfuturam , fi pr zeceptism elior effe tefie& a.ergo omne quodperfe&umefi natura difeiphna perfe&umefi . fed qui a ifieprimus vir difCiplinam acciperenon potui t perfeé tus fui t natura vfu. Coo nouit

en im habitum fuum z& ,diufecum per tratîlzando cognouir effe inhom inibus bonam naturam quaevt perfe& a effe pollè r, prxcep rorum adhibui t difciplinam .Ergo in hom in ibus fui tm ateries, idefi perfecta natura,quam perfe& am precepta fecerunt inuen ta ’per fapientiam,ù1fi nuata pereloquentiam .

P rofe& o n em o n ifigraui ac % anquamn atura fi.rer it apra rxad perfe€tam vitam tam en ipfam naturam praecepris airadhas viuendirationes effe perdu& am .

Graui, inquit,ac faani còmmo tusorarione.)Grauira tem ad fapi'e' tiam,

fuàui tatem ad eloquentiam referam tatem ad fen té tias,fuaaui tatem ad verborum ornam en ta reCuin vir ibusplur im ii poffet, ad iusvoluiffet finevi defcendere.)Om

nis res à fim ili vincitur v t putaeloquens vincitur’

ab eoquieloquentiorfuer it.for risnon vincitur , n ili ab eoqui fortior fuerit.afiutusnon vincitur ,nifi ab eoqui afiurior fuerit. Anim aduer rendum ergo acum en CiceÌoniszHom ines, inquig for tifiim i ad :er

'

qualitatem viuendi non for tit udinequa folet vinci inferior fortitudo (ed eloquen tia dedu& i fun t. ergofupra omnes vires eloquen tiaefi , fed quaefi tm ifia (apien tia .

Vr interquos,poffetexcellere, cùm his feparererùrvir ibus fcilicer.Cum his fepareretur xquari.irafuprà, Non ius zequabilequid vriliraris haberet,acceperat.E r fua volun tate .)Non coa& i viribus corporis: fed in his iam fecerat

Éloquen'

tiaep'erfi1'ailiòvolun tatem .

Ab incundifii ina confuetudinerecederer.)Non dixi t à confuerudineum etiam m ala

95 MA R I I v rer oum r- axr o srr ro

cem coeperat ob tinere.u.

Ac prim o quidem li c,& nata, t pr opoli tioni fuzeSup_r_aen im dixit Ac li volumus eius rei,quae,voca_tur eloquen tia confiderareprincipium , re

per iemus id ex honefi illimis cauli s natum atque Optim is

ration ibus pro e&um . I ta hic Ac p'rimoquidem lic nata, pro

grella longtus cloquE r i tem pofieam a

tiam profuilfe. Verum quidem ait,m axnm s in

qua: m areries quanta adm axim as res oppohom inum liquiseam pellet elicere. Ergo. maxim—a res, paxa tquebellum .

Cum fum m is hom inum vriliraribus.)Cum i lla fcilicet vrilirarequa,cum honefiateefi .

P ofiquam Omne perfe&um bonum , ide aturam arras res,nullo adiun& o incomm odo , munerata eeonfiat:Reipfa ,& fpeciea tque im agin e fui. v rpura,Cer- dulcedinem zhaber fpeciem , idefi colorem atquefacile ita vtefi dulce credatur . ita v ir fortis habetcerzhabet fpeciem , idefi pulchr itudin é corpori s .m difior taen im mem;bra neque iuxra naturam fui competen ter appoli ra vi rtusn on po teficadere.v t Virg. Erca:rer iquofiunquefortes pulchrqs etiam fuilledi,xerunr. Sic vefi is etiam habet rem ,vrilitatem textures. habet fpeci é , gratiamfcilicet circa afpeé ìum faciei . Ergo ille , nefeio quism agnus virlàpiens hiqui

Eofiea confec—uti accepta vitaepraecepra tenuerunt;vr

per fe& i clien t, ha uerun t rem ,idefi fapientiam habuerun t fpeciem id

efielo’

quen tiam . Qui hom ines quoniam ex m erito virtuti s dignillimgi,premia confecuti [un t idefi magifirarus aut alias vrilirates :mul ti dum.

pr zem ia [ibi pariaexopranr, reignor ata, fpeeiem lolam lèqui cmperun t:idjefi ,preterira fapien tia, folam dicendi coprì confecuti funt.P rem iis iraquefoltainditacòmoditas, reignor ata , (peciem ccep 1t v1r tunsun i tari . atqueideo con tigit vrmalim ores adepti copiam dicendi circa c6m odareiqblicx,fola eloquen tia, ofnil

'

fa fapient1a, lin t abuli.commodi tasautem, idefi prana virtutis im itatr ix,’ ter tia illaefi ,honefio illi foli con traria.

Petner rerevrbes vira_s hom inum labefa&arealllreuit .)Sic fuprà,

Bonine anmali plus attuler 1t ho“

m in ibus &‘

è iuitatihuslhis duobusenimIelp,ublica_

c0nllataefi .

Ver i lim illimum m ihi videtur.lotusi ncipir.Qua?r itur autem ,quî

pien tiaz,qux congregauit hom ines

https://www.forgottenbooks.com/join

92“ MAR I I V I CT OR I N I exvo s rr i ò

rerer,vidererur .) lam inmul ti tudin e varieras ipfa vilisefi . Q 19d aut é air,fuo iudicio ,hoc quoque irr itumefi .quilî

nam aut de feorefi , aut debet habere iudicium ? Ac’

pofi remu'

m‘

dign iusv idererur , vr liiprà, Iraqu

‘e cum in dicendo faepepar ,nonnunquametiam"

fuper ior vifus elfet.H inen im irum non iniur ia cum ad gubernacula reipubliaetem erari]

atque audaces hom in es accelferant m amma ac m rfer r im a naufr agia fic

ba'

n r.)In metaphora perni anli t.gubernaculu'

m ,naufragra , v rrumque

nani s . Negat ergo curquam deberem irum v 1der i rempublicam pellumdatatn , cum ad eius regim en accellè i in t homm es temerarrj, atque audaces.Hdc aut 'e' in terefi in ter audacein , remerar ium . audaxpo tefi in terdum pro bono accipi : tem eraria s non n ilìm alus. Audacia ergo daplexefi .nam i lle, qui in profper is

‘

rebus temerealiquid aggredirur, audaxefi . ille,qui, prouili s rauon ibus, for tirer aliquid incipi t audaxefi.

(h r/ oniam ergo audacia duplicem fronrem habet hic pr zem 1lìr tem erarir ium v r in telhgererrius audacem . Temer ita‘

s en im inconfyderan tracaufa: (unt.harumeuentus, audacia .

m il is

oder is,nofi inuides, l‘ed i rafcer is. non ergo fern per Cdl]efieuent us inni

dia.Sant enim caufae,quaein terdum non necellà r ioseuen tushabeh t .vt lipugno percutias occidas. Sun t i tem caufaequa: necellè:rios habenteuen tus,Vt ign i sm illù s in fi ipulam , faciar incendium neceffeefi .

Q ubus rebus tan tum odij atqueinuidia: fufcepit eloquen tia.)P ofi

q‘

uam , inquit, refpubhca ab inlipien tibus dicacibus adm inifi rar i crep it,fapien tes i llieloquend am odilfecoeperunt z& em illo fi udio reipublietephuatim atque o tiofeea quaegerere in republica non licebat lirer isfcr ip rlfqtieexercereCG? er ri t.Atqueideo faé tumefi ,v tquead nofir àrn“mem oriam re& i, atqueonefi i m em oria perueniret.Vr hom ines ingen iofrllim i.)Ingenium ,efi visqua dam naruraliter am

m is infi ta,fuisvir ibuspr zeualens.in ingen io iraque (apien tiaefi,&eloquen tia. vr in hisefi ,quos ingen ioli llimosvocauit Et in ingenioefi l'ola '

eloquen tia.vt fuprà,Tum ingen io fretamalitia.

Hoc vero a pler ifqueeo r ii defer tum obfolerrilfe.)Abfolure. hoc vero, :

idefi fiatus i lle quo in republica fapienres atque eloquen tes hom in esverfa,bantur omillusefi atquein obliuiohem reda&us ;illo preefer tirn

fi _N * *I : C'

I C E RON I S:ore,quo reipublicx per iculism axim e fuerat fuecur rendum .lît ho c .

per indignationem pronuntiandum . (& od vero air A D‘L 1 R I sf :‘LY r ire£tedicir.Non en im omn es fapien res à republica recefiè run r. NaAthen ienfrbus Solon leges fcr ipli t.& quia norarmultosellein republica …

corruptillîm os, inexilium vltrò profectusefi . Scr ipli t ijfdem Athen ien— r

libus leges Dracon ,duorumquehom inum legibus, v run rur . Lycur}gi};Lacedxmonibusetiam leges feripfit . Non ergo omnes làpien res à_.republica recelferunr;fed quia pler iquerecelferun t, pauci reliqui facile.aut cellertm r, aut opprelli (un t.lNam quo indigmus rem honefi illim am .)Q 1

_

ando aliquid faciendum?perfuademus, ab honefio ab vrill,ap_qllibiliperfuademus. interdumnecelfarium ponimus.I- lifdem prxceptis etiam illam rem , quzenon

’

_fit

faé ta, re rehend1mus. vrhic Cicero conquer irur fapren res a republicarecelli ll£li quidem v r id non faceren t, fuberat honefias Namquo indi

guius…rem honefi iili niam retfi illimam v iolabat. Suber'at’vrihras, firmm o cum reipublica: detrim ento . Vtiquea republica per iculum ‘

fubmo—t

uere, v tileefi . Suberat polli biliras, $ tultorum inquir , i-mpnoborumtemer iras & audacia .Facileen im fiulti, ac temerarijlirperantur :\

Eo fiudiolius& _illis relìfiendum fui t,& reipublicx confirlendum .)Hic

quoquehonefium atquev til_eferuauir:honefium efi en im improbis fefifiere;vrilerempubliczun in ,qua lis haberedefei ifam .

_

1Q 19d nofirum illumnon fugitCa tonem .)Nofirum , idefiRom anum…

Nam reprehenlio i llafuper ior fapien rum ,arqueeloquen tium ,deGracco.+

rum pr incipibus fa€taefi , quod hi dilÉ r tis, acdicaa bus hom inibus fa:

cile.renipublicam cellè r inr. Nun c v‘ero ven i t ad R om anos,quos ofienditita fapien tes atque eloquentes fuilfe, v r numquam tempublicam deferueein t nequequicquam i llis tan tum di fer tis concellilfe:@ d cum facir,a

pra pon itet is Rom anos fe'queper R om anos.Verum exempla curia

profer imus,non vnum aliquod, lt d quam multapollirmus(tam en cum .

deeore.proferredebemus.vr nun c Ci cero commemo.rato Ca ton e fiatimalios fubijcir, limulquod in Rom anorum laude vn ius hom ini s quanuis ,

egregîj)non fuflìcitexemplu

'

us in hom in ibus erat firmm a virtus, fumma virtute amplificata ,

author iras quaeh rs rebus ornam en to,& reipublic:epraefidio . eller eloquentia .)Vir tuté in ar ribus femper fapien trìaccipiamus. Veni fapiensatqueeloquens hab ere debet illam ,quretotaefiicit,author itatem J taquefi accedar làpien ria,amplifit atur aurhor iras.$i his duobus accelleri r eloquen tia,er it,qui ha cporner irhabere, perfe6tus. vt hic m aior1bus nofi r rs

Caroni Lelio atquealqs trad1dir fapienriam author itatem elo

quen tiam .

eo quidem animo .)Mem immus 11T l‘121g praefationequaruorî16Principaleillam,elleiungendameloquentizefapien tra m. Se,

M 11)

https://www.forgottenbooks.com/join

MAR I‘

1"

VÌCTOR i N—i BXΑP Ò S —Ì T I Ò

uen tiarn

n tize. ’

P òfi e'an

T r à'

tfi atur v rilitas Vriliras

elarumqueelfe,li propter quod b'elluis prxfias,hoc

bus an tecellas. quod po ter ir fieri , lieloquen sfuer is.Nunc quoniam “exhor rarronis, atqueauxeli s praeceptamonfi rauimus ad interpretarionerr?in his

'

poli rxoration is redeamus.—Ch rJaremeo tride1n an imo n ihilo m inus eloquen tia fiudendurrlefi .)Quarta illa thefiszfiudendiunefieloquen tix,fed quaeli t m ifia fapien tix.

Et verecunde,Meo , inquit,anim o , nequid (ib i vfurpallè videatur. non“

di…

xiteloqùentiaefiudendum cenfeo . Sed quod air, nihilom inuszidefi ,quan …lu

“

I N““

I .; RH ET ÙR îI<C .

“6 1C ERjQN “«I S 9;

quammul ta inec tnmoda artuleri r, reipublieee, tameneloquen ti‘xfindendumefi ,fed vt ei fapien tiam

'

cohiup gamus. »‘f

,

Erli ea quidem pr iuarim ,& rpubliceperuerfeabutuntur .)Magnaexhor ratio , cum ait, (Ltrjdam :vt lì pauci (un t, fac ile opprim i pollevide.

,

an tur. P r iuarim publice. resenim publicah_is,duobuqconfiat, hom inibus ciuitatrbus.

Écr rrerfeabutuntur .)Obefienim reipublicaequod pr odelfedebebar.-Magno cum detr im ento honorum , commun i omnium pernicie.)E r hic òptime,exlior tarur . nequis enim diceret,quid mea , li boni perielitàntur ?re& e addidit t commun i omn ium .pernr

'eie.lìrgqfiudendumefieloquen tia , neoppr ima

‘

mur .

N am hinc ad iempublicam plurima commoda ven iunr, li m oderarr ireomnium rerum prxfioefi fapientia.)Bene perliradet,fapien riam iirngendan ielfeeloquè

'

tiezliquidem rerum om nium m oderatrixefi .E rgo mul ta,inquir, ad rempùbhcam commoda veniun r ex eloquen tia velfapienria.Sed quiamulti propriismagis yt11iraribus vola n t *elfe confulrum re.&efubd1ditzH inc ad ipfos,quieì —

adepti confluit. =

% a: om n ia vrrha (un t honefi a .

H imeam icisquoque eorumcertifiimum , ac tutillimum ptxlidium c61 .

paratur.)0fiendithrc,quid agar orator zfapiens en imcum eloquen ti a,goria liifcepta non deferi t.lìt ind e fit,vt commodis am icorumdeeffe\nonpolli t. .Vr 1pfeCreero inYer r ifi is, l_ìtqui omne reliqm ihi. ab.,am icorumneg.otijs datur = in .his fiutliis

Ac.m ihi quide' vid ‘enrur hom ines?)Diximus fuprà,'

auxefi rs ratione& … comparatione fieri : hic comparatioefi hominum ,

& belluarum ,& nil

ter fehom inum…Hoc li for tenon natura modo, nequeexercitationeconficitur verum 17etiam ar tificioquodé c6par

'

atur .)ab homin

_

ibu3,pt t

1

oratorns dreamus, mderur di cendum deduplexefiv

,id3efi duplicemfacienrhabet, s

mque,Varrunis zqui ai_t,elfe

ig6 M A R I I V I CTOR I N I E X P O S I T I O

v itia dico,non tam é quomodo vi tentur ‘

ofiendo . ar ré illàextrinfecus doceo, per

gnam (ola fcié ria difc1tur . Si autem dicamquelin t partes orario-a

n is,quaeyllab :e,qnx liter ée, quibufquem odis omnia i lla confien r quopa6tò vi

'

t1a viten rur :tunc eri t illa ars ,eniefi nom en in tr infecus non quaad fcien tiam nofi ram tan tum proficit,fedqua in afi n li t. Ergo rhetoricaduplexefi .namefiexpr infecus,& in tr infecrrs. In rr infecus autem illaefi ,

quenobis ada&us”

pr è dè‘

pta artis inli nuar.É xtrinfecuspo rtò , quaenobisquid li t rheto rica demo

'

nfirar. quam cum dem onfirauer it leimus tantum (edexercerenon pollumus.Hanc iraque artemextrinfecus, iqnaz folam fcien tiam pari t, qui nquerebus Tullius ofiendir,Genereartis Officio , Ipfeetiam ofiendit fedeea arte qua efi exù infecns,ellè di£turum . In rr infecus vero a r tem ,quxnobis ad a£tus precepta dar, inter im difier re. aitenim , Sed antè ,quàm de praetep ris oratori i s dicamus.Videtur dicendurn de genere iplius arti s .)(& oniam

, pr im‘o arti s ge

ner i fatisfaciendum efi quale genus rhetoricaf arti s fi t, explicemus.

Iuilisqua dam ratio .)Vr li1prà prom ilîmus, de genere artis rhetor icaenobis dicendumefi .Genus,hoc ipfum quod fonar genus , vox

efi. harc vox generi s, tr iplicem lignifican tiam haber. Efi genus, idefi patria, paren tes, ori go, fanguis.% omodoefi i llud, Vndegenus ducis?Efii tem genus,fubquo mul ta lim ilia exeodem defcenden tia con tinen tur .Vr an imal genus . etiam homo, equus , pifei s an imalia. fed horum om

n ium genus,anim al.Efi tertium illudgenus quo cuiulliber rei qualitasindieatur .’

li dicas cuius generi s vefi is,c'

uius generi s fa&ura.ln hoc genere artem rhetor icam pon ir, idefiqualis vel quan ta li t, demonfirat. Et re&e. li nidem ars genusefi . Illud, fubquo genere arti s ars gramm atica,ars didle& ica, ars rheto r ica . fed ifix om n es artes in gen ere qualitatis funeponendx,quoquales vel quan ta lint,demonfiran rur .lîrgo rhetor icamin generequalitatisponit,quoqualis velquEi ta li t demonfiretur . Deinded é bet attendere vb i li t ars rhetor i

'

ca, an (ola fi t li par li a:qnalis m inorm aiorn

'eli t.Atqueideo'

quiat diligen teri nfpexit , rheto r icam , ciuilis

cuiufdim rationis partem dici telli: m aiorem .Et quia ad genus arti s rhè îtor icxdefcendimus,quaeli t,vel vb i li t, a ttenda

‘

mus.0mnis patria quiequid agir, ciuilis ratio dicitur .c ciuilistatio duplexefi : Vua querescertas folemni vilo tumulrn agiti alteraquein li te ac di ifeeprationev é ‘rfatrii . vt hom o quic'quidagit, duobusm odisagit,di& iszfed quaefaé ta di& a in

'

a6tu, atqueopere confiirut_a (un t. Aha infd& is di<fi is:fedqua fa& a di é l:a in indicio, vel quaefi ioneverfan tur .I ravua illa ratio in a&uefi atqueopere:hanc vero alteram cini lem ratio -

Î

nem , qua;inquàfi ioneve'

rfarur ,fcienriam nominauir;h ic en im doceturquid iufium , quidv tile,qnid hohefiiim li t.c rurfus ciurlis ratio idefi

fcienria

https://www.forgottenbooks.com/join

93 MA R I I v rer o a rur'

r xr o s rr roac

‘

lîdicarur Gramm aticaefi gnata literarum ;per hanc en im difcimusomn ia vitia virareznon dico tam en quom odo viteh tur . artem illam extr 1nfecus doceo ,per quam folum vitentnr , fed non quomodo. Si autemdicam quaelin t par tes orationis,quaefyllabae,quzeliteraz ,quibus chara é ter ibus confien t,quo pa& o viria vitentur : runeer it i lla ars cuiefi nom enin tr infecus,nonqua ad fcien tiam nofi ram tantum proficit fed qua: ada& ns fit. Ergo ars rhetorica duplexefi . namefiexrr infecus in tr infecus.inrr infecus autem i llaefi,quaenob is

“

ad a é l:uspraecepta arrisiExtr infecus porròqua nobis quid fi t rhetor ica dem 6fir arzquam cum demonfi rauer ir, fcimus tantnm ,fedexercerenon polfumuslI—lxc iraque res,qua folam fcien riam par ir,v1 artificio continetur . Ar rificiumefiquoad aliquid cirins faciendum per praecepra form amur . Nam id quod arrifi eio conficitui visefi .eigo hic rhetor isvi, inquit.0fienditquevndevisilla defcerrdit Et artificio continer i.(Lu/are hanc orator iam facul tarem ineo genere ponemugv team cini

l i s fcie11 ticepat terneffedicamus.)Ar tificiofam eloquen tiam , faculraremo rator iam vocauit . arte en im , v11 iufcuirrfquerei facul tarem c6fequimur :haec eadem visefi ,quae,v t fuprà diximus,exarte colligitur .Officiur

‘

n autemeius facultatis videtureffe,dicereappoli te adperfuafionern .Finis,perfiradered1& ione.)0ffi ciumefi vn ius cninfquep é il

'

ona:

a

'

é tuscongruensfecundrim m ores ciuiratis. ergo officia pro perfonis diuerla funr.Aliud enimefi officium parr is, aliud am ici,alind,v t ad rem redeamns, ar tis oraror iée.Officia vero om nia ad finem l‘

fpeé lran t. Fin i s quo

quead officia refertur .Nam neque officium rer9cede niri po tefi , lîneadm ifi ionefinisznequefin is li ne ofiicii conirîtfi ione,& hoc in om nibus perfon is,ac rebus . v r hic Cicero in dìfiniendo orator is offi cio finem netfi itoffi cio . airenim ,0fiicium autemeiusfacultatis videturefie,dicereappoli te adperfualionem .E rgo officiri orato risefi ,dicere:fed appoli te ad perl‘

ualionem .vb i iam fin i s adm ifi ioefi ,idefi perfua-lionis.Nam folrun di ce

r e,non bene officium definit oratoris:po tefi en imellemultor um :nam

poeraeph ilofophi dic11nt. iraqrreorator is officinm plenillime, fini s ad…

m ifi ioiredeclaranit .deindefinem orator is officii air effeperfuadere. Sednon fatis Ienefiuem orator is ofienderat, li folum perfuaderepofi1ifiet.nam perliiaderur tabuli s tor men tis, refi ibus,mulrif ué alris rebus.Ergov r fiuem proprium or ator is declararet, fin i adiiixir ol%cirî.ait en im , Fi nis »

efi orator is officii perfuadere efi orator is

officinm .l ra, i nquir,& m edici officin inefi curarezfed quia multi & incitariohe,& ligatnr is curan t, curareinquirzfed appofitead fanandii,er o vrcuiden tius officium medici dem onfi raret, finem quoque innxit officio,idefi curationi fanltaté .Dem defin isefi medrcinalis officij, inquir, fanate.Sedquiamulti iré fanfit, addidir fanat e curarione. ira ergo seper ofiieifi& finisfinealteroexpnmr non polsfi t.Hàc tamendifiantiîdicrtel

'

l‘ei nrer

I N I . RH ETOR I C. c rcm om s:ofiîcium fiuem , v r in officio quid agendum fit

,in finequid compien

dum fit, confideraredebeamus. HicMatcom annuserrauit, qui dixi t fin_em orator i s ofiì

_

ci1 nonefieperfi1adere, nec finem medicinalis officii,fanare:eten im (zepe non perfuadereor atorem medicum 11011 fanai °econ tingit, ideo addidit,% atenus rerum c6d1tio , perfonarumquepariatur.fed non in tellexitCiceronem ,qui finem in rebus ipfisPofurt non in

euen tuzidefiqui fin em in offi cio confi ituit, & in hisipfi s rebus,qusedumin officio funt , ad finem tendun tl quare orator i s officii fiuem effecompletum , fi appofitead perfuafi onem,

dicatz& medicinalis ofiìcii finem effe co rnpletum , fif quicquid ad fanitaté fpecfiarevidetur ,adhibuerit.Marcom annus itaquefinem non in rebus,fed ineuentucollocauit.Materiam artiseam Res in terdum fpecialiter defin i

mus , cum quid (int , ab eifdem ipfi s incipimus dem onfir arezwpauloan te definiuit genus,ofiìcium , finem , in arte fc11icet rhetor ica . In terdum quo clar ius rem definiamus , à genere incipimus eius rei quamdefinimus :fed à genere quod finitimum fit , non valde rem o tum v tnunc Cicero cum m ater iam ar tis rhetor icsedem onfi raturus fi t , nonà m ateria definitioneccepit, fed à m ateri a artis . Primum autem genusefi m ateria. Materia Porro in duas fpecies diuiditur . efi en im m ater ia artis efi non arti s. rurfus m ateria artis diuiditur in artes plur imas,

gramm aticam dialeé ticam , rhetor i’cam aliafquemultas.Ergo 31ma

teria artis , quaein m edio fupràefi incipi t Vt definiat materiam artisrhetor icae. m ater iain inquit , ar tis)vt genus cfiè t non addidit (rhetor icx.) Verum quod- ait eam dicimus ofiendit artis omnem ma

teriam in duobuseffe, id efi in eo vbi faci t aliquid in eo vndefaci t. vrpum fàbr imateriaefi ineo vb i facit, idefi ferrum quod tandi t.efi i tem fabr im ater ia in eo vndefaci t, idefi malleus quo tund1t. itam edicim ateriaefi vbi faci t , m orbus , ao vulnera: i tem vndefaci t, infi r umenta quibus curat. Sic m ateria rhetor ica: artis po tefi ineoeffe vb i facit, idefi in deliberatione,in eo effe vndefacit, idefi in argumen tis queefiion ibus,& in reliqui sma

ter iaenecefiar iis. Verum Cicero generaliter m ater iam arti s illam dici t , inqua omn is ars , facul tas ven iens ex arte , verfatur , idefi ybifi t , non vndefit : vt m edici m ateria fi t m orbus , ac vulnera z fabr i ferrum quod tundit.Rurfus rhetor ica: arti sm ateria fi t deliberatio demonfi ratio iudicialis,non argùrnen ta,& illa om n ia quibus m ateria rhetoricaeartis impletur .Verum quod air (inqua omni s ar s,& ea facuh as,qu

‘

zeconficitur ex arte , verfatur . accipimus alicuius rei ar tè' neceffeefinos aliquid exea confequi.eareid quodexarte conficitur v t fi1prà docuimus, faculrasdicitur .Cun& a enim per ar té facilius tr anfîguntur .H as autem res alii plures, alii paucioresexifi imauerunt .)lìas res fcilicet

mquibus materia artis rhetoricaeconfifiit. [unt autem v t ArrfioteliN lj

re'of

M A R I I V I CT OR IN I EX P O S I T I O

C i ceroni placet, treè , idefi triplexm ateria demonfiratiua deliberatiua,iud1cialis. itaquequan tum adm ater iam rhe

,tor1c33 artis fpe& at hoc plc. .

numefi . Iam quicquid plusefi ,à pleno plus 1n telligitur .@ cquid m inus

à pleno minus in tellrgitur . Verum quod plusefi duplrciter plusefi ,

aut in eo vb im odusefi , aut in infinito .E t 1deo addidit praeter illud quoddixi t alii pluresexifi im auerunt.)Nani Gorgias inquit, Leon tinus antiquiflimus fer è rhetor, omn ibus

de rebus orato rem Optim e polle dicere,ex1fi im auit .H icm finitam , & im

menfam huic artificio m ater iam fub i1cerev idetur.)Ergo‘

i lli ,qui in plur ibus rhetor icam m ater iam confi rtuun t exhor tanonem confolatio

nem in rerum gener 1bus pon;mt, idefi in m ateria rheto r ice. fed quiaora .

tor in ciuili rati one ver iàtur , confolatio por rò pr iuatorum efi , confolar i

am iciefi potins quam orator 13 .Deindequia officium o rato risefi perfuadere di é h one,exhor tatio finedehor tatio adm ater iam non pertinen t oratoris. cum en imexhor to r ,n1hrlperfuadeo ,fed volen tem al iquid vt m agi sV€ ll t 1n

'

fi igo z& cum deho rp r , nolen tem aliquid non tunc primum perfuadeo ,v t nolit, fed vt m agis nohr, infi igo . Ergo necefià r ioexhor tationem confolationem Tullius àm ateria rhetor iceearms feparauit. I temilli,qui res pauciores thetor\czem ater iaetr ibuun t ,dem onfi rationem tollun t. dicun t en im in dem onfi tationenih i l perfuadereoratorem cum revera

'

p'erfuadeat,fed falfo . N am cum aliquevitupè ramus fi ne laudamus,

vt apud om nes tali s habeatur ,qualem dem onfir amus,finedubio perfuademus.Ergo Cicero Ar ifio telem fecutus, tr iplicem m ater iam effe dicitorator is officii, demonfi ratiuam ,dè liberatiuam , iud1cialem . fed hasm a

terias in publicis caufis confiituit, hifqueperfonas certas tribuit . quareh as tres res '

definiuit in ciuili nego tio pofitas cucertefignificationeperfongs. Demonfi ratioefi , inquit , cer taeperfonaz aut laus aut vitu eratio,Dehberatioefi , inquit,quaepofi ta in publicis caufis affè r tionis uzefenten tiam dici t. Iudiciahsefi , inquit,quaein iudicio ciuili pofita duo agi t,aut accufat, aut peti t: contra, aut defendit, autmegat.N am Gorgias\Leontinus an tiquifiimus fere rhetor .)H ic or atorem di

xit omn ibus de rebus optim e polle dicere:qui(vt videmus)à plenoexcid it,non in id,quod habet m odum , fed in infinitum . deniquehoc ipfeCicer o ofienditzl—i ic infinitam , inquit, & imm è

'

fam hui c artificio m ater iamfu

'

biicerevidetur.Arrfio teles ati tein , qui huic arti plurim a adiumen ta a tque or i

ri amen te. fubm inifi rauit. Duo quae oratori m axim e fun t n é cefiîar ia Arifioteles circa fcr ibendam artem dedit inuen tionem elocutionem .

’

adiu'

men tum en im de inuen tioneveni t '

orna1nenturn , dc

elocutione. hisergo Ar ifio telis fen tentiam fequitur .’ Namrheto

r ica m ateriam tr iplicem confiituir demonfiratiuatn dehh/eratiuam ,

iud1cialem .l \ !

https://www.forgottenbooks.com/join

ro:. M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I O

equid fit bonum in vita , praeter honefiatem .)Stoici dicun t honefiatem foiam bonumeffe. lam multi difputan t,vtrum v tili tas bonum fi t,Vtrum d ign itas bonum fi t.

Verine fin t fenfus.)Vr Lucretius megat effe veros fenfus odor is,vifu5,

(Qrae_fi t fo li s m agnitudo .)V trum tantus fitquantusvidetur ,an maiorvel mul to m inor.(ìuzefitmundi form a.)Mul ti enim dicr

'

it mundum in m odum fphatraz effe colle&um mul ti oblonga ro tuh ditateeffe form atum multi plan a faci e mul ti quadrata multi in cam era m odum fcilicet VEfub terra.non fit fim 1lis, ac firpra caput,efi mundi facies.% asquaefi iones pr oculab orator is officio remotas facile omnes in

telligereexifi im amus.)Bene ait ab orator is offi cio rem otas . Otator isen im ofiîciumefi, nego tiuin cin i le tra& are. Non ram en dixit ab oratorerem oras. P otefi en im orator pofiquam proprio officio fatisfecer it,etiamph ilofophix operam dare.Nam quibus in rebus Cumma ingen ia philof0phorum plurim o cum

labore confirmpta al iquid negamus, aut tollimus:quare id faci1fius,dem onfi raredebemus . v t nun c Cicero ab orator ism a

teria tollit thefin , proba t fereé tè tollere .N am , inquit, res i llas inquibus philofophi ingen iofifi im im agno cum labore verfati funt ,has oratori quafi parnas partes applicare dem en tia:efi 0 R A T 0 R 1 fcilicet , quiz agre (num quoqueimplet offi cium .

(k l/ bd fim agnam in his Herm ao oras habuiflè t facul tarem .)Ofienditiam ,Herm agoram ,quod pr imum fiuit,

'

vim rei illins non vidilfe,quam ad

oratoris m ater iam quail partum aliquid adplicuer at . Nunc i llud al iudtra& at ,nec quid polliceatur , in telligerevidetur. ofiendit primononre& eeum fec11Te,fi ex eoquod i fepoflè t, in czeteros prxcepta confi ituer it.% òd fi,

inquit ,magnam infiisHerma oras habuiiTet faculratem,fiu.

dio difciplina compararam v ideretur fgretus fua fcien tia , falfum quiddam confiirurf

'

fede orato r is officio . Deindei llum nihi l po tuiffeconfigm at . Snnùlquei lli rhetor rcam , philofophiam tollit. Practice en im ,

rhetor icceefi theoreticephilofophix. Nunc vero , inquir,ea visefi inhom in e v t eimulto rhetor i€am cirins quis ademer it , quam ph ilofoph iam concefiè r it.% òd fim agnam in his rebus Herm agoras habuifiet facultatem fiu

dio difciplina comparatam .)Ofiendit qui bus rebus facufiatem toriusfcien tia: conféquà tur zfiudio , inquit,& difciplina.5tudiumefi an im i confenfus ad aliquid . Difciplmaefi prxcepta, quibus accep tis id, quod defyderamus implemus. i raque fiudium in nobisefi praeceptum extra nos,fed ad nos.Nequecò dico,quòd arseius,quamedidit, mihimendofiflime(crip ta

I N I . R H E T OR IC. C I CER ON I SÀ 103videatur.)Ea vi sefi , inquit, in Herm agora, Vt ei citins quini s adimat rhetor icam quam philofophiam concedat. Sed non , inquit, ideo hoc dixiquo m ihi ars eius, quamed1dit, mendofifîîme{cripta v ideatur. lam cumair (non m endofifiîm e)non n egarmendofe.Et quoniam dixit aliquideffein eius ar tibus,quod fit probandum , quipp equa: nonm endofifiime(cri

prua(unt, aireum mul ta ex an tiquis ar trbus collegiffe, v t fiquid forte proabileefi , alienum fit. Deindequam afiuteibiHerm agor aedat ingeniumdiligen tiam ,vb i fibi de alien is multa conquir it . Ahoquin vbi propria

eius inuen ta perfcr ibi t,n ihil illi horum dat,quin imm o multa tolli t, cumait,E t nonnihrlipfequoque noui protuliffe.Verum oratorim in imumefi de arte loqui ,quod hic feci t mul to m a

ximum ex arte dicere quodefi m in im e poturffefacer e omnes videmus.)Orator duo habere debet,v t artem tradat dicendi ,v r ipfeex ar te dreat:fedofiìciumeius,hoc verumefi ,v t ex arte dicat. Illud autem acÎcidens , v r artem dicend i tradat quod rhetor is ofiìciu lumefi . Ergo non quidemm ihi Herm agoi

'

asvideturmendofifiimeartes fcr ipfifiezfed oratorim aximum illudefi ,

non v t artem tr adat quod rhetor ispropriumefi : (ed vrexarte dicat,quod oratori m axim eefi riecefiantim . Tollrt ergo Herm agora:

exer cirationem ex arte dicendi :O\u/

odeum ,inquit,m in imep

‘

0tuifTeomnesv idemus. Minime, ixrquit ,po rrrrfiè . nec hoc illi _dat,v rquom odocun

quepomer it . Ergo fi nec fap iens fuit,nec dicendi per im szre& è ,nec quidd

'

icat attendere, neequid polliceatur , in telligerevidetur .0r ator en im v ir

bonuseffe debet , dicendi peri tus . Deindeconclufio quare conui éìaHerm agoraz ,& refutata fen ten tia.$uperefi ,vrm ater iam rhetor iceillam ,

qua Arifi0telip lacuir , confi iruamus tr iplicem fc1h'

cet iudicialemdeliberatiuam ,dem onfi ratiuam .

Partes autem ha: fun t , quas pler i uedixer un t.)Mem inimus de arteextrinfecus quinque res Creeronem e fpopondrifedi é turum Degenereartis rhetor icae,deofiìcio ,define,dem ater ra,depar tibus. ltaqueuon iamquatuor res 'explicatzefun t, hoc extremumefi , v t de partibus dif?eramus‘

.

Partes fun t hae, inquit, qua s pler iquedixerun t .multa Cicero ab aliis reé‘

tein ar tibuspofita fecutusefi , vr paulo an tè Ar rfioreh s ferrtenn am fecut us,tr iplicem m ater iam rhetor icaearti s effe d ixit, iudicialem , delrber atiuam ,

dem onfi rariuam . rtaque nù'

c partes , inquir, quas pler iqued1xerun t.ahj«enim partes v 1 x.multi 1 r r 1 .fed pler iquequinque effe d1xerunt . corumfen ten tiam Ci cero fecutus,qurnquepar tes effe confirm ar.

pronunciatio .)Inuen tionemeffedici t ad negori1fidem , aut verarum rerum aut verifim rlrum excogi - rtation é .fed orator“ in ver rfim ilrbusm axim e verfatur . Duo en im (un t gen era argumen to rum neceffauum probab ile. raecelfar itrin veri s i n rebusefi ,probab rlein ver ifim ilibus.Dlfpofitionem dici t effe v t inuen ta locisnecelfarris per ordinem di lpom mus. Elocuuonem po_r rò… in duobus.

M A R I I V I CT OR I N I E X P O S I T I O

on ir, in idofieis verb i s , in fen ten tus, (cilicet neinverbis fingirlis barnEar rfmus fir,ue in "

plurrbus folmcifinus.deindefiueverba, fiuefen ren rias,v r compercuter inuen tion ibus difpofitis applicemus. Mem oriam veroi llameffed i ci t v t circa inuen tion es retinendas argumen ta,velverba firm i ter concepra teneamus. ergo dicenns haec m em oriaefi non legen d s.Delud e pronunciatioefi , inquir ex rerum verborum dign i tate, voei scorporis moderatio‘

. idefi vr rem m agnam di&urus pompam corporis

, vocifqueperpendas, vr rem hum rlem di éh 1rus, haec eadem m oder arius ofien tes. P r onunciatio ergo in duobusefi in voce, in corpore.Corpus vero duo habet,m o tum fui, & multum ,quo fc11icet ad negotiumcompofi to fxperebus addimus, aut detrahimus dign iratem .

Nun c h is rebui b reuiter confi itutis,eas rationes,qurbus ofi‘e' derepofi

fimus genus , ofi cium , fin é huiufceartis rhetor icaein al1ud tempusdeferemus.)lam quinque res quas fede arteextr infecus dié turum efièprom 1ferat‘

, executa sefi . ofiend1t en im quod effet genus arti s rhetor icze,quod officium ,qui finis,quxm ater ia,quxpar tes.qurbus omn ibus coguitis ,fcimu$ tantum quid fin t nihil tam en nobi s ad a0cus profun t. harumtres res fempet in (ola fcien tia funr, idefi genus , ofiîcium ,

fin is. ideo (ealia tempore de his di8ta rum effe prom ittit ad pr aecepta en im artis rhetor icxm in im eper tinen t ,v tîpfearr.uam verborum multor fi indigen tquippe de hisefi longa difpuratio non tantoperead artis defcr iptionem ,& praecepta pertinen t. Verum de duabus rebus di é ’curusefi ,dem a

teria ac partibusqua iam dudum tantum v t fciremus quidefiè h t, edocui t.Nunc in his pr zecepta dat ,fcilicet v t harum rerum non folum feientiam , fed etiam a é trrshabeamus. Ergo ofiend1t,eum qui artem rhetor icam fcribar,deduabus reliquis rebus, dem ateria ar tis, ac partibus fans cCfedicere.Eum autem , inquit,qui artem rheto r icarh fcr ibat, de duabus teliquis rebus, dem ateria artis , ac par

'

tibus fcr ibereopor tereexifi im amus.Acm ihi quidevidetur con iuncfi im agendum dem ateria ac parti bus .)

Re& è air con iuncî'teagendum .par tes en im finem ateria effe non pollìm t.n ifi en im con trouerfiam aut deliberatiuam , aut dem onfi ratiuam, aut iudicialem dicamus,quxm ateria:fun tzinué tione, difpofi tione,eloeution e,mem or ia,pronunciatione,quaepar tes (un t, Vri non poflìunus con iun cîteergo agendumefi dem ater ia, acpar tibus.lta

gueofiendrt primoquìodef:

fet genus artis rhetor icae,quod officium ,qui n is, qua m ateria, quaeparres .ex his tria in aliud tempus difiuht, i defi genus, officium ,

finem . a tqueideede duobus '

reliqurs, quaead praecep ta pertinen t, feaireffedi&urum ,

dem ateria fc11icet acpartibus . Partes porrò quinque (unt inuen tio, difpofirio ,elocutio m em oria , pr onuntratie, harum folam in rien tronem induobus l ibris tra& at, & in hanc praecepta trad1t.P aucaeri

‘

:îdeelocutionecommem orat . Reliqua vero necon tingit quidem idefi difpofitionem ,

mem orram ,pronuntiationem . Ergo quon iam de fola inué rionedifi urusefi,&

https://www.forgottenbooks.com/join

106 M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I O

n om ina, param ex rebus firmp ta ,par tnn exm odo a& ion is. I taque nuncrebus indi car confi1tutiones cum art, In om n i con trouerfi a , aut facti , autnom in i s , aut gener is, aut a é ìriom squaefi ronem effe opor tere. de his en imrebus fi tqua3cunquecon trouerfia ,neceffeefi .Sed an tè quam nom ina de tconfi rrunon 1bus,defin itqu1d fit confi itutm , velvndenafcatur .% cefi ionem , inquit ,exqua nafc1tur caufa,hanc confi 1tutionem vocare debemus% xfi ron é portò elle diximusvocem v tr iufquepar tis, 1defi Fccrfi r,Non

fec1.velRe& e fec1 .caufam verb i llam , an 1ufiefecer it . velhoc etiam diximus,qubd Cicero , idem vel i tqusefi 10nem elfe quod caufi m , qubd hiscirca candem fign ifican t1am commun i ter v ratur . Dc

‘

mquefia tim dem onfi rab ir feh is V ri commun iter .

Bam ig i turquaefi ionem ,exqua canfa nafcitur .)H rc prim am faci tq.u:e

fi ionem .De1ndevb i ofiend1tqu1d fi t confi 1tutro ,a1t,

Confi itutmefi prima confiré h o caufarum . Iumpit confi ltutionibusn om ina dare .

fa& i , inquit, con trouerfiaefi . )Idem debemus fa& a in telligere,quod d1& a.Vt enim v trum ali quid factum fit

,quaer itur ira v trum ali

quid di&um fi t, po tefi quaeri . quare huic confi 1tunom quon i am in certanon appa'ren t1a comeé tur is, velfiifp i Ci on ibus indaganrur , re£tè con;

iecfiuraenom en im pofurr. al ij hanc confi1turionem realem vocauerun t, .qubd ineaquaeratur vtrum res , dequa agitur, facfi aeffevideatur. ali)socdllo

'

cZaivGra co vocabulo_quidem ,qubd inea de incerto inuefi rgandom a

ximum certam en habeatur . vnde fiadium dicitur qubd ib iexer ceantut cer tamm a.

’

Sed Cicero confi itution i huic exm odo a& ion is nom enimpofirit. in hac _autem confiitutionem odus a<fi ionis h icefi , qubd resConiect,ur isqrrae(r irur, id,eo ergo coniecfiuram vocauit.

Cum autem noni in is,quia v is vocabuli defin ienda verbisefi ,confi itutio defin itiua nom inatur .)Nom in is inquir,efi controuer fia cum de fa& o confiat fed quaeritur quo id factum nom ine appelletur . atque ideaquon iam facti vocabulum, pro necefli tatefufcepti nego rij,nob is appofi-

t

ta defin itionenudandumefi , confiitutio definira nom 1natur .huicquo

queconfi irutioni nonexre fedexm odo a& ion is nom en im pofin t .«resefi en im huius confi rrurionis nom in i s ambiguiras m odus afi io

'

n isefi“

n om in is definitio . Re& e ergo huic confiirutioni non ex re, fed exmoa é i iom s nom en impofuit.Cum verbqualis res Et fupr à ofiendimus cum degenere ar

tis rheton cx difputaremus,genus in tripli ci fign ificationeconfifierezeffegenus fanguinem zeffegenusJ ub quo fim i liamul ta tenean rnr effe genusquali tati s, idefiquo vn iuscuiufquereiqualitas ind i cetur .Ergo , inquit ,crîde fa<fio , de nom ine conu'em t, [edqti seri tur quale fit id quod in in

d 1cio verfà rur quon iam de generenegotii courrou_erfi aefi confiiturio

generali5 vocatur,quali tasfa keer‘

. Verri huic…confiiturioni

'

nonexmodo

i N"

I . R H ET'

OR I”

C. CI CE R ON I S . 107afi ron is,v t fuper ioribus dp abus pbfi qua rta: fed ex re, idefi nego tionom en impofuit .hic enim res i llaefi ,qubd de nego…genere vel nali tarequxr itur .iraqueex r

‘ehuic confiirution i nom en impofuit, v r generali svocerur , idefiqualitas.Ateum , inquit, caufa ex eo pender, & C.)Cum , inquir, tali s fi1er it con

ttouerfia,vt i n hoc fi t tota con tenuo , cum aut ab a lio non ab hoc nos accufar i debere dicimus aut non nos, fed abos accufan aut non apud bos,fed i llos non haclege, fed illa:non hoc crim ine , (ed illo non hac pena,fed illazquom am in h i s om n ibus de tranilatronea& ion is c6rr ouer fi aefi,confi i tutio tranflatiua nom ina ta r : Huic quoque confi itution iexm odo'

a& ion is nom‘en impofuit .agitur en im , vt ach o tràsferatur . Verum quod

ait,Non hoc cr im ine, fed i llo :nonne in finecum queri rur v trum fur anfaculegus fit , idquaer itur ,qu0nam m agis crim ine accufandus fit?Sed hocin terefi '

qubd in finecr im int raquemngfi tur .N 6 enim cfr facr ilegr'

i dico , furem nego . in tranflationeverb vnoefi aiccufandus crim ine

, fi neilloquod in tendnnus, fiuei llo ad quod reus transfer r i pofiulat a& ionemAtque harum aliquam in om n e caufaegenus .)Sme, inquit, in iudiciali,

finein del1ber atiua finein dem 6fi rarionenecefiè efi aut conieé turalem ,

aut fin itiuì, aut generalé , aur tranflatiuam incidere con fi it,ution é .Vbi, in

quir, harum nulla fueri t inuen ta , ibi nullaefi c6 trouerfia.quareneceaufaeffe iudic’ andaefi.81 en im confii turio nullaefi ,vh fi latusxecedat opo r tet.id en im confiat,quod v rr inquelatere concurren te fulcitur . igi tur fi confi itutio noer it,nec caufa effe iudicandaefi .efi en im afyfiata còtrouerfia.

Ac fa6tiqrudé con trouerfi a in omn ia tem pora po tefi d ifi i ' ibui.)N(ic 29pofiqu

‘

zi,confi itutiones rebus , n om in ibus indi cauir vrhasman ife

fi ius cognofcerepollimus hifdem fianbusexerripla firppon it. .Ac fa'

é tiquidem controuerfia, inqmt, in omn ia tempora dirud1rur .

‘

E r fuprà di xi -îmus ,eum de facto fi tquaefi ro , con ieé ìur am vocar i.Ergo huic con1eé turxtria tempora quidemexemplis docet.Sed hoc fciredebemus, nullam rem in indi cium , idefi in iudicial e genus,caderepolle , ri ifi de pr aeter 1ro : Om n ia en im argum en tade futuri s quaein certa fun t (ed de praeter itis colligun rur . i raque co& uraquanquam habeat tria tem pora tam en principali s effe nonpo tefi ,n ifi de praeter ito fi t . de pr zefen ri verb vel de futuro i n cidere poflim t pofifi atum alium pr incipalem . Ergo nec hanc 'con ieé tur am pr incipalem effepoiTecredamus.

Bondneamm o fint erga populum .RomanumFregellani.)In hoc them ate dem onfi r afl o con tinetur . nam defer rbendi nobis fun t Fregellan i,qui femper videban rur aduer fi .lta quod ai rSi Car thagin é reliquer imus incolumem , num quid fit_ inc6m od i ad r é

publicam peruen tur r'

i.)Et hic dehberatiuaporefieffe.Dehberat fenarus,ari Car thaginiparcat.ergo nihi lin indicium n ifi de prz ter 1ro cadrt.

0 i)

108 M’A RH V I CT O R I N I E X P O S I T I O

Nom ini s controuerfiaefi cum de facto conuenit, quaeri tur id quodfactum fit,quo nom in e appelletur .n in genere n ecee Nuncde fin? trafi at:Cum nom 1n is, inquit,efi con trouerfi a, idefi cum quaeri turquo id,quod facfi umefi , nom ine appelletur . verum cum de nom ine am_b igit i i t ,& de re neceifeefi ambigatur .nomen en im reiefi res verb nunquam finenom in eefi . quare cum de nom ine dub i tanoefi , de re quoquedubitetur neceffeefi .Ergo definitiuusfi a_

tus huiufin od1efi , cum de facîtoconfiat de re vel nom in e con trouerfiaefi . In ter fa€tum en im remhoc in terefi Resefi certam fui form am fpeciem circa cognirionemretinens. Ergo fi fpecies rei notaefi nom en quoque notum fit necefie'efi . Fa€tumefi confufum quiddam incer tum hoc[olo certam qubd(citur quid factumefi . in fineiraque factum confiat, fed res non confiat.

quia rei nom en femper ad1un&umefi ideo de nom ine con trouerfiaefi .Q 1

/od, inquit,nomen b reniter nobi s defin iendum efi, & con trà atque

adué rfarius dreat ,defcr1bendum .lìr datexemplur‘

n ,

Vr fiquis factum ex pr iuato fur r ipuer it, vtrum fur, an facrilegusd icandus.)Fa&um confiat.nam factum ex prinato confiat €efublatum .

de nom ine incer tum efi vrrum ille fur an facn legus iudicetur . quaredefinitionibusnofi r isnom en i lli aliud quam aduerfarijvolun t imponere debemus.Defimenda reser it verbis , b reniter defer ibenda .)Ad vnum quidem

vrn'

iquè tendi t. fed quiamul tim od i fii i i t definirionis v 1deamus in terimquid in terfit in ter defin itionem defcr iptionem . Defin itio tali sefi zhom oefi an im al rational e, b ipes,r ifus capax.Defcr iptio vero tali sefi ho

m oefiquierecfium ver ticem ro tando capiti s attolht cuius [un t fiib collo hum eri brachi5quedem ifl

‘

a, caetera in huncm odum , (ed v r ipfeair,b reniter defer 1benda . Ergo quoniam de fin e tra& auimus nunc quoquequid tr a<fiemr deQ i glitate, v ideamus.Generi sefi con trouerfia,cum quid facîtum fir, conuenit.)Tulit con

ie&uram …deindecum air,

Etquo id f3 cfium nom in e appellati opor teat confiat.)Tuli t finem .

Ergo fuperefi vr quale vel quan tum fit id quod factumefi ,videamìmdat exemplum Vtrum ii1fium , an iniufi rim fir:vrrum vrile, an inutileCha/od cum quaeri tur non nom en rei fed reiquali tas quer itur ideo

quali tas appellataefi .

.

:In cipi tHerm agorarn reprehenderequi demon

firationem deliberationem fubqualitateconfi ituer it.Huic generi Hermagoras partes qua tuor fuppofuir.)Reprehendit

(v t diximus)$ Ierm agor am ,qubd demonfi rationem deliberationemfubqualitarepofuerrt :qunm ipfa qualitas idefi confi itutio

gen er-ali s,

[ub deliberatiua dem onfiratiua fi t. dequa re in confequenuus la tiusd ifpurabitur .

041_odeius vt nospù tamti8, nonmediocre peccati”

: reprehendendum

https://www.forgottenbooks.com/join

n o M A R I I V IlCT O R I N I E X P O'

S I T I O .

ellè , aln pars po tefi . hic rem fubfi an tiam illam ponamus qua: dum folaefi ,patet omn ibus acciden ribus. fed cum ab vno accidé ti fueri t occu ata,

iam in'

feacciden s aliud non adm ittit .t uta lana alba, resefi , fed fu fici

tia.t res patermulti s acciden tibus. po refi en im lana illa aut r ofea fieri,aut veneta , aut n igra Sed

—

fi colorem vnum in lefufceper it , iam in_fecolo

rem aliud non adm 1ttit .$im iliter hom o fubfian tiaefi .po tefi autem id,quod hom oefi , nunc fi ruusefie,nunc dommus.fed pofiquam dixer is dom inum , in eo quod dom inusefi ,eflè feruus non po tefi . aut cum d1xer oferuum ,m eo quod feruusefi ,& Dom inusellenon po tefi . ita ergo hrc,delrberatio ,& dem onfi ratio resefi , (ed i lla fubfian tra quaequandni folaefi ,patet accid é r1bus, idefi gen eri caufe,& caufìr par t1bus. I ta quand… inin certo fun t,genus ali), ali] par tes effe pollim r. cum vero generi s nom enacceper in r, in eo quod genus fun t,& partes elle nò pofii i ii t.Hocefi quodair

,E 1d é genusefie,& pars non po tefi .Ergo fi genus gen eri s pars effe non

po tefi ,multo m inus parti s generis par tespurabun tur .

Deh beratio autem ,& dem onfir atio genera (un t caufaru‘

m . )Id quodprim o dubie ropofuit, afli 1mpfi t finedub itatione. neque enim dic1tdeliberatio ed deliberatio autem demonfi ratio genera fun t caufar r'î.E r id triplici argumen tationeconuiucit,fcrhcet denionfi rationern deliberationem generaelfi : caufarum .

N am aut nullum , inquit, caufaeenusefi , aut_

iudicialefolum;aut iudic1ale, & dem onfi ratiuum ,& deliìerati Idefi aut nullum caufxgenusefi ,

aut vnum , aut tria. duo en im proprerea non dix1t ,quon iam de

liber atio , & dem onfi ratioquanquam in ter fed1uerfa (un t unul ram enaut in gener 1bus caufseponun tur ,& fiun t tria genera caufaezauffimul rollun tur , & rem anet vnum , idefi indi ciale folum .Ergo tollit duo , id efi necvnumeffe, nec nullum ,v t id,quod reliquumefi , adprobetuf.Nullum in

quit, caufzegenuseile,non po tefi dicereznam qui artes fcr 1brt multafquedici t effe caufas, nullam non po tefi dicere. tuht rem vnam , deinde vnumiud1cialefolum effe non po tefi dicere:pr0prerea qubd deliber atiodem onfiratro genera fun t caufarum . nam in ter fedmerfa fii i i t abindicialimultufn feparara .ld por r b quod dmerfum efi , tunc omnino diuerfumefi ,

fi in ter fe rebus, & ex1tud1fiet . Atque v t ration es ex lim ilibus colligamus, resefi letîh o exitus in telleé tus. Ergo haec tria generacaufarum re in ter fedifian t. aliud en im agitur in demonfi ratione, aliudin dehberatrone, aliud in iud1ciali .Rerum quoque exi tus difpar efi . n am

dem onfi ration is fin i sefi honefias, deliberariom s vtrhtas, iud1cialrs a quitas.% od haec tria in ter fe te, & exi rud1fian t, profeé to gen era caufarum confi itui debebun t.non ergo re6te dehber atronem & dem onfi r at10

nem quali tatis parteseffedi xit. In h i s autem quaehucufquedifputauimus,wdeamus quinquepar titum fyllogifmum : ac primum quaefi 10nem ,

dequa agitur , confiituamus.li m autemefiquxfiio,quod non refi cHer

I N I . R H E T OR I C. c rc ru'

o n r s.

m agomsdehber ationem, & demonfi rationem fub quali tatepofuer it .$1

dehberat10& dem onfi rauo genera fun t caufarum ,non pofÎun r rect e partes ali cuiusgen eri s caufaeputar i.hocprimumefi .Eadem en im res ali i genuseffe, aln pars porefi zeidem genuselTe, & pars non po refi . hoc fecundfiefi .Deliber ati o aut é dem òfi r atro gen era sfrt caufar r'i .hoc ter t1ù'efi .N ì

aut nulltîcaufaegenuse‘fi , aut folum i i idi cialezaut iudicmle, & deliber atiufi, & dem onfi ratiurî.hocquar tfiefi .Relinquitur ergo v r omn i a tria gen era fin t caufarum .hec conclufioefi .V1deamus ergo i llum quem prom i

s fyllogifmum dem onfi r atro gen era (un t caufarum , non pofiirn t re6te partes ali cuius generis caufa: putari . Haec,pmpofi troefi. quia necefiè efi exprim i conf

°

eli i one,fecundumquoque i i i confefiìonem ven1re.P ropofino nobis approbanda a tque adiungendaefi . a tque ideo Ci cero app robat propofiuonem . Eadem en imres, 1nquit, aln genuseife, aln

fpar s po tefi zeidem genuseffe,& pars non po

tefi .Approbaurt ergo propo i t i onem .Rurfii s pofi approbatam prepofitionem ,

illud quodquafi in propo litronedub i e pr opofuer at , affi1m rt hocm odo ,Dehberario aurem ,& dem onfi rano gen era fun r caufarum .Dem deapprobat affi1mptionem ,v t fuprà diximus, t r iplrc1 argumen ranone.N am

aut nullum caufzr genusefi , aut india —ale. folum , aur iud1c1ale, & dem 6fi ratiuum ,& dehber atiuum .P ofi rem o tres adh ibet c6cli i fi ones. vb icun

queen im (ergo)vel(1gitur)efi , conclufio fi t neceffeefi . Prim a igitur con»

clufio approbation is de affi:mp tioneefi .quid en im air in afinm ptionis

appr obatione?nam autnullum ca'

ufìegenusefi , aur iud1cialefolum autindiciale,& dem onfi ratiuum ,& dehberatiuum .còclud1t ergo h zr c tria

gen era effe caufarum zRelinquiturergo , inqurt,v t om n ia tria gen era '

caufarum .$ecunda c6clufio propofinon isefi ,fiueargumen tation is eius.

quid en im argumen tatur in propofitione} fi delibera tio dem onfi r atio

genera fun t caufà rum ,non pofiun t re<îtepartes alicuius generi s caufi;pu

tar i.Conclud1t hoc ipfus ehber atio igi tur, dem onfi rario non pof

fun t re& e partes alicuius gen eri s caufa: purar r. Tertia autem con clufio

queefiion isefi .qua: en imquefi i oefi ?quod Herm ago ras deliber ati onemdem onfi rauonem non re é tefubqualitateconfi 1t rut . concludi t iraque

quaefiionem .Maleigitureas generalis confi rturion rs par teseiÎednu'

t.Ver ii Ci

'

i in prim o fyllogifm o de duabus rebus trafitauer rt,deprim o fecfido, 1defi de genere par t1bus gener isxur hic in tertia conclufionepartis par tium men tionem fecit ,quod fcilicet tertiumefi ? Hoc primum fic

excufatur ,qubd hegc conclufio praeter fyllog1finum fit.efi en im (11.1mn isquaeextra fyllog1fm rîefi , (ed exea fyllogifinus. deindequbd per han cextrem‘

am còclufionem fenfim defcendrt ad al ium fyllog1fmum ,vb r het:

tra£tat,de11beranonem dem 6fi rar ionem , a rm partes gen eri s effe non :

po llin t ,multo m i nus par tium partes effe po lle. Sed primum quam dceoi

°

yllogrfin o trafiemus,eaquaeineo obfcura funt,eXpliceinus.

g

i n. M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I OPars autemefi caufx confiiturio omni s. Difputafii quidem fuprà

Cicer o , deliber ation é demonfi ration é ,quia genera (int partes generi seffe non po iie:non tam en ofiendifi i v trum confii tutio pars generi s fit, anipfurn genus. i ncer tumefi en im vrrum deliberatio fub qualitatefit , anqualitas fub deliber atione.Doceas iraque opor tet vrrum pars , an genusfi t confiitutio .I- I zec ergo incidensqucefi ioefi vrrum confi itutio pars an

genus fit . lam fuprà oficndit deliberationem dem onfi rationem genera effe caufarum ,qubd in ter fedifien t ab iudiciali plur imum diffi'dean t,& fuumqusequefinem habean tquo refert i debean t . Nun c ei docendumefi v trum confi itutiones caufarum par tesfin t z& fic argum en tarnr p ropofito them ate, quid primum inuenias,

genus an confi 1tutionem .

V tiqueprimum n eceeefi , agnofcas,v trum deli era tiua an dem 6fira tiuaconti

'

ouerfi a fit.tunc deindequa: fi t confiirurio . Ergo pars caufeeefi con »

fi iturio omn is .N on en im caufa ad confi itutionem ,fed confi itutio ad caufam aecom

m odatur .)Prius en im caufa cognofcatur necefieefi , deindeconfi irurio.

P lus autem cai ifam effe quam còfi itutionem ,fic etiam pofiumus cogne

fcere, quod in fingulis caufaegener ibus confi itutiones var ian tur . caufàen im , om n ium confi ituti‘

onum capaxefi verum cum caufa confi itutio iun& a fib iefiev ideantur , tamen vnum alteri prius fit. Om ne en imquod loquimur , fiuequod m en te concipimus aut fimplexefi , aut coniun& nm .Simple>tefi ,quod ad aliud non attendit,v t tab r11a,faxurn reliqua huiufmodi. Comun&um vero ,v t de duobus vnum prius babear,quatuor m odi s fit: aut tempore, aut loco , aur ordine, aut caufa . £ ras cumin hom ine fit, temporein ordinem fecern itur . fi di cas inuen tus v riquecori fyderationetempor is, iuuen rusante fenecfi utemefi .Deindeloco iun& a fecernun tur .cum en im dicis {atr ium)ideo primum in telligis,quia C6fideras in ter iorem locumefie,vbi tr iclin ium .0rdinevero fic, cum in eodem loco mul ti fedeamus pro ordine °

feden tium nobis an teferamus.Ganfa autem fic, de hisqux iun& a funt,vnum priusefiicitur : v t pura pater film s iun€ta fili i (un t . neque en im ante pater nam filius nafcatur ,aut an te filius quam illi fit pater. fed quia filio ad naficendum pater caufaefi , idcirco ex caufà pater filio preefer tur . i ta hic in them ate, caufa con

fi itutio con iun& a (un t : (ed vt prior caufa fit, caufaefficitur .vr confi itutioen im nafcatur , caufa prxcedit.Q 1

/od ipfeair,

N on en im caufa ad confi itutionem ,fed c6fiitutio ad caufam acc6m o

datur .)I- I1c quoque aduer ramus fyllogifmum quadr iper titum . prim aefien im pr0pofitm cum ad1un& o , (luod fi generi s caufepartes non polÎun tre& e putar i,multo m inus recte partis cauf

°

xpar tes putab rîtur . Huic pro

pofition i approbatio non fui t fubiicienda. m anifefiumefien im ,fi partescaufienon fin t,mulro m inus partis caufa: partes putar i.Ergo incidi tqustfi io vrrum confiirurio pars fit vt fuprà docuimus probat pat tern .

fed

https://www.forgottenbooks.com/join

114 M A R I ! v rc r o rum EX P O S I T I O

cipiantzgener isnom enefi confiirurio .quod nom en tollitCicero demonfi rationr deliberation i. fed nedicar Her in agoras confi itutiones dicipofie,ofiendit definirionem generis cadere nonpofiein deliber ationem ,

dem onfi rarionem quod fi defin itio non cadir, nomen quoque caderenon debebit.Confiitutionem autem fic defin imus,Confi itutro ,efi in tention is depulfio. quam fcilicet defin itionem in delrberarrone demonfi ra tionevidemusellenon pofie.quod fi deliber atio demonfi ratio ,nequenom en confi iturion is,nequedefinitionem red pruntznec còfi iruriones fun t, nec artes c6fi itritionis.ipfi autem placet, c6fi itutionem in tention is dep

'

ul ronemeffe.E t c6cedrt ei ali as defin itiones.Siue, inquit, confi itutionem prim am cauia:accufirròr is confirm ationem dicat, fiuedefeuforis prim am deprem tionem ,neceffeefi deliberationem dem onfi ra

t ionem n eque confi iturionemeffi ,nec partem confi1tution is. Hoc locoanim aduer teredebemus genus fyllo rfin i,quod obfcuritatefui ,& ar tifi

cio colligatum , fyllogifin is fere om nibus antecellit. fic iraque ifiecolligitut fyllogifmus a prim o ad fecundum , à fecundo ad terrifi ,aprim o ad tertifi.P r imumen im tertium fim ileefie:medium facit,quod vtriqueconiungirur .$ed vrm elius pot ar tificir

‘

iCicer on is intelligi priusqua libetfim rlitudo faciendaefi .P onarnus iraque hec tr ia.Vi é tor inus docet,vnumfic.in relligis,aliud fic.fpem habes, ter tium fic.itaquefaciamu_

s fyllogifm iîa prim o ad fecundum , $i Vi&or rnusdocet , in telligis. nunc à fecundo ad

ter tium , $i intelligis,fp é habes.deindeaprim o ad ter tium ,Ergo fi Vi é to

r inusdocet,fp é habes.P r im fi en im& tertium quod po refi ver ifitn ilenonvider i,medio illo quali quadî appr obadone,còiungitur .Hoc ergo in

C i cerone videamus.P r im ii hocefi , Si eiusqueliber inten tionisdepulfioefi .Secundum illudefi ,a eintentionis depulfio nonefi ,ea nec confiitutio ,nec pars confiirud onrqefi .Ter rium hoc, Sidelrberario , & demonfiràtio ,nequeconfi itutio , nec pars c6fi itutiouisefi .

N iicv ideamus fyllogifmum a prim o adfecundus i confi irurio , in quir,& ipfa,& par s eiusqua libet inten tionis depulfioefi :qua: in ten tionis depulfio nonefi ,ea nec confi irurio ,nec pars confii tution isefi . deinde à fecundo ad tertium :At fiqux inten tionisdepulfio nonefi ,ea nec confiitutio ,nec par s confi irurionisefi:demonfi ratio deliberatio ,

nequeconfiiturio nec pars confiirutionisefi .Nunc è prim o ad ter tius i igitur confi itutio ,& ipfa,& pars eiusquaelibet in tenrion is depulfioefi :deliberario ,dem 6firatio ,nequecòfiitutio ,nequepars còfiiturion isefi .Ergo à pri

m o ad tertium conclufioefi fyllogifin i.DeniqrmCicero , Si igitur , inquit,confiirutio . vb icunqueenim (ergo)vel(igi tur)ponitur conclufioefiargumen tr.Deindecon ie&uralis caufa non potefi fimulex eadem parteeodem in

genere c6ie&ur aliseffi ,& definitiua.)Aliud incipi t argum é tum ,idefiquar tum fyllogifrn rî,quo oficndit,n6tefie[ubquali tatedeliberationem

I N I. RH ET OR I C C I CER ON I S. rr;d

'em6firationern pofitas.quem fylloc ifnrum prius quam ofiendamu_s,

ea,quaz in re funr, an tevideamus.Dein e, inquit, coniefi uralis cai ria. Si,inquit, con ieé turam per id quodefi , a ttendamus, nihil aliud inuen iemusquam con ieé turam folam znec in eo quod coniefi uraefi ,pofl

°

unius finemintelligere.Rurfus, inquit,fi finem per fei firm confideremus,n ihil aliudquam finem infpiciemus.nec in eo quod n isefi ,poffirmus rrîflarionemin telligere.lta e rgo confi ituriones fingq hab é t proprium fimm , in quo

pofitegenere,comm ixtionem confii tution is al terius non adm ittrît .Malt:

igiturHermagora dè liberationem & dem onfirationem partes confi itutionis, idefiqualitatis effe voluifi izcum deliberatio ,fiuedem onfi ratio perleconfideratae,non (ola: intelligi,fed omnes in feconfiiruriones c6tinerepoffint.

Simul ex eadem par te,eodem in gencre.)Er fuprà legimus, P ars autemcaufieefi confi iturio omnis.genus autemefi confi irutron is id quod vale t,quod expletzid deniquequo vuaquzequeconfi irutio ab alii s confi itut ioni bus fegregatur .par s ab recommun i s po tefiefiecum multis . om

n i no nulla confi itutio ,nec pars confi itution is,& c. t on ià'

. de de liberatione demonfirationequxfi ioefi ,quzedeliberatio dem 6firatio partes confi iturib nisabHermagor aponun tur , tefiecum defolis confiitutionrbus loqueretur ,par tes etiam retrgrt.Et om n ino , inquit,nulla confii tutio ,nec pars confi itutionis po tefi

mul fuam habere, & al teriusin (e vim con tinere.Altera autem affum

p ta, numerus confi irurionum duplicatur ,non vis c6fi itution is augetur .)Sapienter dixit .multx en im c6fi itutiones in caufa efie pofiun t.f

°

ed fi plures finr ,ad num erum confiitutionum ,non ad aug

‘e' dànìvim alterius confi itutionis, accedun t.At deliberatiuaeaufa fimulex eadem parteeodem in genere con 35

iecfiuralem ,& generalem , definitiuam tranflarirîam folet habereconfi irurionem & vnam aliquando ,& pluresn

'

onnunquam .)quit,

‘

c6fiet vriamquamqueconfi iturionem alteram in fenon adm itteredeliberatiua ex eadem par teeodem in genere omnes folet rec

iperecon

fi itutior‘

res.lîrgo ipfa(

nec confi irurio , necpars confi irurio’

nis e s I M v LB x eadem arte.)Deliberatio en im pars caufieefi .Videamusnunc quadriper titr

‘

i yllogifm fi.proponir fic.prim o fpecialiter , deinde generali ter.fpecialirer fic,Deindecon iecfiuralis caufanOn orefi fimul ex eadem parteeodem in genere conie&uralis effe,& deiifiiriua.fpecialirer enim dec6ie&ura propofui.Rurfusnec defin itiua caufa potefi ex eadem par teeodé in genere, & definitiuaefiè ,& tranflatiua.& hic fpecialiter de finepropofuit .N rîcproponit generali ter de omn ibus confi itutionibus, & earumpar tibuszE t omnino , inquit ,nulla confi irutio ,necpars confiimrionispotefi fimùl fii i habere,& a lterius in fevim con tihere.H rrcufqrwpropofirit.deindeapp robar propofirionem : Ideo , inquir qubd vua quaeque

P ij

1 16 MA R I I v rc r o am r r fi os rr ro

ex (e ex ua natura fimpliciter C6fidcratur zaltera affum pra num erusc6fi irurion r

'

i duplrcatur ,non vis c6fi rtutionis augetur .P ofi approbationempropofition is affum it quod fibi neceffariumefi At delrberatiua, inqui r,caufa fimulex eadem parte codem in genere& conieé turalem ,& generalem , & definrtiuam ,& trabflatruam con tinet c6fi itutionem ,& vnam ali

quam ,& plures nonnr'

îquam .quodquon iam m an ifefium efi ,& apertumomn ibus,non fui t necefiè approbare afiurn ptionem .feqrritrrr ergo conclufio ,qua: duplexefi .P r im a ad id, quod adfirmp tumefi :At deliber atiuacaufa fimulex eadem par teeodé in genere, & c. Ergo ipfa nec c6fiittrtio ,nec pars confiitution isefi .Secunda ad v trumquequo de agi tur. pari teren im de delrberarione dem onfirarionev r an tè diximus,hmc caufar r

'

rprrrîrda firn t, nò partes alicuius c6fi itution is.Haec ergo confi irutio,quam generale?nom inamus,parte3 videtur nobis

duas habere.)P ofiquam docuit ,deliberationem der:nonfirationem n6

partesqualitatis,fed genera.eiÎecarrfar rrm zad ipfius qualitatis defcenditd rfpurarion é .Ac prim o han c in duas diuiditpar tes, in iur idicialé neg04

tialè'

.quarum par tium hoc compendirîtenere debemus,qubd iur idicralisfemper de preteri toefi :nego rialrs femper de firturo zquaetempora in ipfarum par tium defin irionev idetur Cicero non declarafie. air en im ,

Iur id1cialisefi , inqua xqui re6ti natura, aut pr aem rr, aut po ma: ratio

qua r itur .Nego tialisefi , inqua quid iuri s ex ciuilim ore aequitate fi t,confideratur cui diligentizepraeeffeapud nos i uri s confirlriexrfiim an

rur .)I- Iic omnino tempus quafi pr :erer irum non dem onfi rat nifi qubd

m agis futurum tempus videtur includere, cum ait, P razm ii, aut p remer atioquxritur .Q g p lo co primum ofiendendumefi ,& pcenam pra:ede pra ter iro effepofie.nì pofi fupplicium de aliquo iniufiefirm ptumpofiun t nonnulli in indicium vocar r:& qubd non re& e pr aem io aliquemdonauer int,pofiun t in iudicir

’

i vocar i.Vt Verresqui fuppliciii fumpfi t deCiuibusRom an is,& anulo aureo fcr ibam in concion e donauit.Ergo prem ii prenx ratio porefi de pra teritoeffe.Sed occurrit il lud, P orefi ram é

poena: rario, & de futuroeffe. ideoquein iur idiciali qualitatetempuspra ter itum

‘

non re6te definiuir.cum iam hui c loco fic refpondetur ,qu

'

od en im femper de pra ter iro efifa& o . de firruro autem cum quxr itur,ratiod natio dicitur . efi ibi tan tum meritir atio ,qubd m eri tum pra ter itumefi .atqueita, r atio nunquam n ifi de preretiroefi .cum en im d i cis,petit praem ium ,necefieefi afierar mer irunm ta

in eoqubd petit pre;m ium ,nulla ratioefi .fed cum ais,eum mereriztum t a

rioefi , expra ter i to ven ien s. Bigo cum airCicero , lur idicialisefi , in qua:equi re& i natuta,autp raem ii, aut poema ratio quaeri tur. ineb

‘

quod air(ratio)pra ter itrim CCm P.IIS includit:Iur idicialisî)A en im re0ci ra tio nò nifi iurec6fiar.Deinde,Nego tialrscfi, inquit, inqua quid iurisexciuili more aequi tate fit,

https://www.forgottenbooks.com/join

In quarta confii tutrom quam tranflzttium n om rnamus.)Et l'

uptadocuimus quid in (e tranila tro con rinerer fi:fi cr v r aut om nem a& ro

nem còmurct, aut aliqua ex par te debilitet . hocfi quod hic air ,Aur omn ino 111u decommurarione,aur infirm ariomftron is agi tur.Huius confii rutronrs Hermago r-as inuen to r (Teexrfi ima tur .) Inue

niend i duo genera (un t . vnum tale cum inmed '

un profer imus rd quodera t (ed la tehar. aliud quod qua li nonerar , ftd nobi s pr im i s videturinuenmm . i raquedehis Cicero leuio rem iquerion cm ded i t . Herm a

gorx fcilicer v r id quod lamer ar in me&m ro ruli lfevideatur. hocefiquod ai r,Non quia non v ii lin tea vereres orarores & pmulu, fedqua non ani.

maduerterin t ar tis fa i pro reseam fuper iom ,nererdenur rn numerumconfii tuticmum .)Ideeautem a anflanonem ma i fcr iyro r: s inte r confi irutiones referrenoluerun t qubd om nis comfinu0 aà ioncm confli

mat:tranllatio autem id vida rur agere,nea&io l.fed Hcrmagoras rc(ìehanc in ter confii rutiones pofint. Nam

mn tat ,a& ioefi. I taquemuln , inquit , Htr illation

‘e' in ter còl‘trr uriones retuleri t ,Er confii tutiones qui dem carum

N am ar entandi ra tio dilucidiorerit,cc ad genus;& ad ez em .

p lum a uéufil

ritim po rcr i r accomm odari.)Genra caufarum leimus triaelfi demonfirariuum , deliberauuum , iudid z lexempla vero caufi rum[un t th ema ta fcilicer .Confiirutionecauf:e er ra fiatim placet con/der arev rrum caula fit 38

fimplex, a nconiumîla:& coniun&a eri t, vrrurti t ex pluribusquaefiion ibus inn& a, an ex aliqua com paration e .)% on m rn hrsduobus l ibri sCi cero n ihi l n ifi deinuen tionetra&a r, tdcir co prordrnem , qua: fin t inuenienda dem onfir at .P ofiqui , in

gxutp 0nfiitutio é muenerrs, còfydera

re debebis caufarn, vrr ii fimplex t,an iunaa, id vrr r'

r dem a rc agarut ,

A! M A R I I V ICT OR IN I E X P O S I T I On eque ab alio compulfusefi quoniam n ihilefiquo fedefendat debebitfa&um fareti, fed veniam pofiulate,quxefiquali tas ven ialis quam con

ceffionem Ci cero vocauit.H ic ergo o rdi nem Ci cero hoc loco conuer tit,quem in pofier ior ibus fernat. I taque concelfio duas partes habet, purgatronem & deprecarionem . in purgat ionetria funt :impruden tia, cafus, necelli tas.frha c non fuer in t, deprecarioefi:fed haec aut apud imperatorem ,

aut apud p0pulur‘

n.ltaquein purgarione,fafi um concedrtur ,fed facien tisan imusexcufarur .hocefiquoda rr,Cum fa <fium concedirrrr , culpa rem ouerur .In deprecationevero fa&um , & culpa conceditur ,fed tamenven ia deprecatur .hocefi quod art, Deprecatioefi , cum &

°

peccalfe con

fulto peccaffereus feconfitetur , tam en v t ignofca tur ,pofiulat. haec ergo deprecatio non nifi aut apud imperatorem aut apud populum valetapud iudices vacar.Rem otio crim ini sefi , cum id cr imen ,quod infer tur ,ab fé ab fira cul

pa,vi potefiatein alium reus rern ouereconarur .)Rem o tronem crim in is hancelfe dici t cum reus id,quod ei intendrtur ab feremouer in

alium tr an sfert. a tque id duobusm odis faci t. fi in alium aut caufam autfaé tum transferat,feuv t id facerer, dicar alium coegillè . Verum quod air(fa6tum)po tefi hicquaefi io mouer i. nam cum om n i squalitas, fa€ti confelli onem teneat, cur hic fa6tum non confirerur fed in alium tr ansfer reconatur ?deniquenullus artium fcr ipror in hacqualitate, fa6ti tranllationem norn rnauit ?Sed ideo quia nullus intellexrt. ni fa€tum ficaleremouer,falua tam en confelfionefa é ti. vt in hoc thematequod Cicero in fecundo libro pofuit Mancinus cum Num antin is fmdus feci t iniulfupopuli ac fenatus,pulfoeodem i nexilium ,atquehofiibus dedito . peti tur adprenam etiam illequ1potcam tenui

—

r. con tradicir. nam hic caufam ,

fa&um in alium remouet.caufam fic, Vr porcam tenerem , Mancinus v iac po tefi atecoegi t.deindefa&um fiefmdus non ego feci , fedMancinus,

qui aut debui t aut poruit. m anet ram en fa é ti prim a i lla confellio quodporcam tenui t. n on en im po tefi n egare il feporcam fuil

'

feten tam . Ergoremor io crim ini s duobusm odis confiat fi aut caufam in alium transferamus, aut factum .

Relario crim ini sefi cum ideo iure facfium dicitur quod alius antè iniurra laceflier it.)Relario crim ini s tali sefi fi in eo quod fecimus , ‘

vicemnos reddidilfedicamus:vrpura occidi, quia illemevolebat occidere. hocego feci,fedm erui t.Comparatioefi , cum aliud aliquod alicuius fa&um re&um , aut vrile

c0n tenditur ,quod v t fieret, illud quod arguitur ,dicirureffecomm iffum .)In ter comparationern concellionem hoc in terefi quod in compararione de eadem re comparatioefi ,v r fuprà diximus:Drflipafi imuros, L zefifi i rempublicam .Conrrà ille,Dillipaui quidem muros, fed hofies fugerunr.ineodem comparatioefi vr fuprà ducimus, Dillîpafiimuros idefi

https://www.forgottenbooks.com/join

m o M A R I ! V I CT O R I/

N I E X P O S I T I O

an de pluribus . C6fi irutio fic inuerr itur zoccidifi i, non occidi, :tut iure occrdr. caufir vero haecefi , an occrder ir a niufieoccider rt. Ergo ha c caufafi rn plexan iun@ca fit confyderaredebemus. deinde fi iun& a , v rrum expluri busquzr fim nibus, an ex aliqua com paration e. Ex pluribusquzefiion rbus caufa iun é ìzaefi ,v t in Ver r inis accufarur Verres , qubd multa furatus fit,qubdei nes Rom anos necarir,qubd peculatum comm ifer it.1taquequando ex lur rbusquxfi ionrbus caufa iun tfi aefi ipf£ quaefi iones in terfeaduerfxfirn t .Excom paratione autem caufa iun é taefi , cumquid po tiffimum faciendum fit , confyderatur. vr in diuinarioneagitur v trum Ci

cero accufct, an Cecilius . fed quia comparandi duo m odi fun t, comparariuus firper lariuus, idcirco ai r,Ex comparation e inqua per conten tionem v trum potins aut quid

po tillimum fit,quaer itur .)Verum his locisqua: trafi abrmus , ipfee tiamCicero perfpicua exemplafuppon it.Deindeconfyderandumefi ,

in ratione an in fcr ip to fit con tr ouerfia.)P r imo , i_nquit, confi itutio inueniendaefi .Secr’ido vtrum caufa fi t fim plex,an iun6ta.Ter rio rn ratrone,an in fcr ip to fit co

'

n rrouerfia. Scriptum non

tantum leges acci iamus fed fenàtus confulrum , tefiamen tumverba fola mufra huiufmodi . Huius fcr iptionis genera fun t quinque,v r ipfeprimum rebus deinde nom in ibus m drcauir, idefi , I

’r imum feri

prum vo luntas .Secundum leges con traria: Tertium a mbiguitas,(hrar tum colle& ro ,fiueratiocinat

'

10 % iurum defin itio legalis,vrefi inCecin iana .

Ratio aufe'mefi , cum omn i squa:fi io 116 in fcriptione, fed in aliqua argumen tationeconfifi it.)Ideo air cum om n i s o r ari o non in fcr ip tione,fed in aliqua argumen tarioneconfifi rt. quon iam o rario fcr ipnon

haber,& fcr ip tro o rarionem , fed cum aurhor itatezquippeex fer ip to, idefiex refiamen ro vel lege veri ien tem . Ergo inquir ra

‘

troefi cum resqua:in concione verfarur non in author itatelegi s ,

p

fed in argumen tationeverfatur .

Ac tum confyderaro genere caufae.)Repet to inqui t genere m ateria:confiirurione,& caufa v trum fimplexan 16& a fit, ipfa caufa fcr ip ti,

an rationi shabeat cori trouerfiam dei nde videndumefi ,qua: fitquxfi io,ceratio ,quaeiudicatio ,quod firmamenturn .Veruin de his triaprecipuern om n i caufx gen ere perquirenda firm

‘

amen tr'i vero petraro adhiberur. Et fiqu

'

àdo adhibetur , necelfeefi aut in thematefit;aut in h ifior iaalias lemm a dicitur idefi falfum argum en tum . Ergo tria illa finei n term ilfionevb iqueinfpic1enda firn r, idefi (hgefi ioefiquzenafcitur ex confi itutrone, vtefi illud , Iur é neoccider ir. R a tioefiqua facitfon trouerfiam v rpura,0ccrdrClodium proptereaqubd i llemevoluit occ idere. Infirm arro rationisefi ,E riam fi teClodius volai t occidereturamen iure non occidifii . Indicatio _efi Vtrum cum Clodius

voluer it

I N I . R H ET O R I C.

'

C I CE R ON I S . i i i

voluerit occidere iufietam en àMilone occifus effe videatur. Cicero deO r eficeexemplum dedi t.Firm amen rumefi firm iffim a argum eutacio defenfor is, & aptifiim a ad

iud1cationem )Firm amen tum , fi verum fi t, valde prodefi ,fed foli defeufor i.Accufator enim pro firm amento ‘

alfertionem haber.fed hoc,v r diximus, t aro in caufam cadi t. cuiufmodr autem fi t firm arnen rum ,

ipfum Ci - acero docet.Si veli tOrefies dicere erufrnodi an imurn m a tt i fusefuil'fein pattern

fuum , in feipfum , ac for ores, in regnum ,& c. Et in czeter is quidem confi i

rutionibus ad huncm odum indicationes reper iun tur .)q niam omni sde fa&o iam confelfioefi idcirco in omn ibus confi rturionrbris d ic1t iudicationem de infirm ationerationis fier izpraeterquam in conieé lzur a . In

conie&ura en im fatfi i nulla confeflioefi .Q 1Jarein corr ie&ura eadem eri t

iud1catio ,qua:quzefi io . farfiumefi ,nonefi fa&um zfa éìr'

rm nefi t.Qu/ot autem in caufa confi itutiones autearum par tes crun t.)O\ i i } li

tatis fcilicelrpar teszreliquseen im confi ituriones partes non habe nt. Ergoquot in caufa confi itutiones vel partes

/erun t to t neceffeeri t inuen i r i

H rs om n ibus in caufa reper tis, tum deniquefingulaepar tes to rius caufgeconfyderandx fun t.)Sub diuerfa figrîificantia Cicero partes pofuit.Alias en im fun t partesorator is officij alia: par tes qualitati s al ia: partescairfa , alizepartes orarion is.I taquepartescaufa:firn t,v t fufcepro nego tio ,per rerum ordrnemea quit dicenda fun t,dilrgenter infpicia3 . Ch iod cumper tratfiauer is idefi cum caufa partes infpexeriszrum demum tibi ordimanda: funt par tes o ration is Non en im, inquir, quia primumexofdiumefi ,fola pr im berunt tibi corrfyderanda principia fcr ibendazfed comfyderaro omn i neotio , tunc appofitefumereexordium debebis.

H zepar tesel e fex om n ino nobi s viden tur .)Multi en im quatuoreTfedixerun t, idefi exordium , nar rationem , quaefi ionem ,epilogum . Ci ceroautem fexeffe dici t idefi exordium nar r ati onem , par tirionem confir

m arionem reprehenfionem , conclufionem .epilogum fcrlicet re&econfirm ationern r

'eprehenfionem . hoc en im m aximumefi orator is

officium ,v r argum en ta lira primum afferat, deinde aduerfar iorum dilfolnat. Quare inquir quoniam primum exordium efi , principioexordijpra:cepta trademus.

X 0 R D i v Mefi orario animum’

auditor is idonee comparansad reE liquam difi ion é .)Optim a defin itioefi , qua il genere incrpir:deindedefcè'dit ad fpeciem zpofi rem b ira propria compleé litur —v rexcludar omn ino id,quod cum ali i s po refi effe commune . vr hic, Sexpartes orati oni sCicero pon ir. Orator por rb duo agi t aut fidem facit aut an im os com

m onet. quare inquatuor illism ediis partibus fides fit in n arrationei n

Q ,

uz M A R I I V I CT O R I N I E X ,P O S I T I O

par titione, in confirm atione, in reprehenfione. In exordio“

vero velepfiogi s an im i co rn rn ouen tur . iraque vr definrat exordium il

genere incipi t,

‘Exo rdium ,efi o rario .orn nis en im pars orarioefi . Deinderc defcend1t adfpecrem , ita vtexcludar quatuor illas p

’

ar tesmedias, quibusfides fir,Animum , inquit, audrtor rs idonee comparans. Sed quia inepilogrs anim icomparan tur , ira proprium com pletfi rtur vrexcludar etiamepilogos. Ad

ergoexordrjplena defin itioefi , Exordium ,

efi oratio ammum auditor is idonee comparans ad reliquam drfi i0nem .

Verum cum aliquid fieri volumus primum defin irefi t illud quod fieri volumus. v r hic de exordio definiuitdiumefi , inquir, o rario ammum aud i tor is idon ee compa rìs ad reliquarn.

dr& ionem .Deindedebemus definirequid inde fiat,v t hic feci t , 1

% odeuen iet , inquir fieum beneuolrim , atten tum ,docilernSed quia non bene al iquid facimus n ifi prius fcramus vbi faciendum fit,prius ofiendit vb i faciendum fi t. pofi rern o quemadmodum faciendumfi t. air er o runenos optimgexordi ri fi caufarurn genera cognofcamushocefi ,

vfii facien dum fit.

44 Genera caufarum fun t quinquezhonobfcururn .)H icquzefi io n afcitut, cum fuprà dixer it genera caufarum triaelfe,dem onfi rariuum ,deliberariuum , iudicialezcur h rc rurfusgenera caufarum quinqueeffedixi t. Verum haecquxfi io occul ta n im i s rati one ac

difficrlrdifputationedrlfoluitur anim aduer tereen im debemus, qu1dCicero fecutus fit . Res multaefun t :quarum vna, fubfian rra rel1qu:eacciden ti a.itaquecum fubfian tix accider it vnaqualrtas, po tefi ali a accidere:fedqua: non fit ineodem genere inquo prim a qualitas fuit. vt ura fidicas , Foliorum genera duo fun t, dem em brana decharta‘

. hic i olium .

fubfianriaefi . acceffi t ei vuaquali tas de m em brana decharta . P o refi .

tamen eidem fubfian tiae, idefi folro , aliaqualitas acciderequaenon fit ineodem genere , inquo prim aquali tas fi dicas,Folio rum genera funr _tria:efi oblongum , é fi latum ,efi quadratum . % are, fi circa prim am qual i tatem numerus defin ition isvar ietur ,v iriumefi fin autem ineadé fiibfiantia circa alras’

qualrtates num erus defin itronrs varietur, nonefi v i tium , vt

h ic air Primum caufarum genera tria funncaufa hicfirbfian tiaefi accid it ei vuaqualitas,v t fit dem onfiratiuum

deinde air , caufarum genera quinque fun t. licet eadem fit fubfian tia , aliatam eneiqualitas acc1drr. rn iud icralren im ,fiuealio

_

genere caufzè , iriuen itut honefiumeaufa: genus , adhr irab ile

,& lium rle,& an ceps , obfcurum . Ergo duplici hoc m odb polfu

‘

mus rn rellrgere, autqubd fubfiantiaz ,mulr.efaepe—accidunt qualitates autqubd mul ta:qualitares fubfian -l

tiales fun t idefiqubdeis, qualrtatibus pollirn t alia: acciderequalita tes.v r hic fubfiarr tiaefi caufa accrdit caufsevt fitmdrcialis. iraque iudicialrs

qualitasefi . Rurfirs haec ipfa qualitasfubfianrialrsefi . nam accidirei vr

https://www.forgottenbooks.com/join

ru, M A & I I V ICTOR I N I E X P OS I T‘

I O

Olìfcurum inquo aut tardi auditores fun t aut drfiicrlior ibus ad co.}

gnofcè'

dum negorris caufa implicataefi .)% od obfc_

urumefi , tr rbusm o

dis femper '

obfcrrrumefi . Si aut i squienarrat ,non in telligi tzaut is cui narr atur , tardio refi :aut fi res ipfa perplexaefi . Verum hic duo pofuit.fuperfluam en im fuerar cum deoratore hic perfecto loquatur fi aliqui d decius

’

impruden tia diceret .Hrc iraque indices doci les facere debemus. E r

go ofiendit primum quid clferdeinde ofiendit quid rudefiat , aut arten rus , aut docilis aut beneuolus.

deinde vb i fiat, idefi rn gener rbus quinque caufar rî. Et ofi é dit,quaeelfentenera.nuncper quid facredum idefi per principium infinuarionem .

%raque breurter qu1d in hac leé tionecon tineatur ,explrcab imus.Exo rdrum , inquit, in duo d iuidi tur , in principium infirn rationem ,)

Horum duorum hanc drfierentiam teneamus. In prin cipio aperte, (v t

ipfeair)prorinusindices nob i sf

aut atten tos aut dociles , aut beneuoloscomparamus.In infinuationevero occultè , & quibufdam circuirionrbus.Hoc quoque cornpendium tenere debemus, qubd in om nibus caufaegener ibus principio nobis v tendumefi in adrn irabrli verb nun c infinuatione,nunc principio. Principio tri c,fi audi tores non omninoerunt alienati.infinuationetunc fivehemen ter crun t alienati .Beneuolentia quatuor ex loci s comparatur . Ab nofi ra, ab aduerfar io …

rum , à iudicr'

i imrfona,ab ipfa indices à quatuorlocis facere debemus, velpolfumus.à nofi ra perfona,ab aduerfar iorum ,

àiudicum , ab ipfa caufa. Rurfus à nofira perfor mquatuor ex loc i s beneamlen riam indicis poffurrìus com parare Si de nofi r is, inqui r, fac

’

tis offi

ciis finearrogantia dicemus.P lena en im gloria in his duobusefi , in fa& isofficiis. Officiumefi ,quod ex legibus,velex natura necelfeefi nos im

plere.Fa é lzum veroefi quod fuprà quam debemus,praefiamus.Ergo fi denofi r is fa<fi rs officiis,fed finearrogan ri

‘

a dicemus. Deinde, fi crim ina,inquit , illata,& aliquasm inus honefi asfufprcion_

es inie& as drlueînus. Idefi fiea quaead deform ationem perfonx np fi rxpraeter iudicialem - quaefi ionem fuer int ob ie& a,drluemus. deinde fi aliquid futurutn m ali prxdicernus,quomodo ipfc P ofiremoà no fira perform beneuolenriam com paramus_ Si, inquir, pro nobis fupplici vramur o r atione. Deindeab aduerfa.rio rgum per fb na tribus ex loc is beneuolen tiarn indicis comparanms, fieos aut in odium aut incon temprionern aut in inuidiam , dedi ixeriinus. In odium fic Sieorum ta rpia vel crudelia fa& a proferamus. I ra inuidiam fic Si cor

poten tiarn , gratiam pecun iam proferamus . Erquoniam haec in terdumnon m odo non

'

cr irn ini fed etiam decori.funt_ refieaddidi t boromnium… vfiun arrogan tem. multa: enimres per fem àlx firn t. mulara: cum finirmediìeexeuentuborrar vel mala: fiumi . deindein contemptionem ficadrrerfar ios adducirnus fie03cofirernnendos effe dicamus,

I N I . R H ET OR I C. C I CE R O N I S . rz;quod aut n egligen tes lin t, aut ignaur. A indicum perfona vero duobusex locis beneup lé tiam comparamus:fi eorum bene gefia fineadularroneproferamus:& fi drcamus pr .efen tis iudicri m agnam elfeexpeé tarionem .

P ofirem o ab ipfo nego tio duobus ex loc i s beneuolen riam comparamusfi nofi r am caufam laudandoextollamus, aduerfariorum v i tuperando deprim amus.

Arren ros autem faciemus,fi dem onfi rabimus—ea,quzedifi ur ier imus, 47m agna, noua.)Nunc doce t quem adm odum atten tos i ndices facere debeamus,Arren ros, inqui t, indi ces facremus fi nos m agna prom ittamu3di&uroseffe,v t arrVi rgilius,Maius opusm orreo .Derndefi nona nos di

&uroseffed i camus.ln terdii en imeri‘àfi m agna nò fit res rain é nou'

a, an i

m os audrtorum faci t atten tos.P ofi rem o fi incredibrlra.necreffi r ioetemma tten te audiendumefi ,quod v ixpoffecredi pr om itto .Derndefi haec in

nun c(adom nersper tinere)vr fiepeCi cero arr,dequo agitur non ad folum reum ,fed ad om n ium fortunas

per rinere.nunc(ad eosqui aud iun r)v t Cicero fir pe ait,hoc ideo agi ,v t à

mdrcrbus, iudrcra tr ansfer an tur . nunc(ad aliquos i llii fi res)fi dicamus remifiam ad facerdo tes, ad ferratores,velalios huiufiriodi per rrnere.nunc ad

deos imm or tales)vtCicero dedom o fua di Ci t,Rem ad deos pertinere, ne

ipfi Ciceronem domoexpulilfepvidean tur . nunc(ad firm rrram rempublicam pertinere). ergo his omn ibus atten tos ind i ces facrm r s.Nec nou,mqu1t,etiam tun c atten tos indices facirnus, cum nos breuirer d1&uroseffe…pr om ittrmus.lìt nem en tiri nos indi ces puten t,quod b reniter nos di& i iros effeprom ittimus,exponere, inquit, debemus indicarionem , aut iudi

cationes, fi pla teserun t .Deindeofienditquo pacfi o dociles auditores facere debeamus, 5i, inqtrir, in pr incìpiis,ea qusefun t nobis dicenda ponamus,vr nobis indi ces ad cognofcendum nego tiurn comparemus.P r a terea, rnquit, cum doci les indi ces facimus, fimul atten tos indi ces facere debemus.lta ipfeCicero in Cluen tiana faci t doc i les iud1ces, cum a ir, Ani

m aduer ti indices omnemaccufator is ora tion é in duas dirnfam elfe partes.Deindefaci t atté tos, cfi ait ,% arfi a l teram ihi n iti , m agnopereC6fiderevidebarur inuidia inuerer ara iud icn Iun ran r,& c.Tunceten im in

quit, iudexmelrus—docrlis fiet , fr attentusfueritefieé lus.c de princ i

piis. nunc nobi s deinfinuatronedicendumefi .

Infinuatroneigitur vtendumefi , cum adrn irabilegenus caufzeefi .)Di 43xrmus,pr incipior iam tr iplicem elfe finem , fcrlicet v r aut bencuolos iudices, aur arten tos, aut doci les faciamus. ldem nobis in infinuationefaciendumefi .fed hoc interefi zquod in pri ncipiis hoc aperte facimuszin infinuatroneoccul te,& quibufdarn cir cuition rbus. nec in alio caufzegenere,nrfi in adm irab ili, runc cum anim i indicum eraur vehem ent er offenfi .

Ergo , inquir, infirruationetunc eri t n obi s vrendum , cum an im i i ndienrnfuer int offenfi.E t ofiendit quibus rebus offenfos indicum amim os polli

Q JÙ

n.6 M—A R I I V I CT O R I N I EX P‘

O S I'

F I O

tuus agirofccre. prius en im vulnus i ii fpiciendumefi : fic apponendad 1cm azT r rbus,rnquit ,velm axim e caufis an im i iudrcum o ffendun tur . verum curn art(m axrnre),ofiendrt ali i s caufrs offendi iud1ces, fed hrs plerunque, fi aut in nego tio ipfo inefi alrg_

ua turprtudo ,v t res rpfa prerer perfo nas dut m drci s,aut agen rrs par rar o enfionem .aut fi ram al iquid indicibus ab n s,qui primum di xer

‘un r, perfuafum videtur:& ideo isqui pofi di€turusefi ,non liben ter auditur .aut fi i lliqui audrtur ifi rn t, alio s audiendoCarpcr inreffeoffenfi.QtpareE

’

una haec annn aduer ter is, fingula hac dicé diarte fanab rs.

caufze‘

turpirudo con trahet offenfionem .)Duobusmodis cau£i cont rah i t turpitudrnem .

”

aut en im res turpis efi , aut per fona.S i,mquit,perfon a turpi s fuer it , aut alium hom in é urbiitfies,qrii amerur zaut rem pro per

einde fi res turpis fuer rr, aut aliam rem ,quaehonefi aefi fubriciesaut pro re,hom rnem . fi v trurnqueturpe fuerit, & res perfonazcom fn odum erit caufarn non fufcipere. tam en fiqurd leuiter turpefueut po tefifufcipi.Deinde, inquit ,debebrs diffimularedefenfroner

'

n . pofiquam m i

ri_

ores reddiderrs audito res,paulatim ingredi in candem defenfionemdicere ca, qua: aduerfariis d i fpli

'

cean r, tib i etiam d ifplicere:fed n ihil hornad tuum negotium per tinere.Deinde, inquir,occulte de aduerfar iis detraheredebeb is.P ofi rem o ,

inquit ,defirn rlinego tio aliquo rum iudicumafferri opor tebitexemplum .An im aduer teretam en debemus,v r in in

finuationequatuor locis —

pr aeceper it beneuolentiam corn parandam id

efi ab ipfa caufa,à nofi ra perform ab aduerfariorum , à iudicum . A caufadixit

—polle beneuolenriam com parari vbi air Aut pro eo horn ineinquo offendi rur , alium hom inem ,qui di ligitur , intè rpon i opor tet;& C.

Deindeofienditquem adm odum à nofi ra per fo na beneuolen tiarn co rnparemus, cum air,E t dillimulareid te defenfurum quodexifiimer is.Derudevb i iam m i tior fa&us erit auditor, ingredi pedeten tim in defenfionem ,& dicereea,qux indignè

'

tur aduerfarri, tibi quoque indigna vider i.Ab aduerfariorum vero perfona, docet quem adm odum beneuolen tiamcomparem us, cum dicit,Er negare tequicquam de aduerfar iis elfe dr€turum

,nequehoc,nequé illud,v t neque aperte laedaseos,qui drlrgun tur .

tam en id obfcurefaciens,quoad poffis alienes ab eis aud itorum voluntatem .P ofi rem o docetvr à indicum perfona beneuolen tiam co rn pafern ri s,cum air,Er aliquorum iudicum fim rli de re, aut author itatem profer reim itarionedignam .Verum quod air,Deindeauteandem ,aut confim ilem , aut maiorem aut m inorem agi

rem in praefentia demonfirare.)E ten im femper pofiexemplum faerendaefi_comparatio. C6paratio por rb nunc à pari,nnnc àmaiogi, nunc am inori femper fiat necelfeefi .

S in orario Ofiendit ,quod pr imum fuit, fi per carifeeturpitudinem audi toresoffen fiexti tillè n t,qurbus m odis ab ii s polfet

https://www.forgottenbooks.com/join

M A R I I V I CT O’

R I N I E X P O S I T I O

fefiruitatis, & concinn irudrnismm rm r'

r, in exordioeffedebebir verum .

h :ec m axim a virraexordrorum elfe d i c i t, atque haec om nino vitandaeffetranfla

turn con tra pr:ecepta.

Vulgareefi ,quod in plures caufas po tefi accommodar i , v t conuen irevideatur .)Idefi ,quod di citur generale principium ,& quod non vn ius, fcdomnium potefieffecaulàrum . fic incrpias Iouem ego op tirnum m axxmum aut vellern fi fieri poffet, iudrces.Communeefi ,quod n ihi lo m inus in han c quam in con tr ariam partem

cauf…epo tefi conuen ire.)In ter vulgare c6munehoc int é refi . Vulgare,

om nium con trouerfiarumefi .

*Communein eadem controuerfia vrriufquepar tis, iraque Commun efpecieinclirditur .Vulgarevero gen eraleefi . uare commun e er it

,quod tam à nobrs quam ab aduerlZi rris di ci,po tefi .

4

Commutabileefi ;quod ab aduerfar io porefi leuiter mutatum ex contraria parte di ci:)Commutabileefi ,

inquit,quod non quidem ab aduerfar iis dici pro fepolfi t, rta vrate probatumefi :fed commutato verbo veladdito polli r in partem con trariam cornmutar i.Longum efi ,

quod plurim is verbi s aut fen ten ti isvltra quain fa tisefiproducrrur .)Mem in imus in duobuseffeo rarion é nofi ram znunc i n verb is fingulis nunc in con iun6tis qua: fen t

'en tiaedicun tur . I taque, inquit ,longumefi ,quod ii iin is aut in verb i s, aur rn fen ten tiis inuolurumefi .

Separatumefi ,quod non ex ipfa caufa du&um efi nec freut aliquodm é b rum annexum oration i.)Separariiefi ,qt_rod nonefi proprii n egotii ,n eque eius caufi;,qua de agrruet fr hom i cida tib i accufandus fit,& ruab

‘

adul teri i facrnor rbus exordium fum as .T ranllatumefi ,qriod aliud conficit,quàm caufx genus pofiulat. v t fiqui s docrlern faciat aud itorem , cum beneuolen tram caufa defideret. autil principio v tatur cum infinuarionem res pofiulet.)Et fuprà dixit,Q rarecum tam d iuerfa fin r genera caufarum ,exordir i quoque difpar i r atronein vnoquoquenecel_feefi .Ergo tranllatumefi ,

inquit, cum ignoto gen ere caufze, aut domles pro atten tis, aut attentospro beneuolis faciendosnob is indice s puramus.

Con tra prxceptumefi ,quod n ihil eorumefficir,quorum_ caufa de exordris prxcepta traduntur . Con tra pr :eceprum efi inquir quod iudicum an im os fibi non com parar in terdumetiam infefios facir.Q i/ arefin itrsexordirprxceptis, nuncnobi s denar rationedicendumefi .

Arratioefi rerum gefiarum , aut vtgefiarumexpofirio .)Definir quidfit narr atio . ln defin rtionevero ,v t fzepeiam dixrmus, omn iaqua ad

rem aperiendam per tinen t,colligi atque includi deberr t .Q 1 3 requon iamnon tantum illa narranturquevere gefiafunr,fedetiam il laqua:non fun t

gefia,

«'

I‘

N I . n y

gefia, fedgeti potuerum , ideo ait,Narratioefi rerumgefiarum ,aut vt gé{tar—umexpofit io .Gefiarum rerumexpofi tioefi ,negqt mrum ciuilium ; &hifib r iatum .Vt gefiarum rerumexpofitro cfi ,commdiarum , fabularum ,

thematum ,quein andi torio dicuntur .Ergo tr ia genera narrationié effedicit.Vnurt1 quod [i t in caufaee ofi tione,v tefi illud C. % in tiusFraterhuiufceP .Qrgintii fui t.& huic im ilia. Verum quoniam

'

narrati0 caufaenon id folum agit,vt

‘

tesgefiasexplicet,verum etia m mul ta futuri s pra:=fi ruitquz fiionrbus,animaduer t érmus v: Cicero vtrunquecomplem s fit.

Inquo ipfa caufa, inquit. Hoc ad rerumeXpofitionem. E: omnis ratio con troueecontinetur .)Hoc adquà fi ione

'

s:pereinet :Ergo vnum narration is genusefi, inquo ipfa caufa & :om nis ratio controuer iiaecon tinetur .Al iud genus nar ration isefi ,quodextra caufamefi ,

[ed ad caufam facir.v tefi illud , Agon i sefiqus dìL ilybetana l iberta Veneris Erycinx.c narratio extra caufamefi zagi tur en im , qui m agis debeat accufare. (ed tam é ad causi facit, idefi ,per tinet .locu3 en im incrodacitur , in

'

quo feCecilius iniur i a à Ver tepalluni effe com memorat ,qua”

fel um accufaredebere con tendit.Verurn ha$ îhar ratioextra caufa mquatuorm od is fic aut crim inationis caufa, aur fim ilrtudm ia , aut dele& ation is,aut ampirficationi5.Cr im inatid n is canfa fit,vt ,Dio quidam fui t Halefinus,P ,Afellius

_

m ortuusefi, C.Sacerdo tepraeto re. S im ilitudinis canfiufi t ,Vtefi illud ,S ic ifiemulto (Celerauor nequior ,quàm ille Adr ianus,a:liquanto etiam fmlicior fi1it.Digrefiio ha c videri potefi , fed nonefiquia non interpon itur nar ratio ,quaecaufaefi dehberat ionis.Dele& ati0+nis caufa fit non alien zeab eo negotioquo de agitur .vr fi prata ,fi nemora,

fi fon tes r iuofquedefcr ibas,& hanc ipfam deicr iptionem ad caufam i pplices.Ampiificationis caufa fit,v tefi i llud de Er iphyla,quxv ifum ornam en tum adam auit.Amplificat crim en Verr is ,quòd cum illa rem v if9.m

adam auerit,Ver resmulta etiam non v1£a concupier it. Er go fecundfi genus natrationis hocefi ,quaedigreiîio d1citur zqux fit aut crim inationis

,

aut :fimxlitud mis, aut dele& ationis aut amphficationis caufa. Tertiumgenus narrandiefi ,quod extra oratoremefi .hocefi quod air,Rem orum à ciuilibus caufis.)Efi autem poetarum vel hifior iogra

phorum . dat tam enetiam cur iim in han c narrationem prxcep ta.Haec,inquit,nar rario rem ota à ciuilibus canfisduo m embra habet. Nam autpropter negariaexponenda fum i tur zvclpropter perfonas quodefi co

moediographo rum tragoediographorum . Verfidici vero in Vtroqucverfamur :nam VirgiliasAineem ores ,& fa& a defer ibit.Ergo hecnarratio extra oratorem in duo diuiditur , in negotia & in perfonas. verumi llanar ratio,quzein negorijsefi , tres habet artes Fabulam H ifioriam ,

Argumentum .Fabulam dici t effe, t nihil)

veri ,necverifimilecon tinet:dat exemplum .

Cuiufmodiefi ,Angues ingen tes alit é s iuné‘

ti iugo.)Ver um hicquxfiioR

x,c MAR I ! …V I CT OR Ì N I EX P O S I T I Oefi;cum in definitionegeneral i narrationis dixer it,Narratioefi rerumgefia rum ,aut v t gefiarumexpofîtiomur in fabulcedefinitionequzev tiquéquon iam ipfa narratioefi ,gener i fim ilisefiedebuit uit Fabulaefi inqua nec ver r;,nec ver ifim iles res continen tur .Deinde, I- h fior iaefi , inquit,qua: res veras continet,fed à nofi ram em oria remo tas. dat exemplum.

% od genusefi ,Appius indixit Car thagineniibus bellum . Argum é tumefi ,quod quidem nonefi faé lum ,

fed fieri po tuiiÎecreditui‘ v t in Terentio adolefcé tis vita nattatat N am i s pofiquamexcefii t exePheb is, Soi i a.

A nego tiis ergo narratio tres par tes habet, fabulam ,hifioriam ,aigumen

tum . Fabula n ihil ver i,nec ver rfim rlecon tiner:H ifiorh , gefia pra teria)rum :Argumentum ,non verum ,fed ver ifim ile.Illa autem narr atio ,quaeverfatur in perfonisexprimendis, talìsefiè ,m

quit,debet,v t in nar rationererum ,vim perfonqagentrs,& animos ofie'n l‘dat. dat exemplum deTeren tio ,vb i Demeaz , Mitionis (enum perfonamorum con trario fecern itur.Ven i t ad

‘

m e faepeclam fi a ns,quid agisMitio ? cnr perdis adolefcenrem .

In hrs om n ibt% rigor aufieritasperfoma ob iurgan tis.ofiendrtur .Vet ii nen os per turbet ,quòd in illa n arratione,quae negotiisefi ,faepeetiam perfona defer ib

'

ifur . nam defer ibirur Cati lina defcr ibitur Sertorius, & reliqui.& i lla rurfusnar rationequae de perfogefia etiam narrantur .N on inquam nosperturbent,quia m ifi a fun t fedanim aduer teredebemusquid pr0pter quid dicatur . Sxpeenim perfonadefcrib itur ,v t negotium patefcat.farpegefia narran tur ,vt aper tirìs qualisfi t rfima videa tur .Sed ad pra:ceptum narr atioh is illins reuer titur , qua:ip am caufam continet,& to tius con troueenarr ationem …

Opor tet igi tuream tre s habere‘res,v t breuis, v t aperta , Vt probabilis:fi t .)Tres vir tutes (un t narrationis,v t breùi s fit narratio,vt aper ta,v t probabili s. verum vt ha c tr ia femper per om n ia fin t,non vnii

“

aliquod ex tribus.I taqueifiaevir tutes, licet alii s partib us o ration is conuen i ’àt, narmtionis tam e n(un t propr ie.aliarum autem partiam o ratroms vrr tutes natrationi conuenirenon poffun t.qelibet reprehenfio , quselibet confirm atio ,quaehbet cr im inatio potefi habere haec tria fed qua fi aliena . ipfì

autemquehaben t,narration i non conueniunr,v t indué ì:iones,v t ratioci :natrones,& reliqua huiufmodi,qua fidei fun t,non affeé lzus. Igitur tresifixv ir tutesnarrationi oratoria conuenirepoflim t,& illi natrationi,quzeextra ciuil‘es caufasefi . h amquehifior ia b reuisefiè debet in expofi tione, aperta pr obab ilis. v t Sallufiiùs fib i omn ia in Catilinatr ibùit ,% m b reuil'fime

po tero paucis abfoluam .cum alii s h ifior iogra

phis fingula tradidrii‘et , in ibt 0 pr ifno h1fior iarum Caroni breuitatem ,

R omani generi s d ifer tiiîîmuspauci s abfoluit.Fannievero vetitfiem.$edante quam dicamus,wbreuisnarratio fiat,vt aper ta,v t probab rlis,pg

ài

ìpi

pig dicendum videturquid fi tnarratio oratqr ia,quidagat, velquo et

https://www.forgottenbooks.com/join

152. MAR I I ‘

V I CTOR IN I E X P O S I T I ÒEt , fi cuius rei fatis erit fùmma

_m dixiffe,eius partes non dice:rtur .j,

t uta cum fufiìciat dicere Occidrt nos d icamus vola i t , & 4p0tuit occidit. cum harum par tium fumma fi t , occidit z hocd ixifiè fnfiiciat. verum hoc prxcep tum de m edi o narranomseffepo tefi .

Et (i non long1us,qnàm quod (Ci tti opusefi i n narrando procedetur .)Idefi fi nar resquoufquenarrandumefi , noneti am illa nar ren tur quaiam in tra é ì:atus cadunt.t uta,CLujdam for ti ter fecit.peti t, pr aem r; ,no

mine, x r a'

r i i dim idium . contradicrtur . N ar randurhefi quemadm odumfor titer fecer itzno‘

n etiam‘quem adm odum ad ciui ratem ‘

regrefiias fit, .quem adm odum praem ium petierit , quem admodum ei con tradi&uurfi t.verum hoi: praè cep tum de finenarrationisefi .

Et (i hullam ih rem aliam tran fib itur .)Sci licet v t i lla ti tum narres,qu.èad caufam per tinen tz

'

non etiam aliqua quaeextra funt, & qua ad negotifi .

m in im eEt fi fir, id quod di& tî,

non fi t, i m a, declaren t. iidicaì, ln fiendifiiP

nec obefi ,i fiudet,non m odo illa

verum etiam illa qua:

Et fi non abccptum omne

quid non faciein nar rationenon abeo

_, inqui r, in quo proxim e d_

efi ramer it ,deinceps incipietur Idefi nei re illa,quatn nuper diximus,ad aliam rem fiun a musexordium .Sù

d icas , rofeé ìus vrbefum :& cum el?em profe6tus, ad villam veniz& cumvm iii£m. (@a rei squi breniter narraturusefi, iterarem hi l debe t.Ac multo

'

sun itario breuitatisdecipit, vt cum febrenes pa ten t effe,gifiìmi fim .)qe,in nie,ed i di6tio in verbrs bfie& isefi , tam en longaefficitrir , cum non n é

'

:er es in”

nar rationepenun tut.Q _ip d vr non non

praetereat,prim ò nobi s diceh dumefi , quemadmodum poii im rm intelligere,quod vbicnnquedi& a fint fi ngula verba, fign,

ificam res fuas [ingulas,vr fedet,m rr it ,eo ,venio zitcm copulatio .ratiouabilis verborum pluri;morum vnam rem con tinet:mai&imeautem,ij in;nar rationefit,eum praeem iffaverba, tertiaperfona concludit,n .Lepido cum omnibuscopiis

"

I N . r.’

R H E TOR IC. mer x-

ours[taliapulfo , fegnior neque m inus grani s multiplex cura partes exerceb“at Haec tertiaperfona vnam rem feci t omn ium fuper iorum . I taque in“

o nt/

ionetot tes crunt , quot crun t ter tiaeperfonae. Ergo in hac oratione,Acceffi ad aedes.puernm cuocani.refpondit.quazfini domm nm .

‘

dorni negauiteife.ter tia perfonaefi refpond1t.)lam i it ur vua resefi . fit autemaltera cum ait,dom i negauit effe.Quate cum ufficeret (dom i negauiteffe)abundauit rebus fnperfiuis.quia dixi t antè refpondit.)Ita ergo multo

’

s im ifi tio breuitatis dccipit,qui cum res breuifi imedican t, tamen quiaplures,quàm opor tet,dicun t, rncip iunt breues nonefiè .Quarh ob rem , in

qui t fi brenesefiè volumus non folutn verba non 'necefi‘

ar i a prmer iredebemus,fed etiam res.Aper ta autem nar ratio po ter iteife.)Dixi t quemadm odum breuis nar … 54

ratio effe pofii tznim é quem adm odum aperta effe pofi i texpon it . Illud autem perfprceredebemus quod in ap.ertam nar rationem i lla dat praeceptaqua: in breuem . H i c etiam quid in principio aperta:narration is,quid in fine,quid in m edio Facere d

'ebeainus, ofi é dm Nunc i taquetoramCompletîtitnr nar rat i onem c

‘

um air, Aper ta autem narratio po rcri teffe, iìvrquidqueprimum gefium eri t , ita primum eXponetur . Scilicet vr non

peruerfo nar randi ordin e fiat iudicibus in cogm rioneconfufio.

‘

E,t rerum '

ac tem porum ordo feruab itur . Scilic et'

neid primum nar

res,quod pofiea fa&umefi . (k i/od fi feceri s, in rerum & in tempor isordine deliquifi i.Vr ita narren t ur vrgefia: res crun t , aut vr po tuiifegeri videbuntur .)

Hocefi quod ait fu’

prà in definitionenar rationis, Nar ratio,efi rerum gefiarnm ,a ut vt gefiarumexpofiuo ,

idefi vera, & ver riim ilis. x’

Hic eri t confyderandum nequid perturbate.)Vt in pr aecepnar ràtionis primum ofiendit quid faciendumeflet deind equiciendum ita hic ofiendit prim o quid faciendumeffet , tumquid nonfa

‘ciendum . Confyderandum , inquir , eri t nequid per turbaredicatur idtifi fi rerum ac temporum in narr ationeordo mutetnr . Deinde, inquir,nequid con torte , idefi cum in terd‘nrn non facilis tr :nìfi tus ac d ireé ius…c-fi , fed obfcurus.Ne quam in al iam rem tranfeatnr .)Ne om ifiis rebusadprxfens nego

tium per tinen tibus,non nar randa, atque ali ena narremus.

et iamde breni na r rationededit ,Et E in nullam aliam remNe ab vltim o repetarur .)I ta vt fuprà de breni nar ratione, Si vndene:

cefiè efi , indein itium fumetur;nec ab vltim o repetetùr .Verumhocpra3ceptuni etiam hic deini tio nafr ationisefi .

Ne '

ad extremam prodeatur .)I ta v t fuprà de breni narratione, Et (i no'

longius,quàm quod fcituopusefi , narrando procedetur .Verum hoc prc;ceptum etiam hic definenar ration isefi.

.Nequid,quod ad rem pertineat, pr _aeterea tur .)Hoc vitiiim media: nar

{34 MAR“V I CTOR IN I

O

E X P O S I T I O_

'

r at ion is. ita v t Pt i fl Cipl] vitiumefi ,fi ab vlt imo repe tatur fin i s autem

, fi

ad extremum prodeatur . Deindeconcludrt Illa , mq… t,om nia de breninar rat ionepraecepra, etiam in aperta nob i s fernanda fii ri t. Nam vt ape

'rta non pofii t

effe narratio , non in tellrgitur , idefi , apertanonefi longitudine m agis , quam ob fcur itate.ergo vtaperta fi t narratio ,& m telligatur ,m in im e longa , idefi b renisefiedebeb it. P raeterea , inquit , v t aper tamhabeamns nar rationem vui di luc ideac de proximo petito fermone‘deb emus.P tebabilis erit n arrat io inea videbnutur inefieea quaefoleut appa

rere i n veri tate .)Secundum ordinem dunfionis [naz pofiquam de breniaperta nar ra tionetra& auit nunc incipit de narrationeprobabil i d if

putare. P r é bab ihs, inqnit;er it narratio , [i inea fuerin t i lla om n ia quibusfo let veritas inuen ir i. nam in h is feptem omn is ad fidem argumen tatro

”

con t inetur . Septem illa fuper iora , qui s,quid, cur , vb i, quando , quem adm odum ,qrubus admm icnlis om nes ar rium fcr 1ptores t ra& arun t in

pra: cept rs fuarum ar tium reliquerun t . Verum Ci cero rerum ac tem porum perfonar r

'

rmqueconfyder ans naturam addidit i llis om n ibus‘

oCtaî

nam Opin ionem .& re€te.Res en im om nes non per fefim t , necîexnaturavalen t,fed oprmone.nequeen im cum d icimus (tunicam)per feipfam in

tunicîieffequa vefiimur fedquia nofi ra nobis opin i one per,cun

‘

1 andier rmus tunicam , in telligim’

ùs rem ‘e'ffequa v é fiimur .

Et reliqua fim :h ter colligerepo iiirmus. Ergo Cicero omn ia di ci_t. Hanc

verb Op in ionem in tribus plexfamefiè dicit Si id quod d icimus, à nofi—tanatui*a‘

non abhor reat, idefi , abeorìtm natura pro quibus agirnuszfcilice?nede ptidiCi tia agat leno ,decafi itatemeretr ix.quod fi fia t ,prb bab

“ili3 nat

rationon eri t. DeindeVt id quod agimus, à populi m ore non abhor reat:fcilicet necon tra confuetudinem audié tium loquaris , Si apud R oni ano é

"

n ar reè con tra 1ufi itiam ii apud Scythasm ores barbatos reprehendasi“Po firemo, fi id quod agimus, cum eorum , qurcunqueaudiun t iudicatur ijOpinione confen riat. I taque narrationem probabilemeifedici t (i in da“fin t feptem quibus adm in icnhs. Sed cum omn iahic pofuer it,vnum non pofuit, idefi m odfi,quodefiquemadm odum :& re& emodum in ter prxcepta probabxlisnarr ationis non po iiui t.Non en im in m odo fides fit,fed m agi s arrxefi s criquon iam prxcep ta haec ad con ieé tur am accomm odatàeruné tum negatur ,mer itom odus effe non debuit ,quiam odus nonexcutifu

'

r ,

n ifi fa&um conced imr . Cumautem in conie&ur a vbi fa&um i ie‘gatur ,omnmo effe non oterit multo m agis alibi m odus non eri t. S i autem inreliquisfia tibns iiier it, auxefisfa& ier it , rion robabilisnar ratioi i is expo.

ficio: Ergo hic v ideamusfeptem illa abfqueFolo m odo.Perfona,fiperfonarum di nitates feruabuntur .Caufa ,fi caufeefa& oruthextabunt. Faculm ,fi fui e facultatesvidebanrur .Tempus,fi tempus idoneum.îo

’

cus,“

fi

https://www.forgottenbooks.com/join

'

M AR I I V I CT O R I N I E X P O S I T IO

caui'

afpEr partes confiitutio .Diuiii oefi rerum (ub par titioneiacenVer nmh ic hoc an imaduer tè'drunefi , vr defin itionem par titi0nis non abeo quid fit,Ted ab eo quid faciat colleger it. Re& e, inquir, habita in caufapar titio illufi rem p

erfpicuam rotam efiicir orationem . Nar rarionis

por rb defin itionern a eoquid fit, fcimus effe colle& am .N ar r arioefi rerum gefiarum aut vrgeiiarumexpofitio . Dicir 1taquepa r titionem duashabere par tes:drfir iburionein , & aliam quaeofiendit quid aduerfarijconfi teantur ,& quid in con té tioneverfetnr . Verum v rrar nmqueharum partium duplexefie& rrsefi . Aperit caufam ,& con trouerfiam‘

còfi irnit:aliudefi enim quo aper irur caufa, aliudquo confiitnitur con trouerfìa.Nanqueaper iturcaufa

'

in narrationeinquaetiam fi intelligirurquefi t con tronerfia ,non tam en ab oratore confi ituitur . Confi i tuereefi en im proponere, & dicere quid in con trouerfia fir.E rgo in narrationeaper irur caufa,non confi

'

rruim r contronerfia.Ar in par titionetametfi aper rtur …caufa, tamen confiituitur con tronerfia ,vt nò vnum fir ,fed v rrunquefiat. N am

aper it vriquecaufam quia parti tur . quamquam alio m odo aper it quam innarratione. Cum en im dici t , Di& nrusfum de illo zaper taefi caufa partistione,hocefi d ifi i‘ibnri0ne.l tem in aha par titio ne,cum dicitrrr' , lllud ma

n ifefium efi , illud negatur :v tiqneaperirur cau'

fa fed par titionev r diximus. in eo ram en confi ituirur con rrouerfia cum qu1d in confefi ionefi tdocerur ,quid in negatione. *Alia autem par titio quaedifi r1butio nuncn

patur ,po refi ap erire tantum caufam , res enum erando . a tcum …velverba

runguntur vel orari oqua: d icar de h rs effe di cendum tuneconfi rtnirurcontrou

'

e fia.qnxfior Verres fuit, legatus, praetorVrbanus, praetor Sicilienfi s.Fiìzcfolum dicere,aper irecaufamefi (ed par titione,per difir rbutionem .At ver‘o i llud adiungere, quare haecer it quadri er tita d ifir ibutiòto rius a

’

ccufarid nismeaz zhocefi confi ituerecon trouerfiam . ltaque,v t diximus,par titio fpecies haberduas:Vnam ,qux,quid cum aduerfariis conueniat, docet quid in con trouerfi a fi t. Alteram qua: difi r iburionemhabetmemb rorum in reliquam

‘

orarionem . Illa fuper ior fpecies cri propofuer ir quid conuen iat, id ipfum ad feinclinar v r pr o (e faciat id quodaduerfarius confitetur .pofiea verb fub iungit id,quod fit in con trouerfia.Faci t hoc Cicero proM .Tullio , Dicam , inquit, vim fa& am inP.Fabijfam i lia . aduerfar ijnon negaht . Hic propofuit, qubd aduerfar ij fateantnr .Deindeipfum pro fefecit,dicendo , Damnum datum elleM.Tullio concedis.vici vnam rem .I tem adiunxit alteram partem inqua confefiionemdocet, cnm d icit,Vim hom in ibus arm atis fa é tam nonegas.vici al teram .

P ofi ,quid in conrrouerfia fi t propon ir, cum dicit,Dolo m alo fa&um negas .de hoc indiciumefi . Sed quon iam non in omn i nego rio adnerfar iusfatetur , illa altera adhrbenda par titioefi ,quzedifi r 1burio nun

'

cupatur ,vbitorius caufzem embra ponun tur . Verum h zecm em bra autea [un t quae'

vere ineodem negotio continentur , vr inVerr inisdequxfiura, de legation e

I N 1. R H ET O R I Cu C I CE R ON I SÌ“

I37rione,’depretura vrbana, de pr zetura Sicilienfi . quamquadr ipar ti tani dl»fi r ibutionem to tius accufarion is fu9eTullius effe dixit. I tem alia d1firi-lburio de frumen to ,quam fec1t,dicendoemptum ,decum anfi, aefi imatum .

Aut fi par titio de ipfa caufa non furn itur ,eam embraponir orator quaeipfeingen io inu

'en it (ibi dicenda confirruit non ex negorijFach s adcaufam finn ptis fed ar umenrationeo rator is in caufa collòcaris vr in

"

diuinarione, Ego fic in te lig0 Iudices,qunm de pecun iis repetundisquafi io fi t, fi nom e

’

n cuiufpiam deferar'

ur :hxc duo in prim isÉPe& ar i opo r te

re,quem m axim e authorem velin r hiquieas in iur ias pa 1 [i n t quemm in im e veli n r b i ’qui 'eas iniur ias fecifieargri antnr . I tem pro Sex. R of

cio , c'

uiri vnum cr ime'i1 fi t parr icidij, ac prop terea vm'

i nego rium zpar titurtam en Tullius non caufam ,fed orarionem ,dicendo in cr 1men,audac1am ,

pb ren rram .cr rm rnm confi gîtionem accufaror Brucins fufcepirzaudacmpartes R ofcr;[ibi popofcerunt.Chryfogonus autem poten tia pugnar.Alreraefi , i nqua rerumearum , dequibue’erimus dicitur i, b r èui ter ex

pofitio pon itur difi r 1butiua.)P ar tition is dità partes (un t Vuaqua quidcum aduerfarùs conuen ia t indicar, quid in con trouerfia fit dem 6fi r at.Altera quae dicitur d1fi r 1bntio ha ceadem du lex. nam auteam em bracon tinet,quxm caufa funtzautea quae ingeniofingir orator.% bus dié i is in telhgar fere vtpar titionecom

pleta n ihi l amplius digamuspreeter conclufionem .

% EB par titio ,quid conuen iat,aut quid non conueniat ofi é dit.)In hacpar titione, id quod aduerfa

'

r rus confiretur ad caufzr nofi raacommodum

nos docet inclinare debere.E r datexemplrufi ,$r dicar accufator ,Matremo ccifam ab Orefiefilio confiat. lam cum ait,Matrem à filio confi at occifamzid quod aduerfar 1ns co

,

nfitetur , ad feincli nar. C6fyderationeen imfanguin is non viderur debuifieà filio m ater o

_ccidi. Deindefi dicarOre

fies ,veleius defenfo r C6fiat à Clytemnxfi raAgamemnonem m ar rtumoccifum , confefiionem aduerfar ij finedubio ad (e in cl inar. confyderatione en im iuris occidi m ar itus ab vxorenondebuit. “

lam quid in controrié rfia fi t ex iudicarionecolligitur idefi ,An re& e Orefiesm arré occider irzcum illa parrà” occider irOrefi 1s. (k r/areaccufatoris talis eri t partitio :In terfe& ani m atrem à filio , cum aduerfariism ihi conuenit, cum ll

la occider ir Agamemnonem . an à filio occidi debuerir quxfi ioefi .

°

Reiverb , tali s eri tpar ti tio zln terfe& fi àClyrein naefira Agamemnonem con

uen it.an à filio Clyrernnaefira debuer ir occidi,quzefi roefi .

% 98 autem par titio rerum difir ibutam con tinetexpo iîtionem ha c

paua tatem .)In omn i difi r 1butrone, fìuequam habet orato‘r inm embris nego tij,fiuequam in m em bri squa ipfeform at fingir dicenda, feruaredebet haec tr ia:b reuirarem , ab

folurionem , paucitatem . Breuitas, in verbisefi . Abfolutio, in toto . P aucitàg in

/generrbus.

;,s MA R I ! v rc r o nm r ax1> o s r'

r i oBreuitasefi cum nifi necefiar iurn nullum affum itur v

’

erbum .)Vr fifi c par tiamur_ de decum ano frum en to deinde deempro P°‘

fi rem o de aefi 1m'

ato.nunc dicemus de decumano frumen to .deindevbim aiusefi crimen, de eo quod folerpublicis pretiis comparati . pofiremb ,vbi n ihilanar iria Ver r is inta&um teliqnit , dicemusetiam de 2 fiima tòfrum en to. Haec itaqué fuperflua verborum in b reuirarepar ti tio ni sv1tare debemus,vt animus auditoris non verbis, (ed rebus por oceupetur …

Haec in hocd nereidcircoefi v rili s.)In hoc genere, ld in d1fi ribiitione,breuitas v rilisefi ad amim os auditorum ,

non verbi s fed rebus potius occupandos.Abfolutio efi per quam om n ia qua incidunr in caui

'

am genera de '

quibus pofiea dicendumefi ample& imur .)Abfolurionem tri c facimus,i om n iaquaeincidunr in caufam ,par ti é tesponamus.I- Ia mCill£ incidun r,omn ia nunc fpeciebus confici poliim r , nun c gener ibus. Qup n iam autem fpecierum maiorefi multitudo angufi 10r generum vis n atura .

(quippe cum genusmultas in (e fpecies contineat .)qui fac i t par ti tionemde fpeciebus omnibus caufa: inciden tib _

us, abfolutionem quidem fer riar , ,

qubd omnis fpecies in par titioneproponi t fed peccar, qubd fpecierunilarior difir ibutioefi in par titioneamplius quam quatuor partnino effe non debent.E rgo vt abfolutro m elius in difir rbutioneferuerur ,fpecies illx ad genera referuandx fun r vr paucis gener ibus cum fpeciesom neiscomplexi fuerimus, abfolutionem confic1amus,qubd omnia :

paucitatem ,qubd genera quaeincidunr in caufam ,in d 1fin butionecollo

camus neaut vrilealiquod genus pra:tereamus aut pofiea_caufiequod .

efi viriofius)inferamns.Panciras in par titioneferuatur , ii genera ipfà rerum .pon untnr , neque

perm ifi è cum partibus implican tur .)Tunc , inquir panca in ar titionè

collocare debemus cum quid fi t genus quid’

i i t fpecies iam cimus necum gé

'

neribn sfpecies implicemus. I taqueiifiuderevolumuspaucitati,etiam genera pancain par titionecollocaredebemus.Nam genusefi quodplures partes ampleé i itur , v t anim al:parsefi quae.

fi ibefi generi,vt equus.)O°‘

vGraeci ,fubfiantix acciden ri genus onunt:fed non bene. pars enim omn i s generi (uo i im iliseiTedebet. Su fianria

pp rr b resefiqueal ii s rebusfubefi , capaxaé cidé tiumquali tatnm .Deindeacciden sefi id quod in fubfianriam cadir. (Lu/arc quon iam illud fuper iusfiv, vrrumqueeffe non potefi non re‘

6ize fabfiantiaeacciden ti genus fa&umefi . Ergo quoniam pr aecipimus vt fpeciesgener i (emper fim iliseffedebearzvideamus vb i hic Ciceroquafi videaturer raife.nam pofuit hom inem refpe&uduplici,vr admfer io ragenus fir,ad fuper iò ra fpecies. Hnic

anim al przepofuit,vt fpeciem faceret id quod hom o , cum'

id ipfum

genus,

v eller ofienderequod hom oefi ,firb iecirehuicFpecié ,R om an ii,Theami .

Né nnevidetureffevitiofum qubd cum homo fnbfiantia fi t Romanus

https://www.forgottenbooks.com/join

540 M A R I I V ICTOR I N I E X P G S I T I O

praeceptorum omnium d ifciplinaefi .

Hoc igitur vitandumefi , necuius genus pofueris, & C.)Hoc igi tur virandumefi ,vr fciamusnunc illud prxcipi,quod faciendum non fi t.

(lu/od fiquod in genus plures inciden t partes id cum in prim a parti :t tione caus erit fimpliciterexpofitum & C.)Genera inquir ipfa reruminpar ti tioneponenda fun t,d ficui generi partes (nas fueri tuccelli: fup

‘

pon i . P ofiquam ,inquit, par titionem coeper imusexequi ad i d genus

venerimus, tuncnos parteseius conuenuexplicare.ln par titionetam en ,par tes generi , iungerenon debemus. In tra& atibusquaefi10num debeinus de generis partibus difputare.Atque i llud quoque perrinet ad pauc1tatem .)% oniam de paucitate

tracîl:atusefi , Atque illud quoque perrinet adpaucitatem ,inqui tzneplura

qu‘

m farisefi nos dem 6fi raturos effe dicamus, h‘

ocm odo inquir, Ofienda% aduerfan osqi od arguim —us, & voluifie,& po tui ife, & feciffe, cum intertio cun é ta finr.Deindeinqui r, Cum fimplexquiddam in con trouefl iafi t, nos tamen difi r iburionevramur .Ac fun t alia quoque praecepta par titionum , quead hunc vfum orato

t ium non tan toperepertinen t .)Ofiend1t par t1tionr'

imul ta effe alia praceprazfed ram enquzead philofophiam nòqua ad rhetor icam per tinezît .Ad ph ilofophiam , inquir dequa haec ipfapraecep ta tranfiulimus. Ideo

,

inquit ,quia n ihil horum in caeter is arubns inuen iebamus. Ofiendir haecde partitionepra3cepta Latinos numquam habuifiein ar ribus (ms fepr imum tr anfiulifiede Gr a cis.Ar mem in ifiè opor

teb it , um ,Vr quod primum par ti tionepon imus id primum aggrediamur eXplicemus

fecundam pon imus vr fecundo aggred1amur loco quod tertium ,

terrio pofiremo, fin iris per ordinem fuum partibus, di€tionem omnemextrem i sepilogis concludamus.

O N E 1 B.M A r i oefi , per quam argum é tando nofiraecaui'

aefidem,

C author itatem firm amen tum adiungi t orario .)Definitio confirm ationis,non per idquodefi , fed per id quod facit.

p

Er quod ait,Nofirx

canfaezcommunepr zeceprumefi ram defenforis quam accufator is.Vterqueen im Vtroquefem per vritur :idefi , & confirm atione,& reprehenne. Scire autem debemusexo i dium , nar rarionem par titionem , con

clufionem in omn ibus caufaegener ibus,velc6fiitutiombus,generali difciplm a eadem pr zecepta rerinerezConfirm ationem vero & reprehenfionem per fingnla cauf

‘

arum genera, velfingulas confi itutiones diuerfapropri a icm per haberepraeceta. Nun c iraque iuxra ordinem par tium ,

pofi par tition è'

tra& atìdecon rm atione. Et quon iam , vr fa

pr à diximus,

in fingulis_caufarum generibusvel confiitutionibu

‘

s diuer a\& propria

iN I . nn a r o n rc . c rc aa om s.

habet praecepta,quiam oraefi vr per fingnlas fpecies confirm ationispraecepta di can rur ,generali ter confufepra cipit quibus deloci s argumenrandi ration1bus trac

'

ti s,m om n i caufarum genere,vel in om nibus fimulconfirturiom bus confirm atioefiici poili t.Et hoc in prim o libro agirurndefi vr in om ne genus form amquecaufarum quaedam commun i tas argumen tationum ,velut fylua,ponatur .$ecundus aure‘

m l iber hoc con t inet,vr in fingulis caufarum gener ibus ac forums propri a ac cer ta d1uerfapr:ecepta feparen tur , de prim o bbro cun é tis argumen tandr ration ibustra6 ns .Per qua m Hoc en im proprium efi confirm atio

n is. alioqui narratio fidem facir zfed non argum en tando fidem au

thor1ratem , & firm amen tum .Fidesefi argum entum quo crim en probamus, idefi fidem crim in i facimus.Author] rasefi argumen tum ven us ar

quehonefi ius, & cui quafr neieifeh abeat credi . F1r 1n amenrum efi creberrim a argumen tatio .

Om n' es res argum en tando confirm an tur , aut ex eo quod perfon is aut

ex eo quod nego riisefi arrr rburum .> Om n is res argum en tand o con fir

m a rur fed quae in Ò7ro$ €axtefi , qua: caufa dicitur . Cuius caufaei fia defin rtioefi , lis cu

'

m certa perfona .c quidem om n is res, ex i lli s fep tem loci s argum en ta con tr ah1t ,Qujs,quid, gtrr vb i quando quem adm odum

,

quibus adm in icuhs.Verum ex hi s drio prim a om nem vim argumen rat10m s con tinen t quinquereliqna fecundo fub iacen t. I taque duo ha:cpr i

nom in ibusCicero& ad opus vicin‘

ior ibusnuncupat, idefi perfonam dnfi nm ,

fa é tumve,quod n egotium efi . I ta

queomn is res c6firm atur aut ex attr ibuti s perfoneeargumen tis fump tis,aut ex artr iburisnego tio .Perfon is auté attribui ta fun r vndecim Nom en ,

filia, fa é i a ,cafus,o ra

tiones.l taquefi ha c omn ia atrr ibura perfonaefun r, quaefi t ipfa perfonavideamus.Nomen ,effenon po refi zqm a primum arrr ibuturn perform efi .

Hom o ,eifenon perd i : quia n ar'

ufaeperfonaeattr ibutum efi naturam or talium in duo diuiditur , in homm es i n feras.% eefiergo perfofia ?Illa fcihcet quae in pronom in ibus huin sefi ,v t Ego , ru, i lle, h i c, hxc, hoc.

I taque ex perfona nulla argnm é tauo po tefi fum i. Cum en im d ixer o (h i c)quod argumen rum

°

feci?Exat tr 1butis autem perfon zefum 1tur omn i s ar

gumen tatio per quaefeaper it,& quibus im pletur ipfa perfona attr ibutis

fins . Igitur perfonarum Omn ium vi s probarur nom ine vn iufcuiufqueperfonm.

Nom enefi quod vnicuiqneperfonaedarur, quo fuo quzequeproprio, 5;cerro vocabulo appellatur .)An tequam ad hoc nomen ,quod defin ien

dumefi ,ven iamus,pr ius defignifican tia nom in is d icamus. Nom en hoc,quod fonat nom en , quatuor (ign ificanuashaber.Vna talisefi quaeefiappellationererum omnium . Verba autem omnia, rerum nom ina fun t:

M AR I I —V I CT OR I N I E X P O S IT I O*v r falio , cur r o.Vriqueh i s om n ibus res figurfican tur .Vndemul ti i llum fapien trfiimum ac beatrllimum elledixerun t ,qni r ebus nom i na im p

'

ofurr:

certe vt fciamus om nes partes orat10ms , idefi om ne quod loquimur , nom ina elfe rerum zcum de Sibylla: . refponfis ageretur (in refponfrs au

'

r'em

om nes o& o par tes o rationis fuer in t neceifeefi )ai r Virg1hus Foliifqu€ *

notas nom inam andat.Efgo haec vua fignifican ria nom in isefi ,quaeinomnium verborum appellanoneefi .Alia nom in i s fign ifican tia tali sefi ,

qua vnam partem oration is de o& o partibus orationis v idemuseifeiignaiam ,v r proprii vt hbm inis,v r deorum . Quartaautem haec,quadnper titaefi :qua vnaqùaequeperfona finealterius commun ionefigùarnr .E r vt fciamus vnam detuor hanceffe fi ni ficationem nom im s, frcpr opofuit v t ofienderetnom eneifet deii

gniturus.

Nom enefi , inquit,quod vn icuiqùeperfori aedarnr quo fuo quxqueproprio ,& certo vocabulo appellatur . Ergo v r proprium perfonx hocnomen cer tum fi t,per quatuor tenditur Frxnomen nomen , cogno

men , agn omen .P raenomen por ro ,m terdum vna, in terdumduabus,m rerdum tr1bus literis c6rinernr zv tC.Caius,v tC N .Cneius, v r S E X .Sextusfùirqnenonnulla apudm aiores nofirospraeno_

m ifn s rario .nam Q ljflrum ideo dixe”runt ,quod quin to fbr tafii s loco natuseifetz& Lucium idee,quia for taffee ifer imuo lucrsexor tus. Verum quon iam haec apud nosra tio n ih ilvalet argum en tum de prxnom inenonqueer imus. Nom enporro m aiorumefi tradirmi ex fam i lia vel fangnine:v t Tullius Cornelius exCo rnelris.Cognomen autem ,propr ium perfonxefi ,vrCicero ,v t Scip10.lam agnom enextrmfecus ven i t,& ven i t tribus modis:aurexammo aut ex corpore aut ex fortuna. Ex an imo ficut SuperbusP ius.Exco rpore, frcntCrafiù s Pulcher .Exfortuna, fi car AfricanusCreticrìs.% rarnor his iraque partibus perform proprium cer tum no

men agnom ine. v t Publmsprz nomen ,nomen Cornelius , Scipio cognom en Africanus agnomen .

Argum en tum autem , frneceffi: fuer ir, in tribusquaerenus, ln nom ine, cogno in ine, agnom ine.I taquedefin itionis ifi ius haecefi propofi tio Nomenefi ca ique perfonae.Deindehinc incipit defin itio quo fuo quaeque,idefi vocabulo .8ed quod fnumefi ,po tefi effe commune cum frarr 1bus,cum pr opinquis:v tTullius.Multi iraqueTullii.quia nom en ex fangumeefi .Deindeaddit (proprio)Rurfus vocabulum proprium po refi eilècommune vt Cicero , proprium vocabulum fed ram en multi poilim tefiè Cicerones.lraqueaddidit(cer tnm)fcilicet quodexom nibus quatuorconfiatzquo vniufcuiufqueperfonaeverum ,& non nifieins,pofii tnom enintelligi.& refie(cerrum nomen)interdum enim ex libidine , quadamobr reé tationenom en imponirur . v r illud in Sallufi ro TyrannnmqueCinnamappellan tes.ltaqnehuiufmodi nom en certuni eifenon po refi .

https://www.forgottenbooks.com/join

M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I Onunc ita natura: ,v t indnfi r ia: velartisellecredìtur .T r iplici rer autè

' debemus i n hom ineinfpicereatqueexplo rarenaturam :qumfit natura an im r,qnx co rpor 1s,quxextr infecus. Verum qua: in hom ineextr infecusfun t,ea tan tum n atura fun r.qua autem in hom ine , an im i vel corporisfun t ,ea natura pofiù n t effe d ifciplinae. I taqueprnnum videamusqua: natura i ii homm e fi t .Exrr infecuszvr fexus.Sexus en im tan tum narur azefi

,necexd ifcipli na po tefi aquîdo con tingere.ita n ario

,patria,

cognario , & a: tas, ran tum naturaefitn t .N ati oefi inquir, v t confideresv trum Graecus fi t an Barbarus, hoc fecundam ipfotum Grz cornm fenten tiam qui abfqueferequos, Barbaros appellaban t.l’atr iaefi ,mquit,v t confidereîAthen ren ii s, an L aced:em on ius ,Aquileienfis,an MCClIOl8

'

t. Coguarro , inqm t ,efi vt con fideres qui bus m aior ibus oriunda sfi t,vndefangninem ducat : firque hi nc optimum argum

‘

en tum v t i l ludefi in Virgilm , bellumneinferrepararis Laomedonnadx ? Sed hoc arnmen rumquafi ex nom ine fieri v idetur quod ai t, L aomedon riadxzcnml%ic ex natur a colligenda nobis t argum en ta. Hoc iraque in terefi ,

quod in nom ine, ex fono ipfo nom in is colligimus argum en tum . v t exVerre,quodeuerrat prouiuciam .ln natura aurem ,non ex nom in i s

‘

fono,fed ex e ius a6tuvelm or ibus, cnins nom en efi , colligimus argumenE ten im cum d i cimus(Laomedon riadx)in fono nom in is n ihi lefi : in a&uautem L aomedon ris,perfidix pofi tumefi argum en tum . /Et atem autem ;inquit, infpiceredebemus v tr ri puer fi t, an grandior , an fenex v r cuicrin

quea:rar1 crim en quod agitur ,aut conuem reaut non conueniredoceamus.Hìec dehisquaextr infecns fun t qua: tan tum naturaefun t. Nun cven ir adeaquae_ corpor is an im i fun t qua tam n aturae-quam difci

plinxe[fepoffun t .E ten im in terdum per femul tum val et natura , in te1‘drî

tennis infirm aefi :d 1fciplina ,ennn velvfufxpem ntarur .Enumerat ita

quequaeifia [i n t vela ti communia ,v t confideremus v trum‘

aliquis valen san im becillis fi t, longus an breuis,fo rm ofus an defo rm rs,veloxan tardus.haec om riia, corpo r is fun tzquaefacile videmus fzepehom in ibus ex natura,fxpeex,

artecon tingere.Deinde, inquir, debem rfs i nfpicerememor an obli i i iofus con tra .t rurfus om

n ia ,an im i fun t:quzefim iliter videmus ram ex natura nobis, quam ex artepr ouen ire.Verum cuné la ifia, inqrn t,quzeanim a: corporis fun r quanquam fepc ex difciplina velar tecon tmgan r, tamen quali a velquan ta fin t,n on m ii i n fola natura confideraredebemus.Ea aut é quaeindufir 1a comparan tur ,m habiture6

’t in s confiderab imus.

In v i é luconfiderareopor tet apud quos ,& quo m ore, & cuius arb itratufi teducatus.)V1cfius hom in i sefi om ne i llud tempus à pueri tiaque, adid quod ag1t. iraque confider aredebemus non apud quos natus fi t (quodn atuixefi)fed apud quos fit dducatus,vndei ii Cipi t v1&us. Apud quos,

‘

inquit.interefi enim infpicereillorum vitam apud quoseducatus fi t :exh i s

I N i .’

R H E T OR I C. C ICE R ON I S . 145h is enim viuendi potuit capere difci linam .Sed quia hom ines interdum“non vt volanteducan t, aliqua nece tate compulli (quippe feuerioresfxpedifiolutius, d iffolutiores fxpefeuerius educano re& eq11xrenchîd ici t non fohìm apud quoseducams fi t, fed etiamquo m oreedii catusfit.Deinde, inquit , infpiceredebemus ad cuius arbitrium fiteducatus, idefipatris,patrui, cognati , an alien io ris.Animaduer tamus itaque, v t vi&us àprim i s arm i squead xtates alias pro tendatur .v t di Xi t,pt iit i 0 quaerendfiquem adm odum fiteducatus.hoc(qué adm odii)in tria diut apud quo s,uo m ore, cuius arbitratu. Deindeeducams puer folet difcendas li terasÈ r tiri eafdemquel iberale s. I taque qui liberales Ii teras difcit, duplices habere debetm agifiros,qui facian t virum bonum qui facian t dicendi petitum ,& his duobus plenum orato rem . Re& e ergo etiam hoc

quxrendum ,quoshabui t artium liberalium m agifi ros,quos viuendi prgceptores. I taque non , v trum habuer itm agifiros,vrrum viuendi prxceptores,fed quos habuit ,quarrendum .Deindeetiam hic anim aduer tendusordoefi , pofiquam litteras qui s didicer it,& certam viuendi acceper it difciplinani , tunc neceffeefi vr habere incipiat am icos. fedquaerendumefi ,

qualibus am ici s v tatur : am icus en im m ihi elfe nò p0tefi ,nili fim ilismei.Deinde ai tificio li t occupatus quxrendum . necei

'

feefien im ,v r in vi ta nofi ra aliquid agam a s , quo nos occupemus. Ethic a€tus in vita aliquid agentium triplexefi.nam aut negotium efi , vr

mercatura ,vrm ilitia,v t agricultura, & ca:tera.Autquzefiusefi vr pteeco ,v t parafitus, vr fcenicus aut fim ilia.Aut ar tificium , v t artem fcilicet aliquam plen e cogn itam autexerceas aut tradà s,v t orator v t rhé to ralia huiufmodi.Alioqui fcireal iquid perfe&e,& exercerenolle habi tusefi . deinde aliquid non plen e fcue,neqrieidquodcunqueexercere, affe& ioefi .verum vniufcuiufquerei aife&us iiexerceatur ,& ina£tufit,vi é tus quom odo r é fam i liaremadm inifirer,qua c6fuetudinedomefiica fir.ex rebus en im pr iuatis do ‘ i:

mefiicis,quem adm odum qui s in repub .v iuat,facilepofliunus agnofcere.- In fortuna quaeri tur ferna s fi t, an liber.)i- Ioc quali naturaeeffe m agis v idetur ,vt feruusquis, an li ber (inferni en im faapenafcun tur zfed v

' t taceam°

Vtmulti (zepe ex fortuna fetui fin'

t,et15 illosqui nafcun tur ,eir fortuna fernosec manifefifiefi .E ten im ex captiuispr im fi fetui fa& i fun tzcaptiuitasbello. in

'

helio, nò n ifi incerta fo rtuna.i taq;fenìumeffe, for tunaeefi .Floc

e tiam in fortuna còfider idum ,pecuniofus fir, an tenuis;pr iuatus, an cumpotefiate. Sed quia nonvn o m odo capimuspo tefiatem , reé ìeaddidit,ficum po tefiate;iure, an iniur ia.Hoc e tiam fortuna:efi ,v t videamusvtrumfo:lix, clarus, an con trafi t.Confideraree tiam debemus, non vrrum hbero s habeat quod naturaeefi fed qualc3 lib eros habeat vrefi illud inVirgi lio Vade air fcr lixnati pietate.Non nato fmlix fed nati pietate. iraque in co for tunam infpexit quippe Vade air felix in

0

146 M A R I I V I CT OR I N I E X P O S I’

I'

I O

qui t. faci t enim fortuna fcr licem .n d fi , inquir, i s cuius vi&usquxtitur ,m or tuuser it, non de mor te,fed de m ortis eius generequa:retur alio

qui m ors naturaefi .

Hab i tam autem appellamus an im i aut corporis confiant'em abfo

lutam aliqua in re efi alicuius rei, finein an im o ,fiuein corporeà natura crepta , fed vfucorroborata , pienaperfe& io . fcireen im plen e al iquid , habitusefi . iam fi id voluerisexercere,vié ìusefi .Videamus iraque hab itum qualemelledicar, Vr virtuti s,inquit,hic: habi tus anim i.Vir tus autem quadruplex, iufi itia, temperantia,for titudo ,prudé tia.$ed tunehab itus, fi v1rtutem ita teneamus acceptamv t numquam à fem el comparata recedamus. N am ii frequerîter fua cuiquereddamus, & aliquando rapiamus tam illfi ltl£ hab itum per in temper an tiam non tenemus.fim ihter circa reliquas vir tutes : ita enim efihabitus definit us,H abitum appellamus anim i aut corporis confiantem ,

abfolutam aliqua in re perfe& ionem . Abfolutaefi ,v r piena fir:confians,vt femper eadem fi t neque aliquand0 à ferecedat,& tuneefi verehabi tus. Deinde, Aut ar tis, inquit, alim iusperceptionem . v tputa Ego

«

rhetor icam pienequidem noui,fedexercereno'

lo .ltaquelice tnon exerceam , in eo tain é ,quod R hetoricam plene noui,habeo orator ishabitum , i

i ta in czeter is ar ribus pienapercep tio ,habitusefi .

Aut quamuis fcien tiam .) Ars duplexefi , in fcien tm in a&u, feientia artis non artis . In ter fcientiam artem hoc in terefi . Ars quidem duplexefi , vua in fcien tia alia in a&u. Verum fcientia rurfusduplexefi z ,efi fcientia arti s efi non artis . n eque en im aurum gemm asprobare,ar tisefi , aut fcirequo rm ilia hom inum in illo (int populo,quanto fpatio hxcvrbs ab illa difiet . haec iraque fcientiaefi ,fed non arti s…Sedquoniam artisefi piena in nobis fiaer;i t,habitus nuncupatur .$ed hucufquede habituanim i. Deinde, inquir, &corpori s aliqua commoditas fiudio & indufir ia Comparata, habi tus dicitur . v t fi corpus palxfira roboremus , fi velocirarem nobi sexercendifiudio comparemus. Verum & anim i , corporis hab itum Cicero inbon i s collocauit : quippe habitam dixit effe vir tutem , aut artis

percep

tionem ,dexndealiquam corporis commoditatem .lta Ar ifio tees omnem habitum in bon i s pofuit , cum fecundum defin itionem pofiit

in m alis habitus effe. N am fi demus femper operam —vt n ihil intelligamus fiudio ,fiulti fumuszer it hic habitus indufi ria comparatus. rurfus, iiexercitium corporis deuitemus fiudio, im becilles fumus. erit aequehic habitus corporis indufi r ia comparatus. Sed nefcio quo modo re&ehabitus m alorum nonefi pofi tus neque a Ci cerone n eque ab Ar ifiotele. nam fi hoc ipfum nom en infpiciamus , eius fonum , videaa

mus habitam di'

&um elfe ab eo quod habere voluerimus. Natura autem nofira tali sefi , Vt nunquam mala velrmus :maiorumergoeffeha«

https://www.forgottenbooks.com/join

148 M A R I I V I CT OR I N I E X P O S I T IOcontinent.N ihilautem aliudquaer itu

'

r ,n ifi qui s fecer it , quid fa’

&uiitfi t . Atque haec ipfa Cicero proprii s & aper tior ibus , ad rem vicini oribus ndm in1bus, appellauit.Qusenim , Pe

’

rfonam dixi t (E id Negot ium vocauit. Ac perfona; quidem , quam in pronom rnepoliumus,qua:effent attr ibuta i am di6tamefi . nunc an tequam dicamus quaeneorio attr ibUta fint ,qurd fit ipfum n egotium videamus.Negotium efi&um dequoqueefiioefi :verum hoc fa&um nun c in fa& o efi nunc in

di é to ,nunc i n cogitatu.0tnnehoc iraque fa6tfi,dequoquaafi 10efi ,neotium appellatur .Ac facfiorum quidem genera tria funt. Efi fac‘lum iluddequoqua fi roefi .Efi fa&urn ,quod in nego tioefi ,quo illud fa&um , dequoquxfi 10efi ,probatur .Atque hoc fa&um , tribus temporibus confide

fi .Efi tertium genus fa& i,quod extra n egotium efi ,

ex quo , ad id fa&um ,dequo quxfi ioefi , trahitur argumen tum zvt, Cluentii fa '

é tum ,efi ldd1cialede ven eno , quod occider i t Opp ianièum . deindeextra hoc negotium fa& a eius alia ad argum en tum quod propofi itur ,trahuntur nodmultos ante veneno necar 1t.I- Ioc tertium fa&um in at

t r ibutis perfbnze orat10nes.Tria i raque genera.fa& orumfunt, Fa€tum dequoquaefi ioefi zFacfium ,quod id factum vndequeefi ioefi ,ptobatur zFa é h im extra nego rium ,

fed ad n egotium . I taquefa&um illud ,dequoquxfi ioefi , negouum appellatur .Huic negorioquatuor principali ter attr ibuta fubiecit:Vnum ,quod in ipfo nego tioefi ,quaaconnnentia cum ipfo nego tio appellauitzidefi qui bus illud fa£hj , dequoquazfi ioefi ,probatur ,& quaeab ipfo negorio viden tur nullò m odo poffi:fepara ri.Secundum attributumefi , inquo illa,quqin gefi ionenegotii fin;necelTéefi videre.Aliudefi enim ipfum negotium aliud illa qua: in gefi ionenegotii con tinentur zvtputaOccidit,nego tiumefi .In iplius autemnegotii gefi ioneillafun t, lllo tem pore occidir, ln lll0 loco occidit .Fui toccafio vr occrderet,& reliqua quaein gefi ionen egotii con tinen tur .Tertium attr ibutum efi ,quod adiun é ium nego tio nom inatur . Hoc n equenegotium , nequein gefi ioneneg0tii,fed extra nego tiumefi zhoc ab or a ,

torefum itur , cuius affumptioneres illa,dequaquaefiioefi , aut fim ilis, autdrlîim ilis demonfirabitur .ltaqueomn iaexempla attr 1buta nego tio (unt:fed quon iamexrrinfecu3 veniun r,adiun rfi a n egotio nom inan tur . (Qi/ attum attr ibutumefi negorio,quod gefium negotium confequitur . Hoc

quoqueexrr infecusefi . non,enim in ne

g0ti0,velin"

gefi ionenegotn continetur fed an pofi negotium Contiger ir confideratur v tputa fa

&uin Milonis hm res confecutx (unt Vr de'eodem fa& o legem no

uam Senatus tuli t. czedem qua: in Appia via fa€ta effet con tra rema

publicam fa& a1ue'

lfe iudieauit. Haec omn ia non in nego tio nequein gefi ionenegotii funt fed gefiump negotium ,confequun tur . Etquoniam fcimus qixot attributenggotig funr vel quae(int in [in»

gulis. nunc quaenobis‘

(int ad . argumcnmn ducenda videamus. Ac

'

I‘N I . R H E TQR I Q. C I GEKÒN I S. 149.

pr imo i lla confyderemus quaecon tinen tia cum ipfo neg0tio a

ppella n

tur,:linequibus negotium ,& qua: finenego’

t'

ioelfi non pofiim t, \sec ita

quequinque (unt , Summ a ipfius nego tn,fumm secaufa, & fa& i tria tempora, ante, in ,pofi zquod fa£tum in ter genera fa& oruni fecfidumeifeînem orauimus .5ummanegotii tali sefi ,v t P ar

'

é tis occifip .P atremen im occidi t,nego riurnefi :negorijfumm aefi ,v t Paren tis occ1fio . In hoc de ipfisnom i n ibus, de pronun tiati0nefiet argum en tum (i cum quadam adm iration e dicamus,0ccidflfepatrem Sextu

‘s R ofc1us d ici tur.Deindecau£rillaefi zvtpi i ta,0ccidit ,quia inim icusfuit zaut con rrà,n a in im icus non

fui t, non occidi t. lam pofi caulàm fa& a t onfyderaredebemus quibusil lud fa&um dequoquzefi ioefi afferamus. Haec fa é i a per tria tem pora(vt faepeiam dictumefi )diuidrfn tur v t confyderemusqui d an te fa é tumfit ,qu1d in re ipfa factum fi t,quid pofiea fa&um fit vtMi lo quid a1i te fe,ci t, ln fenain fuit:domum vem t :calceò s vefi im è' ta mutari it profe&usefi . Deindequidfed t in re ipfa ,Ad Albanum peruenit impetus in illumfa é tusefi :tum i lle reiecir penulam de rheda defilu1tzfedefenditzClodiusoccifusefi . P ofiea quid feci t P r ofe&usefi L auin ium Flam in es creauit:propter inuidiam Rom am ciro moluit reuer ti.Ergo his fatfi is fa&umproba ta aut defenditur illud,quod in gefi ioneefi , idefiM i lo Clodiumocc1du.

"

Neceffeefi iraque hzec quinque ineodem nego ti o dequoquefi ioefi ,con rin

‘er i. Frufi r a enim aliquid fa é ium obiic1rnus,imm o necfa&umefi ,n ifi eius fumm am di camus, nifi caufameiufd é fach dò“

ceamus,nifi quid ante,quid in re,quidpofiea fa é tum fit,dem onfiremus.Re&eergo con tinen ti a cum ipfo negotio nom inata fiin t.Deindecaufa eius fum fnaa,per quam ,& quam ob rem , & cuius r

‘eieaufa fa&um fit ,quzz r itur .)Mul tequidem caufzefun t.nam v temm a ifia naf

cant ii r ,quzein mundo (un t, neceffeefi caufa pr zecedat hoc ipfurn nec o tium ,dequoqueefiioefi , caufa dicitur .Verum haec caufa hom in i s circafa i tum , duplexefi :aut en im pr0pter rem aliquam iam an tè an im op re-uifam quodeunqnefacimusz& eri t caufa,quaer atiocinatio dicitur :aut fubito necefi i tatealiqua praefen tis té por is in fa&um aliquod praecipi tamurerit caufa qua impulfio dicrtur quaecunquecaufa ex confefiione

veniam meretur , impuliioefi .I- Iarum nun c v tranquecaufam Cicero hic,

"

tetig1t Per quam quamob rem inquir cuius rei caufa fa é ‘t’um fi t,quxritur.% amqbrem r atiocinatioefi , cuius caufa im pulfioefi lIn gefi ioneautem negotij,qui locus fecnndus era t de iisqua , & C.)De 73

feptem elemen tis perfona iam di6taefi : rem anferu11t (ex quaenego tioattributa admm icn

lis.exh i s rurfus gur, idefi fatfium illud triplex,fam contiuem ia, cum ipfo nego tio elfem onfi rauimus: Reliqua quatuor,

in gefiioneneg0tijfun t, Vbi, quando, quem admodum quibus adm in iculis.Add idi t .Ciceroqui_n tam,occalioné ,dequa pòfi

"

dicemus.T 111

xyo MAR i I v rc o a m r E X P O S IT I O

i taqueres fecundo attributo fud rdrt ,dum ,

faculrarem re& e hz cxgefi iperiora quin m a nego ti umin re fa&um

fenatufai t:domum ven1t :po fierofed in ipf:i negon,gefi ionetemm ofiend imudecim a profe& um .Deindecum munus,Veni l lum fa&usefi gefiio quidemwornefi fedoccalionem ofi é d1mus,quòci n - ifehabher itoficndxmus, nod de loco fupen reimtates,quòd

c

lodxus hab tut arm .n s.Ergeffe non p0 tefi ,Loco , tem po re , c-:afyo ne,finehis quinque nego…gefi io non po

gori;confyderaredebemus.

Lacusconfyderatur , inquo reaefi : fit ,exoppo rtunimte, quam vida .

tut habuiifead negotium admumundum .)Vt fcramus quem lcd : con.

fyderm dum prxcipiat ,qui [in t ai loa ,wdeamuszac primo fecundfiLucretijcz terorùmquefen ten tum.unetomm , locusefi : quod inane14te t rebus,occu atùrqueab hz c

m en ta in l oc o ii1nt idefi m ar. Sed rur lus ip el emen t: loci funt :vtignis,fyden bus lo cus gradiendbus,velhis om nibus qua in eadem n cun tur . I taque tet ra omn is locus .

efi : rurfus i n terra locusefi ,qm )CUS nobis nonexeo ,qnòd lo cusefi,confyderandusefi fed exeo qua l nt v t exineo aut fieri tuilfe, aut fier i nn porn iti

ggco ,quah ta temena tq

multa confyderm daib i totm ilhahom inui nQ rintiana feptingint em a duo gen era fun t ,longinqrta te,mqdeconfyderandum ,fem o rus locusa c elebrici plan t ,fax0fus

pr: terea v icin rtas eius loc i inqua.mm (i t

https://www.forgottenbooks.com/join

150 M A R‘

I I —

v rc r o nm r E X P O S I T I'

O

itaqueres fecundo attributo li ibdidi t,Locum , tempus,occali onem tii 0-L

dum ,facultarem re& e haec in gefi ionenegotijelfi d ixi t . Illa enim fu

per iora quin ue, Summ a neg0 tij,li1mm a caufa,quid an tè fa£tum li t,quidin re fa&um i t quid pofiea fa6tum li t , nego rium , idefi fa&um il lud dequoquaefi roefi ,proban t. Qi£òd li negotium probant , in

fgefiionenegorij

n ò fun t.Verum in gefiionenego runecelleefi v t hec tur us quinque lin t,Locus, tempus,occalio , m odus, facultas . E tenim cum d icimus Mi lo infenatufui t:domum venit :po fiea profe&usefi :gefi io ne

\

g0tijefi quidem ,

fed in ipfa negotij gefi ionetem pus ofiendimus:idefiMi lonem hora vndecim a profeé ium .Delude cum dicimus,Ven it ad Albanum zim petus ini llum fa&usefi gefiio quidem nega ti;efi fed in ipfa negori;gefi ioneo ccalionem ofi é dimus,quòd necelfehab

'

uer it illuc i ter facere locumofiendimus,quòd de loco fuper ioreimpetus in i llum fa€tus li t facul…

tates,quòd Clodius habuit arm ato s.Ergo gefi io nego rijline his quinqueellenon p0tefi ,Loco, tem pore , occalio ne, m odo , facultatrbus . Qqòd liline his quinque negotijgefi io ellenon potefi reé iehxc in gefiionenegori;confyderaredebemus.La cusconfyder atur , inquo res gefia li t,exoppor tun itate, quam videa

tur habuilfead n egotium adm inifi randum .)Vt fcramus quem loC6 confyder andum pr aecipiat ,

‘

qui lint alij loci,v ideamuszacprim o fecundfr Lu[ijcz teror r

'

unquefenté ntiam , lnanetotum , locusefi : quod in a nepa:rebus,occupatùrqueab Ergo haec ele

m en ta in loco lim t idefi in m ani. Sed rurfus ipfa cle“

men ta loci fun t vt

is,l} der ibus locushis om n ibus qua: in eadem nafcuntur . I taque terra omn i s locusefi : rurli i s in ter ralocusefi ,qui locus nobis non exeo ,quòd locusefi ,

C9h fyderandusefi fed ex eoqualis li t vt ex oppor tunitateeius , aliquidin co aut fieri po tuilfe, aut fieri non po tuilfedoceamus. Hoc iraque fi tprxceptmh in loco ,qualuatem eius atque oppor tun itatem nos infpicere, atqueaefi im aredebere. necelfeefi enim nos vbicunqueeffefed i lludvb i fumus,qualelit ,confyderèidumefi .Atquehaec oppor tun itas loci permul ta confyderan daefi nam m agni tudo loci ii i

.fpiciendaefi v trum

ibi to tm illia hom inum ceper it deinde interuallum infpiciendumefi , vei nQuintiana feptingenta nullia pafiuu1n biduo effe decurfa.Et quo niaminterualli duo genera funt , longinqui tate, inquit , propinquitatedeindeConfyderandum ,fem o tus locus ,an celebr is li t:deindenatura iplius10ci vidÈ da, tumulo lii s,decliuis, planus,faxofus, palufiris,fyluefir is qua: fi tprxterea vicin itas eius loci inqua natura li t, vt ideo ibi aliquid fieri potuer it,velnon potuer it. quod vicinia talis li t,velomni s re io.Enam hoc,inquir in loco c6fyderaredebemus facer an r0phanus i t, publicus aupr iuatus,alienus an iplius dequo agitur.quod i ipliusnoner it ,etiam hocvidendum an aliquando ipfiusfuerit. Exhis igitur tot opportunitatibus

m i . R H E T 0R 1C.

“c rc r a o n rs.

loci mul ta ad negotium colligere pò lfumu'

s argum en taTem us autemefi id, quo nunc v iimur & C.)Te'pus generali ter defi;

nire dififcileefi quia tempus femper fueri t need leefi , liuean‘te m ù' duin ,

line cummundo . mul ti en im narum mundum , multi nani non ellecontendun t . Ergo hoc tem pus generale, quia nec initium nec fiuem habet,aetern i tasefi ,quam Graeci,ou&im appellan t.Verum quon iam hoc tempusdefin i ti difiicrleefi , illud definit,quo mi c v rimur . Tem pusefi , inquit ,par 3

qua dam :eterm tatis, aut annuum , aut diurnum , aut no&ur num fpat1umfign ificans. Ex curfuenim fyderum certis tempor i bus cer tum nom é im

poli tumefi . Sep tem fiellae,fep tem circulis con tra c:elum voluun tur :quxeum li ngulzead id ligm1m vndeprofeé i ze(un t fuerin t reuerlîi: cer tummé pus includun t.Q i b

_d li omnes fepte1n limuladea ligna,vndeprofeé ix

fun t, reuer tan tur , tunc fit illud tem pus, quod Annus m agnus diCi t i i tnecel'feefi om n ia rurfus

‘

per o rdinem fnum quaean tè nata fune, renafci :Ergo li ad exor dium fnum limulom nes fiellx reuer tîtur ,Annusm agnusdic1tur : Singularum autem curfus habet tempus limm zl

‘edb mnetem puscerti s vocabuhsnò ten etur. Nam Saturn i curli1s habet tempus, led tempus ipfum nò habethomen .ltem Iouis,Mar tis,Vener is, atqueMercuri}.Soli s verb curfus cum feeXpleueri t annusefi Lumecum fe—expleuer ir,men li sefi .lam verb Sole fupra terras poli to , diem vocabimusz& Solefi ib terri s poli to , ho é iem .I- Iorarum autem duodecim haec elle origome.m oratur. (@odam tempore Herm esTr imeg1fins Ct

'

i elfet in E gyptcrum quoddi anim al Ser api dedicatum quod in toto die duodecies Vt inarn fecilfi t pari femper in terpoli to tepore, per duodecim horasdi é diu1fumelfi con ié cit exindeh ic botaram num erus cufioditur .Demgleahjdicr

'

it ex quadratura caeli , qua fecnndù'

mulicèi rat ionem in duodecimpartes dicirureffediu1là horas duodecimellenom inaras. Aquam enimper torum diemexceperun t tenuillim a cauerna defluen t é , & h an cm aiores nofi r i in duodecim partes diuiferun tzexhis partibus, bo r is numerurmimpoli1erun t.8ed iam tepusefi ,Vt ad rationetem poris reuer tatnur zquodtempus, idefi hocqu<Î fiîîc Vti inur ,fpatium accipiamus,qi iod aut i n mulitis anni

'

s li t aut in anno , aut in m è'

libus aut in m é fé , aut in diebus veldie,aut in

'

no& ibus vel noCte, aut in bor is vel hora,velm ome' to . Verum hoc :tem pus nofirurn ph ilofophi in duo tempora diurferun tzin pr zeter itumfuturfi.P rxfens autemeffeneganerfitzqubd in co , quod rxfens‘

dicimus,li quid iam ex parte aliqua conferfiumefi , pra ter itfi li t: 1quidmexperficihabeat , futururn li t. I taVirgilius,To t i am voluenubus annis.quodenim :

voluirur , rion fi atzquod non fi at pr zefens non habetur. Orato res autemtempus nofi r r'îin tria tè

'

pora futurum . Ac

pr zeter 1tfi tempus in tria té pora diuiduntzin i llud tempus vetus atque ohlb letfi peranriqufi. deinde in illud, quod, licet ve tus li t, & ànofi ramemor ia rem0tiî, ramen in litcris continetur zpòfiremo in illud quod nuper

=m M A R I I V I CT O R Ì N I'

EX P O S ITI O

gefiumefi , & cuius,dehisqui viuunt,pler iquemem inerunt. P rxfent b tè

'

pus in duo diuidi tzin_prazfens, & m agis prefens.Magis prxfens tempusefi ,v tNuncmi c infurgiterem is.I- Iocefi quod ait,E t i tem queinfientin preefcn ria,& cum m axim è fian t .lnfians en im tem pus praefensefi ,cum

air Inno ad Iuturnam , cum iam fataTurnum tener é t Atque infia nubuscripe fari s .Deniquevr fciamus illam pr zefen tia fata dix1lfe, àddidit pofieatem pus quod m agis pr :i:fenseffet, S iquid praefen tius audes.P rxfens ergotempus duo tempora habere d ixerun t,praefens, m agis pr zefen s. Fururum autem tem pus in duo d iuiferun t ,in ocyus, feriuszidefi in id,quodmexfututumefi ,& in id , quod tardius futurumefi . Atque hec triatempora cumpartibus fui s hic in hoc attributo, quod de temporeefi con

t1nen tur .

Et itein communiter in tempore perlè iciendo longinquitas eiuseficonfyderanda .)Tem pus elle diximusfpatium , quod in an nis , menfibus,diebus,no& ibus ho rifqueverfetur . In hoc, inquit,commun iter temporelonginqui ta tem eius

”

debemus infpicerezinqua longinqurta teduo oportet a rrendere,Vtrum in 1110 fpatio huins negoti;m agn i tudo potuer it imleri

,& vtrum tot limulres po tuer in tefiic1.d enim in rebus difiiCilbefi , aut numero , aut m agn itudin e fi t, necelfeefi .

Occafioefi autem pars temporis , haben s in fealicuius rei idoneam faciendi aut non faciendi oppor tunitatem .)In illa menfura temporis exm otucaeli faé ta,exa& ibus nofi r is,velipliusmundiqualitas proueniens,occalionem pari t facie11di aliquid,velnon faciendi.ln té poreen im menfura ac fpatium confyderatur zm occali onequalitas tem poris, exqua oppor tunitas nafcitur faciendi aliquid,velnon faciendr.I- ioc iraque in ter fed 1fiant tempus occali o zgenereautem lim ilia funt.Verum hec occalio ,v r diximus,exa é

'

tibus nofir is,velipliusmundi , pati t nobis ad aliquid opor tun itatem .Verum ha c occali o vel Oppor tun itas in tria genera difi t i

Publicumefi , inquit,quod ad totam perrinet ciuiratem fi aut bellum li t, ant ludi, autaliquis dies fefius.In hac iraque publica occalioneefi opportuni ras aliquid facié di , vel nonfaciendi. Commun eefi , inquit,quod ex a é tibusmu

'

di prouen it:Vt li mel“

li s li t, fi vindem ia;li calor , li frigus. Singulare autemefi , in uit,quod vuicuiquep0tefi prouenirepr iuatim vr li nuptieelint facr ificium fumus,conuiuium ,lb m nus.E t reé tein pr i uata occalionefomnum etiam poliut.Non en im ex necefi i tatetem oris (ed ex corporis atque anim i ration edorm itar .in terdum en im lalliburmmfii , per diem dorm imus:in terdumfoliciti atque occupati,no é tevigilamus.Triplex iraque occalio, Publica,commun i s pr iuata. Ex his occalion ibus mul ta pofiu1nus argum en tacolligere.Modus autemefi , inquo quem admodum quo anim o fa&um li t,

queeritur .)Modum Cicero d1hgé ter infpexit, atqueita defininit,vr nem ovnquam .

https://www.forgottenbooks.com/join

154 M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I O

etiam tempus, & locum , & ca tera, pra ter m odum ,facultareseffepoll

°e, li

generaliter confyderen tt1r , non ex fpecievel ex oppor rum taubus lius.Necelfe en im quodeunqnetempus, quem cunquelocum fi i illè ,cum aliquid faé tumefi . Alioqui facul tas pr im a nonerit faciend1, n ifi i fià,li n t.lta Cicero in R ofciana, N6 porui r, inqui t, occidere partem R ofcius,quon iam abfens—fui t. hic argum en tum à loco feci t : deinde air, Age nuncvideamus reliquasfacul tares. Ergo ia m locus facul tasefi fed facultas,li generaliter confyderetur :at li oppor tunitas eius fueri t infpeé ta, tuneex,

loco argum en ta fumen tur .Adiun é tum autem nego tio _

id intelligitùr , quodm aius , & quodm inus,quod limi leer it, & c Attr1buta negorio iam duo tranfa& a fun tzcon ti

n eutia cum ipfo nego tio , illa qua m gefi ionemegorucon tinen tur . AC

prim a qui dem cum attri buti s lius perfona tranfacfi aefi , idefi quiszdeindequid,& cur con ti nen ti a cum negot io dem onfirauimuszdeindevbi ,quan -À

do ,querhadm odum ,quibusadm im culis,in gefi ionenego rijpoli ta docuimus. Item fep rem prim a illa clem en ta in duobus nego tio attr ibutis videmus inclufa nec iam am plius videtur reh tfifi, quod in alii s duobusnegotio attr 1butis ad argum en tum confyder aredebeamus, idefi in hisqua ad

iun& anegotio nom inantur , in hisqua oefium nego tn'

i confequun tur .Verum in his,eadem feptem ,qua in liiper ion bus confyderaredebemus:n è c aliquod n egotium linehis fept é clem en ti s vnqu

’

à po terirmuen ir i,v tquiuis hom o line lmeam

‘e' tis furs.ltaquecum in nofi ro nego ti oexomn i circunfiantia argum é ta ceper imus fides in aliquo claud1car it,eitalien is argum en ta fumenda fun tzqua cumallbmun tur , aut lidem faciun t,aut augen t. Verum ha c cum ali ena lin t , idefi extra nofi rà car1farn , videndumefi ,qua nofiro negotio partecopulé tur :qua copulatio refpe&us dicitur :quem refpeé ìumGra ci a*xé O' lvdicun t.E tenim cum etiam ifia alienaà fiegorio ,feptem i lla clem e nta con tinean t qua in nofiro nego tio con tinen rur ,non pollbnt (ib i omnia conueni te. Sedqua dam in hoc , qua damc6fyderaredebemus in alieno nego rio ,qua per\ axémvnofirum negotiumrefpician t vt prauifo pra cognito copulation isgenere, ad argum é rumnofir i negori;, fa é ta collarione, copulé rur .Verum huins refpeé i i i s h onemmodi fun t fcrlicet v t li t adiun é hun nego tio nofi ro ,& quodm aiusefi ,

quodm inus quod limilequod a quem agnum , quod difpar atum quodcontrar ium ,& genus ,& ats, & cucurus. Ha c iraque nauem omnia, toni

uncfi a fun t , idefi ad 1quid .1taquequali femper in bini s funn& reé tè .n ili

)

enim ad ahquid,nullus po tefielfi refpe&us. Iraq;efi d icimus(m aius)tunem tclligimusm aius fim inus confyderem ùs. Rurfus tunc in telligi—gmusm inus, li m aius confyderemus ta reliqua ex aliorum collationecognofcimus. Verum nunc v ideamus quemadm odum hos refpeé tusnegori0rum confyderaredebemus.

Ma1us m inus aquem agufi, ex vi numero, &exfigura negou;

I N I . RH E TOR I C . C I CE R ON I S . t;;

licut ex fiatura corpor is, confyderatur .)Fla c tr ia, idefi m aius m inusa quem agnum tribus m odi s confyderaredebemus vi, numero, figura.Visefique-finguli s nom inibusverb ifqueconfiat perfona:om n is en imtes,& om n e di&um fa& é in vehabet vim (nam . E ten im li dicas (part icidium)fiatim quantum hoc li t in qua vi li t , an im i a fiim amus ita hn

m icidium ,adulrerium ,& reliqua, facflequid lin t , cum fuer in t aud1ta ,cognofcimus. Sim i li ter perfona haben t vim fuam . E ten im cum dixer is(Ciceronem)fiatimex.bon i v ir i confyderatione,qua in illo vis li t , agnoll

. cimus.Deindecum d ixer is(Catilinam)ex confyderationepeliim i hom in is,fia tim qua in illo vis li t , agnofcnnus.Num erusefi cum m inus,acm aius non exvi,fed ex rerum ,

vel experfonarumnum ero demonfiramus. Figuraefi ,qua in to to nego tio confyder atur , idefi per omnia illa fepten ielem é ta v t confyderes quid fac‘tum li t,qui s fccer it ,vb i fecer it,qufido fecer it , quem adm odum fecer it, reliqua.

qua , inquit ,figura totius negoti;itaefi , vr corporis fiatura inqua fiaturaomn ia lmeamen ta corpori s con tinen tur . I taque v\t m elius in telligamus,notum preponamusexé plum illud fcili cer quod Cicero nego tio (uo adiunxit.Nam cum Catilinam diceret occid é dum ,exad1unCi o ,quidm aius,velm inusefiet ,afgum en ta collegit.quod v tiquem aius m inus, aquèm agnum ex vi,numero ,

figura, iam dudum d iximus approbandrî:ita Cil

cero, An vero vir amplillimus P .Scipio Pon tifex m aximusT iber irîGra‘c

chum mediocr iter labefatfi antem fiatum reipublica pr iuatus i nterfecir:Catilinam verb orhem terra ca de atqueincendiis vafiarecu ien tem nos

ConfulesperferemusìHic ex vi rerum intelligimusm inus e e fi atum reipublica quam orbem ter rarum .deindelim ilrrer ex vi in telligimuseffe labefa8care,quàm vafiare.lraexvi perfonarum cum Gracchus Ca

tilina nom inan tur , Catilina m agis timendus agnofcitur . P r a terea ex num

'ero in telligimusm aiuselfi:duo s Confules,quàm Scipionem . Hic figuram nopofu1t to tiusnego tij idefi quem adm odum occider it Gracch '

um

Scipio ,vbi occider it,quando occiderit, vndeoccider it. Verum ha c, quian ihi l proderant pra term ili tzatquevuo verbo concluli t zquod air (in terfeCit)cuius verbi confyderata vi m aiuseffein tell

igimus in terficere, quam

exvrbeejicere. Verum in alii sexemplis‘e

‘

x gura debet comparatiofier i:vtm aius aliquidm inùfvedemonfi reszli dicas Illud tunefactumefi,ib i fa6tumefi , ita fa&umefi , propterea fa é tumefi reliquaqua inelem en ti s pr incipahbus continen tur .Sim ile autem ex fpeciecomparabili, aut ex conferendaatque aliimulì 8°

da°

natur a iudicarur .)Cum facimus argum en tum ex adiunrfi o nego tio perlim ilirudinem in ca lim ilitudinequalitas confyderandaefi. Superioraenim m aius m inus a quemagnum ,exquan ti tate cognofcimus. Necputemus hoceffepar quod lim ile. E tenim par ex menfur a defin i taex comparatavtriufquequanti tate cognofcimuszlim ileautem non in co

V 1)

MAR ?! v rer o rum exp o sr n o

qua ntum li t,fed in eo quale li r, attendimus. I ta non exmenfura fit lim ile,fed ex

'

vultu fuper ii a quadam facie declaratur . Sim i le iraque duobusm odi s confyderaredebemuszin fpecieformarum , natura reni . (cri

p to res quidem ar rium lim ilegenus ponun t'

fub lim ilia tria,eiucl.v, idell:im aginem :a aea@oÀàv idefi collationemz

arxeoîdleiy,ua , idefiexemplum .

Per im aginem lim ilefit cum ex lim 1h fpec1evultus vult1bus com paramus:vt,Os humeròfquedeo limdis.Per collationem lim ilefacimus , cumr erum diuetfatum conferimus copulamusnon fpeciem (ed naturam :vr, (kx/alismugitus,fug1t cum fauc1us aram Taurus.Aut,P a norum qualis in aruisSaucius i lle grani venan tum vulnere peé ius,Tun c demum onet arm a leo . Hic en im Virgilius vt probaterTurnum

rebus om n ibus fraé ti s non deie&um ,fed iraram m agis , quia vixhoc cre

ditur ,negorio fuo fidèm fecit ex adir'

ic’

l o negorio , per lim ilitudinem , qua:fit in parte natura . S ic, inquit, & leo m agis irafcirur

,pofiquam fuerit vulneratus. Per exem plum autem tunc lim ilefacimus, li inexé plo iplbquali tas ofiendatur . Sa pe enim exem plum in quan ti tate verfatur zidefi in vi,vel num ero , vel figura … Inuen itur tam en qualitas lin e exem plo. vrCicero cum circa bel lum caufarum fi in ilium com ararnaruras, air, VrHlena , inquit,T r omnis, li c tuAn ton i huius belli em en fii ifi i.Conri

'

ar iumefi , quod poli rum in gen ere diuerlb , abeodem cui con trat ium effe dicitur ,plurimum d1fiat,Vt fr igus calori ,vita m ors .)Ar ifiotelesOpp0fita genus pofuit con rrar ium ,d ifparatum ,ad aliquid, fub oppoli tis.Contrar1um potrò Ar ifio reles lic defin 1uit Subeodem genere lpeciesmultum in ter fediuerfa ,hac ratione , v t om n ia ad vnum illud genus refer antur ,quod fupra omnes res principales Gra ci ponun t, idefi 75È

i

v, quodLatin iens vocan t idefi quodellepolii_t . Verum contraria tri bus m odisinuenir i polfun t Cum aut fubeodem generefpeciesmultum in ter fedifi ant aut cum [ub li ngulisgener ibus d iner li sfpeciesetiam di tterfa (untaut cum duo genera in ter lediuerfa fun t.I taquehic Cicero in diuerlis gener ibus poli ta con traria dem6fi tauit, fr igus calorem .H is autem genus(quah tas)fed diuerfa.Deindelim iliter fub diuerli sgener ibus fpecies lonein ter fediuerfas polili t idefi vitam m ortem . Vita autem genus,

I taque con traria fun t,qua feeregion e fpe& ant,qua ex diuerfo poli ta plena fun t.Sub difparato autem Ar ifio teles duas

fpec1espofuit, P r iuan tia ,& negan tia.P r iuan tia fun t, vt ca citas infelicitas.vilio felicitas,hab itus (un t. Ca citas infmlicitas id agun t,v t prim a id nod habuerun t,non habeant .Nunquam enim ca citas fiat necelfeefi , n iliv i li o antè tollatut .necefi infa licitas, n ili prius faelicitasexcludatur . Idcirco ergo ha cpr iuantia nom inata fun t qubd primorum pr iuat ionem fecunda demonfi rent .Negan ria orrb fun t, qua negatione(eparantur :vt fapit , non fapit : feder, non edet. Negatio hic illud agit , vr

https://www.forgottenbooks.com/join

us… MAR I I V I CT OR ÌN I E X P O S I T I O

cum—ea parte pugnare,qua in primo attributoefi pofi n egotium . fcimus

en im quinqueelfi in prim o attributo, Summam nego ri i ,caufam ipliusfumm a . fa&um tr iplex,Anten egotium in negomo pofi n ego tium .

Hoc extremum fa&um ,quodefi pofi negotium v idetur lim ileelfe huicat tr 1buto ,dequo nunc agimus,quod diCi tti t confecurio .N am v trumquepofi negotiumefi :fed hoc d1fia nt,quod fupra negotium , pofi negotiumfa£ta, ilhus confideranda funt,dequo agitur,& qui amrud feci

_

fiem em oratur .I-I1c autem fa€@conlideranda lim t ,fedextranea .I taqueconlider

‘

àx

dafunt,qua gefium negotium confequantur .Ha c in duobus femper de;bemus in naturagefi i negotii.In perfon is lic, Sianim aduer ta mus,quid de gefio nego tio hom ines fecer int aut fenfer 1n t,aut iud1cauer in t zv r de fa6toMilom s,vr de legeClodii.ln natura iplius nego tii li c, Si res i lla fa<fi a li t, cui necelfefi teuen tum aliquem effecon iun&um zv t pat r icid ium furor necel

'

feefi confequatur : rurfus par r icidamvei ilim ilenon li t do rm iffe. ha c enim efium negotium confequuntur :qua non in perfonis anim aduetfa funt,fed in naturagefi i negorii. In his itaque\ duobus Cicero an im aduer tenda dixitea,qua gefium nego tiumconfequuntur .Ac prim o de perfonis.P r imum , inquir,quod fa& tim

‘efi ,qi i o id nom ine appellari conueniat.)

V tiqueh oc confequitur . res eni m prim aefi ,deindenom è' .Homo autemnecel'feefi ci nomen ponar:itaCicero de nom in e confi 1tué do difputat inD iuinationeNon ram inquir ha c accufatio

_quàm defenlioefiex1fiim anda.

Deinde, inquit,eiusfa é tiqui (unt principes inuen tores,qui deniqueauthor itatis eius inrîen tion is comprobatores atque a muli.)Ha cquo

quepofi rem lin t necel'

feefi .nequeenim porefi inuen ir i,n ili quod later.Efi po rrbquod latet, an im aduertendum :1taquequi fuer in t illi,qui prim iillud fecerint,vndr: nunc agitur:qui deinde fa€tum probauerm t, ac fecutifm t.S i oprim i funt,laudasfa é tum zli peli im i , repreh é dis.Vt Cicer oi n Diuinationedici t femper hom inesmob iles accufallè ,& eos cum magno còmodo reipublica m agnam femper gloriam confecutos.

Deinde, inquit ,& qua deea re, aut eius rei li t L'

ex etiam con

fequitur .lex en im femper in re,quia res tali s vifaefi , confiituitur . Verumquod ait(deea re)returnefi zquod ait(eius rei)parsefi . In terdum enim to

tum fa& ù'

, aliqua lege aut dam natur , aut abfoluitur interdum pars fa& i.Deindequod air ha c

omnia gefium n egotium confequun tur .N am confuetudo rei iam an tegefiaefi :& rurfus rem

flgefiam folet aliqua a é tio confequi vel iudicium ,vt

pra iudicium narum e e videatur .Deindenecel'feefi an te aliquid fieri, v tex eo fcien tia confequatur vel ar tificium . Verum ha c omnia in perfonarum a& ibus prouidenda fun t in negotii iplins natura. Id

circo ait,

https://www.forgottenbooks.com/join

‘

a"

60 MAR I I V I CT OR I N I E X P O S I T I O

iam ttadiditzidefi locos dequibus argu‘m en ta caperemus quos locus di«nili t i n attr 1buta perfona ,& in attr ibuta hegetio .Attr ibuta perfona vn

decimelfi:dixit:Nego tio ,quatuor : atque horum omn ium par tesenumer auit, ac tradid1t.Nunc iraque di&urusefi de argum é ro .Nec nos confinidat quod pro argum en to argumen tationem ponit .Antiqui genus pon eban t a rgumen tationem zfub argumentarionevero argum en tum argumen tationem .ltaquehoc verbo communiter vreban rur ,v r pro argumét o recite argumen tatio dicererur :Verum antequam dicamus qua gen erafmt argumen to rnm ,dicamus prius quid confiderare& c6fer redebemus,v t argum en ta faciamus.$ecundnm Arifio telem decem ca tegoria fun t:idefi decem res , in quibus om n iaqua in mundo fun t, con tinen tur . Harumrerum vna, Subfian tiaefi :reliqua nonem ,Qqalitateszidefiqua Subfiantia accidant . I taquecum res nudaefi ,n ihi l abud quam resefi .Tunc autéexea pollbmnîs facere argumentum ,

fi eiusqualitatem infpiciamus. Iraq;omn ia verba vel nom ina haben t res lh aszhaben t qualitateszqua qualitates cum [ibi conuen iun t,faciun t argum en tum : cum non connen iun r,non faciunt argumen tum .v tputaponamus(occrdi t efi : hulius reiqua li tqualitas, attendamusz idefiqua dam afperitas,qua dam imm an1tas.Deindeponamus(in im icum).Rurfus (inim icus)resefi eius

"

reiorr bqualitas lim iliter afpeta, atquecrudelis.I taquequoniam v rraqueli

'El ha cquali tas conuenit,fa&umefi argumen tum .lta dua lim iles qualirates cum fuer in t copulata ,

faciunt aliam qualitatem zidefi Occidit, qui ain im icus fuit:qua qualitasefi , v t argum en tum probabileelfi videatur.I ta li dicamus,0ccidit, quia gladio perculii tzargumen tumefi quufq;reiqualitasefi fim ilis. Alioqui cum ineo ,quodefi Occidit, iamnotali t res , & qualitas rei.Deindeponas virgam , cuius res qualitas notaefi : quon iam lim iles libi non fiin t ifia qualitates, coniun é i a in vnum , nò

facian t argumen tum ;li dicas,perculii t virga occidit.Semper iraque nores, fedqualitates rerum debemus attendere atque confer re,v t argumenta faciamns.Argunien torum porro genera duo fun t, P robabile necellfar ium .P robab ileefi ,quod ver ilim ilitudinefidem facitzv tputa (@ia inim icus fuit,oecidit. verum de probabili pofi dicemus.Nuncautem de argumento necelfar io difputabimus.Necelfi r iedemonfiran tur ca, queali ter ac dicun tur ,nec fier i, necpro

bar i polfunr,hocmodo , Si peper it , cum viro c6cubu1t .)Necelfar ium efi ,inquir quod aliter ac di&um efi ,nec fier i, nec probar i po tefi necellaru'

i

argum en tum ad fidem cogi t ac trahi t.probab ileautem ir repit atque perfuadet.Necellà r ium porro taleefi argum en tum li ea profetas quorumtali s li t narùra,v r lic fieri necelfi li t: fi dicas, S i natusefi , m or ietur .

per it ,cum viro concubuir.Hec necelfiefi v t leconfequan tur zquodeelfi habes credere necellàrinm fa& nm efi argum entum . Illud tam enfciredebemus argum en tum necelfar ium pen e nonelfi folumqueelfi

in ter

I NN

I . R H ETO R I C. C I CE R ON I S: 16:

inter hom ines probab ile.N é penobis necellàr ium videtur ex vero confiare.Nam li probab i le ex verrlimili, ex vero necelfiefi necelfar inm . In

ter hom ines autem verum larer, torum fufpicionibusger itur .Ergo neceffar ium non po tefielfi ar am en tum . Sed tan tum in ter hom ines

'

po tefinecelfar ium , quan tum ecundum opinionem h_

umanam vale t.Alioquifecn ndumChrifi ian0rum opin io

‘

nem ,nonefi necelfi r ium argum en tum,

Si peper it, cum viro concubnit.Nequehoc rnrfus, Si natusefi , m or ietur.Naim apud eos m an ifefiumefi li ne viro narum non m ortuum . Ergonecelfar ium illtid argum en tumefi ,quod iam opin ione perfuafumefi .At

quev r fcias hoc necellà rium nonelfi omn ino necelfar ium ofiendit Cicero etiam hoc inhom inibusperfuader i, cum air,Necelfar iedem6fi ranturea,qua ali ter ac dicun tur , nec fier i, nec probar ipollun t.E rgb li probi ,tur , iìnon ,er ii r necellàr ia.qnicquid enim probatur por uit non credi .I taquenecellàr iri argurn é tuin teneamus i llud,qno facile populo perfuadet o rat01 .Hocnecelfar ium tribus m odis fi e‘ri docet: quos m odes in gen ere di€rion is ponir. hic en im iam di& ioefi . Superius in m ateria locos

pofuit, de quibus condu6ta ad argumen tationem di& iO nafceretur . F i erii raquenecellàr ii i in argum en tum docet, aut per Complea em , autperenum è ranonem , aut per limplicem conclulionem .

Com plexio efi , inqua v trum concelfi r is, reprehenditur .)Complexio,forma di& ionisefi , po li ta in ration ibus necelfi r iis… Verum comp_lexioduplici latere. confiar‘:vndequicquid fueri tele&um ,necelfiefi v t con trat ium li t.In complexioneiraque duo furi tgener

‘

a proponendi . Nun c perlimplex,nunc per necelfar ium .8implexhoc m odo , 51 hocefi , cur i llud faCis°Si illudefi , cur hoc facis2dem deper necellà r ium fi c Aut hoc concedas iiecelfiefi , aut illud .1ta hoc exemplum complexionis confideraredebemusfa&um per lim plex, S i im probusefi , inquit , cur vter is?lin probus,cnr accr1las’ I ta in

'

Ver r inisCicero ,Aut am icos, inquit, c6fiter i S iculosnecelfiefi ,

aut in im icos:li am ici lim t, credamus tefi 1b°:li in im i ci fun t, inuiti pecunias con tulerun t.Enumeratioefi ,

inqua pluribus rebusexpo li tis ca ter is infirmatis,vua reliqua necellar io còlirm atur .)Enumeratio quoque form a di tfi ionis

efi ,pofita in ration ibus necelfar iis:verum inenumerà tion é mul ta pomitur z& excluli smultis,vnnm quod reliqufiefi , confirm atur .v tputa, Si hocnonefi ,fi illud, & illud nonefi :refiat igitur v r rfiud li t.I ta in Ver rinis Sin eque Carbo attigit, nequeSylla vidit,nequein a rat ium relatum efi refi at igi tur v t tuVerres pecun iam fufiuler is.Verum enumeratio duobusm od1s li rzCum antmultis rei rebus reli é tis vnarh ,qua reliquaefi , confip

m as: aut cri rei r ebusexcluli s con trariam confir ri1 as.Mnltis rei rebus ex

\

cluli svna,qua reliquaefi,c6firm atnr zvr fupra ipfeCicero c6 tra H erm a

goram3N am aut fiullum p aul‘

qgenusefi ,aut indiciale folum , aut indiciale, demonfiratirium ,& deliberariuum .H ic mul taenumerauit. Sed

X

161 M A R I I V I CT OR I N I E X P O S I T I O

excluli s duabus rebus, reliquam ter tiam c6lirmauit.Nullum,inqnit, cartfa genuselfi ,non po tefi d i cerequi artis pra cepta dat:vnumelfi non po

tefi dicere,quia hoc & hoc.Relinquiturergo , inqu1 t,v t omni a tria generacaufarum lin t. Ergo h icmultis rei rebus fublaus,pofirem aefi còfirm ata.

Dei ndeomnibus rei rebusexcluli s contrariam li c concluditur ,v t hici fam exemplrî o li rumefi . Necelfi efi , inquir, ant inim icitiarumabhocelfi occiliim , aurmetus, aut fpei,aut alicur

9am ici gratia:aut li ho

rum n ihilefi ,ab hocnonelfi occifum .I taq11eh ic resefi (occilio)huius rei

om nes res fufiulit:idefi canlas oca dendi. pofiremo contrarium concludi t Si igitur horum n ihi lefi ,non occidit.

Sim plex autem concluli o ex necelfar ia confi cutioneconficitur .)Et inhoc necelià r iumefi argumen tum ,fed in vna re poli ram ideelimplexconclulio nom inarnr .t nta, $1 il lo tempore,a vos meifiud fecilfi dicitis,ego tran sm are fui:relmqm tur vt id ego non fecenm , fed nec po tuer im facere.I- h c iraq;limplextesefi .ln fuper io r 1bus vero duplex in complexionefcilicet,& enumerarione.Er com plexio quidem aparte duas res…con tinet.Ant hocefi inquir,ant illi id :li illudefi , cur facis li hocefi cui:non faci3 ?Ennmeratioetiam quamquam mul tas in feres babear colloca,

tas,duplexram enefi .Ea en im om n iaquetolli s,quanuismul ta lin t, in vuatam en parte ponun rnr zin altera id quod concludis, liuealiquid de rebusli t, li

‘

uecon tr arium rei:v t liipt à docuimus.Atque hoc diligen ter V idere opor teb it,nequo P r a cep tum

dat ,v t necelfi ria argum entanon (ola dicendi fpeciefaciamus idefi necomplexio,velenumeratio in folo generedicendi poli taelfi videatur , dvr rationes ipfa ,& res necefiar ia li n t : hoc gen ere dicendi proferan turtriplicis ilicet aut per complexionem ,aut perenumerationem int perlimplicem c6clulionem .Dié tum iraque de necefiat io argum é to , & qualeli t,& a t modis difi ion i

qproferatur . Nunc de probabili incipi t dilpn

tatio .Qup d v t m elius in te igamus,propter vimexpoli tiori is ha c priusnobisetiam pi& nra cernatur .

Per compla ionem .

Necelfarium Per enumerauonem .

Per fimphcem conclulionem .

ArgumentumPer id quod folet ferè fieri.Per id quod inefi op i ni one.

P robabilePerea qua habentad hanc quandam

inem

https://www.forgottenbooks.com/join

MA R I I V ICT Ò R IN I E X P O S I T I OOpin iones d

‘

lo'

yuoc'

roc dicun tur . di6yy.ac en im Gra ceepin i0, dogmata.opin iones nuncupantur .Adeo m anifefiumefi omnia qua in mundo a

gun tur , argnm é tisprobabihbusperfuader1,quèi do etiam ph ilofopho ruin

perfuali om bus ex op in ione nomeimpoli tumefi , v t d\6yucz r

rat dican rur .Tertium i lludefi ,v t doceamus quem admodum probab i le fiat argumeutum ex eo quod habet ad ha cquandam lim ihtudinem ,

idefi per fnm litudinem .v tputa, 5i i squi partiam prodit,pcenam meretur : Illequi partiamdefendit,pra m inm meretur .Ver iihic ex altero al teri fides fit,& li c qualifuerat nom inandnm zfed Ci cero non quem admodum fieret arg

'

um é tnm ,

fed vndefieret , indicanit:cum air,Aut quod habet ad ha cquandam lim ilitudmem .Ad h a c, idefi ad fupen ora,ad id quod fere folet fieri, ad id

,

quod in opin ione pofi tumefi . E ten im hoc argum en tum tertium, vb i ex

altero alterum probamns, nun c tale po tefielfi ,v t fer è foleat fier i:nunc tale,v t in op in ione poli tumelfi videatur .Vt fere foleat fier i, S i i squi patr ià

'

prod1t,poenam meretuelle'qui partiam defend1 t,pr a m ium meretur .Vt

in opim one:li c, 81 im pn s apudm feros torm en ta pra parata fun t, innocét ibusqrues parataefi . I taquehoc quod habet ad hecquandam lim 11itudi

nem , idefi lim ih rudo , tr ibusm odis probabileefiicit argum é turn : aut percon trar ia, aur per par ia, aut pereas res,qna liib candem rationem cadnn t .

Per con traria li c,N am li iisqui i1n pr tiden ter la ferunt, ignofci conuen iti i squi riecefiar io profuerun t,haber i gratiam non Opor tet. H ic contrariafunr pr odelfi nocerezfed ipfa con traria non faciunr argum en tum n ilihabean t in ter fealiquam f1m ihtudinem zh ic iraque anim orum lim ilitudoefi .Nam li i lle impruden terobfuit, hic neceli i tateprofuirznequei ll e volui t obelfi ,

nequehic voluit prodelfi .lìrgo li icm ofcitur ei ,qui non/

volti

tate, fed im pruden tia leli t .E t i ll i gratia non habendaefi ,qu1 non volun tate pr ofuir,fed necelii tate.Per paria li c, cum non ex c6trar iis rebus, fed exlim ihbus per naturam probabile colligimus argum en tum . v r ura , Nam

v r locus in m ari li n e portunauibus in turnsefi :li c an imusqui lili e fideefi ,am ici s non porefielfi por tuolh s.Exhis autem queli ib candem ration emcadun t ,probab ilefacimus argumentnm zcumea li bi confer imus, qua ad

a liquid fun t .v rputa Lo vendere. H a c

verba ad feinuicem fpeé‘ran t. iraque ex vn ius rei ration e alterius rei ratio

nem probare debemus.v tpura ,Nefcioquis,quipartevenden te em i r fili r'

i,iniquam rem dicrtur fecilfi .H 1c facis argum en tum probab i le. nam li is,quivendidit , rem in iquaîn fecitz& h i cquiem it , rem m iquì feci t. Deindequod Cicero poliutexemplum , apud R hodios P or tor ium res v11is v rilis

erat ,& Hermocreon vir amplili imus id conduxi . por tor inm defenditurquod rem turpem non fecer it.Facis iraque argum en tum pereas res qualiib candem rationem cadun r. N am li R hodiis turpe non fui t loca te,nec Hermocreon ti quidem turpeefi conducere. Si neautem inquir,vera fin t, liuefalfaea,vndefacimusargumen tum ,

mhilad nos,dumrnodo

I N I . RH E TOR I C. C I CE R ON I S. 16;

ad fidem faciendam probabiliaelfi videan tur . Falfumefi line ver ilim ifi ,

{i di cas,Non occidi tMedea films:quippem ater film s numquam poruilfi t

oCcidere. Hoc fallumefi quod alfi n s:tamen fecifi i argum en tum proba;bile pet id quod fer è folet fier i,v tMedea film s nò occidilfi credatur . Autfi dicas , (h ij iamultus in calceis pula i s fuit,exi tin ere regrellusefi .Vetìimefi autem argumen tum probab ile, li dicas % omiam c i catrixefi ,

'

vblnusfuerit necelfiefi .Nunc autem v rprobabflis argum en ti omnespartes feirepoliimus,ha cnob i s quoque amm aduer tenda p returaefi .

Credi b i le Commune.id quod fet è fier i lole t Iudicatum Iud1catum .

Comparabile

P robabi le id quod in opin ion e pofi rumefi :

nod habet adha cquandam lim ilitudhfim .

Omne autem vr certas qualdam in par teisd ifir ibuamus probabi lequod fum itur ad argumemtat10nem , aut lignumefi , aut credi b i le, ant iud 1car nm , aut comparab ile)Suprà diximus probab i le argum è

'

tum im tre spartes di ii idi :ih id '

, quod fer è lolet fier izin id quod in o pin ion e poli tumefi :& i n id, quod haber ad ha cquandam lim 1h tudmem fed has trespartes, iplas reselfi diximus, de quibus probab i le fit argumen tum .Verum inhis tribus rebus,ha c rurfus quatuor colla ta fun t idefi quod ex ill isrebusconficirur , aut lignum dicitur , aut credib ile, aut indicatnm , aut com parab ile.‘Atquevt fc1amus ha c quatuor i lli s tri buselfi connexa , ld quod fer èfolet fier i,mhilaliud habet in fen ifi aut lignum aut cred ibile. D

'eindeidquod in opin ione poli tumefi ,

n ihi l in lehabet n 1fi 1udrcatum . P ofi rem òid quod hab et ad ha c qui dam lim ilirudinem , nihi l al iud habet ,m fi com

parab i le. Videamus iraque ha c quatuor in il li s tribuselfi znec ha c tàrumfib i copulata li i i i t, fed om n iaqua i n argum en to fun t p robab i l i , etiam ar

gumen tis attr ibutis perlona attr ibutis nego tio confiarelfi connexa.

Nam quatuor negorro d iximuselfi attr ibuta Con rmen t1a cum ipfo negorio

, & i n gefi iomenego t1j, adiun rîta negotio , qua gefifi n egotium con

fequun tur . I taque in con tinen t1bus cum ipfo nego ti o , i n gefi 10nenego rij, lignumefi . In hisqua gefium negorium confiquun rur , iudicatum .

ira“

M A R I I v rer o nm r E X P O S I T I O

efi . Imhis autem qua adiun é ta (un t nego tio , comparab i leefi . In attribiiî

ri s vero perlona , credib ileefi . I ta videmus locos argum é torum , & res ,’

exi tus certis rat ion ibus libielfi copulat' a. Nulla iraque videaturelficonfufio ,quod probabile argum é tum iamdudum in tria dinifimusznunci nquatuor .quia idquod fer è folet fieri,a inlecontinet, fignum credib i le. quod i n opin ione poli tumefi ,vnum habet in (e : idefi iudicatum .

quod“

h abet ad ha c quandam lim ilirudinem lim iliter in levnum con tin et:idefi comparabile. Itaque probabile argum en tum iii quatuor partesnunc diuidi tur . nam aut lignum efi aut credibile aut indi caram autcom parab i le.S ignumefi ,qnod lub fi ii li i tn aliquem cadi t,& quid

lenlus (nur in hom in e , Vilns, audi tus odoratus fapor ta6tus . I taquequicquid lub bos lenfus cadi t cum argum

'en tii fuerit attr atfium , lignumefi .quod lignum per lenon ad levalet fed exeo aliud profic ifc1tur idefia liud alfin tur zvtputa li agatur , an nefcio qui s ex i tinere ven eri t, alfi r as

eum ven ilfi .nam in calceis eius multuspuluisefi . Puluis, hic lignumefi :lignum quod lub fi nfum oculorur

'

n cadi t. aut li dicas, Og ia cruen tusefi ,hom imem occidit. deifideli dicas, Sedirio fa& aefi : nam tumul tus aud itusefi . Hic (tumul tus)lignumefi :fi d lignum ,quod lub aurium feml

°

uin

cadir: ita reliqua lim ilia. Verum hoc argumen ti genus, idefi liguri , nonlatis ad fidem vale t fed alterius firm ior is argumen t1 indiget approbatiome. I ta probabile quidemefi argum en tum , fed non validum fempé rquehoc argum en to conieé tura tra& atur . ideo aut aliud firm iusargumentum , aut tefi imon ium requirit . Sed quod paulo amtè d1xi lignumelfi inco quod ferè folet fieri : v tiquecum dico ,Exi tinere ven i t nam multus incalceis puluis Hom in em occidit;nam cruen tusefi argumentumfacio ex his,qua fer è foleurfieri . Nam qui ex i tinere ven i t folet fieri,v r puluerulen tus li t:& quihom inem occidit, folet fier i,v t cruen tus li t.Exligno

'

ver b in omnia tempora circa faé tnm , facerepollumus ar(gum é

'

tmiuv tputa,0 ccidifi i hom inem quia cruen tus es. h ic (cruor) ignumefi .

(Occidifii autem hom inem)tem pus pra ter itu'

m . deinde,0 ccidis hom i

nem :nam vulnus infigis vulnus infigis lignumefi . (Occidishom inem)te'pus prelens. deinde Occidere vis hom i nem :nam arm atus incedis.hié

(arm atusm ccdis)lignumefi (occidere vis hom inem)tempus futurum :I ta lignum ad omn e tem pus argum en tumefi .

Credibileefi , quod lin e vllo tefieauditor is opinione firm atur .)Credibileefi , inqu1tgargumen tum , quod per feiplum fidem facir,neqnead proh andum defyderat tefiem fed facile cum prolatum fi1erit apud Opinio -J

nem ,& fen ten tiam indicis perli1adetur .Hoc credi bile in coelfi diximus,quod fer è folet fier i:& rurfus in attributisperlona . I ta inexemplequodfubdiditCicero ,v trumquevideamus. Nem oefi , inquir qui non liberosfuos incoluines beatoselfi cupiat.Vtique folet fieri,vrnemo fit,qui

https://www.forgottenbooks.com/join

”

16è M A R I I v 1c r o a i rxrr exres rn o

I llyr icbs,penetrarelinus.Deher tamur liC,at non viderun rm a niaTroiaNeptun i fabricaram anuconfiderein igne3 .Ha c quidem nos exempla‘

aricalibus_

ar ribus fuppeli1imus.Crc'ereautem leexempla hisqua

i comparabili fuppeli turumelfi pr om ittit cum cceperit de eleen-etiene tra€tare.Nunc autem de inuen tionetr a& atusefi .

Ac fens quidem confirm a tienis,v t facul tas tulir, aper tusefi znecm inusdilucide,quàm rei natura ferebat,dem òfiratusefi .)É aemm aqua ad con »

firm ationem per tinebant,demenfi ratafitnt:lta, imquit, v r tei iplins natur àHagitabat. Sed hic confuleomnia prolata : li ngillatim leautem circafmgulas Canlas trad1turumelfi pra cep ta in fecundel ibrep rom i ttit .In pra len tia tan tfim odenumeròs,& m odos, &

accipimus attr ibuta perlona v'

ndecim nego tio quatuor. Deindegenera.argumen torum due:Necefiar i11m ,probab 11e.Modes a‘

utem accipiaidefi necelfar ieargumente,Complexienem ,ennmeratiengm , limplicemconclulionem . Deindein probab i li argum en to id,quod fer è (ele t fieri, ,

quod in opin ionenefitumefi quod habe t ad ha cquandam lim 1lltudl£

nem .P ar tes autem accipiamus, 51gnum ,cred1bile, incbcatum , cemparab iàle, &eaqua lub his lun t:Atque inuen ir iquidem

'

bm nis ex his locis argumen tatio peter it.)P ofifunt

‘

quide'

tri Omniaiam argum entaex his locis ques pra cep imns, inuen itizfeli hab ipfi a

‘

rg'

umen ta debem ns, iiiquir ar tificiefa di é tieiied ifi inlguerezquia

'

luane ,& necellar iumefi; I taque nunc pauoa‘ de Dmle6tica

ad R heter ieam tr'

zillaturnsefi zhabeb itqueleCum de fyllegilin is, ad quoscapiendeb tenendes, le& ortem vehem en te'r her tatur zvt 1pfeair, Ql£òd

hen rei lolum magnt ilitasefi ,fe‘

dpra cipiendiquequelumim a difiicul.

tas. Diximus iraque argum en tum probabilein quatuor di i i idi , Signum;credibile, iudicat iî, com parab ile. Credib i leelfi diximus i ii attr ibutispeffone.Si nuinelfi diximus in negorieduobus attr ibutis,in centinenubuscum ipl

geiiegb tie,& in gefi ienenegotq.Cemparabdeelfi diximus in ad

iun <fi ismcgurie. Iudicarum verb in hisqua gefiuimhego tirîconfiqunn‘

tur . Itaque omne argum en tumfactum ex attr ibutisperlona cred ibiled icetur . Deindeemme argum en tum fa6tum ex comun“eh tibus cum ipfohegetio exhis qua

/

in gefi ionenegetij(un t fignumdi cetur . Deindeomn e argum en tum fa é iuth ex bis

'

qua negorio adiuii cra l'

un t compara»b ile dicetur . Pefiremeom ne a

'

rguiai é n tnm‘

fa é tumfe‘xihis q’

ua negò tioadlumé i a funr,& negotium conleqùrin rùrlind1carum d icerur ,led cri prob abile fuerit. Aliequ1 in omn ibus attr ibutis tam perlb na

“

: quam nego tio,necellarium elfi peter it argum entum cuius tres par teselfi dixitmus,

Cemplexienem ,enumerarienefm;limfi item conclulionem .

OMN

°

1 s igi ti1r argumentaiie’

,îiifpper ih dué tioh è iii tfa‘

é i à fidaefi , aut

per rat iocinationem .)Dè'

materia *argriri1enrb’

iamdictum efi .

Nunc

I N I . R H E’

I'

OR I C. C I CE R Q N I S.

’

169Nunc tertium illudefi vt de argumen tatienedicamus qua perrinet adelocutionem ,& quam Cicero ex dialeé

’

tica lump tam , in R hetor icam pofuit laxiorem.Argumentatieefi iraque art ificium non inueniendi, (edd icendi. Ha cduobusmedis fit:aut per indué tienem , aut per ratiocinationem . I ta Ar ifioteles in argumentatienedueelfi dixi t, ivraymylrfioùMoytap o

'

v. Atque Ar ifio relesbreniter ac fi r i é tim omneexemplum indu& ionemelfi dicitzqubd animus auditor is ab eo quod non dubiumefi ,

ad credendum idquod dubiumefi , ind ucatur . Duo iraque (unt genera ar

gumen tandi Indu& io r atiocinatio . Verum indu& ioneph ilofoph ivrun rur hic nunc ad exemplum indué iriò philofephica inducitur adhoc,vr intelligamusquid li t indué ìie,velquemadmodum fiat.Pofi autempra cipietqualis indué tiepelii telfi orator is.

Indu6tieefieratie,qua rebus—nemdubiis captar alfi mlionem eius, qui 97cum imfi itutaefi .)Generali ter hic indué tienem definiuitzquadefinitieneofiemdit vbiquenes indu& ieneVri elfi , in philefephica, in orator ia,& inquacunquecen t é tierieverborum zetiam in fabulis.N am vb iquenecelfi efi perli tadere ideeperfonam cer tarn hic nem

(pefuit led hoc

ait, Indu& ieefieratie,qua rebus non dubiis ca tat alfi n rememeius,quicri infiitutaefi . Eius, inquit, idefi li ne ille philefibphus li t , liueindex fineerarer , liueam icus, liueinimicus. Indu& io iraque li c faciènd aefi ,v t

meprepenamus i llaqua extra n egotium (unt , fed tam en qua ad negotium per lim ilitudimem fpecfi ant:& talia, inqui t , illaelfi deben tqua propen imus,vt necell3r iei s cumqueagis, itaelfi fateatur , atqueconfen tiatw(h r/ od cum confi nfi r it, tumcpaulat1m ad id vndedubitabatur defcendis:hi squa lupta cencelfa fumt lim ileelfi confirm as.Dat ergemi cexem

plum philefephicfi :AEfch ines, Socraticnsfuitzidefi‘

difci

pulus Secratis.

I smulta fcr ipli tzquodam etiam loco inducir Socratem reeren té . nam i seratmes dileipulis,vt ingeuio propriereperta, ad magifiros referren r, &quali ab eis inuentapomer é t . Inducir inquam , AEfchines Secratem referen tem quidelfi t velquem admodfielfi r locuraAfpalia cri vxoreXenophen tis,velcum ipfo Xemeph6re.nam Xenophon ,& eius vxor frequens

ter difcerdabant.Perfuadet ergo Afpalia ,v t in gratiam reuer tantur .Afpali a autè

'

peritilli rna fui t philolophia .H ac i raque indué tionevfam inducirAlpaliam apudAElchinem Socrates.In ter regauit, inquit,AfpaliaXenophon tisvxorem , Si, imquit, vicina tua antri m elius babearqnàm ruhabes,cuius habere m auis, tuum an illius?refpòdit illa, inquit, Illins.Deinde, inqui t S i virum i lla melierem habeat quam tuhabes , virùmneturi m aui s,an illins Tum , inquir Xenophon tis vxor indurita lim ilitudinefuper iorum ,qnen iam fen ten tiam mutare non peterat, taci taerubuit. Pefiea, imqui t Alpalia conuen it leadXenophon tem ipl nm lim ilitereum illoinfiituit indu& ienes icm ihi, inquit, Xenoph6, li vicinus tuus cquum ,

aut fundam melior é babearquàm tuhabes, tulrmnemalis,amilliusìlllius,Y

170

.vlbsefi .)Socrates, inquir, i ii

li t, cuius canlla Cen tenda°

te‘

https://www.forgottenbooks.com/join

i

'

7z MAR I I V I CT OR I‘

N L‘

E X P O S I T ÎOR atiocinarioefi o rario exipla re probabile aliquideliciens quod Éir.

poli rum,& per lecogni tum (ua levi & '

rarione'

confirnier.)Arguinefi tàtionum

‘

dua partes lun t, Indué tio & ratiocm atro. De indué tieneiam di(fiumiefi .nunc de ratiocinatiomé tr

'

a& aru'

sefi :idefi de fyllogiliuis.Veruhrvr ad genus fpeciem referamus, fylldgilinus non argnmé ti nomenefi , fedargumentatienis:ita vt indu€tio nonmueniendi m odusefi ,d form a di ,cendi . Og amobrem licdefimiuir ratiocinationem idefi fyllogilinuin .

R ariocinarioefi , inquit , o rario ex ipfa re’

probab11ealiquideliciens quodexpeli ram ,& per lecogn itum ,

lua levi ratione còfirmet. Et in hac defin itionemulta commun iaelfi pellant cum indu& ione. Nam

Orario ex ipfa re probabile aliquideliciens, tam rauocm anom sefi ,quàmindué tion is.Hoc autem proprium ratiocination is;quod ait ,q d expoli tum er leco mitum (ua levi ratione confirmet. Inducîtio en imnon per cognofiitur , neque (ua levi ,& ratione confirm atzfed v t fidemfaciat probanda rei , lim ihrudines antè pra cedunt. Re& è iraque r atiocinatio defin i taefi , idefi ratio ,qua ex comfellb argum en tum cò tinens, nonlim ilitùdime, fed per lecognofcitu

'

r ,& fua fevi ,& ratione confirm at .

tum qubd diximus ex cò’

nfellb argum en tum con tinens non fun ilirudin é .n ilienim quis comfiteatur quia inim icus fui t, non eri t argum en tum ,

Si in im icus fui t, occidi t. led li confiteatur inim icum argum en tum pi obabile fir, Si igi tur in im icus fuit,eccidit.Hoc de gen erequi diligen tius confyderandurn putauerumt, cum idem ,

& C.)R atiocinatioefi igi tur orario per lecogni ta acfua vi ratiomata, ex re confelfi futuptum ad fidem proferens argum en tum . Verum ,

vr diximus ha corarioefi pertinen s ad lyllogifmos. Syllogilmor t1m autem mul ti quinque,mul tiplur imaspartes, mnlri, imquit, treselfi dixerfitfed vtrorumque, imqnit , ratiories debemus inlpicere:quia breuis in lpe;'

é ìieefi ,& oratori res necelfi ria.0pusquidé , imquit, vrror rîqueconfim ilcefi .nam alteruter propoli tionc

'

: habet approbation è'

propoli tionis.

rurfus allump tione1n approbation é allump‘

tion is, còcluli onem .

Verfi, inquit, ,qui fyllo(gilin fi in quinque partes diuidun t, has lingulaspar

tes numerìtzvr propo trio vma pars fi t , :ipprobatio propoli tiomis alterazitain allumptiene, apprebatiòmeafiumptiomis vt quin ta par s li t cen

cluli o .lIlli autem qui tres partes in fyllegifm iselfi centemdunt, Propoli\

t i’

on é m j& approbation é propoli rion is,vnam pattern num eran t. Rurfusallurr

'

qbtionem ap robatiomé alliimp tiemis,alteram par tem 1iumerant;tertiam verb con clui onem .l ta vrro rumqueopus lim ile{ed inm embrisoperis num erus diuerlus.lam verequin

“

quèpar titi fyllogifin i, line tr ipar.ìt iri, in ipli s librisexé pla poterim

‘us agnefcere. Verumqua dam pra ceptain hi spartibus peli ra intelligamns.P repoli tio, imquit,generalis in lueelfi }

debbt;& id quod afiumendfi in leefi necellariecorines. Appr6bad o eiusmultis verbi/s '

, diué rfis rationibus faciendaefi .tAllumpti0verbexvi

I_N I .

'

c RHB T OR I C: ' C“I C—E R‘ON I S . r7;

P‘

ìopoli tionis capiendaefi :v t ha c alli1mptioefi ,Nihilauté m elius coniilio ,quam omni s mundus adm in ifi ratur.Ha c alfi mptio ex vi prepofition is aliiunptaefi :quaefien im pr opefitio ,Melin3 accurantur , qua con li

lio geruntur ,quam qua line confilio adm in ifirîtur .Deinde, inqu1t,etiamalli1mp rionis approbatio multis rationibusfaciendaefi . Extrem a con

clu‘

fioefi ,qua quatuorm odi s fit:quosm odes allein locoefiendemus, crîdebipar titb lyllog1fm o coeper imus habere tra€taram .

@ nquepar trtam igi tur hoc pa6tepuran telfi argrunen tationem .)QuJ i , inqnit ,quinquepar titam dicuntelfi argumen rarionem , hoc alfi rù

'

r,

quod lupta ofiemd1mnsndefi parari propo li tionem ab appr obationefua:rur fus alliunp tionem ab appr òba tionefua.

mi } autem tripartiramelfidi cun t.)Illi, inqm t,qm triparti ram argumen ta ti onemelfi con tendnnr,eodem m odequid em tra é ta nr ar umenrationem .nam propefiuones haben r,& approbationes, & rurfius alsr

‘

i

p tiones cum approb ation ibus fui s:fed ha chm a connecfiun t, reddun tlingulazv t pr0p0fitionem cum approbationelua limuliungàt, rurliimallumptionem ,& approbationemeius,vnumefli cian r.Negan t autem te&e,neqrtepropofitiomem ,

nequealli1mp tionem di ci n ifi fuer in t approbataztuncqueelfi aiun t prepo li riomem argumenrarienis, li apprebata fi r:…

S inaurem apprebata non li t,elfi quidem propolirionem ,fed argumen ti,non argumentatienis:inqua argumentatiomelarior expeh tiorelocutieefi .ltaquequi hoc cen tendun t,ngg

antelfi amplius,quam tripartiramargumwn rarionem .Ab hisCicero di entit, & con tra difputat: probatque:illorum fen tcntiam ,qui dicuntquinquepar titam argumen tationem . I ta

quehoc Cicero fecnndum artem tefi rb us argumen tis probat .Tefi ibùsli c,Q_uya

‘

m ommes, inquit, ab Arifio tele& Theephr afio preferiti m axime:fi cuti funt.Namquem admodum , inqn it,luper ius arg nm é tationis genus, .

idefi indué tionis Socratesm axim e, & omn es Secrauci trafi anerun t ita

hoc genus argumentationis, idefi ratiocinatioq:iinquepar tita, ab Ar ifiotele Theopli rafio ,velPeri areticis frequen tatum , atquerra6ì:atumefi …

Sedquia orator rhetor icam cgibens, impor tumepene phi lofophos adte

fi im on ium vocat,quia ded iale& ica ifietra& atusefi , re&ep ilolbphosli bi adhibet,qui rhetor icam fcr ib it. Adiungit mul tes oratores etiamelegan tillimes atque ar tificioli llimos indicates qui vli fun t hac argumen tariomequinquepar tita ;Deinde, inquir à rhetor ibus i i squielegant illim i ,atquear tificiefillim i putat i fun t.ltaquetefiibus probauit non é trare illos,qui allerantquinquepar titam argumentationem :led quia pe»terat diciCiceroni, Etiam illi quos commemoras,er rauerumr ofiend1t feexemplum illorum non tem ere lecuturn ,probarqueargumen tis litis,nont

’errareeos,quiquinquepartitam argumen tationem :errareautem eos,quitrip'

artiramelfi con remdamr.lraqueha cefiqua fiio ,Vtrum tripartita , an

quadriparti ta, anquinquepar titali t argum é tatio.C1cere lyllogi

i iJ

°

î74 M’

A R I I V I CTOR I N I EX P O S IT I O

fin i s fuis,munc quinqueparutis,nunc tr ipar ti tis proba t quinqupz n ifielfi ar men tationem .E t pr im o alfi n t prepofitionem , approba tionéinter lìfi' lfi d iuerlazmqua afi

‘erdeneflpnm o argum é ri,deindeexem pliefi

fyllogifmus.Deh inc lim ili ra tione a er it allb m ptionem approbatio

mem e ius in ter leelfi d merlasrinqua rurlùs allert ionepr im o argumenri,deinde exem pliefi fyllogilinus. ltaq;po fiquam pro bauit prepolinonem

'

al fum ptionem ,ab approbatiom bus luis longeelfi lepar atas, con cluditc6m odepar titoselfi eos,qui quinquepar tiri d ixer i

'

i t argumen tationem.

(Lqinqueigi tur arte s lun r eius argumen tatiom s,qua per raciocinationem trafi atur .)I ius autem argumen rauo rus qua per indutl ionemt raé

'

tatur , tr rpar tuaefi argumentat ro .m hoc in prim is tenere debemus, argumentum nuncwcinumelfi qua fi mm ,m mc a quz fiioneloginqunm .argumen tum en im prelati nunc i pfiqua fiiomi prodefi ,mîc ei reiqua vicinaefiqua fi ion i . I taque argum en tum nun c vicmumefi quz fi io.

n i ,nunc loco terno ,nuncquar re,mri c quin to nafcxrur . Ar ifio reles autemdicit e tiam loco decuno polli: fier i argumen tum .5ed cum (epc argumentum tam longeà ua fi ioneli r, hoc tantum fyllogi lin iefi ,

v t id ,quod lògeàqua fiiomcefi , afiemqua fiion i d1cendi ranocm anonecon iunga r.ac vic in rîargumen ti raleefi ,Q\u/omam h rc in im icus fuit ,eccid u:longequzfi iomeargum en tum taleefi , ln im icus occrdu.Hoc quia genera l eefi prim o dillerendumefi ,v trum inim i cus fem er occid i t: quod pofiquì alfiruer is,non fia tim probas hunc occ1dilfi :ed ad hoc proficit,wrurfus deceas ht'iC imm icum fuilfi ned pofiquam alfi ruer is, hunc in im icri fuilfi ,

tunc demum redi s adquafiionem .lîrgehic, m a in im icus fui t occidi t.

Deindelonge pentum argum en tum enum il C l i cet an im aduer terev b i

C i cero redarguuHermagoram non re&elubqualitate'

t ionem & dem onfirationem ,vbi pr imum deli genera (un t caularum , artes gen eri s caula:n eri s caulaelfi non po m r,mulro m agi s parP ofiremo r edit adqua fi ionem , Male igi turlubquali tateponuntur . l taqueargum en tum nun c longequxlh oneefi ,nuncwc…umefiquxfi ion i. Deindedebemus hoc an im aduer tere-a rgum en tum quodcumquelum imus,v rrum in genere li t, an i nlpecie:li in genere, limedub1tatiomepr oponet e debemuszdeindeapprebareem d é prepoli t iomem zteruo loco lpeciem afinmere.% ar to loco allinupt ron é l

‘

Cit imul ti s ra tion ibus ap r obatezpofi iem o concludere.Huius lyllegdifiifubxiciamus exem plum luci iplum Epamm onda :

Omnes leges indices ad commoda reipublicerefer topr opolitioefi gen eral i s finevlla dub itanone.Deindeapprebareandemprepolit ionem . Ea en im v i rtute fapien tia m ai ore s nelir i& C. T ertio loco fpecies allum irur , Ergo in hoc neque itultù

‘fi» 4°

fin ire li teras l egi sperfcrutar i, & c. (lu/ ar to loco apprcibat l llllt fl pfionf ìn a

https://www.forgottenbooks.com/join

174 M’

AR Î I V fCT OR I NI EX P Ò S IT I Ofm isfuis,nunc quinquepar ttti5 ,nunc t r ipar titis probat quinquepnftifielle argumen tattonem .lìt prim o aller it propofitionem ,

approbatiogxéin ter feellediuerfazineius. exem pli è fifyllogifmus.Deh inc fim 11i ratione a er i t allh m ptiònem ,

f approbatio -l

nem e ius i nter .feellediuerfaszinqua '

rurfus affer rione“pr imo argumen ti,d einde exempliefi fyllogifmu£.l taq;po fiqu

'

am puobauit pr opofitionemallumptionem , 3b appròbatiombus fa is longe elle leparatas, co ncludit

c6m odepar ti tos effeeos,qui quinqufpar tit'

à d1xerfit *

argumen taticinem .

Qui'

nque igitur partes (unt eius argumentationis,quaeper ratiocinat ionem trafila tur .)Illius autem argumentad onis qua per indu& ionemtra& z tur , tnpar titaefi argumentat io .Verum hoc in Prim i s t en ere debemus, argunien tum nunc vicinumeilè quaefi ion i,nunC quxfiionequum .argumefatum en im pro latfinunc ipli queefiiòm ptc defi ,nficei retquaeyicinaefi

‘

quxfi ioni .I taque argumen tum nun c vi cinumefi qu'eefi io

n i,nunc loco ter tio ,nuncqiur to ,nfic quin to nafc1tur .v Arifio teles autem

d icit eti am loco decim o Pollè fieri argumen tum .$ed cum fi;peargumentum tam longe àqux fi ionefi t,hoc tantum fyllogifiniefi ,vr id,quodlògeà quxfiioneefi ,eidemqueefi ioni dicendi ratiocxnationeconiungat.ac vicim‘

i argumen tù'

taleefi ,Q 1p n iam h ic inim icus fuit,eccidxt :longeàquasfi ioneargum entum taleefi , In im icus occid it.Hoc quia generaleefi prim o diiTcrendumefi ,vtrum inim icus f

_

em er occidat: quod pofiquì afferuer is,non fiatim probas hunc oca dillè : ed ’

ad hoc proficit,wrurfus doceas hfieinim icum fuillè :quod pofiquam allè r 11er is, hunc in im icfi fti i'fic,tunedem am redi s adquzefiionem .lìrgo h ic,quia in im icus fuit occidi t.

Deindelonge peti tum argum entum } etiam illic licet anim aduer terevb i

Cicero r edarguirHermagoram non re&e[ubqualitate'

pofuillè deli berat ionem & dem onfi rationem ,vbi primum docet generaelfi caulàtfizqu0dfi genera fi '

1n t caufarum , artes generiscaufzeelle nò pollè :vt fi part es ge…,

n eri s caufzeellenon P° m t,multò m agi s partes parti am ellenon polle.P…ofiteino r edit adquaefiionem , Male igitur delibera tio dem onfi ratio

(ub qu'

alitateponuntun l taqueargum en tum nunc”

: longe àquaefi ioneefi ,nunc vic1nuinefiquazfi ion i. Deindedebemus hoc an im aduer tere, argum en tum quodcumquefum im -us,vuum in genere fi t, an i nfpeciezfi in genere,finedubitanonepm poneredebemuszdeindeapprobareea ndé propofitionemuer rio loco fpeciem afinmere.% ar to loco all

'

umptio n é' e

cieimultis ration1busapprobarezpofiremo concludere.l- Inins fyllogi m tfuhtid atnus exemplum illud ipfum Epaminb ndzeOmnes leges indices ad comm oda reipublicereferrepropofttiq

-efigeneralis finevlla dub itatione.Deinde‘

approbat candempropofit ionem . Ea en im virtute fapientid m aiore s nofir i fueh 1n t,& C. T ertio loco fpecies affum i-tur Ergo i n hoc quoque iudicio[mi te li tera’s legi sPerfcrutaxi,& c. (.h13 r to loco approbat ailTumpcionem ,

*—i

IN ed .

“R

‘

H ET -°

Ò R‘

I C. C [C ER0‘

N … I’

SI r7;€ p:flìderatequidm agis

_

vtilefui t Thebanis quam Lacedwn onios

n ibus approbatzpofirem o c6cludit,% areei_

|

dereeM ilon é , confi at infidiator'e' fuifiè .Ergo quotiesarguthen tfi iufpe

ci_efuer it , ipfalpecies '

ailìimendaefi;fidyexaconfirm ad owé .Hocaut é Itenere debemus in pm pofi tionevim rotins argumen tationis confifi è re:Siueautem in*

genere,fiuein (pecie fit propofitio ,exipfa tam en femper germeratur afiìun pdo .Docuit itaq;quinquepar tit

'

é argumen tatioùé per exempIù

"

Bioam in6dze.D’eindè d’

o‘

ouit quadr ipart it'

aargumentationeîduob*îm òdiszmîcpr0pofition is approbatione, mk affumptionis appr obat i0nmfublata .Deindedocuit tr ipar titàa rgumen tation é

'

,fl raqueapprobationcfublata.Nuncqùaefi ioefi , an fit bipart i ta argumen tatio , Si peperi t , virgonon—efi zpeper it autem .Multi d1cun.t effe bipartiram argumem ation é hac

rat ione, 5i , inquiunt ,approbatiofi‘es l?;pe,quiam an if

‘efi zefunt ,fub trahunt ur , cur non còclufio , cfim an ifefiaefi ,fub trahatur

’

vt fi t biparti ta argumentatio perpropofitionem alliun pnon é , 5i peper it,virgo nonefi :Eeperit autem .Cicero hanc illorum feneenriam reprehend1t, dicitque«fem£Per argumen tationem concludendamefia nec vnquàm : tamenwtendunreffe m an ifefia c6clùfione.Tunc autem hoc fieri pofiÉ ,fi concluliom

'

i gea .

n era cognofcanu;s.$un t autem quatuo‘

r zquarum concluli onunìvma iali szcum b reuiter &vxxecpa7ìm'

a mvfacimuspropofitxonis afiumptioniszc‘b

pofi adiungitnùs 1d,q110d ex omni argumen tatione.conficitur . Da t auré :ipfeexemplùm , % od fi leges om nes ad v tili tatem reipubliè zereferr i ’

cò

uen it,hic autem faluti reipub .profuit zprofe& o nonp orefieod é fa& o ,

ti commun i confuluillè ,& legibus non ob temperalla Secfida autemConclufio tali sefi ,v r argum é tatio ex con trario conehidatù t z& datexemplum , 8umm a igitur am é t1aefi , in eorum fidefpem habere,quorum P er a ?lidia toties decegtusfis.P ropg

ofitio enim huins fyllogifm i talisefi ,

M A R I I V I CT OR I N I,exp o sr r ro

(b ri fazpenumero nos per fidem fefellem n t,eorum o rationefide_m habe1 e non debemus.)Hoc pofiquam probatumefi , ita concludi opor tuit,IgiturCar thaginenfibus fidem non habere debemuszfed contrarium potius in conclufioneconfiituit Summa igitur am en tiaefi , in eorum fidefpem habere,quorum perfidia toties deceptus fi s. Tertia conclulio ta

li sefi v r id folam quod ex omni argumenratione conficitur , inoferamus& datexemplum ,Vrbem igitur diruamus.(& arta conclufio tal isefi , cum

non id,quod conficitur , iuconclulioneponimuszfed id quodeam rem ,

quaeconficitur ,eonfequatur :& datexemplum , $i peper it, cuin viro con

cubuitzpeperit autem .hic conficitur ,Cum viro igi tur concubuit.$ed hoc,in conclufione,quia m anifefiumefi ,non ponitzfed i llud pon ir, quod m a

n ifefium ipfam conclulionem confequitur , Igitur fecit incefium .Etenimfi cum viro concubù it;id confequitur ,v r fecer it incefium.Ai i tiqui autemquem cunquehom inum coitum , incefium appellabant.(lu/are in longis praeceptum , v t fciamus

qua concluli onevnaquzequeargumenratio concludenda li t. % 0t1es, in

uiglonga fueri t argumentatio , aut;ropter m em oriam &vaxc acAaci

'

aimv

acere in concluli onedebemuszaut i crun t in m em oria quefl1pr adi& afi mt, argumentatio nobi s ex contrario concludendaefi .Verum longa argumentatio non par tibus,fed menfura partiam confiatzidefi non quinquepar tita,autquadr ip t ritaargumen tatio longaefi zfed in quaciîqueargumentationequoties atiores fuer int approbationes, tunelòngaeeruntargumentat iones.l ta quiuquepar tita argumen tatio ex m odo approbationum breuis longa argumentatio fuer it,duobusmodis c6cludè ndaefi zaut per ,

condu& ionem , idefi &vauu<pa hrxîa awzaut per contrarmm . % otics autem breuis fueri t afgumen tatio , hocfolo quod conficitur , concludendaefi . In illis vero argumen tationibus,quaeexitum m anifefium haben t, confecutionem Ponete.in conclulionedebemus.Siquid autem ex vua quoque parte putabunt confiareargumen tatio

Reprehendit etiam i llosqui ex vua Parte dicun t fieripolleargumentationem .H i, inquit,erran t d m in i s ambiguitate.N am

’

argumen tatio duas fignificationes haber,& argumenti, & argumen tation is.Q rarecum dicunt, Si peper it, cum viro concubuitzinuen tum proferunr,n0nexpolitionem zidefi argum en tum proferunt non argum en tationem .Sed talis argumen tatioelfi:non po tefi ,nifi cumexpolita profertur o ratio .Eodem modo , inquit ,& i lli erran t qui dicun t aliquando fabtrahi polle,mincpropofitionem ,nfic allum tionem .nam quon iam vtra

queharum m onet auditoreni ,neutra necellÈefi [ub trahaturexpolitioni.I taquem agnoperefiudendumefi:quia inuenuo Cun& i s orator 1bus communi sefi .Sed ipfi oratores dicé di modo,aut op tim i (un t, aut mediocres,laut infim i.

https://www.forgottenbooks.com/join

i78 MARîLI —V IC'

IÎO R I N —I E X P O SÎ T I O

Quod pro credib ili fumptume_r it , id infirmabitur fi aut perfpicu<:falfi1m er it, hoc m odo ,Nem o fefi & C. Enumerauit feptem ellefinnp ra.Nun

_

c docet ynumquodquefumptum quotmodis repreheudi polli tI ta probabili argumeuto i ii Cip i t m quo quatuor contnientur , Credibi le lignum comparabile iud1catum . I taque inquir fi aliquid alb aduerfan o pro credib 1h argum en to fueri t prolatum ,qùmqueidmòdispofifumus reprehendere:51 aut , inqù it, quod foliduni ac primum efi argumen turh, 1pfum falfumelledocea s:Aut (i ex con traria quoque partecredibileellem onfiremuszAut fi omnino eri t incred1bil‘ezAut [i in co id

quod pauc'

:orumefi , omniumelfi:dicatur :Aut fi id,quod rato con ringit,fieri om n ino denegetur .Falfumefi ,quod in re falfumno a li ter effecontendimuszficut ipfeait ,I\lemoefiqui non pecunia quamfapien tiam m alit.H oc iraquefalfumefi :v t etiam fi vnus fuerit inuentus,qui fapientiam m alu, argumen tum aduerfarn falfum elledicatur.Excontr ar io quo'que credibileer it ,fiquid ab aduerfar iispro credibili pr olatum ,

nihilom inuscred ibile fiì, fi conuer tatur z v tputa,% sefi ,qui non\

ofiî

cii cup1dio r fit quampecunize? Hoc v tiqueab aduerfario pro credibili .p rolatum È fi : quod conuerfum n ihilom inus credib i leefi fi Îcas,% 3

£

efi qui non pecunia cupidior fit .quam ofiìci1? Ergo credib i le reprehend i tur quodex'

co ntrar1a parte conuerfum , n ilulom inus credib i le po tefiv ider i; Incred ib i le autem dicetur ,quod ab hom inum Opinione(Illlè fltit. Et hoc in terer it in ter falfum , incredibile quod falfum in ip

incredibile verb in opin ione. I taque , inquir , incredibi leefi ,t uta fi anarus dicat

‘

ur m ediocri s ofiîcii caufa , maxim am pecun iamCon tem pfilfi . hoc iraque apud opinionem h om inum credi non po tefi.

% a ndo'

en im anarus m aximam pecuni am con tem neretmedi ocris,oflficn caufa,qui ob a tuam pecun ia mfaepeoffi ciam agna contemnitjl

”

ntetfalfum ,& incredibile hoc in terefi zquod falfum ,& cred ibileelle porefiincredibile:deinde,quod incredibileefi ,verù

'

effe potefi& falfum .Sfid venun duplexefi ,nfic id,quod vere gefiumefi :nun c id,quod vere gefifi effe

ufdam r ation ibus approbatur .ltaque(atpe,quod verumefi ,quia falellè non po tefi , incred1bdeefi .Verumefi enim quod Sim on volani t:

fed tamen incred1bileefi .Deindefi dicas,Vno die duas c6trouer lias perfcr ipli cum nò

“n perfcr ipfi r is : in re quidemÎ alfum ;fed tamen quia

fieri pornic credibileefi . Rurfus credib i le argum en tum reprehcndip0tefi , fiquod paucorum efi , ommum effe dicatur : v tputa , Q upauperes (un t , b is non o il1cium m agis quam pecun ia cordiefi .Hoc quia

generah ter di é l i im efi , reprchemh po tefi . nam -

pollunt aliqu1 paupere3'

.

muen iri ,quibus ofiîcium m agis cordi fit quam pecunia.Necnosm'

oe

i1eatyquò d in argitmento credibili ,qdod quidem ex perfonis fier i diximus exemplum deloco

,pofuerit credibileenim argumentum , id

\

I N I .

‘

R H ET OR I C C’ ÌCE R Ò N I SÎ «i

'

79'efiprobab ilem axim e quidem perfonarumefi : (ed fit etiamexattr ibu-

‘

tisjneg 0tio z idefi ex loco , tempore, velrehquis. I taque fub hocm o

.do‘

reprehenlion is , duo exempla pofurt vnum à perfona , ahud a 10.

“

co . Illud autem quod tertium v idetut ,exeinplo i ll i, quod fub ex,trem o

mefi congruum , non tertium efi exemplum , fed iè cundiprimum exemplum perfòm s fi t ,Q ij paupetes fi

‘

m t, iis an

tiquior‘ officio pecunia. Secundum exemplum aloco fit,® locus de

fer tusefi , in co czedem fa£lam effe opo r tet . In lo co celebri hom o c ecidiqui otuit ? I taque hoc praecept um tenere debemus,qucid ex at tr ibutis

’

er lEonae,maxim 'ecredib i le argum entum conficitur: effe tam en in

Éa& is credib i le.fignum autem non nifi ex fa& i s coufici. Sciret amendebemus cii attr ibuti s perfonx fieri neceflàr ium argumendicas, Pedibus a ger quinquagin tam i liaqui poruit am bulare’ P ofi rem o

credib i leargum en tum p0tefi teptel'rendi , fi id ,quod raro fit , nunquam fieri polle dicatur v tputa,Nemoefi qui puellam pr :eter 1en s adam et. Hoc rurfus quia generaliter dictumefi ,po tefi reprehendi .N am

fi équen tè r , fi mel vrfa puella , potefi adam ari v t in Eunucho. ada

m at Chzerea : & inVirgilio,V!

“wd:,tìtpem ,

v t hemal…“a éfiuliterror .

'

H is i raque quinquemodis credibile pò ter it reprehendi, $i aut perfpicuefalfum elleofiendatur , aut conuerfum ex con traria parte n il nlom inusc'redibile fit aut fi incredibile demonfi retur;aut fi quod paù_

corum

omnium elle dicatur;aut li ,quod rarofit id nunquam fieri polle dicatur.

® d autem pro lignefumetur , .id‘eifderi1 ex locis quibus confirma: 107

tur infirm ab itur .Dixit quotm odis credibile pofiît reprehendi, mi c tranfi t ad fignum .S i, inquit,ab aduei fat io aliquid pro ligno pr oferetur , id cill

dem locis reprehendi po tell quibus confirfi1 atuf.Verum quon iam in definitionefigi1um d ledixit,quicquid in fenfus cadit m axim a

'

figna fim i

quxi n con_

trouerfiis frequeh tiusneceffeefi inuen iri oculorum'

, ana.

r iùm .0culo rum ,pallet,puluerulen tusefi ,cruen tusefi .Aur ium vero ,hocdixit ,hop locutusefi .I taquepraeter he;c figna,quxoculis digi tofi raùrur , om ne fa€tum ac dictum . lignum efi : quaefa&"

a

gotieat tributa (nn t : idefi continen tia cum ipfo nego tio .

& a di& a tripliciter confiderantur An te n egotium in nego tio ,

pofi negotium . I taque cum ex hi s quaenegotio a'

t tributà fune, aregî1men ta fump

l'er imus lignum efi z

‘

idefi ex his quecon tinent ia cumipfo negotio unt , & qux in gefiionenego tii con tinen tur.Deindeflex.

his’

fe'cerimus argum entum quae’

perfonis attr ibuia fun t credibileeriu

fi

& hoc ideo argum entum dicetur ,v t .quafi argum en tum à'

perfon is fiat,lignum à nego tiis:& ideo

’

Cicero in Cz cilrana,Argum é tis agemus, fign is‘

luceomni - clar ionbus crim ina tefellemus..lgitur fi aduerfar ius inquir,Z ij

xèo M A'R I I V I CT OR I N I EX P O S I T I O_

aliquid pro ligno pro tuler it ,e1ldé ex loci s reprehende‘

redebemus,quibus‘confirm atur .lît quoniam ignoratur quibus ex locis lignum còfirm ar i

beat , idiplum docet: confirm atur auté m quatuor m odi s. Prim o inqligmîiplum m anifefi ii elle debetzidefi ,vt cum dixer is pallet,vetep alleat.Deindev t pofiquam confi iteri t elle li

gnum

’

confiet rurlus eius.rei elle

lignum dequa agitur :Vt fi dicas—

,Oeci it nam cruen tusefi .Et quoniamd iximus fa&um om ne,fignuinelle: in fa& o aut

'

em ,& fa& a d1& a (un t.

Cori firm amus, inquit,lignum, lîaut id fa&um dicamus;quod non opor-stuer itzaut id non fa&um ,quod o

fpor tuer it. Sed quia in terdum er igno

r antiam prouenit ,v t aut id non aciamus,quod opor tet:aut id aciamus,quod non opor tetztunc autem grauius deh&umefi ,

lì faciamusquenorifaci é da lun t , aut non faciàmus quaefaciendazquia ineo ,quod lacun a s laciendum vel non faciendum , inefi lcien tia deli nquen ti s. lei t enim quiaaut Faciendumefi , aut non fa

'

ciendum . Idcirco ofiremum i llud addiditad confirm ationem ligni,vt non m odo aliquid ecer it,aut non fecer itzledetiain lcier it faciendumelle, :mt non elle faciendum .

P ofi renio , inquit,fi illee‘

um ,dequaquzer it ur ,eius‘rei legem ,& confi1e-‘a

tudinem .)Itaque quatuorm odis lignum confirmamus. Primum, vr ve.—îrum li t deinde,v r "eius rei dequa agimus, lìgnum li t:deinde,v t doceamusaut id fa&um elle quod non opor tuer it, aut id non fa&um ,quod oportuer it, pofiremo etiam feilleeum , v tm rn fuer itl aciendum velnon fa…

Ciendum . Haecquatriòr‘

confirmando ligneattr ibuta fun t : quorum li'

adùerlar iusquodhbet ad confirm axidum pro tuler it, tuid quinquem odisreprehendes. Di cereen im debeb is inquir, ’

Aut non‘ellelignum idefi

fi dicatur , Hom icidium feci t nam puluerulen tusefi . v tiquead homicidium pulai s lignumellenon p0tefi , Aut parum m agnum - ellelignum.

Eten im non m odo lignum proferendumefi ,led plenum lignum :vn

deillud in Terentio lam [cio magnum lignum .Aut alepotiugquàm ab

ad1ierlar iis fiare. Si dicatur , Scelus feci t nam erubui t'

cum tucon tra

pol dicé re, lmm o lcelus non poruit facere, quiaerubuit. Aut om nino

fallo*

dici . S i dicamr;Nelcio quem paller'e,cum non palleat .Aut iu

'

aliam

quoquelufpiciònem duci elledemonfit3 b itur .’

S i dicatur Q 1ia pallet,occidit

"hom inem cum i t pallor é gritudinis. I taque li quid ad confirm andund lignum fueri t prola tum ,

his qui nque modi s repreh é di oportebir. Q 19dquidem lein lecundo l ibro de conieé lurali caula lig

na

tius tra& atutum elfi: prom ittit . Com parabile argum en tum ex lim i iru—

I

din e cònli fi i tzquod v t repreh é das, id quod aduerlar ius li inileellevul t tucontra dillìm iledebebis allerere.Dillim ileautem aliquid aut limileli t,o& o rebusofienditur .

Genere natura. vi , m agnitudine, temporeloco erfona, opin ione.)Verum in his animaduer teredebemus quid aduetlîrius compar er ae

https://www.forgottenbooks.com/join

i82. MAR I I V I CT O R I N I E X P O S IT I O

confirm ationem . nam quatuor modis dici t confirm andum nob i selleiu.d icatum zquibusv tique

‘

fublatis infirm ar i polle declar a tzho cefi laudeebÌrum ,

—

qui iudicaruht fim ih tudineeius rei, qua de agi tur, adeam rem , quade iud1càtumefi :c omm em orando non m odo non elle repreh é lum indic ium ,

led ab omn ibus appr obatum erli id diilicihus,& m aiuselledoceamus iudicatum quod afieratur ,quàrn

'

id ,quod infiet.Cum enim afier iinusi udicatum , v r id nofir zecaulzeprofit, necelleefi primo è. laude eorum quiiudicarunt id quodu1di catii pr é ler im

”

us,o rdiamur .per iudican tium en im"

author itatem ,iudicati author itas confiruiatur .Deinde, vt id quod iudica

t i1m profer imus, lim ileeiquo de agatur ,ellem onfi remus. tum enim nos

indi caram ad iuuab 1t,fi huic fim iledemonfi retur .Vefum h3ÎC lim i]itudo,ci to i llis lim iliter partibus faciendaefi zhocefi Genere,natura ,v i ,magni

tudme, lo co ,perlb na, tern pore;opù1 i011e omn ino hoc iam tenere'de

bemus quancumquelim rlitudmem h is n ob i s partibus elle faciendam :

Deindeterno m odo i i dicatum confirm arnus, li ofiepdamus ipliim icatum non m odo elle è prehenlum , non m odo non reprehenlum fed”

eti am ab omnibus appr ob atum vr h i iud1ces de hoc negotio lim ilta

Extremum illud, li difiìcdius,& m aius iudicatum ,quàm idquo detut , elledoceamus. numquam enim indexin minore negotio faceredtab i t id,quod iam iudicatuîn inm aiore perlpexer 1t .H is iraquelocis indicatum confirm atur zi1ldem conueil i s infirm atur . i defi vt iud1cesvitupe»res:vtn ego tiorurn dillim ih tudinem doceas:vr reprehenfum iudicium ll

lud dèmonfi res vr i llud iudicium m inus ac facile,hoc verb di lliCi le, acm aius ofiendas deindedoceas quaevitia in aduerlar io perfcrutar i a tqueinueni redebeamuszidefi neforte illud iudicatum ,quod aller tur huic neg0t io n ihi l profitz& ueillud proferatur iudicim inquo indices con traxilfeconfiet ofienfam .Tertio illud conlyder a ndum ,necum pro nobi s fim ilia li nt mul ta iudiciaîab aduerlà r io vnum aliquod d ifli in ileprofer atur :fi atimquefrangetur ,quod quali probabile pro

flproba

bili profer tur .Nam i

id quod vere probabileefi nullo m odo aut d i Cilli inepo terit infirm ar i.

Hoc;efi quod ait,Excon trar iislocis, li res aut vera,autven lim ilis perm i ttet, infirm ar i Opor tebit.Qu3evero lieuti necefiar ia i11dr:cen t11r da li forte , & C.)T ranli t à_ to

babih ad necellàr ium argumen t um :quod necellar ium a rgum é tum li)

neicellar ium rebus ipli s fueri t nulla ration e po ter it reprehendi li nautemnon rem led_

m odum ac form am necellar iaeargumentation is ,habuer it,

reprehendetur .N ouimus i raque tribusm odis fieri necellar iain argumentationem ,per com plexionem , perefiumerationem , per limplicem con

clufionem .Com plexioefi , inqua v trum concellè r is, id contra teFuturumefi . Haec, ita vt ducimus, li omnino necellà r iaefi ,

noriporcr i'

t reprehendi .lina

‘

utem folam formam necellaria: argun_ientatioii i s, te_i iebi t , «duobust

modis reprehendetur aut per conuerlionein , aut per a lterius partis infir .

m arionem . quos m odos facile po ter iinus agnofcere, li ipfa necefiar ix ar

gumen tation isform aponatnr S i…veretur , quideum aCCiifes qui probusefi551 non veretur ,quid acì ules,qui id patui audita xfi imetîHoc per conuer lìonem li c reprehendim iîis ,v(cancella to vela ti relpeé lzu,pr im am pr o

pofitionem ad fecnndzepr opolìtion is d im ittamuseuen tum deinde’

feàcund_am propolinonem ad prima prepoli tionis fii br igaii iuseuen tum zita‘

tamen vreuennbus negano achun& a copulerur ,hocm odo,S i veretur ,‘

atx

cules quia id non parur - aud1tuaefi im at: deinde S i non veretur accules: *

qii ia non probusefi . I tat onuefifionoeué tuum,accufarrdum elle allerui1 t,‘

quem aduerlanusd ixer àît non accrrla1idumîAccufatio autem:h ic non p itblicaefi ,fed pr iuata obiurgario .Vn iusverb partis huiulin odi reprehenli o

'

î

cum ex propoli tis duobusvnumquodquefrangitur . Alteroen im irifir

’

mato vacfllat alterum , Si'

verorur , acculazfacileen i mverecund1isaberrore fi é &etur .

É numeratio vitiolà intelligitur li dicemus … a

quod velimus còcedere, aut infirmumEnu

y

rr'

1eratm par s necellar ix

propterea quod honefiumefi . Con trariam pon imus li cum adherfà nusequum neget hxreditatevenifiè ,nos haered1tatev

'euille doc‘eamus. Conli temur autem ahquid,qnod honefium li t : vt li aduer lar—m s dicar, Aut infidia sfacere izolmfi i aut am ico m orem gellìfi i aut cup iditate elatusesn

‘

os dicamus am ico m orem gelli llezquod va que confellioneturpeIJÒ3hefi zrnaximeliea,qri ibufium hocpofitumefi ,conlyderemu3 . Ita iurepr

”e. ,

henlione enumer à t10m s, aut praeterm illum al:qu1dofieìadimuszquod ta,men illatum pro nob is li t :

_

an t ex om n ibusquaepolìta (un t nunc ali quid?

per con trarium refutamus,nunc quia pro nobi sefi ,confitemur .Simplex autem conclulio reprehenditur fr id quod leqigitur , i i on vi ,

deatur neeellà r io cum eo quod '

an tecellìt , cohzerere.),c ,quoquel,i ueìif;.

ì

v rrdquequo confiat , idefi li’expropo li to ,& ad iuii é

‘co erit necellàr ia , ,re#

prebendi omninonon poterit. Efi autem huiulmodi, $i d iesefi , lucci . $i

îi8à. M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I O

natusefi ,mor ietur . Vtiquehoc ita necefiar i11mefi ,vr frangi omnino non .

polli t. Tuneautem fim plexconclulio porerit_repreh é di, i ofiender is adiun é ium non cohzererepropofito:t uta, 5im aterefi ,diligit. Si aliquando peccauit, nunquam co rr igetur . Vtiquehoccum adiun é

‘

tum con lyderas neceilà rio cohxrerenon polle necellà rium elle non po ter it er itqugpo tius probabile. I ta necellà rium per (e confiat probab ile mul tis aller itur argumen tis. Hoc autem , S i aliquando peccauit, iiunquam corr igetur :multis allè rendumefi argumen tis. % Od verb.mulris aller itur argumentis,necellàrium nonefi .Reé teigitur

‘

huiulmo’

di reprehenfa conclulioefi ,li 'formam

’

necellariamuem vero probabilem continetemonfiretut .\Ve

rum haec cun& a praecepta ded iale& ica traxitzquxm agna ,& d iffiCili$efi .

De qua,li facul tas fuer it,pofiea tra& at urum leellé prom ittit.Cum igi tur ex iis quaelumun tur , aliquid non concedi tur , lic infirm abi

tut .)O in t'

iem argumen tationem quatuor m odis dixi t polle re reheud r:Si aut l am pta reprehendamus, aut c6clulionem , aut li genus ipFum argumentation i s vitiolum ell‘e

‘

monfi remus aut li contra firmum argumentum , aliud nofi rum aeque firm r

'

i, aut firm ins opponamus. I taque iam lunipto _

rum dié la reprehenfioefi . S inautem , inquir, reprehendr lumpta nonpo terun t tunc eritreprehendendaconcluli o . In conclufioneiraqu'e hocan ini aduer tendumefi principaliter , necum in propoli tionealiud li t,antellepolli t ,aliud concludatufih oc itaquevitium eri t dicen tis.Vitium portb aut aper tum ,aut obfcurum . Atque apertum in c6clulionevi tium erit,li cuni res alia in propoli tioneteneatur alia omnino res in coh clulioneponatnr :vtputa li agitur ,An nelcio quis adexercm

'

i li t profe&us con

traeumquis lic veli t argumen tat i Si veuilles ad exercitum àT r ibunism ilirar ibus vilu

’

selleszii on es autem vila s ab his non es igi tur ad exercitum profe&us . H ic v tiquea er tum vitiumefi .nam propolitio tenet , Siveii illes ad exercitum . Conclulio;Non es igi tur ad exerci tum profe&uscum iuxta propoli tionem debuerat concludi Non igi tur adexercitumvenifi i. Hoc iraque apertum vitium . In oblcuro autem duo nobis a ttendenda (un t: Ne aut amb iguitatepropoli tion is aut obliuionefallamur .Amb iguitas in propoli tionetali sefi , S i

’

pecun ix indigetis,pecuniam non

h abetis. Nam omninoqui pecun iam non habet, ind1getpeuuniae illequihabet, led m aiorem habere delyderat , indiget pecun iaei ndigereen imvolun tatisefi . c iraque pr opoli tio am biguaefi Si indigetispecun iar,pecuniam non habetis. Huius propoli tionisquam cunqueab aduerfar iopropoli tam conclulionem , almr ius rei in terpretationepo ter is reprehendere : vr li in con

'

cluliohe(mendicos poluer it tudicas eos qui z pec unia:indigeant ,non te\mendjcos intellexille(ed eosqui cum haberen t, maiorem tah

’

ien'

pecu’

niam vellen't. Deindeli ille huiulmodi hom in es in conchifionepoluer itztucontrà, in propoli tionc dicas te in tellemllè m é dicos.I raaduerlar ij conclulionem propolìtionis vila ambiguitatelubuer tes.

Deinde

https://www.forgottenbooks.com/join

186 M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T IO

t ionem inqua pr z ter con tronerliam canlle, ani;laus nofi ra, aut aduerlar ijvi tuper atio con t1neatur aut quaead aliam rem tranli tum faciat non perargumen tationem (ed per am lificationem . Hanc Tullius non patternoration i s vult elle led i n OITI IUEUS o rationispartibus infett at i ac lubiici

polle, ded arat vt certis locis pofi rem aliquam probatam , aut amplificat i onem aliquam fiib)icias, aut laudem ,aut v i tuper ationem .I taquenon digrellionem lexto loco , led conclulionem Tull ius pon i t.

O N c I. v s i o ,efi exitus determ inatio torins o ra_

tion is.)Conclulioefi , inquir fin i s ac term inus oration is led to tius o ration i s. Nos

eprlogos accipiamus. Huius conclulion is p artes (un t tres Enumeratro ,indignatio ,conquefi io . Verum hoc difiant qubd indiguario conquefi 10 tan tum amim os m anen t diuerlb ram en -exitu nunc verb iracnndiacon tra adr1erlai°ios comm ouem r ,nunc in i lericordia c i rca nos.Enumer atio verb amim os m ouet ,& fidem facit .nameum repetitquedi& a lun t,fideui Cum verb omm a coaceruar colligit, anim osm onet. H :r c en imenumerati o non femper vn ifor nn terea quaed i& ìi lunt , colhgeredebeb itnecum '

odmlum , tum etiam quod m axim e con trar iumefi)fieri ex artevideatur .lraquefupradié torum repetitio variandaefi . Variatùr auté m o

dis tribus , S i auteas res quas an te dixifi1 b reniter perfi r ingas colligas,quod quidem fa6ltufac11eefi zaut li in mem or1a audiendum reuoces, quas .partes in par titionepr opoluer is quibus ration ibus vnamqu

'

zîquepartem confirmaris aut li m ter roges iudices,quid am plia s velin r cognofcere, cum hoc hoc docuer imus, cnm hoc hocplanfi fecer imus. Atquehaec nunc per nofi rarum argùmentationum repetitionem , velconfirm a

tionem nunc etiam er aduerlariotnm argumentationum reprehenlionem. Deindeha c ip aennmerationum genera non lemper à nofir a per[ona facienda lim t zled nunc à nofi ra,nunc à luppoli ta,nuncare. A nofi raperlona quem adm odum accipiat orationem in promptnefi . Suppoli taeautem perlona: accommodatur oratio , li dicas, N am quid li legisfcr 1p torallifiat quxrat à vobis quid dub itetis quid po li i tis dicere cum vob isho c hoc li t demonfi ratum Rei etiam li c accomm odatur oratio , li autlex,aut locus,aut vrb s, aut monumen tum aliquod accipiat o rationem .

Perenumerario riem hocm odo ,Q 1id li leges loqui pdllb nt ,nònnehaecapud vos quereren tur & C.)Verumetiam in his merationibus quaea ut luppofitx perlonx, aut rei dan tur ita vt in nofira perlona, illa omn ia

enumerationnm genera var ianda lunt;Vt nunc lin—gillatim lingula nofi raargum en tapercut ran tur , nunc par tition isprom illio luis ration ibusexacquan da li t , nunc in terrogano ad iudices fac1enda nunc nofirarnm , &

aduer lar iorum argumen tationnm copulanda collatio . Com mune autemh oc eri t cnumer anoneprxceptum vtexvnaquaqueargumen tatmne;quon iam t0ta non po tefi recenfer 1, vnumquodque,quod vali dumefi,de

’ligatur ,vtni cmor ia renouctur ,uon omnis;epetatur orario..

‘

I N I . R H E T O R I C . C I CE R ON I S : ii 8£;I i:digi i .i ti0efi o ratio ,pgzr

—quam conficuur vr in aqu,em hominem

,ma 1 18

gnum odium aut i n rem grani s offenfio conci tetur .)I ii dignatio con

quefi io tantumm odo motus exci tan t ad iracundiam velodium . India natio ad iram ,

adm iler1co rdiam conquefi io qua: vtraqùei1ldem loci s um ipeter 1t quibus argumé tatio Ci in é ta con lifi i t:idefi ex attr ibutis perlona ,

at tr ibutis nego rio .,ex his enim fides comparatur & cumulus . VC

rum indi

fguari0 propr ia veluti acculator isefi v r iram in reum co ncitet .

Conqueio autem velut propria delen lb r isefi v t in reum fulcitet m ilerationem . Sed cum indignatio vel conquefiio apud perfonas agendum

propr ietateprceualean t v trumquetam en ab v troquefaciendum .nam

accularo r i ramjn reum ,m 1ferationem verb pro leliilCitaredebem rurlils defenloi 1n ilerationem pro le, imm verb in accnlatorem lufcitaredebebit .Hoc ita faciendum quem adm odum etiam ab Vtr oque propri:eargumen tationes confirman tur , & ad i ierlario rfi reprehenduntur . Verum

.cum indignationi conquefiion i iam dederit‘

generaleatque commun epr :eceptùm , \qubdexattr ibutisperlonaevel nego tio fum i pofih n t, dat ta}men finguhs proprios locos:lndignation i quindecim , Conq11efi 10n i

‘

fexdecim .Nec nos loco rum iplb rum ordom oueat,qubd inquofdam num eros ordinantur .nullaeten im in i lb ordine rerum auxefisefi nullus gradus ant ad mains, aut adm inus l€d idcirco locis ipli snum erus darnsefi ,

quiam elius tenen tur lxpepr zr cepta ,nullàmq;recipiun t co i1fufionem ,

li adm em oriam numer is collocé tur .Qqamqnam i ndignation is primum ,

locum re& e fi11n pler it qubd ex rebus om n ibus à num mibns traxit exordium :fed,vr diximus, in hoc locorum nnmero , rerum ordinem noloquaramns fed ex m ore m anifefi ior is pr aecepti fà&umellemem iner imus.

Ia in ipli loci d i ligen ter inlpicien tibns m amFefi 1 (nnt zidefi resqua: pta cip iuntur , facileperlpici pofinn t. Illud tam en pr zeceptum tenere debemus,line in indignatione, li nein conquefimnenos locis omn ibus Vri nò Oportere

, led his quos caula liiggeratzneqnehis omnibus (edquoad ind1cantium anim i moueîM .% od li etiam vno aliquo loco fa_6tum vider imus,orationem continuo fin i re debemus. ira en im vel“lachrymxdum incipiun t,ac recen tes lunt, plur imum valen t.Conquefiioefi orario auditorum mi lericordiam capta ns.)Diximus 119

Conquefi ion is opus hocellevr anim os indican tium ad m iler icordiammoneat. Huic autemd at proprios locos lexdecim :in quibus (vt diximus)noner it nobis rerum ordoquerendus,fedquicnnquelocus ad m ifericordiam conficiendam ,pro negorijqualitatelumendns.Hoc autem lciredelbemus,multos elle commun es locos , indignation i ,& conqnefiioni:&fe0cè .neqneenim index p0tefi nobis pra:berem ifer icordiam n ili ira ina duerlari i i in conlequaiur aut iralci ppter it aduerlar io n ili in hoc ipfo

m pratheatm iler iéb rdem .

M A R I I V I C T O R I N I

o s i r i o I N S E C V N D V MR hetoricbn C iceron is librum .

R o '

r 0 N I A T lequondam cum Horeren t omnibus coin Italia cum in prim is beati numerarentnì3 tem

plum Inno'

nis,quod rehgiofillimecoleban t,egreghs piuris locnpletarevoluerun t.)Omnis praefatro quali liili t i id0efi ante id quod di& ii t i lnmus.l ta in ca lemper

lim ilttudo captandaefi zquamqnam lazp é‘

ad hoc deducitollatur . Vndefinelim ilitudo futuraefi , liuenon, in eo

nod praefatioprasparatur , anim adner tendum lem perefi , vtrum in to

tofim ilitnd0 pra: ationisparetnr , an in partibus , an in par te . frequen taen im cun& a conueniun t : frequenter diuer li s in praefationepoli ti s , cumea tead quam prazfatio ducitur , qua dam in praefationelim ilitndo c6fertur .H ic ad quod ducitur prazfatio illudefi . Exmulti s artium lcr iptor ibusele€tamul ta,& ad vnam quam lcr ipli t artem , quo pulchr io r redderetur ,praecepta exmulti smul ta collefi a. Huic igi tur rei praefatio illaefi Zenxim pi& orem nobilem ,Helenaelimnlacrum pinxillezledeum condué tis,in vnum vocatis quinque virgin ibus quicquid elle t pulcher rim ii ,de

legifie. Hoc vt—

perlpici licet, in lumm a conuenitzqnia h ic i llemulta de

multis . Verum pra:et t Tullius opus fnum ,qubdm agis multa ipfi . liquidem pr:eteri ti tempori s fcr iptores,& pr aelen tis, in indicio habui t non

vnius cinitatis nec vnius linguaequippe cum Grecos Latinos . Atverb Z euxis ex vua ciuitate ipfi i i $ temporis cligé di habui t facultarem .

Cr o toniatzequondam cum lloreren t .)Si partibus condn6tis to ta conueniunt ulchra lemper pr aec1pua diceturelleprxfatio . Cro toniatx,R om an i liint .Cum floreren t om n ibus copiis Rom an i s conuenit. I temconuenit Et in Italia cum in prim is beati numerarentur . Iunon is verotem luni ,quod locuplé tareegregiis pi&ur is voluerun tzlic eloquen tie,vel acundm: tem plum . Z euxi s Tullius . Cum mul tadicendi generali nt ,v r in ter p1& nrasmultas Helena ita in ter caeteras di& ionesem inetfem per .ora ton a z vr Zeus is in pmgendis loem ineis vulnbus luinin ns,i ta in orationibnsTullius . Pinxi t Z euxi s mul ta qnd:qnead nofi r i m cf

m oriam in anen t:fecula pofien ora ten en t, quicquid pinxit o‘

ratio Tullia=na. ZeumsHelena lelimulacrump ingere velled i iti t:ii òenim Helenam,

https://www.forgottenbooks.com/join

i9o M'

A R I’ I V I CT O R I N I E X PD S I T I O‘

prehend é d1.Verfiquoniam iplà quoque genera caull1rum propter lIIOS '

fines duterfos,d iuet lapr aecepta dclider an t, €nm 1nd1cialis babear :cqu1tatem ,

dem onfirat10 honefiatem ,dehbcratio honcfiatem v tili tatem : c6— v

firm and1 reprehendend1 pr recepta,qncelin t in confi1tutione5 lingulas,d iti ifi t in iud iCi ali genere canlatum zin

'

pofi rem a li bri parte de deliberatione& dem òfi fi ranone',propter fines proprios aliqua tra& aturus. Ex

eloqué fzagm agna am pla parsefi c1nilis cuiuldam

queefi 10n is.0lficmm eius am s, Efi d i cereappoli tead perfuadenduin .Fi

n is,PerluadereMater 1a,quo

'

d om nia,v t volui t Gorgias Leontmns:aut etiam

59Émg,v r vola i tHerm agoras.P .i t tib i i S , lnuen tio d ilp0li

con tiouerfiarnm idefi gen era caula1nm , lndiciale,dehberatinum , dem onfi ratiuum . Innen tione’snam dequinque partibus oration i s lolam inuen tionem tra& a.t : deinde

pars

prehenliò nè m ,conduli onem zquo pablotra& an connen iret argum eutationes, lyllogdin nm indué tionem . Hic tan tum ipla innen ta, ldefi argumen ta ipla, noneXpoli tionem aut len ten tia: d i& ionem . Confii tutiones omnes indiciali in genere caularum trafi abuntur .

Nunc aconieé tn‘

rah confi iruriww rofic1lcein ti r , c uius exem plum li thocexpoli tnm .)Secundus liber confiîmationem ,& reprehenli onem ipli s confi itutiombusapplican it zcum primus l iber generaliter omnem m a

teriam omn ibus deder it.’ 'ACprim o de Conie&ura propon it exemplum ,

non ipfum exemplum tr ai laturus: quoniam in exem plo non omn ia i i i

ellepollun t qua: cadunr in conie&uram . Omn ia en im exempla quein con ie&uram ven iunr , velven irepollunt, pr :ecipienda Fuerant.ln ar

umenns ergo de comecftura eri t prxceptio zquiaexindein them a quodlibet con ie&urale,quod necefiar ium fner it, faa lepo ter it deuocan . Hocautem fieri à Tul lio in telligam ns,etiam in omn ibus confi itutionibus vt

exem plum cuiullibet confi irutionis det:nont amen iplinn tra&etexemlum .P ropoli to iraque exemplo con ie£turah fecundam pr zecep ta prim ilibr i,docetqua: li t in ten tio ,qnzedepulliozexquibus duobus,quzeli t con

fi 1tutiozdeindeadmonet quod in conie€tura non concedi tnr eademquequaequzefi i0efi ,

ipfaefi indi cano Occideri tne. '

In conieé ‘tura en im la&um non conceditnr zvndenon po tefi ex dedu& ioneration is, refuranone nalci pofi qùa:fi ionem pn m am aliaqu:efi ro quaedicitur:indieatioSnbrungit pofi adm on itionem dare leprxcepta huic confi inuion i,&argumentornm locos om nes con ie&ur zeconuen ien tes cx quibus in i

quamhbet con ie&uram , qui necellî:r ii fuer in t deuocabnn tnr . Sun t i

g1tur come&ur zeloci hi pr i ncipales,Acanla, à perlona à fa£lo. A caula.

efi quam obrem fiat al iquid,& qua: pari t volun tatem . de caula en im lo

qm tur hom in i s non rc1:qua caule. volumusprobare quod vola i t facere

I N I I . R H E T OR I C. c rceuom s.u

is cui intend1tur fa&mri .Perlb na autem om ni s illaefi ,qnaefecillediciturhocefi lolaerr omn i V i ta per a t tr ibutaperlonis finnpta_

approbatio ad id

quod intendrtur fa&um .At verb à fa& o probatxuneshabebnn t fa é ta illaomnia, qua proban t facî

‘cum allud ,vndeindiciumefi .nam faé tum tria li

gii ifiGà é fiEfi fa"

& 1ùn -v 1rzepr azter ìtz*equod perrone… Prebatzlìfi fa&umi llud quod in tendiiur '

,ipfii tt i i llud quod d i citur igitur occid1fi i:Eli:

fa&uni ter t1ui h ,hocquod tr ibuit argumen tmn ad fa<îium illud,vnded i clumefi zv tTranfifi 1;clam afi izquibns probatur Q ccidrfi i. Hoc ergo vltimumefi ,quod dixitAEa& ogqnod ipfum perlp1cienmin t_ribn_sllllsLAn

te negonnm'

; in“

nego t io ;po fi n egot ium fi mul crian…fi1is,perqua: leexplrcan t fabi a:

‘Loco tem po r e modo , bccafione; fa cultate. Ergoh zeetria funt quaeconie£turx lug

"

gern nr argumen ta Canià' perlona,

Caula difi r ibuitur in impullionem & . rat iocin ationem : Impnllio_m ò tum h

’

abet' repentiirum non volumtarium »

,-

v t amor, vi nolen tia z& _om

nino omniahuiulin odiqnzeveniam meren tur ,n li confitè arur ,idi { nm ,

quod fecilleargm tur . nam li ne'gat, argumen ta lun t'

àeaula v t li Fe …

Cifi i, quia v inolen tus fuifi i.Fecifi r,qma am or e fec1fi i .Fecifi1,quia iracun}duses.quibuscanfispr obatur facereponull

‘e;qubd ne,gat. & atiociuatio autem caulaefi e tiam ipla velunta tis : hug -ration e , faciendi furllb ,ofiendit volun ta tem , aut non facrendizqua: lumini; oxratiocmatione…velbon i velm ali, fiueiam preeterÌti bon1, liuefuturi pari ter m ali,vel' praeter iti,velfi1tur i. (k l/Ud nosdixnnus ma lum , vel bo num , idefi v t gloria:caula,v t am icit iarum vt in im 1citiarurh vla lcendarnm, tnetus, pe

His igi tur commod rs ye'lincòm rriodis»

, h_os gra’dus dat prim os .Comm odi retinendi, v tiquequodh aberet a

‘

uge_ndi,dem deadipifcendr, idVtiqueefi ,qnod non habebat.Con tr

‘

am comm od1 reiiciendi pari ter, & idquod habebat imm inuend i,deuitand1 v tiquequod futurum er at. I t

_a tria

haec tri bus lnperioribns relponden t, Comm odis incomm oda illiC retinendr , h ic re1icierid1:illi c

p

atigendi, lhi cm inuendrzillic adipiflcend i,hiede{uitairdi quibus e tiam il laacc' 1den r,Vt aliqìi id comm odiCum amus,velyem aius commodum conlequamur ,vel Vt m aius incomm odumv itemusant rurl nm ,Vtco mm odnm aliquod pra tereamus,velvr m aius comm odum adipifizamur ,velv t m aius incomm odumdenitem ns.Nam lnlcipicommodum parnum po tefi ,v tmaius aliquod comm odum còlè quamur ,velincommodum m aius vitetnr : rurfus commodum contem ni po

tefi ,velv t m aius aliquod comm odum conlequatur ,velv—tm aius inc6m o ,

dum v itetnr z& rurl°

us rerum comm odum con temni po tefi :v t LenoConren i ns li nt finelucromeretn'

cem dar e neab /Elchiuo verber aretur: &velut in Verr in is accipi potefi Malo non haberequam rogare. Rurlimcòteinp to c6modo, li1lcip im

’

aius cornm ’

odii po refi zvtTer é t 1anfxillud .efi.

i91 M°

AR'

I I’

V I CT O R I N I E X P O S I T I Oin lnafion Pecrm iam in loco ne

gligere m aximum interdumefi ln

Crum . % :efiio verb eadem conie&uralisefi ,qua' indicati

fl

ozquia ratiodeefi znon enim faé ium in confefiioneefi .Ideo eadem erit indicatio, qua:quxfiio .

Et in horum locorum ,)0\uar conie&uralia fun t .E t in cxterorum , id

efi cxterarnm confiitutionum .Conuenirefcilicet locos.Om n i s igi tur ex caula,ex erlona,exla£i o i lb conie&ura capienda

efi .)0m nis h ic locus caula, liueimpulliom s, lii1eratiocination is con

ie£luraem aximumefi fundamen tum znon quod cum caula li t con tinuofacinus comprobetur :led quoniam facinnsnullumefi ,quod non antepra éefien t. Supponit deinde locos quibus acculà tor v titur ,cnm af

fet it i1npulfionealiquid elle fa£tum .Exquibus primusefi amplificano eius rei,quaeimpnlli onem pariat. ‘

\Deindeapprobatio quid exea fiat,per

exemplazvt Amore leinterfecit. Tertio loco compararionem facimus:declarara impnlfione,euen tum eius caulefuilleconcludimns.H i s tri

bus locis acculat’or v titur in impullione.ln ratiocinationevero hi lim t ,quos nnn '

c diCam ,D‘em onfi r atione,quid perier i t,quid fuger it Augmen

to ,qnan ta res fit quam appetier it ,aut fuger it. Pra ter haec duo imm o inhis duobus etiam illud accnlato r confideraredebeb it, Ne forte ifia querfecutus lueticaut Fuger it, in opin ione tan tum ha buer itmens neque confech tus li t com moditatem ,nequevllum m alumfnger itzfed di cendumefie i ita fuillevrlum ,quia arguitur ,& li t (ua Opin ione deceptus Opinib anitem duphciter decipir,Mod0 dum rem ali ter putat , atqueefi eadem res .Modo dum ali terenen it,quà pntau1t. Res fallit, li m ala cred1tur , cxîbonali t:velcontrafi é lneutrum ,velvtrù

'

que.Ergo Ci'

i hoc in telligi polli t quodopin io lalht hom ine3, tum in te, tum inen é tu, ciîin re reus Vti hac coeperit forte defenli one,Non libi an tiquiorem l'ii illbpecnnfi vita aut fratr is,ant ami ci: acculato r debet verum argum en tum concederezefi enim credib ile:led confirm aredebebit,hoc eiqui arguitur ,non ita v1lum Fa illezhocappi obareex attributisper lonze,non hdc i llum habnillè opinionem ,

fed illampotiushabuillb ,qnod tal i sefi ,quod (cilicìet perloneefi .Sic argumen tabitur accnlator deeo , cnins opinio fallaefi in re.Cnm autemeuentus fallit,qnod accidit:exemplim odo ,Cum aliquism illb telo alterum interficitzv t in lchola:controuer li is.Vt vero in cauli s fo renfibus,Cnm qui seum dicatur necallecuius hxres non li t, led tam en fperar it haeredem : ac

culam ris locusefi , cogi tationem fpeé i ar i debere, noneuen tum . Et haecde ratiocinatione.ln caula autem om ni line in impulfioneline in t a

tiocinationelabo randum efi , fu:ll"eilli s po tefiatem ,aut facultatem , aut

volun tatem .P o tefiasefi ,qna olle ofiend1tur .Facultasefi ,qua adiuto res,ca

'eter aidemonfi rantu'

r .Volbn tasefi ,qua velle vel voluillealiquid declaratur .I ta alinderit voluntas, aliud caula, fineimpullioneline ratiocinationezillxenimefiiciun tvoluntatem , non auiem quodefiicitur hoc

elle

https://www.forgottenbooks.com/join

194 M A R I I V I CT OR I N I E X P O SI T I O

Si ofiendi porcfi ei v ilum ellequi argnatur .)Vt voluntatem crim inetur ,etiam liefie&us defuir:vt ex eo caulam habuer it ,qnia timuit, quia lpcratut , r tiam fi nihi l aut commodi ,aut incommodi acceper it.Nam opinio dupliciter lalht hom ines.)0pin io falli t in re, cnm opinio

vera nonefi ,& er rat abeo ,quod i n veroefi :v t cum res m ala li t,bona credat ur ,velcon tra .Euen tus fallit Opinionem , cum Opin io quidem veraefi,fedeam in teruen iens calus decrpitzvt cum res bonaefi , bona creditur ,fed aliqno caln in m alum ver titur . lam

,in caula ipla hoc m odo pollum ns

d icere, idefi vt dicamns, Ideo occid1fi i,quia te hz redem loreputafi izliceti lle aliuni haeredem fecer it.lta lemper in opinioneefi :& cucurus falh t, &res,cum ant ahulin odiefi quam creditur zaut al iter credir,ur quam putatur prouen irehab i i ifle.Aut non i seuen tusefi quem arbitr'ati fnnt.)Cnm aut ipla resqualis li t

ignora tur zaut cum res certa limt i t, alitetenen iat quam pntatumefi . Autid,quod bonumefi ,m alum pntan t,& reliqua.

Hoc in telle& o .)Qup d hom ines impellantur non lola ran ocmatronevera rerum ,verum et i am falla:hoc in telleé ‘to ,quodfefellit illum res.Illi nonelleita vifum .)Vtquiuis verumfi t quod dicatur , ipli tam en nonfuerit ifia fen ten tia.

Ex iis,quaead perfonam pertinent.)Attr ibuta perfonae, qua: probantperlona

‘

m .

Vr liquis dicatur alium occidifie, acvoluer it. Exemplum adeuentfi fal«lum probandum poluit,non ad probationem caulx per conie& nram .

Auteum necafie,cr: ius tefi amen to non li t haeres.)Exemplum in caula.N onquo calii v tatnr , ad rem efi CGCIH L13 , QCCÌdÉ II »

tia,effe6tus, calns.

P otefias, li aut nelcifie, ant non afii:ille,& reliqua.)Non fui t n eed le lacere,eriam li caula fuifiet .E tfi fiullé t caula vendendi propterxs alienum ,

non tam en necelli tas, v r deos patrios venderet.Defenlb r autem ex con trario primum i mpullionem aut nullam luillb

dicé t, autli fi i illb concedet,extenuahit.)Dati lim t loci acculatot i quibusVti debeat ad robationem caufieper impulfionem . I tem ah i dati fnnt,q uibus Vri degear ad probationem caula: per r atiocinad onem .Nìmc lupponit defenfor is locos in infirm anda impullione, infirm anda ratioci

nauone. Infirm andreimpullion is lo ci fin i rquatuoeegare,m inuereeiusefieé hîqui in tenditur , im pullion is iplius naturam docere, confirm areexemplis lim ilitudm r

'

i propoli tione. R atiocina tionis loci (unt quatuor:quoniam ratiocinatio aut i n reefi , aut in opin ion e. in re comm odi,veliiicomm od i, loci eius crun t necare, comm odum m inueredic ereali is …m a

gis fuilleaut tantum fib i quan tum al i is aut incomm odum m a

iusquam commodum . Pari ter de incomm odis ifia d icen tur ,% od

dicitur €ui tatum nullum fuilleincom modum , non tan tumfuillecom .

I N i i .‘

RH ETO R ÌC… C I CE R ON I SXhi odum quam incomm odum ali i s m agis incomm odnm aut al ii stantum quan tum lib i, antm aius comm odum quam incomm odum .

S in acculator dixer it & C.)'

Si in ratiocmarioneOp inio ponet ur , n.8

m fitm itati3 locxlun t quatuor , N on tale elle vel comm odum vel incommodum , v r pofi i t aliquem lallere , m axim e (e '

non poru1firm abitur perlb n zi . P ofi haec omn ia defen(or V ti po ter it omn ibuslocis acculator is , li in al ios crim en transfer revoluer i t. (&em admo

dum en im acculator cum connincar,defè ndir alio s ,& v ritur partibus aclocis defenlb r iszita delenlor ,vr le' purget , accnfab it alios,& in hoc v tetur partibus

'

aclocis acculà t<>r iszaut li fuilleconceder extenu'

ab it : quiaanger acculator :Ex perform autem conie&uta cap1etur , lieeeres,qux perlonis attribt 119

lnn t,dd igen ter confiderabumur .)Expliciris pra cepris om nibus ad caupernnentibus,fub innguntnr pre;cepta perlb nx a ttributa:& quem ad

m odum his vri pollit accularor ,quem admodum e tiam defenlor in con

ic“& nrali confiitut ione.lît haec quidem perlonx attr ibnta , in rim o l ibroquanquam lingulaexpolner it explicar itzhic tam en nun c reuiter tepetit,qux ipfa li n t,& quid fin tzpofip rae€epturns quem adm odum his Vtipolli t acculator ,qnem adm odum defenlb r .% O in genereefi efi fiulririaecon traria.

Amor , iracundia.>Affe&io en im facileeuen tum luum declarar (ignoqueipfaefieius rei quam ex fepari t.Et iplb rum v is.)Quid ipla polli n t ,non quid ex legignànt.Etqueres harum aliquam rem conlequantur .)Q i

_idexlegignant,non

ex(e ipla: pollint. o

Ac perlon is quidem resex lim t attributx,exquibus om nibu‘

s'

vnum ili 150locum coa& is,accularor is eri t improbationehom in i s v ti .)Ep li tis brelniter attr ibutis perlonx,quia ita res reperita polcebat , dat acculator iexhispra:ceptum ,v texcntiat vitam prxteritam . Parum efi enim canlîim

commendallelolam , li non,que'ab hac irnpelli po llet ,pet lbnae‘onl'en tizi t.Ergo accnlator ex vi ta pra:ter ita profer redebet lim ilia pece/a ta , lim iles'canlas in rebus vel par ibns, velm inor ibns, vel m aio ribus Veprofetrenon p0teri t ,difpares proferat .Atqnehaec nocen tis vi t:efun t. Siinnocen s v itapr a:ter itaefi illin squi tensefi ,locus commun i s inducit ur ,Vita m pra teri tam lpe& ar i non opo rtere:qnod ea

'

porer irelleoccul ti:ant for tallead p

'eccandum cum an imus fuer i t defiaen t …caula,vel potefi as vel occalio .Deindealius locus communi s , Non ex vi ta pt :—eterita prxlens indicium (ed ex prxlen ti iudicio vi tam lpe& ar i opo r tere. S inantem v ita alicuius igno rab itur ,preterenndns ab accufato r è hiclocusefi ,dicendumquecur pretereatur ,quod ignoteni r v itazfiat im

'

quefada ha argumen ta prep

erandnm,qnelim t ex iplb '

nego tio in fa& i s di& ifqtiéeius

,qui reusefi , co ocara. J .. n

I

196'M 'A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I O

Deftnfo r autem pr imum , li porcr ir,debebuvitam e ius qu1 inlimnla

b itur ,quam honefi1flim am denienfi ra’

re.) defen lo rt à perlona contram loci li i ii t.N am primum laborare' debet ,v t honefiam rei V i tam dem onfi ret:qnaedeclarab itur offic1is,velcommnm bns notis velm axim i s, & r ar is,aut cum per iculo ,aut cum labore pr z fi 1tis, olfici1 caula non

necellitatisz& prazfim s.m paren tes, cognatos am i cos, rempublicam .5ed

ifia beneficiorum commem o ratio paruaefi : quia mul torum V i taexemploefi ,

n aturam polle mutar i.vt'

tnorum infi itntaperlenerar in t ,deelarandumefi :N 1hilaltquando deliquille,nunquam ab officio recellillefi i i llècanlas ,& Facultatem znunquam tam en volnillepeccare. Atque in his

ofi é ndé dmoccali onrbns, laborandumefi carum rerum namquecopiamfti ille‘i n fac1endo ,& facere noluille:quarum rerum nun c crimen in indicioefi v t li auar itiae,cupid i tatis. Deindelocus communi s inducendusefi:quo indignum elle conquefi ionedeclarîidumefi ,Vtqua caula impellun tur ,

ad peccandum vitiis om nibusplen igli ac cuius vi ta pra terita purgara li t, im pulih s elle dicatur .Deindealia s locus _communis,Vitìhon

'efiea& a 1n ,teo debere prodelleaplam elle cer tifiîm am refiem m orum vo

luntatum :cr im inationem in im icorum inuidia facile polle compon i.Hecli honefia vitaefi .At li inerun t aliqua turpi tudines, laborandfiefi v relle dieamus in im 1cor ii cr ir

'

mnation è colle& azv.eleo vi rio m é ti s adm illae,quo f2 c1hus vem ìi vel

quohbet alio affe&uan im i non pernmrolb , Am ore,vel aliqua huius gener is.P ofi rem o laborandumefi ,v t turpitudines vi ta preter 1tar ,velin dillim1li gen ere viuorum elledocean tnr zvt quon iam innocen tem probarenon pollumns, ab hoc tantum faem o re,qnod i

'

n iudicioefi , rem o tumelledoceamus.Sin:veroefi vita turpillim a ,nnllb genere defenli onis luprapoli to purgandazlocus communi s induci debe t,Vitam prazter 1tam fpe& arìnon deberezneqnede m or ibus hoc crim en quod in tenditur ,comprobar i.Exfa& o autem ipfo lii lpicwnes ducen tur ,fi totius adm in ifi ratio n ego

tii ex omn ibus partibus per ten tab itur .

'

Refiat tertia pars probat ion is incon ieé iura ex nego tiozhuiuspartesquatuor funt,v t in libro prim o expo-l

fitumefi.E ren im attr ibuta negorio quatuor lim t:Contmenua cum negotio ,in gefi ionenegoni ,adiun é i a nego tio qua: gefium n egotium coule

nnn tur .Haz c b reniter hic fepetit,qnon iam iam in libro prim o tra& ata?un tzac dicit in con ieé trìrà omn ia genera ineidere,nòn om nes partes vtin con tinen tia n egotii an te‘

nego rium ,in nego tio ,pofi ,negofh1m ,fa é ta

omnia in lulpicionem vocemus.I tem in gefi ionen egotii locu'

m t é pus,occafionem ,facultates.Dem odo con ricelcei i s

,quod rei m anifefix, in

confelli onehab i tem odus lem perefi .I tem adiun é i a nego tio ,velm aiora,

velm inora,Velpari‘

a,vellim ilxa;m axnneqneeuen tus come&uraep rodefi .

Qèarmetiampar s,qttxgefium n egonum conlequitur , ad con ie&uram

(I i net argnm é ta:vb1 exercitatto .

https://www.forgottenbooks.com/join

198 M A R I I V I CT OR I N I E X P’

O S IT I O

fi an tiaefiicxenda: rexmefi aut dcefi de Facul tate tracfi atur vt fim t vires,m xnifier ia,pecunia. At fi aut per n aturam res negatur , aut per locum , autper t é pus, de eoqu:r r i tut an po tuer i t . S i di catur Tullius in tn feciifeR om nlum quod Vtiquefieri non po ruer it per tem pus nec haberet pofie.

‘

hem loco fit:fi alicuius,qui arguitur cxdis ab eo loco ,vb 1 caedes fa& aefi ,

abfen tia declaratur . Ternoquer itur v trum id facina s fit , quod prr n iterefueri tmeccflè . Item quod fpem celandxnon haberet. Dei ndequemitur anneceffefueri t id fieri . In quibus omn ibus fpe0catur fernper confilnî.quòdli in his co nfilium cern itur ,& fa&um probatur còfi lium autem attr 1bu.

tum perfona:efi ergo attributo perfonaefacfium probatur . Huins rei docend.ecau(a fuprà pofitum them a tra& andoexcut 1t habere ar m en taan te rem %

‘

od in i tin ere fetam fam ilian ter apphcar it quod ermonis

caufamquzefier it ,quòd fimul diuer texit, ccenar it. [tè in re, Nox,fomnus.P ofi rem , Q ljad folusexier it ,qubd i lle tam familiarem com itatum aequoan im o rè liquerit ,quòd cruentum gladiam habucrit .Haec ante rem , in re ,pofi rem at tri buta nego tio (un t, quefaciant fidem negotio .Sed quon iamin h is omnibus etiam confilium fpe& atur , fiet vt cum confilxum perfonaafi t attr ibutum , hzec omnian ego tio funt attr ibuta,efficiatur negotiiexattr ibutis perform nego rijcommuni ter approbatio .

(kx/m i ra r en im vtrum videatur d iligen ter ratio faciendfeffè habitaexcogfi atazan ita temere, vr non ver ifimxlefit quem quam tam tem erem aleficium accefiiiie. Inquo quaeritur, num quo aliom odo commodiuspo tuer it fieri , velà fortuna adm in ifir ar i Frequenter enim fi pecunia (iadiuro r is adiumen ta defint , videtur facultas faciè

'

di defuiffezquod v tiqueimpugnati non po tefi , nifi per con[i llum v t aho m odo fieri pomer it v tfieri à fortuna. Ergo adexpug nandas facultaresqua defun t fi fubuen iat(zepe confihum ,cum dicitur ,aut 3 110m odo fieri po tuilfe, aut performn

‘

é ,confilio ,quod perfona:efi attributum , resprobatur .Exhoc ex fuper ior ibus illa conclufioefi N afci pofiè commun i ter argum en ta ex perfonxat tr ibut is,& ex negoriorum .I- I anc igitur rationem fi d iligen ter volucrimusattendere, ifia attr ibuta in ter feapra, iun& a , copulata cernemusnegotiorum , perfonarum . Sub iung1t non opor tereh i s omn ibus pra:cepris fubjiciexempla , v t doceat quem adm odum his vd accufator dcbeat ,quem adm odum defenfor ,v t in fuper ior 1bus docuitz& dici t non neeeffar iumelfi , non facile. Non necefiàrium effe ita quod fi quis aliquidd iligen ria: afierrevoluer it ad ifia prxcepta , ifia orrinia pro m atenx ene»rc fac i l i cognirioneretineb it. Non en im pr zeceptor omn ia tr ibuit,%edexd i& is ad fim ilitudin é nod1& a in tellxgenda fupponit. N6 Facile autè

'

, ideodixit,quòd infini ti fi t illis omn1b°preceptisexé pla fupponere: quom odoante r é dicat accufator ,quomodo defé for ,quom odo in re , quom odo pofiremfirein aliaqua: multa funtzHuc accedir uo m aior difficulté à fit ,quòdom nia illa per par tifi, idefi accufatoris deìenfor is locos, vé rÎa v t11itate

I N 1 1. RH ET OR I C.

‘ cxcea om s.

tra& ai1 tur znec en im i nutiliter conueniunt . Vndeilludm el iusefi ,confyderate cun& a ex propofito thema tenego tq (nam aduerfar ijrationem diligen ter attendere fic fufpiciones atque argumen ta

‘

colhgere.(hl/ arequid fa&um fi t quo confilio qua (pe perficiendi cur hocm odofa€tum , cur ab hoc fa&um , cur nullo adiutore , cur hoc, cur nem o fi t con(cius,cur fit , cur hic fit cur hoc an te fa&um fi t , cur hoc an te fa é tum non

fi tzcur hoc in ipfo nego tio , cur hoc pofi n ègoriiizcur de indufi ria fa&umaut rem ita fi t confecutum an confiet oratio vel cum re vel . ipfa fecumhoc huiufnetei fi t figuum , an illius, an huius i llius,& vtr iufquepo riusquid Fa&um li t quod non opor tuer it , aut non fa6tum quod opo r tuer inHac adhibita animi in ten tione cum conieéturam om ne negonjcorpusin trauer it , tum facilius vid

’eb iturelfi praeceptio , vr locosom n ium arguemen torum (efi: quodammodo ofieren tes Videre pofiflnus. ex quibus v t

fi1prà diximus,modo ex fingulis attr ibutis,modo ex coniim& is argumenta naftemur , quseaut probab ilia crun t aut necellar ia ad cas resqua: remcredib ilem , aur incred1b ilem facere pollim t . rem ,

inquit, non perfonam cuius fcihcet att r ibutumefiEt cum Facti fufpicioneiunguntur .)Et hic rei eius vndeiudiciumefi ,

non perfonxeuius a ttr i butumefi .

Deindevtrum id facinus fit quod poeniterefuen t meccfié .)Anno tan“

da nona locutio, P <r nitetmenon i l lins rei,fed Poenitet mehanc rem .

Cum ex (ing'ulis, tum ex coniun& is argumen ta, & C.)Aut à caufa, aut à

perfona, aut à fa& is , autexconiun& i s argum en ta certanafeentus Vt ar .

tributa perlb n ze, attnbutaFaà o videan tur .

Accedun t autem ad conieé turam .fzepequaefi iones, tefi im onia,rum oe15?

res,quae Fré ter hanc m ateriam qua con ie&uraeargutr ibuun tur ,Acaufa,aperfona, à €a6to , accedun r aliepi ‘obationesfoli conie&ur zefemper ad iun é tze. Torm en ta, tefi im on ia, rumores. haec en im inalii s con fiitut

_ion ibus non valeur quia non adhiben tur 1fia n ifi cum res

negatur zqux omnia ifia ad part is comm oda retorquenda fun t. Hoc probatiom s genus Grzeci 7r t'slc&n xvogvocan t qubd fium h is

'

orator v ritur ,fidemqui dem indici facit,fizd no n oratione. Hoc Tullio m in im e placet. …

d ici t en im eti am ha c prob ationum genera indigete arte pari m odo,veexcaùfa , perfona, fa& o argum en ta um de torm en tibus, rum on bus d1lìautatur;exi llis fc111cé t attr1bution ibus, quaeautnegotio , aut perfonis viden tur effe fub iun é tx. namquecum con tra tefies di ci+tut , aut

'

pr0 tefi 1bus,v tiqueattr ibuta perfoncecon tingenda (un t per na tucretera:v t , Fides li t data tefi 1, lic,v t autp ofii t, aut nò pofiît

adlnber i.Hoc in tormen t15,nameiusqui torquerutexcut iendaperfoanaefi . Ergo omn ia argumen tis proban da[un t quorum argum

'enmrmmgenera duo funr :.vnum proprium commune—aliud.

“P ropnumefi, quod;

ip_fius caufx,& negot ijefi zvt:Sex.R ofciuscum cedes fa£taefi , Roma n ò…

a oo M'

AR I Ì ‘ V I CT O R I N I E X P O S I T I O

fuit:non'ergo

/

panem in ter fecit . Communeefi ,quod transferr i in fim ilescaufaspo tefi ,F1hus partem interfecit.Reclamat ifiiuiin odi fufpia om busipfa natura.

‘

Hoc argumen ti genus,quia transfer ri in fim iles caufaspo tefi , commun is locus d icitur .)Locorum autem communium generaduo (un t , Vnumcum cer tzerei certaefi amplificatio Aliud cum rei dubia:efi d ifp i i tatio .

Amphficatio rei cer taeefi ,vr in par r icidam , in facr ilegum . Dubi:evero reicommun i s 10Ct13efi , quiaGraecis dicitur S ang, quaehabet partes duas.Q i} : idcirco locus communi s dicitur quod ex m ateria genere non certum quid defignat , fed habet tra& atum ex generalitatecommunizvt Sufp iciombus credi opor tere,velnon opor tere. Sed hanc .9Écm cini lem , mo

ralem neteneamus, non illam qua apud philb f0ph0$ naturali sefi .n lù

bet autem horum locorum cum interpon itur in terponi autem raro debe t)ornat orat ionem . Nequein terponendus locus n ifi cum aliquid iamprobatumefi .eten im fi locus commun i s gé nera ha loquitur ,quafi caufàmtenens,defcendit ad caufam . Ius iudicem te'netzquia iureiurams fede' s au,dire defyderat vndefen ten tiam prolaturusefi . Ergo aut parte caufa: pro -

g

bata vtendumefi ,aut in peroratione, idefiepilogis Vt aut renouetur , autfufcfietur audito r .0mnis en im locus communi s locutionum cun& a ornam en ta defyderat qux aut verborum fun t, aut fen ten tiarum .n edumapte ac necellà r io dicun tur , orato rem ab oratore difcernun t,eten im cumloc1 communes caufarum li n t communes o rato ribus funilitudmedi& ioni sellenon pofiù n t.Qu;efi iones, tefiimonia, rum ores , & C.)c autem omn ia qua: non

orationeargumen torum Eden: faciun t, àGr z cis 7m'

m òin xvognom inan

tur,non quidem re6te.Vterquefim ih via praeceptorum , & C.)Et accufator , & defenfor .

N am exquxfi ionefufpiciones ex tefi im on io ex rum ore aliquo pari ration e & C.)[deo fit Vt arteegeat huiulinodi d ifputatio ;quon iam con tra ha c, & pro his fxpedicendumefi .

Vt ex caufa, ex perfona , ex fa& o duci opor teb it.)(l u_zeex confef(i one argu

'

men rism ater iam tr ibuunt,v t ex fa€to inquit, duci opor tebit.Ecce iam nonefi 7n

'

s'

zg&n xvog, idefi fides finearte. HOCcxterum ArtifieiJnon puran t indigere,cuxh appellan t 7t 1

'

5'

614&T éxvzss.

Aliter «hoc degenereac de omni con ie& ura preecipiendu1fi putan t.)Vr d1c

'

an t ali as "diuifioheseffead probatioxi‘eih con ie&ur zenon quas fupr_à

Nam eiusqui inquxfiionealiquid dixer it,& eiusqui in tefixm omo;

ipliu'

s rum oris caufa.).Vteaqua: mater iam argumen tispreben t, & i llaqua: arterù

'

negantui* iifdem attr ibutipn ibus.tr 1buàt tra& a

iifdem attr ibutionibus repet ietut quefem elpr aec:epta

https://www.forgottenbooks.com/join

z oa M A R I I V I CT OR IN I E X P O S I T IO

communium loci funt.Sun t ali)propri;in conic&ura aCcufator is,& pro ,

pr 1;defenforis.Atque accufator is duo ,Vnusqui atrocitatem fach cumulat al ter per nemnegatm aiorum nn ferer i opor tere. Defenforis etiamfim 1h ter duolim t :Vnus declaratio calumnieaccufato rum , alter conquefi 10 capranda m rfer 1cordix .Difian t autem à thet1cis hocm odozquòd i l lihaben t ex vrraqueparte tra& atus in con trar ium fuggerun t argumenta : h 1 vmustantumm odo partis fun t, & aut ind1gnatronem folam ,aut fa:.

lamexpr1m i1nt conquefi ionem . I ta duo genera locorum communifi ellem am fefiumefi :Vnum quod ex dupl ici traé tatugenerali ter confiat,quodtheticum di citur al iud quod generali quidem , (ed vnius partis aut indignatione(ola , aut conquefi ronetra6tatur . Sciamusautem hos om nes locos, idefi ifia duo gener a, ex i ifdein a ttr 1butiom btr5 tra é tar i,exquibus argumen tationeszidefi ex att r ibutis perform ,& attr ibutisnego tio .llla tan

tumdifian tia,& dicend r druerfit ate:Vt argum é tatron é s fub t11ius , tenmus,acutiusexplrcen tur :loci vero communes grauius,o rnat iu5 , verbis fentenn isexcellen a bus.Nam in argrrmen tarionrbus (ola quaeri tur ver itaszin.

loci s autem commun 1bus quam quam veritas alferatur tamen , quodefi illorum pr0pmum, re1probatzeamplitudo capt andaefi .Vndefan s cla.

rumefi et iam locos, argumen tationum vim ten ere: ita tamen ,v t ampliusa liquid agere v1deantur cum praeter fidem rei cumultrm .videa ntur im .

piere.Qu} in con trarias partes deducen tur , thet1ci [un t Credi opor tere,non opor terez& multa ta lia.

Cer tus autem locusefi accufator is per quem auget fa& i atrocitatem .)Superiores lo ci in contrarias partes deduci pofiunt ifi i vero loc1, propr ijdan tur ,aut accufato r i, aut defenfor i (uo .

Caeterseargumentationes.)Aut à perfonae,aut nego…attributis.V

'

t id,quod d icitur ,verumellè videatur ,)Qup defi proprium argumentation is fum p tum .

T ametli ho quevider i’

opor tet.)Vr in locis communibus veri tasquxtatur , fed oration ism odo difiet ab argumen tatione.

V‘

Mefi nom ini s con trouerfia quia vis vocabuli defi '

nienda verb isefi confiitutio defin iuua dicitur .)Sequitur defin itiua confi rtuuo,

quia c6ie&ura pr aecept is fuper ioribus term inataefi . Heecdefinitiua,quiatuncexor 1tur , cunom i n i s con tr ouerliaefi z& qui a vis nom in i s definienda verbisefi ,defim tiua d i Ci tur còfi1tutio .Huir: fuppon itexem plum ,Cumteus fit paterm aiefiaris qui fihum proh ibuit feditiofeconcionan tem id

efi lilium T r1bunum pleb is . Efi in hoc thema teetiam alia confiitutio _vcîl

relatiua , vel com penfariua,velabfoluta. N am liCLi i ti i i ili i, Pater firm , abr

fola taefi zMeruit , relatiuaefi P rofui, compenfatiua. Verum hoc in them arenon quid li t confyderarxTull ius volu1t fed in terim m onnrt 1d perCipizatquehocexemplum 1deo dedit, vt.finem .tàtum confyderexm rszquia

I N I I ."

KH ET OR ÌCf C I C ER-

ON I S . fo;nunc propter finem fub iicit exem plum . P rxcep1t autem in omni hoc li…b ro

,confyderationem adhibendam elleCi rca om nes c

\o nfi 1tutiones

carum partes, & C0:i trouerfi aszidefi legalesquzefi iones. Percepiis om n ibus in omn i caufa, inqual it m a teri a om n iaqua inuen ta Fuerm t generaquxfiion_

um polfun t rraé tar i fumptis fuse parti s pr z ceptus vcen in themate Con ie&ura fueri t, eius diuifion1bus v tamur nt é mque al terius , vel,aliarum , fiquaeinciderint confii tuuones. Sub iungit igitur in defin itioneloco s 31 parte accufator is. Sunt autem quatuòr :Defin itio , approbatio defin ition1s {dedué tio defin ition is in ipfam certain fpeciem dequa agitur ,defi rué tio definitionis aduerfaepar tis,quaeconfiat ex locisquatuor .$i dem onfiretur falfa , [i turpis,fi inut ilis , (i collatio vtr iufquedefin ition is fiat.Falfa dem onfi rabitur ex opin ione hom inum li doceb imus de eo vndequaeri tur,quemadmodum xfi imet populus quem adm odum in confacrudine locurion isVtatur eo vcrbo ,quod defin imus.Turpis aut é inutilis

dem6firatur aduerfariorum defin itio exhonefiatis partibus v tilna tis:

de quibus in delrber ariuo genere hocefi in pofi rem a huius libri parte,

tra é‘

tab 1t. Ex

hpr imernus igi turqua iiicommoda futura [in t [i ita accip ie

tur quod de n itum efi ab aduerfar io . Collatio vero defin itionum quiquartus in repreh é lionelocusefi ,hoc ager , Vt nofi r i defin itionem ofiendat vera m,

honefi am ,Vtilern zquòd aduerfar ijofiendimus falfain , turpem ,

inutilem .Afieremuspraeterea ad definition is nofi rx confirm at10nem , resaut m aio r i , aut m inori , aut pari negorio fim iles:v1: ad defin itionem no

fi ram fim ilium comparatione colle& a,ofiendamus quan to ven or , hon efi ior ,v tilior fit nofira defer ipti

"o . c in limphci defin :tione. Sed [i dua:

re s plur é fvedefiniendx fun t ifia omn ia(pro defin iendarum numero' du

'

.

plimnm r .% g irr1r en im (a pefiar fit, an acr ilegus,qui vafa ex pr iuato facrafur r ipuit,velde facro r iuata.Qq011 ia1n aparte accufato ris,& quid li tfactilegium quid fit liir tum defin iendumefi in fingulis defim tionibus i lla fupt à pofita precep‘

ta complebit ,defin iet ,ap robabit ,deducet , infirm ab itzqux cum fecer it in definiendo facr ilegio ,

acier rurfus eadem in.

definiendo furto mutata tan tum tertia parte praecep ti . Accufatoren imqui làcrilcgium vul t probare , n eg

are vult furtum . I ta defin inonefaculegij,quod probare nititur ,v tetur i li s (uprà poli ti s preceptiszln definitionevero furti , quia furtum negabit,vtetur praeceptis defenfor i da ti s idefi v tpofi defini tioncm, eius approbationem feparationem fpeciei

'

faciat àdefinitionezfie' tquein hoc them ate ineiufmodi complexione, Vt defin i tionum verrat lim iliter razcepta etiam defenfo r . N am quoniam furtum probare vul t ille ,qui e defendit ,pofi defininonem ,& eius approbationein ,deducfi ionem facieradfpeciem zcon trà cum facrx

_legium defin ie

ritqui hoc adm 1fifiè (e non vult illicFacier loco tertio (eparationem fpecici à definitione. Ergo hismodis ,& partibus definitionem fuam accufa

tor implebit. Habebit autem cdmmuneni locum ,exipfa defin itiua Con

1 04 M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T IO

fixtutionefumptuin , in m alitiam eiusqui nonm odo rerum ,verum etiamverborum po tefiaté fib1 arrogareconerur :Vt faciat quod veli t

, quodfecer ir, idquo voluer it nom ine appellet.Eius generis )Idefi fin itiui.Flamm ius i s quiConfulrempublicam .)Hifior iam àpofi fequentibu3

dedit.’

Ìi idicatio efi ex ratione refutationerationis con trouerfia. Ad hanciud1cationem argumen tatrones om nes affette opor tebit.)Ad hahc 1udicatioriem idefi defim t1uam neali am cum feceri s confi itutionem hic

aliam fac1as iudicanonem ,& non conuen iat. Haec praecepta quaenunc fin itiui fi atus pon imus ca

_rum partes propter qualfi atem quaepar tes

plures haber,& controuer fi as legales fiatus dici tMaiefiatem m inuereefi de digni tate ; & C.)Definitioefi rei de qua

qu.er itur .Pluribus verbis rationibus confirm andum .)Superior defini tioefi

h zec confirm atro definition is.P ofiea ad id quod definier is.)Dedué ìio defin inom s ad fpeciem .

H oc ex op i n ione hom inum fumetur .)% am odo defiruatur defcrip rio aduerfieparti s.Vetam ,

ho riefiam , v tilem effe dem onfirabimu3 .)Cum tria deder it de.fenfor 1 v itia definitiom s, idefi falfam , turpem ,

inutilem :tr ia dat accufator i con trà o rnamen ta defin ition is, idefi ver am ,honefiam , vnlem :vtetianìex collationem elior accufato r is defin itio probetur .DeindeEm ili ratione canfaefi tra& andaî)Vr defin ias, approbes, dedu

cas ad fpeciem ,infirmes defin itionem aduerfx par tis,docé do falfam tur

pem , inutilem . Compares e tiam quaev tiliorefi zvelreliqua aut à m aiore,aut à mmore, aut à ari (ed in tot defin itionibus om nia haecerunt obfer .uanda,quo t res delihiendae(un t.Deindedefenfor is primusefi locus i tem nom ini s bremi s aperta

ex opinione hom inum defcr i ptio .)Et huic dat quatuor ad a& 10nem defin itionis locoszfed i nquibufdam parti bus idefi in tertio loco d iferepab ir.Supràenim ,

idefi in parte accufaton s ,hzec quatuor fun tzdefin itio ,approbatio pro r i…edefin ition is deducfi io in fpeciem propriedefinitionis,defi rucîtio defin ition is aliene. At h ic in parte defenfon s efi lim iliter defin itio ,fiueapprobatioeiusz& ,quod mutat ,fepatatio defin itionis à fpecie

‘

dequaqueen tur ,defi rué ìio definm on is aduerfxparti s .Defeii fo r is deinde rimus locusefi reliqua.)Datis omnibus locis

accufato r i ad (h am defin it10nem ,clefenfo r i quoque ad defin itionem ciuf

dem , proprios locos tradir. ex quibus primusefi definuio ipfa breuisdei nde eius allirm atio t ’ertio loco à defin itionelua feparatioeius fpecieide quai quer itur , idefiquaefi ioefi .pofi quem locum locus communis infer tur per quem fa6ti vnlxras, aut honefias augetur zquem quidem locum

https://www.forgottenbooks.com/join

£06 M AR I I -V I CT OR IN I

N on in omnem caxrfam ,fed in omne canfiegenus incxdun t;)H i loci C6munesqui ex com pofitionenem tiorum nafcfitur ,non in omn ibus carili s fun t ,quia non_

om n isCaufafim ilitcr componitur zfed cadun t in omniaî

genera caufarum idefi in om nes confi itutiones quia qu:ehbet confi iti i ti

'

0 m odo a troci negotiorum compofitionefingitur ,m odo [implicitcncompon i tur .

'

V'

m autem a&îo tr‘

îllationis‘

,aut commutationis indigeteTer'riaefi confi itutro que;trànllatioefi zqu1a i taTull iusordinem d

'ed i t .c cornmutationem i tid iCii cum a6h onetenet, cum perfona ,locus,lex,Cr im é ,pcenamutatu

‘

r ,vel carreraqua lim ilia fun t. H i s (mgulis fuppon ere exem pla , infin itum fuperuacuumefi :velquia multis m odise'fii citur ,velquia om nibus m od i s ad d icé dum vna praeceptioefi . Om nis

atuté fràllatio apud an tiquos té po r ibusTullianis,in ipfa caufarum a& io

ne, aut nonerat,aut tariotmuemebatur .P r zeto resetenim qui ius diceb é t;indices caufaedaban t,& cò trouerfix vel agendi genus infi ituta a£tione

fo r 1h aban tzita (ib i prxfcr 1bebat P rxtor ,qua accufaror , qua reus debereta€tioneVri praefcr 1bendo quid fieret ,exc1piendoquequid non fieret, treîflation is con trouerfiam a6hon1bus auferebat.Erat praeteream fi 1tutuii1 vtà caufa caderet is

'

,qui nonquem adm odum opor tebategilÎet. Ergo etiampropter ha c, l

°

orm ata lit e ad iudicium veniebat.Apud ipfi1m vero P r aetorem cum litis iplius forma componeretur , illic partes autexcipiebantaliquid,aut limpl1cem a é b onem aCC1pieban t. Vndein i pfo(v t dixi)iure,hocefi apud P ra torem ,dem odo agendi cum quereretur , tra é tabatur exdeptio ,atquetranllatio .Cum autem 1am 1itis form a ellet accepta, in indiCio nulla iam po terat elle trarrllatio .Ergo in iud1cns tranflatio tat ius ianen itur z& liquando inuen ta fueri t ipl

'

a per leparum firm itudin is tener,allimn i ievires alia confi itutione. hoc namquepraeceptum Tulhanumefi , trariì tionè m ex alia confi1 tutionefirm ati ad quod prxceptum exemplum fub iungitznon v t tranflationem *doceat , lè d v t ofiendat tranllationem al ia confiitut10nefirm ati . Reus parricid1i fa&us probatis alii scr inain ibus,an damnandusfit,quzefi ioefi .Vtitur tranllationereus cumd ic1t fenon parricid1i dam nandumelfi , quia n ihi l inde fi t a probatum ,

[ed al iorum cr im inum ,qua: probata lin t , afiici Opor tereliipplicio ac

ne .co quidem,quod non inde i ndicium confi itutum li t . I ta li neque pro

b ato rum cri m i num prena elle debet ,quia n6 inde iudicium confi itutumefi znequeparr icid1i,qm a n ih i l probatum confirm at nonelledamuanduni . Veruntamen purgand i s alii s Ct i i i i i ii ib ti $ per con ie&uram ,

operadandaefi vt reus nonopera tantum t ranllation is v tatur . Er o proh arum i lludefi t ranllauonem alia confi itutionefirm ati. Suîiungitvero exemplum tr anflationis cum ag1t i niur i arum cui pr aecxfa m a

nusefi z& isqui prxcidit,except ionem pofiulatzvt in hoc iud1c10, de ma

I N I I. RH E T OR I C. C I CE R ON I S . z o;leficio non fia t pr zeiudicium .ln hoc gen ere confiituti on i s pr zeceptà _ha:c

fun t,quevtr iqueparti d é tur zvrexplicen t quid fieri foleat , àquo,per quos,quoin odo , rjuo terh pore,quem adm odum a i , quem admodùm indi c i ,quem adm odum fiatui .quo d vnqu

‘eex parti 13 iur is agnofcitur deqtiibuspartibus inqualitateefi tra& aturus.Debet etiam trafi ar i quid in

,li

m ihbus rebus fieri folcat.aut en im in iure cautumefi id dequo -queer itur ,’

aurfolet fic fieti, autmon folet, aut ad idquod in iure folitum efi , id quodEm ileefi , appli ca

itur zDeindeper cò ie6l:uram tr a& andum , v trum mali tiaqu1d aliud agatur zcum aliud lim iliter , an fiultitia, an necelli tate.Lo cus a utem commun is vnusefi contra tranlla tionem , fugereiudicmm & poenameum fcil'icetqui tranllationevrata r. A. tranflat ionevn us locusefi c om a.

munis , perturbat i om n ia li non eo pa6’ro agan tur ,quo opor tet. Ha: =fiin ttres confiitutiones,quaefpecies nonT r afi llatiònem’

autem non in telligath ù sformam effefiatus,£a licet legnlis: prxfcr iptionem veroeandem appellat i ei denmexcepnonem ,

fed'

ab o raror 1bu'

s. ln iure autem praefcr ip tionem d i ci i pfum p"

r opoli tutnius:exceptionem autem , cum ius ipfum prOpofitum aduerfus fea& o rliusexc1p it in terpofita aliqua cond1 rione.$1t nobi s prxfctipti

'

o iniur i

rum zexceptio ,fi pneiudicium faa as de cxde,fi fingulà tr ànflarionum gn eraqua ramus,v texemplum quem adm odum alia lege

,quem adm odum

alio crim ine,& ad li ngula,quibus tranllatio videtur nn pler 1.S_ed quia ratio pr zecepto rum fim ilisefi exeni plo rum mul titudine

fi1perfedendum efi . Cum en im pr fixcep ta in om ni gen ere ttanllatiomis eadem lin t ad diuerli tatern . frufii°a exempla queerd 1 tur…Eademe’nim pra:ceptor 11m rati o in… omnibus trànllation is par tibus vb ique.feruabi tur.Mula sdecauli s fit,v t rarius incidan t t ranllat10nes.)q n iam per Praeton s formulas a é tionibus i i itegr itas darur , neque in mdiciis vlla po telheffepraefcr iptip .

Q\uyi non quem admodum

% arein iure plerunqueverfaii t i i r ,)T r an llationes.

Ibi en im exceptiones pofiulan tur . In caufis autem aut raro , autnumquam .

P r iuatorum iudicio rum co—nfiituitur.)Ideo non po.tcfi in iudicnsefièxtr anfià tio ,fedefi apud P ra torem .

Hic defenfor poe-na: commutationem .)C& on iam cum'

di ci t moub atapoena afiiciendusefi al iorum cr im inufn p robatorum cum que ta li nonopo r tebat ,quiaeiu3 Crimen n on probatumefi :ita nealga quidem prena*

afiici opo r tered icit ,quzefi t aliorum crmi innm :vndecommut à.tioneFSB —f

na: Vis accufation is tor: tolletur .Ga rerisquoque crim im bus defé ndendis.)Qua: probata dicanrur .Gonieé turali confi itutionetranflationem confirm ab1n)Vr infir

1 68 M AR I I V I CT O R I N I EX P O S I T I O

ri s etiam in cr im in ibus illis,quaeprobata‘

dicun tur , rei polli t releuareper«

Exemplum autem tranllation is in caufapofitum nobis li t huittfm 0

di .)Illiidexé plum_,quod fupra datumefi , ad hocîdatumefi , vt probaretur

tranllationem alia confi itutwnenecefiario confirm ar i : nunc datexemplum tranllation is.

P ofiulat is,quicum agitur ,ìPretoreexceptionem .)Ne prxiudiciumfiat

'

in hac iniuriarum damnationefuturi crim in i s quod de’ capiteefi , idefi cxdis

Indignum fit non primo quoque tempore i ndicat i. Vr eti am in I LI

dicio in iuriarum ,indignum fit nonetiam de crede iudicar i.

Id ex partibus iuri s de quibus pofi dicendumefi .)Inqualitateab

‘Co n’

tr’

aeumqui tranllationem inducit .)0\ujaccufatur in iur iarum .

A tranllarioneautem omnium fore per turbationem . H ocefi èparteea qua vtitur tranllatione. nam illa fuperior contra tranfli rio

nem efi .

Vm facfio , Fa& i nom ine concel'fo neque vlla a<fi ion is illata.cbn trouerfia , vis natura & genus n egoti1 iplius quxr itur , €on

fi itdtiohè rn generalem appellamus. Generalis hocefi qualitati s confi itutiom s prxcepta fuppon it ,cuius fpecies elle duas dici t, Iur id1cialem ,

nego tialem .Duasen im ,dehberanuam dem onfi ratiuam , in priori lib ro fufiulit .Ac nun c rius de negor1ali tra& at,quon iam lim lexelfi no

fcitur : iiît id iCi ali s in ll£peciesefi d ifii ibuta .Haîc nego t1ahs hafiet li té , cum

quazfi ioefi ,qu1deffedebeat quod colligitur ex iure iam confi ituto quom odo i d fit habendum vndecon trouer liaefi .Suppon it exemplum , quodfecundi haeredes libieam hxreditatem vend1cen t quevener it pupillo :quam li bi vendican t agnati.Fac1t i n ten tionem agnatorum ,deindedepulfionem haeredum fecnndorum .Tuncquzefi ionem ,quorum fit hxreditas.Aficr tur

'ratio à fecund1s harred1bus,q d vn iuspecun ia: ha: redes d inerfiefl‘enon pofiun r.F1t refutatio , 5ed nonefi vua pecunia . E r it indica

—

tio ,An vna pecunia fi t.H ic adm onet polle in vua limphci confi 1tutioneinuen ir i plur imas rationes refutat10nefquerationum :& item indi cationes

,v t in hac caufa.N am cum ratio fir,N 6 polle plurim i s de caufis vn iuspecun i a" ha redes elle d1uerfos cum que in fuper ior 1bus refutatio fa& afi t;nonefi Vua pecunia.0m ifia hac refutationealia refutatio fuppon i porefi :v ti dicatur effe polle vn iuspecun iehzeredes plures,d1uerli s de caufis.Et aperte i n ipfo Tullio po li tumefi ,quaz ramon es lin t,qua: refutationes.

Dat auté huic confi 1tut10ni locos ad a rgum é ta commun i ter v triq;partivel om n ibus par t1bus,fi pluresex1fiant zv r ius vnde.confie‘t confideren t.Confiar autem ex tribus duci,narura, confuetudinefcquen tedei

'

ndelege.P ofi remo naturam eius diuidi t in fexpartes quas ipfi

‘

par titusefidefin1uit.

https://www.forgottenbooks.com/join

n o M A R I I V I CT OR I N I EX P O S I T I O

P ofi autem approbata quaedam aut a confuerudine, aur a vero .)A conmezquoniam con61etudoefi .Aut a vero: quoniam ratioeius per

fpetfi aefi ,& v tilitasv ifa.

Vi ndicationem ,)Pro vindi é'

ta,pro vltione.Ad hanc con trouerli am ,)Idefi caufx genus indiciale.Confuetudinis autem ius ell

‘

e putatur id ,quod volun tate omn ium finelege vetufias comprobar it. P inia s partibus iuri naturali fuppofitis, nunc:confuetudin is iuri partes liibiiCit.Volun tate omnium fi ne lege vetufiascom probarit.)Vtpruden tium ra

tio , author itatedata confuetudini de confuerudinein pofieros m ifer irlegem .

Iur a fun t quaedam' certapr0pter maioribus”

alì

furgatur :iusefi hoc, fed confuetudin is.Mul to m axim apat s,quam P raetoresedicereconfueuerunt.)Non ex le

gum pr zecepris iullionis,fed ex confuetudinequa proponatm a P r aetor ibus ex bono equo .

P ar quod in omnesequabileefi . Vrquiproponit aliquid, taleptoponar,v tquo iure alium teneat,hoc fealhget.Iam iuta legi tim a ex legibus cognofcr oporteb it.)I- I zecqua:fupra di& a

funt, deconfuetudinetra6tara funtzn i inc cum fuperellè r ius legitimum,

cogniriouem eius ad eos tranfiulir,qui legitim a iura feecrun t.His ergo ex partibus iuris quicquid aut ex ipfa re ,aut ex lim ili,aùrex

m aiore, autexm inore nafci videb it ur ,attendere,atqueelicer e per ten tando vnamquamquepa ttern iuris debebit.)Diuifo iure omn i in naturam ,

confuetudinem , legeszdat prceoeptum ,vt argumenta fum amus,velquaexipfa re fumuntur ,velqua: ex lim ili,autm aiore, aut m inore. Locos autemcommun es dare len egar pofi

'ecerros' in lingulas confiitutiones. E ten imcumduo gen era lint, uo rum al terum rei dubiaeappr obationem ducé dogeneralem tra& arum abet:alterum rei certecon tinet amplificationem ,

necelfar io caufaeiplins facultas fuggerit , liquid ;amplificationis, aut indiguat ionis, conquefiion ifquenafcitur . Sed quon iamin negoriali qualitatedeiure tra& atusefi ,erunt loci communes vel ab authoritateiur ifper itorum ,vel con tra eorum author itatem .H zecde nego riali. Subiungituriur idiciahs.Qqa ipfa cum genus fir, in duo diuiditur , in abfolutam all .

fump tiuam .Abfolutefuppon itexemplum ,quod trophaeum mucum con

tra'

ni orem pofi v i& or iam Graii de Graiis fiatuer rin t. Facit in ten tionemdepulfionem zfuppon itquepofiea rarionem ,fed abfoluta: confi imt io

n iè ,v rmafeatur indicatio , Iufiefecimuszquia aeternum vir tutis nofi rern0n imentum relinquerevoluimus.Sipautem dicatur i deo ,

aeneum ,quiame.ruifi is:efit ratio dè mela tiua ualitareN ndeintelligimus in vnamcaulamconfi itutrones in cidere pofie

‘

plurim as principales. Verumeriam abfo

lutaquali taseofdem habebit locos argumei1 torum quosnegorialis , .ex

I N I I . “R H BT OR I C. C ICER ON I S. m

partibus in abfoluta ipià iuta profetiinus:v t factum defendas vellege,vel confuetudine,velnatura in ne..goriali autem ha c iuta profer antur ,v t pofi i t c6fiituiquo iureelTedebeatid dequo negotiumefi quia eius confiitution is ad futurum fpeé tat iaré tio , aut ex ipfa re, aut fim ili,maiore,m inor é venafci v

‘

idebitur .Aut enimin iure poli taefi haec fpeciesquequer itur ,litis, aut exeo quo d in iureefi ,

ad hoc n egotium lim ilitudo traducitur .

Dubizerei.)Theli sfcilicet.Alterum cer tx continet amplificationem .)Loci s communibus iam re

probata augmentum facies . Illud enim adhuc inquaefiioneefi .

% id augeri per coiiimunem locum pofii t,& opor teat , c6fiderab itur .)De re probarelocum communem per argumen tum ,non theli s.N am certiqui in omnes incidant loci,perfcr ibi non pofiim r.)ln lingu

las confi itutiones certi loci ,& proprii dat i non pofiiin t. Merito ergoin nego riali.p n iam tam en in n ego riali de iure tra& atur ,loci commuunes hi effe pofiunt,Con tra authoritatem iur ifper itoru1n , Ab author itateiur ifper itorum .

Nunc iuridicialé genus,& partes eius confideremus.)Ipfa en imefiqua:diuiditur .

—A B s o T,

Aefi , quaeipfa in fe,non vt negorialis implici te ah 146

(condite , (ed paten tius expedi tius re& i non re& iquaefiionem con

tine t. In negoriali quxr itur quid elle debeat iuris . In abfolura quidefi iuris.Nonvrnego tialis.)Nego tialis enim n6 habet ius cer tum , fed quaeritur

,de

,eo iur è ,quod elle debeat , in negorio prxfen ti.Abfolutaefi ,qux ipfa in fe, non v t negorialis.)In negorialiqualitateiusefiiCitur fenten tia iudiciszin abfoluta,quod poli ram ius no tumefi ab

o ratore fum itur .Im plici te (& ia adhuc incer tumefi , qua ritur quideffe debeat.

,In hanc argumentat iones ex iifdem locisl

°

umendx (un t , atque in cau 147fam negorialem ,dequa an te di&umefi .)Vr ex partibus iur is, narurae, còfuetudm is, legum , argumenta fum amus.I- Ioc tam en cum in negorialihaec fint , clifiat abfolù ta ab negoriali quod illa latius alli1m it v t proberquemadm odum nouum iusellepolli t,dequoquer i_tur .Abfoluta autem.ipfa iura afium it,v t prober faé tum .

Afiuinpriua igi tur tunedicitur ,eum ipfum ex l'efa0cum probar i non 148

potefi . Alfumptiuaequali tatis pr aecepta tra& aturus docet qu1d ipfafi t eius par tes quatuor fupponit. Ac pri

‘

mam; c01n penfationem, ,

quam comparationern appellatzhuius exemplum fubiic’ it Im perator is

eiusqui impedimenta arm a tradiderir,v t exerci tum ab obfidionè ho

fiium liberarer.Hicquoniam finiriuusfiatusellepotuit Q nd li t lacder€D d ij

zu. M'

A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I Om aiefiatem . certi en im nom in i s reusefi:huius confi1 ruuonis idem fini

riux rra& atuom ifio , ipfam confider at compenfationem zacprxcep ta hecconfi1tni t,v t liqui d er coniecîtur am tra& àdum , li prima parte trai tetur ,vel hocnon obfuifi£velhoc non futurum fu1fieìpropter quod ifiud vndereus fit d icatur ell

‘

e comm 1fium zifia con ie€tur a ha (un t . I tem ‘

li defini tiofuer it, cum alioqui certi nom ini s teusefi , tr an sferenda huc fun t om nia,qua: (un t defin iuonis:m onetquenun c alteram ,nunc v rr anqueconfii tuuonem , 1defi fin em ,& com_e&uram in prim a part e tr a& ar i z& i tem a

lias, rracîti s fcilicerhuc ration1bus fingularum ,& confirm ationis, & infit

m ationis.lpfius aurem com penfation isprxceptahaec fim t , v t comparemus id quod admìfiumefi :& pr0pter quod adm 1llumefi ,expar ti bus honefia ri s,v rih tati s,necefii tatis, v t n eque fii i llè aut honefium ,aur v rileautnecefim um vb i gradus tangi pOtefi non tam vule, non tì houefium ,

116 tam necefiafium zqux partes, idefi v rili shonefi1 necelfarii plen ius in- telligenrur i npr zecepti s dehberatiux.5ic fa€ta fepar atione,& eius beneficii ,quod pr à fi1ri llefedi cit,& eius m aleficii quod adm ifit , a&io pofirem a deducendaefi ad form am dehber atiuxzv r i ta agatur ,quafi fuadeat, autd1fiuadea t orator faciendum , aut non

' faciendum quoniam accufatorispar sefi v riquev r d1fiuadear.De—fenlo r verb haec om nia con traria adfiioneconuer retzcum ille conie&ur a vfus fuen t , con ie&ur aliter refpondea t .l t écon tra perfuafionem accufaron è , fidem afium ar, argumen ra ofiîci i.lpfiusautem com enfarioni s con trarias partes teneb it, v t doceat v rile, honefium ,nece

’

um fuiffequod fecemt zaut tant0pereper gradum v rilefui?fe, honefium , necelfar ium l oci communes ab accufarorecrun t duo In

eum qui de tur pi facinoreconfirea tur , & quxr at aliquamdefenfionem z&

al ter iplius inutih tatis, & turp itudiniseXprelli o cum ind1gnarione. A defenfo retres fun t:N 1hilper letur pe, aut inhonefium putari , nili anim o facien ris confideretur .Alrer auspli ficati o beneficii prxfii ti . Tertius expofitio ipfius, & per iculi , & beneficii.Ex quibus fun t iudicat mnes.)Duaefcilicet iudicariones conie&urales.Aut ha c comparatiu3 , cuius nunc Haec indicati o propefi iplius compenl

'

atiuaaconfii rurioni s.

Hoc caq genus .)Compefi fariuum fcilicet.Opor teb ir adh1bereca ter arum quoque confiitutionum ra tionem ar

quepreecep ta.)51 tam en incidant cxter :econfi 1t uuones. Ifix en im con

fi i tti ti onesqua in afiump t iua (un tquali tate,poliù n t praeceden tes omnescon fi1turiones recipere:v r hazenunc,qux com penfat mni5efi ,h abet finem con ie&ur am .Ideoquxcunquegenera fun tquefiionum , fuis confii t ti ti on i bus t

’

ra élan da fun t.ACm axim e con ie&umsFaciendis.)Vt per conie&ur am ,quz quali

deusefi, com penfatio illa tollatur ,qua is,

‘

qui accufatur m aiefia tis Vtitilt,di cen3 ,per i turum fuil

'

feexerci rum , nifi arm a concedetet.

https://www.forgottenbooks.com/join

M AR I I v rc r o nm r exvos rr roReI. A ‘r i o cri min isefi , cum reus id quod arguitur confelfus, alterius

fc indué tum peccato iure lefecilfedem onfi rat.)Secundam fpeciem affum ptiua:quali ta tis relationem pofuit .Hanc defin ir per èvvowmermiwde .

finmonem . (lu/ a: confi iturio tuncefi , cum alterius peccato fefecilfi: reusd i ci t qui cquid adm ili t huius exemplum fub iecir Horatius ui fo roremfuam lien tem interfecit. Et fubiungit praecepta ,pr imum , v rfiqua confiiturio ante ipfam relatiuam t ra8:ar i polli t ,excuriarur circa ipli1m qui reusefi ,N on hoc an im o fecifii.I- locvtiqueli c fa é ’tuinefi ,& in comparation e.

Deindequoniam relatio refer t a&us ad alternm ,vr ledefendatzd1cit enimfeci ,d i lle meruitznecelfario etiam hic caeterarum confi itutionum ratiotra& ab ìrur .Cum en im coeper imus dicere, Ille non m erui t, conieé turaelli: po refi ,& fin is , quzehbet alia confi itutio . Ergo accufator in defeufioneeius in quem reus tran sferer crim en tra& ab1r alias confiitutiones.

Hoc pa& o fit v t li cet relatio li t confi itutio in_hanc tam en adhibeamus

alias C6fi itutiones,duobusm odis , Vel circa perfonam ipfius rei, quo an im o feceri tzvelcirca perfonam illam in quam reus tran sferercr imen .P ofi

ha c igitur tra&îdaefi ipfa relatio crim in is quam in pra3cepris abeodemfubie& rs, cuiuis facileefi recognofcerequead illam par tem ,quaafemper , licut in fuper iorepra:cepto tradimmefi propoli tionem habetqualidehbera tiuam quzr ex vtilitatis,honefiatifquepartibus quid agè

'

dumefi ,quali res in confultationeli t ,declaratur . Defenfo r habeb it

\

cù'

é ta contrar ia fed li inciden tes confiitur iones ali zefuerin t, om nia ex carum diuerfaparte tra& abit.ltem per praecepta conuer tendo m odu

'

relationis ad fua mpartem argum en tando deducir cum lociscommun ibus tam acculatoti

,

quam defenfor i datis,quos ipleluppon it.P ofiea liqua facultas erit.)An te relationem cr1mmrs,& eius argumen

ta ca ter is confi iruriombus acculator reum onerare debeb it eumdefendere, in quem rgus tran sfert cr imen .namquedici potefi ,Q rod fecifi i non ho c an im o fecifi izquodefi

'

alterius confi itution is. deinde i llequem meruiifedicis, aur non meruit,aut non hoc pa0co ,

meru_ir:quod vri

que_aliarumefi confi itutionum .I ta antequamexpra _e epri s relationis aliquid agamus confiirution ibus reliquis circa rei perfonam v ti pollumuszvteum arguamus, circa perfonam eius in quem crimen tra nsfertur ,v teum defenden tes reum accufarepollimus.

P ofiea tranllarionis vri partibus .)P ra:fcr iptioneNon tibi en im licui;o ccidere' .Deindenegare debeb it, audir i opor tereid.)Vr dicamus Hod1e tuau

diendus nones.liquidem ruillam ,quain punitus es ,audire noluifi i.Er id quod iudicatum non li t pro infe& o haberi Oportere.)Mend r isquòd dicisfo rbrem fienilfezquia nonefi indeiudicatum .

Nunc apud indices acculen t,quem li ne iudicibus ipli condemnarm t.)Modo crimen inger is,pofieaquam premas fumpfifi i defot ore.

I N'

I I . R H E’

I‘

OR IC. c rc r nom s. z x;Ac fi idem facere ipfequi nunc acculat voluillè t nehoc quidem ipfo

quicquam opus fuillè t i11dicio.)Vr hicqui Horarium accufat potuif

fer line iudicioeum quali peccantem o'

ccidere.Si verb carceri quoque idem faciant omnino indicium nul lum futu

rum .)Sor itici fjrllogifmi fecit form am qui in infinititm femper inten tarei defin itionepo rr igitur vrgranfi, cumulus,aceruus. Occid 1tHoratius,occideret acculator zita fernper li ne iudi cio eri t pena.

P o tuilfehunc ipliun de illa lum ere fiipplicium.)% } fi de fetore.E t deeaper amplificarionem ex dehberationispra:cep tis di é tio .)

dicas iufium ,horiefium vrilevelcon tra quaeomnia in deliberationis

pr zeceptis tta& antur .

Vr refelli con trariam i n par tem conuerri pò llin t.)Vr cuni fuprà,verbi caula , di&um fi t ab acCufatorenon debuilfeìfr atteinterfici fororem , dicat hic,m agis à frattedebuilfe.t eab ipfo quidem qui fecillè t in dubium vocaretur .)Vr n egare

non pollet ,quod adm ifillè t ,quod haec v i& or iam R om anam lugeret .Ex iud1cior rim per turbatione.)% oniam non er at occifa iudicio, qua

occifaefi .

R E M o it I o crim inisefi cum eius in ten tio fa€ti quod ab aduerfario ‘Si

infer tur , in alium , aut in aliud dim ouetur .)èvvowrmirdefin itio . Haec tertia '

f cei esafiumptiuxqualitatis rem0tio crim in is dicitur quaedefin i taefilib,Cum in té tio fa& i rem ouetur , vel in alium ,velin aliud. Ipfa autem tem otio nun c reiefi ,nfic caufa: fed li caula remouetur ,velin hom inem rem ouetur , velin rem . S inantem res remouè tur tan tumin hom inem temouerur ,velab hom in e. Caufzerem o tionem in hom in em docuit per exemplum de legato R hod10rum :Caufaerem o tionem nòfi rx in rem , in cc

dem exemplo ofiendi t cum dixit Mortuo C@aefioreli legatus viaticumnon accepilfet . Verum pr zecepta tradidit,qu1bus v teretirr accufator cum

er eteum qui caufam fa<fi i in hom inem remoueretr. Ere\fi primum ,

vr accufaror defendateum , inquem culpa rem ouetur fed li hoc non potuer 1t ,dicat hoc iud i‘cirîaliud elle illud aliud deinde di car vn icuiquelii i

'

ielleòfii cium ,hunc non po tmlfepeccarezillum reumìrlfepolle, n6 deberetam en con iungi defenfionem huii1s Ci

'

i illius aecufarione.:H zec in rem otionispartibus integr is complé dis accufator is limt .Defcnfor is auté ha c:Primum v tqu

"

aeèunqueaccufator ex ali is confi irutionibus argum en ta fecer ir, fòluat deinde accufereum cuius caula peccalfefedici t deinde docear feali ter facere,necporuilfi ,needebuillè znò po tuilfe,exvulitatispartibus:n6 debuilfe,exhonefiatis de v troqueautem in deliberat iuo generetr a& ab ir.Deindedicaraleomnia fa6taelfe,quefaterepo tuer it : ercur retomnia vi taelux praetè r1tafl probet fuìnon filipam , cii hoc non impleuer it . Cum verb caula non in hom in é {edremouerur,onm iaeadem prazcepra accufatoris defenloris.erfirzexcep ta .

1 16 M A R I I V I CT OR I N I E X P O S I T I O

vel accularionehom in i s , in quem remo tio fit,veldefenliònerei . Remotio cum fit, dedi t exem plum de adolelcente,qui porcam tenui t. remouerenim a lefactum dici t non fuilTefuar po tefiaris facere vel non facere.H ic nafcitur i lludmonum vr fiat rem o tio rei n é in hom inei n,fed ab hom ine:& exifiar confinurio ab accularoreCum dicitur (Qt/od fecifii;nontufacere debuifi i. Exem plum dedi t de P raetore,qui cum Confules debe.r en t , populum ad arm a conuocauit . H ic prxcepta dat Vri exmimarnusquid cuiufqueli t po tefiatis quid ofiici;,exvriliraris partibus honefiat isz& vt hoc probemusexemplis. deinde adiungit locos communes, fiquiellepollim t,aut indignation is, aut conquefi ionxs vt vterque(ibi pro luispartibus fum at.

I n alium aut in aliud dimouetur .)Aut in perfonam , aut in rem .

De vtroquedifi1n é tius.)Et de honefio ,& de vrili.S inantem non in hom inem cer tum ,fed in rem aliquam caufa dimoue

b itur .)Hucufquein perfonam ,nunc in rem , caufa rem oueb itur .Accufationealterius,& culpa depullionedempta, ca ter is lim ili ter t

locis opor tebir.)In tuadepulfione, reliqua taliaperfeuerant in rem ,qualiafuerun r in perfonam .

Iplins autem rei fit rem orio , cum id quod darur crim ini negar nequead (e neque ad ofii cium fuum teus per tinuil'fe.)Nunc rem o rio rei. namfuprà canlar docuit remorionem in hom inem in rem zfed rem otio

rei tantum,in hom inem fit : fit duobus m odis. N am nunc remo tio fit

rei ab co , qui rcusefi :n iic remo tio fit rei ab eoqui accufatorefi quod eritnouum v t fiatus ab accularorenalcatur atque in hoc genere remoriuaeconfi itutionis,vb i tan tum res,non caula rem onerur .C 0 N C 2 s s i oefi ,per quam non factum ipfum probatur ab reo , fed v t

i nolcatur , id peti tur.)Q rarta fpeciesefi in allumptiuaqualitateconcelal%o zhancdefinit ira,cum n6 fa&um purgamus, fed vt ignofcatur perimus.

depreca tionem z& purgationemfed volun tatem . Id fieri dici t triur cafu,aur necelli tate. ImprudenI tem cafus,deeoqui hofi 1aspr a:ecelli tatis,derofi rata na in porem pla idcirco iun é ta poluir quianamquev r in fuper ior ibus ita ’

um ab acculatorev t id quod reus&um doceat ac volun tate. Deinde

definition is ad fpeciem zli verb non alfer it, feparatio definition is à fpecie.(h i/ ar to loco fit defi ru& io defini rionis

lpar tis aduerfx. Verum h ic om ilfa

defiru& ionedefinirion is parti s aduer a: , reliqua tria complebun tur , v rbreuiter

https://www.forgottenbooks.com/join

1 18 M A R I I V I CT O R I N“

I E X P O S I T I O

Si aut in ii s aut in ali isexem phs fcr ipti quoque con trouerli am°

adiumdi am v1deb it.)Hoc prserìepto ofiend1t inc1derefemper legales ptr ouer lias confi ituuom bus principalrbus nec aliquando legales fiatuspolli:ex1fierepri ncipales .D E D R E c A 'r i oefi , inqua non ,

defen lio fa& i,fed ignofcendi pofiulario con r1nerur .)3eéunda pars concellion i sdeprecatioefi .H i c definit i ta ,cum non factum defendimus, fed aperte ven iam pofiulamus.H00autema é h onis genus non frequen ter i ncurrir in iudici15 fed in Senatuahquoties , apud populum dàtqueex vel(h i/ ind Num ito r i1 , velS iphacis. vbi aperte, nulla aha con—fii tutidne,venia pofiulata li t. Sub 1ung1rprxcepta :pri mo eiusqui vt ignofcatur pofiulat , v t fua benefic ia commem oret fiqua habuer1 t in V i ta praeterfi az& ea doceat elli:m aio ra quameffer factum vndeteusefi deinde m aiorum li 10tum beneficia ofiendar:deinde dicar lenon odio n eque crudelitarefecifi é ,quod

'

fecer 1t ,fed finir:t ia , aut alicuius impulfuzdem depolliceatur fealicubi profi1 turum zdeiudeofiendat leconfan

guineum m agn i s ac principalibusviris velam 1cum :

de inde amp htudinem ‘

li1am , volun taus,& generi s eorum volun tatem ofiendat ,qui de leiudicé tz& om n ia,qua

=:perfonafamplitudinem honefiate'mquedem onfiren tzfed ha c ‘

cum conquefiionepotins , quam cumarrogìtia .P ofi haec adiungere exem pla debet , in quibus doceat, aut fm1ilide caula iguo rum multi s, ai ir m aior a concelfa del1& a de i nde doceat fé inpo tefiatei tent fmlie,& id ignomlfequamplurim is . P ofi rem o ipli im peccat i—tm extenuate debebit ,& com parare propter paruum adm illi 1m lehom inem tal i honoreexcellen tem '

fupplicio alfici non opo r terequo alliCiun tut cxter iquimaiora comm it tun t , ha c co nfirm areloci s—commun ibus, qui ad captandarn m ifer ico rdiam i n

fipr imo li bro viden tur

Sed con tra hunc'

qui dic1t primum m ale cium augebir deinde dicetuih ilimprudenter fa€_

tum led crudeliter , in im iceom nia ipfum immifer ieordem ,

imm 1tem ,fuperbum , in im icum femper furile, am icum nunquam futurum z& li bencfic1a pro tuler it ille,qm ven iam peut, 13qui conrra d i ci t docere debebit caula aliqua non beneuolen tia prcefi itum autaliud m aius pofiea confecutum hoc m alo fuperiora beneficia delera:aut leuiora beneficia m alefich s aut v t honor habitus li t benefacfi is prom aleficio po ma fum atur .Deindev r per locum c6munem dicar turpeelfi ,

inutile igno lCi zdei ii deoptatu1n fuillè ,vt reùs aliquando fierer, nuncnon vindicar i. P ofiremo cog1taredebere quali anim o circaeum …fuer int,quali odio .Loci communes eius c run t, Indignauomaleficii & alrer ,veeorum m i lereatur ,qui fo r tuna, nonm ah tia peccauerunr.N am in Senatu in confilio de S iphacediudehberatumefi .)I ra hic

docet .pofiulatamelleven iam per deprecationem .

Nam fem per an im o bono lein popitlum Ro . fuilfen é tam faci le pbabat cum coniefiurah confiituuone.vrererur .) Iraexcludebatureius.

i N‘

i i . e-

rc r 11 0m'

s. 1 19«comeé 'tura,quafa&unhnegabatur ,—qubd erga populum R o .lîono animofuillet, relmquebatur fola

'

deprecario.

Q _1/on iaria igitur in generali confiiturionetandiupropter eius par tium ty6

multuudinèm comm oramur .)Omnes quatuor confiituriones cumcichus luisexpo li1it fuperer at iam de con trouerfns legalibus d ifpi i tar ifed quoniam part itusqualitatem , lpedesei dua s de

'

derat , iur idicialemnegorialem i plàmquerurfus iuridicialem diu1dens in ablb lutam af

liunptiuam , lpedes ei duas dederatziur idicialem ipfam ita defin ierar,v t inea acqui, in1qui natura , aut prxm iy, aut puma: ratio qua rereiur zaeqminiqui natura, in omnibus

_

expoli taefi li iptà tra& aubus Cit r a omnes fpe‘

c ief iur idicialiszvndei iunciiecellar ib admonet de prema: acprem i)rationeelletra& anduin , qubdmul taexifiun rgenera caularum ex ptxiiujpet itione, lim iliter poenae. nam Cicero de prem io tantum loqui tur. Nostam en ad p reux a& ionem ratione tradita , praeceptum de prazm io perli nulitudi nem tran sferem rîs. apud indices,&in fenai n , & in aliqup confilio . I- Iic admonetqubd In fenarudixit ,nequi sa rbitretur de dehbera tiuo dicend i gen erefum '

ptum effetr a6tafum cumde iudiciali genere dicendi om nis tra& atushaberetur . Hò c, inquit ,nem inem m oueat

,quoniam apud fenatum licet fen te‘ntix d i& io li t quod

d i cendi genus dehberatiuzeconuen it tam eniudicialegen us dicendiefiaefi imandum , cum in feri atulicet de probando hom ine , impròbandc

'

i

que tria genera caufarum form aquadam ,

prim o generedifian t, altioretam en pleniorein telleé lzuimplicita lib i & …connexa luispartibus con tinentur .N am apud indices de prem io farpe accufato rum quaeri tur .)Accu

fatoribus lege pr azm ia daban tur hoc ipfoqubd accufaban t. Exemplunidat Tullius nullo pr sem io addùéh I tem non en im fpoha Cai} Verr i

'

s

con cupiui. JJ

Id non‘

li per lè ntenrixdi& ionem agi tur, deliberatiuumefi .)Deliberatiuum enim li c defin ierar , v t diceret Cum res poli ta in confultatid nè

Ciuili,‘

habet in fefen ten riredi& ionem . Ergo cum agitur in fenatude ho;in in eprobando vel im probando , n6 delibei

°

at iuaexiii ded icendaefi , quiah abet fenten riaedi£tionem fed iudicialis caulam agis quia de hom ineprobando, improbandòquetra& atur .

Nunc de pr zem iis conlyderemus.)Hino dare pr zr cepta incipi t quae157feruanda fun t cum prem ium pofiulamus quod lolum fupererat de confi itutioneiuridiciali, tradfi ata ant natura a qui;& re& i ,aut pr zem 1j, aut poeneratio queratur . Dat exem plum in quo prem imn pofiulatur de eo

qui triumphum peti t : pofi quod exemplum admonet nequehic neque »

in deprecationenos fa é 'ta in ten tione,& depullione,& nataquefi ione,autrationem inquirer é ;aut depullion é r ation 13 :fed ipfamelfe1udicationerh ;qùzel i tquzefiio . In deprecatione,hp Cm odo, Opor teàtneafiìci pom a. In

uo . M A R I I V I CT O R I N I E X P O S I T I O

petitioneOpor reàtnedari pra:m ium . Diuid1t ergo dic‘ehda in

P t .!îllîlj petitionei nquatuo r zln beneficia , in hom inem , in praem ijgenus,in facultateszquibus lingulis partes certas ipfefupponit:limùlqu€ docuitlocos communes quos tan tum in his parti bus ex quatuor habemus inprxmqgenere, & in facultatibus. Ha: enim duepartes alfe&us tenen t

,&

polfun t audientes publiczeration ispr zem ium , & facultas plur imum com . .

m ouere.Ac de confii tutionibusquidem fati s di6tumefi .

Nun c de iis con tr ouer li is,qux in fcr ipto verfan tur ,d1cé dum videtur.)Confi itutiones rationalesellefi

_

atus in prim o docuimus ipfaselleprin cipale s . Hoc quem adm odum complercunus in dicendo fuper ioretra& atudocui t:led quia lum praeterea genera con trouer liarum qua verfan tur in fcr ipto , qua: incidun r C0nfii tutiom bu3 quaeipla quinque fune,i iecellarib etiam de his dat praecep ta. Sun t autem con trouerli aequin ueAm biguitas,fcr iptum voluntas, leges con trar ix, ratiocinatio ,& definitio . Scr ipti autem con trouerli aefi cum inqùocunquefcr ipio nafciturcon trouerli a:aur in legibus , tefiamen tis,pa0ris,edi é b s, carten squa infcr iptura fu11 r. Ergo prin cipalisefi amb iguita

'

s:quia ita ordm è'

feci t, cuiusdefin ino adhib itaefi , Cum , quid le11fet it lcripto r oblcurumefi ,ideo quiaduas, aut plures res lign ificat. Huic exem plum dedit v t hxres daret vafacelata vxor 1, quaevellet.’

% oniam ,v t dix1mus confi itutionesno n fun t,fed inciden tes fun t con trouerlix,non confiituitquze

‘

li t int en tio, qua: de

pullio , nequequa: ratio ,& refutano ration is, & qua: iudicario fed con tinuo datpra:cepta,quaefun i parti v tr iquec6munia. Sun t autem haec Primum vr negemus am biguum ,& doceamus locutionis iplius confuetudinem . Deindevr fuperiorà venha inferioraconfyderemus ex quibusColligamusquzeli t vera feri tentia. Dei ndeexcutiamusperfonam eiusquifcr ipli r,v t ex cas teti s di é tiseius, fa€tis

'

iptis, anim o atque vita,quid fenfer ir,poli i t in telligi. Deindeexcutiam r.s om ne fcr iptum znein aliquo verbo , aut nos adi

'

uuet ,aut im pugner aduerfarium . Deindedice'dum id quodaduerfarius in telligat m inus c6modefieri quam quod nos in telligamus.Huic praecep to exemplum dat Meretrix cotonam auream nehabeto fihabuer ir,publicaefio . hic en im tra6tari po tefi , non bene fen tireeumquipublicandam dic i t effe meretr icem . qubd publica meretr icisnullus exit us,nulla adm in ifi ratio hdcefi nullum quodamm odo ve& igal.

‘

In autoVerb publicando m agnam

“ellevnlirarem . P ofi ha c adiung1r vtilitatempra cepti , v r in terpretemur quan to vrilior res, aut honefi io r pr zetereatur ,li id intellecfium fueri t quod aduerlà r ius in terpretatur . Hoc autem aperitius fiet, li id quod nos in terpretamur ,doceamusellehonefium , vrile, necelfarium . Sed quon iam fcr ipti controuerfia li curi fuprà docuim ris, po

tefielle in tefiamen to hoc exemplum dedi t. P o tefi aurem ellein lege:adxecit prxcepra, li amb iguitas fueri t in lé ge,vriqu:eiamusnefo rrè quod aduerfarn intelhgant al ia legecantam li t. '

Deindev t dicamus

https://www.forgottenbooks.com/join

—

m M‘

AR I I V I CTO R I N I E X P O S ÎT I'

Oìs

*

quier

av rit‘

ur ,d ic1t ad tempus‘ accomm odari: Datexemplum,docet

lid i1 à d id'erhfp

'eé ltare1n h isexemplisfen tenriamfcriptb r rs ,.feel expb re

'fempe‘r' in telligi.P ofi hèe'c fub 1ungit precept a quibus vrx‘

deber isquifè r iptum d

‘efendit ,& i squi (cr iptefetuetur . Sun t autem ha laudesf cr iquo docet,ur nxhil

'

à i udicxhus fpe& ar i oporterenifi fcr iptum: m agi s legi t imum fcr iptum fit… T erno loco debetinducerefa& tîm '

ali aduè’

rfà r io .'P ofiea compara re cum [cr ipteid quod

fadtumefi .Dein”

ded i cerequod iudexin legem iuratus fit .Deindein terrogare quid fit quod ex aduerfa parte dicatur .Modis autem var1i s interr ogare,modo iud1cé ,modo aduerfarnî,m odo rp fum fecfr adm irationeinter ro '

gare:& in terrogzi tehxe;vmfi lè riptfi;negetur effe fic qué admo dum‘

aduerfad o aliud fa6tu‘

m fit’

q‘

uam dicatur , àn cont ra dicin ihi l polli t zde1ndecon cludere,Cum fcr iptum ita li t,& ab aduerfar io fa:&um ,& ita fa&um non negetur : q uod fumm a fiult itià fi t con t

—

ra d i cere.Deinderecitatio fequitur 1pfius fcr 1pt1 frequé s,& com paratio fa& i cuinfcr 1pto ,var io m odo znunc ad te ipfum Vt redeas, nunc

'

ad indices 1fia traSed ad ‘

iudices cum d ic1tur ,ofiendendumefi , quid fequi iudices debean t : quod duabus de canfis fit apud iudicesdub itatio , fi aut olx

/{Im re

fcr ip tum fit aut aduerfar ius aliquid neget. At hic ytrunquefn axfifefium elle : v ndeindices parere legi opor tet, n on in terpretar i legem .

P ofi hsecfubiungunturea‘ qurecon traeum dican rurqui v riturfen ten tia.

Etquon iam fupra diximus Sen ten iiaaut idem femper Tpe& àt , aut adtempus accomm ’

odatur fi}

ad idem fpe& aredicitur feh ten tia, i llequifcr ipto n ititur , dicit non Opor terenos de volun tate quaerere, cum feriptumextet,quod indicà 1mefi voluntatis deinde incommo dumeffe fihoc

_

infi itùatur ,v t ab fcripto recedarur. nam fic necfcr ip tores ratuin futuruni creden t quod fcrxpfer in t ,& indi ces incer tum fequen tur li à (cripro recedere ccepgr in t . Deindedicere m agi s volun tatem eum (equi»qùiTcr ipta defendat,quam eum qui in terpretetur . cer tius enim indicium effe yolrtntati3 ipfum fcr iptum .I- lsec aduerfuseum ,qui ferr tentia rh*

femper ad idem (pe& aredici t. S inautem ad tempus accomm odari fenàtenuam dicer Èduerfarxus'

, debet illequi fcripto n ititur ,neare, iufiumeffe,v t cum aliquisfecorra legem fecillefateatur ,afier

'

at caul%m vel teinpo r is , veleuen tus

*

, vel aliam fimilem .Deindedebet di cere , (em per accufator um fuillè vt cum crim en in tenderent fa& i caufam afierren tnunc

‘

reorum elle, vt cum fecerin t quod non licebat fa é ti ,fuifafieran tcaufam .P ofi haec tres locos debetallererequi pro fcr ip to nititur zfunt ani-Jtem h i,Nulla in lege caufam contra fcr iptum accipi zin hac lege non acci

p i :hanc caufam m in im e accipi .Hsec,vtl drxi ,debet allè rere;ac prix/num1Àlud In nulla legecaufam accipiendam effe. habchi t hxc_ praecep ta, .

quod fcr iptor i neque ingenium defui t adinuè ri ié daadpr p ferendayfi aliqui

'd èxcipiendiîpii taret,efieeonfuetp dinem (cripta

IN I I . R HE T O R 1CJ C I CE R ON I SÉ I m;r ibusexcipere.I—lo c probab it,fi recitet leges *

qtix haben texceptionem ,

Brit autem vehemen tius, fi eius iplius fcr1pto r13 aliam legem reciter autin ipfa lege aliquod caputmuen ig t ,

‘

quodexcipiat .Deindequafi per defi‘

nitionem inducere,quo rnodo n ihi l aliudefi caufam acciperen ifi le emt

'

ollerezidquefieri, fi caufa accipiaturquae'extra legemefi zidefi ext ra%cr‘ i …

p tum . Deindeom n ibus peccand i licenr i am dan , fi caufa femper accip iat ttrì& iudicib user rorem m irti, cuxù ,

àf

fcrìp to recelfer in t:& femper caulàsfequan tur ,queefcr iptaenon fin tzom nes cines quid agan t igno ra turos fiex[uoqqueconfilro aga t, & caufam lègi appli cet.P ofi rem o hos loco s’ inducet,quod om nes a&u's reipublrceleg1b usexer ceantur ,quod hi 1udic'

é'

t,

nod a negotiisfui s ab iinr ,quod intent in verba cer ta, _quod nullamexcu?atidnem , aut aliquam cauiìrm recipiant,qua cum teneatur ,ad iudici dum *

abefl‘epolli tzuifi fieadem caufa v tatur qua fi t in ipfis legibus infi ituta:quodi i omnes legibus teneri tur , in iquùm elle aduerfarios non teneri .Deinde per argumen tationem lllam ,quacindu& id nom inatur , explicat e an »

p é rm ittaut indices ad legem addìgain caufarr'

1qua fe‘

tuetur aduerfar ius. “

% d fi ip£ì non perm ittan t, auretiam ft velu‘

r t ipfi, adderepopulus finatfi

\

neque1pfi, nequepopulus perm i ttat addi caufam , in iquum“efiè , v r ho

die itaiud1Cen t, quali iam caufaìegivideatuf afer ip,ga : ,m dignum effe derogar i legi, aut abrogati legem ,autexaliqua par temutar 1.Dei

°

ogar i,efim »

Vi tuper ationem ven i re .Abr ogar i, to tam pem tus\

tollere . Ter t1um veefi , cum pars ahqua commutatm; vertiru’

r .Deindeadiungerepopqhodie nihi l fcire:iniquumeil

°e,v r illo inuit.o, & ignaro aliquid de legibus:iudicetur : elle cer tum E rendxl'e

gi‘

s tempuszquod fi aliquis hanc'

legeferat , fcirefevelle, s7t fi aliquid fit cap trofu_m adueîfar iumve, con tra

”

dicat

elle turpia, & 1nunlia haecquaeaduerfar ii dicun t .Nunc legemqualifcunquefi t debere feruar i: pofi populo fi difpliceat, licen ti am com m odar i v t

r

vel abroger, velcor r igat legem .Deindepofi rem o loco concluder n em i

nem perm iflh rum fiull‘ede pòpulo ,v t aduerfar ius hanc caufam addere

legi,eriam fi finealicuiuspericulo hoc fieri pofiet‘.Tum feinper ad idem ipe6t

'

are idem velle dem oni firatur .)8emper hoc effe in hac lege, quod fenfer it fcriptor os fenfiffefcr iptorem dicimus id efi ad quam fenten Verba accommodamus ipfa femper . fib t neq tempore mute tua neexifiat aliquando di uerfa . Inteidum inquit i s qui (e fen ten tia de.fendir , con tra fcr ipr um fic diCit , ho c fenfilfefcr ipto r é m vt

*

nonl {km…

per idem fi t quod fenfiiledicitur : [ed pro tem pore pro euentufi t alia atque alia fententia : & , his duobus …prxcep tis fupponitex.

empla.

Semper ad 1dem fpe& are,hocm odo .) Vn ius-

par tis,Vel prz cepd . Ettra& atusexemplum ,Qrgam in tutelam fuam vener it, intra annos quatuqrdecim ,quibuseXpleti spotefi facere tefiam é tum cumeoquiefi ha resg

n 4 M ‘

A R I I TV I CT OR I N I E X P O S.I T I O

fecundusfcilicet,& tunehaeres fi filius ante quam in fuam tutelam veniatm oria(empe

h zeredita tefummoueundus nonefi .

eat.)Non quod fupra, fed hic pro tempore

'

,v tquid fiat, lexfenfer it.Q l p d prope muros cafira hofies haberen t.)P robauit hucufquecom …

penfauuam fubeffein terpretata: volun tati con tra fcr iptum : cum volfi tasfpe& atur ,extempore fub iungit ,& relatiuam fubeflè .

Tum rem o tio crim in is .)Admngit nun c rem orionem crim in i s fubeffein terpreta ta: volun tatncon tra fcr iptum cum voluntas mutatur v r adtempus . Supponit etiam quar tam fpeciem ailumptiuae, idefi concelfio=nem ei fubeflè .

Tum concefi’io perpurgationem .)Q É a concefiîo in purgationem ,

in deprecationem diurditur zfed deprecatio non fubefi .Purgationem ipeciebus fui s (ubi1cit.(h r/areaut ita conclulio

nem duorùm *

prxceptorum fupra p0fitorum ,cum voluntatem in terpretamur con tra fcr ip tum .

“

Ergoi squi fcriptum defender.)H inc incipiunt prazcepta quibus vridebeat is,qui fedefendit fcr ipto .

(E id factum .)Ab eo (cilicetqui ex legis verbis arguitur .

Idefi in quam rem iuratus iudex fedeat,hocefi , in

S i neutrum neget.)Idefi , aut (cr iptum effe legem , aut hoc i dem ['

e

Con tra autem dicetur , fi aut prorfus aliud fenfilfefcrip tor , fcr ipfillealiud dom ònfirab itur .)Con tra autem dicetur ab eo qui (e /con rra ifiumqui fcr ipto nititur ,Volun tatedefenditzfed huic nunc locos dat non quoad eius partes iam tranfier it verumvr in telligamus con tra quos locoseius qui fevolun tate defendit, refponderepofli t.Aut fi caufa affumpti

'

ua inferetur .)@ niam cum ad tempus volun tasfctipti a é cipi é da bfierrditur , fiecellà r io per affumptiuxquali ta tis fpeciemargum enta fumun tur .

Si aliud fenfiffefcr ip ior aliud fcr ipfiffedicetur i s,qul & c.)Prima

parsqua i s vritur ,qui fevoluntate defendit, t on tra quam nunc praecep tadat fcr iptori.

S in caufam aff'ere't i‘s qui a fententia fiab it.)Secunda parsqua vrrtur i s

i voluntatefedefendit, contra quam nunc preecepta dat fcr ip tor i .Sineaufam afierfis,qui a fententia fiabit , primum eri t , & c.)Di

. &us

https://www.forgottenbooks.com/join

2 1 6 M A R I I V I CT O R I N I . E X P O S I T I O

[eruab itzdicens, I- Iocquid é [cr iptum in legeefi ,[ed ego feci vr pr odefiè m ,

velrequa,quaeafium ptiux [un tqualitatiszv t faé ìa ip[a [uaenumeret,exequatur .Deindetres i lles compleat locos ex aduer[a par te,quibusv[usefi rsqui [cripta defenderat.H ic ex c6 trar io doceat in om nes leges accip’ìcau[asz& in hanc legé accipi debere,& h i c causi accipi debere: in

'exri rìe'

s

leges accipi cau[as, rn ha'

cnò accipizin iqufi aliquid còfi 1tui,v t om nia fu’

p11cia culpaz ,& m alitraevindicîdx cau[a c6fi ituta [m r. N dc[e n ihilm“

i;

tio[e [ecif[e.lpsfi [criprorefi hodie prazsè' seffi t,[a é tfi [utiprobaturfiza‘

ut [iip[e hoc ageret,fa é turum [ti ifie.Hac de can[a vires boneseleé ì‘

os , die

gn itate,& az tate,v r non [cripta legis recitaren t ,[ed in terpretaren tur . Ip i[um legis [cr ip torem non barbar is hom in ibus,ac fiultis comm ifi[[e[crip ta [ua .N am [i hoc crederetur ,diligé ter cun& aexequeren tur znuncqua:dam pefurfie,exquibus etiam non [cripta ceno[cipeflitn t per in telle& am voluntatem .P ofiea dicendumefi quid en pouul[et, aut quid accidere petuifiet z in quibus cauia cum collocatur ,ofienditur recedendumfuillè à [cr iptis propter vel necefii tatem vel henefiatem . Om nes legescom prehendeteom n ia non peflè qua: velin rexpr imere, velexcipereg[edel[enaturaliter in legibus cuncîtis taci tas exception es. deinde locumhunc debebitexequi , quod neque fermo hom inum , neque [crip turrlaliquod plane [e expr im at, autelequatur volun tatem : [ed [em per € XPC-n

& ar i ex [cr iptis reliqua , quaein volun tat e intelligi pellim t. deinde vtih taris,& henefiatis partesexplicandae[unuin q uib us decebimus,quidnes fecer imus quid aduer[arii velin r vt nefi rum vrile, aduer[ar iorum inutile demenfiretur .Deindelocum communem debemus inducere , non li teras [equi nos opor tere, que tenues ob[curx [untneuevolun tatis [ed ip[am illam volun tatem deinde inducere definitionem ,quid [i t lexz& fic defin ire,v t han: potin s velun tas,quam [criptumvideatur zmer i toqueindices in[eruian t legi,qui volun tatem legis in terp remntur .iniquumel[eaffici [upplicioeum qui non aperte con tra legenifecer i t , [ed ex aliqua ratione Vtilitatis reipublicx.H rs r ationibus & rebus, tres i lli loci appr oban t urqui [un t con trar ii [uper ior ibus tribus, Vtideceamus, & accipi cau[am in omnibus legibus in han c legem a ccipi han c cau[am accipi.P rxterea operam dare debemus, vt etiam [criptum ipfi1m , fi quo patito pel[umus, cenuer tamuszVt id yideatur tenereverb is,quod nes in terpretamur :faciamu[quetale aliquid,quale[ùpra—[eCitqui [cr ip ro n ititur ,v t ad [cr ip tumapplicet voluntatem .$ichicqui volaurate n 1t1tur , in [cr ip tedebet aliquid inuen ire, quod in terpretetur a [equod conueniat volun tati. ld facier[i am b iguum aliquid in [cripto inuener it , aut per colle& ionem ex eoquod [cr iptumefi , idquod [cr iptum n é

efi ,p fiender rtzfic fieri v r cum leuene[cio quid inuener ir in [cripteta—

l

men cum xquitatem ofiender it in [ua caufa elle plur imum preficret [ubducet aduer[ario argumentum.[turni , inqueille po[ui t [cripta

O

I N I I . R H E'

I'

OR I C. c rc zza om s:

;antunii udrces[equi deberezcum h ic docere ceeper i t i n [cripteeilè aliquid quod profi tei velun tati,quam interpretatur . Pefi rem r [un

'

t locicommunes,qui [um i peterun t ex partibus al[umptiux quali tatis quod“

[upra diximus.Verumen t proprius locus eiusqui [crip ta defendic legesex[ein telligi debete, non ex v trh tatein terpretan tium . deindeer it al ter

,

n ihillegibus cariusel[edebere: at verecrun t alii lo ci communes eiusqui[e volun tate defendit , Leges in confilio [cr ipter isefl

'e,& v trlitatecemmuni.D

,eindeindignumef[ez quitatem liter is prem ere v rgerecum

: quitasmagis voluntate cernamr ,exhislocis,quos tres in par ti tione[u'

p ra po[ni tz& accipi cau[am , & in hac lege accipi,& hanc cau[am accipi .Repetir per anacephalxefin in conclu[ronetres illos ques in par titionepon i locos dixit,& pre[cripte, & c6tra [cr ip tum , autex[cr iptenon [er iprum aliquod inducerezidefi [yllegifi icetra& are.Cum aequi tate cau[a abundabrt,necel[ar io mul tum proficiet .)Frt

conclufie,vt isqui [e volun tate defendrt,operam det,v t ip[um [cr ipuîpro [e faciatzvelambiouo aliquereprehen[everbo ,vclcarrer is,vt non veluntatetantfi,[ed cui [cripten i ti videatur :quem admedum illi ip[t [upra,qui [è [crip tedefendit, ita praeceperat , vt non [ela verba ample&eretur ,[ed etiam [cr ipter isefienderet volun tatem .

Loci autem communes certis ex all'

umption is partibus in vtranque15;partem conuenien t.)Vt aut rcmeueat,aut compen[et, aut referat , autConcludat .Ex centrariis autem legibus controuer lia na[cirur ,cum in ter [e dusevi 166

denta r leges, aut plures d1[crepare.)De legalibus contienerfi is tertiaefi,qua ex centrar iis legibus confiat. nam dié taefi ambiguitas di£ta etiamcon treuerfia,quz confiat ex[crip te,& volun tate. Con trarievero legesnunc dua: [un t,nuncplures,nuuc vnazfi duplexefi ,qua nquam e tiam vm .

£implex, facereleges contrar ias petefi zat vua duplex faci t leges C6 trarias,Cum vua pars n iti tur legis parte al tera rur[us alia legis parte dim icat,

repugnar. Apud rhetoresefi ifia con trouerfi a R apta rap ter ism o r

tem , aut indetata snuptiasoptet.Vt raptam a parte nitatur , ac dicarmertem optare debere r a toriszaltera nuptias inducat, ac fian t leges cent_r arix ex duplic i parteÎegis.îtem vna lexcon trarias l eges facere po tefihocm odo ,Cum lexefi ,vr vir forti spetat prem ium quod voletz& dueadele[cé tesfilii [o r ti ter [eccruntzpetir praem ii nom ine vnus, vt pater eius,qui reus [a&us [uerat proditionis,anteiudicium liberetur zalter peti t, vtagarut iudicium .l ta ex vua lege,diuer[a peten tium volun tate, leges contrar ix effe dicentur . Verum his om ifii s Tullius defin it quid [mt leges contrar ia: deinde pen i t exemplum de eo qui tyrannum occider it v t prem ium accipiat deinde al teram legem prep

on it vt tyrannoo cci[o quinque prexim i facile in terficiantur zdeindere iqua ptxcep ta da!:G6muniter in vtriquepar té .Etenim cum amb : parte s legem tan tur,qut

Ff ij

z z8 M A R I ! V I CT O R I N I E X P O S I T I O.

p raecepta data fuer in t vn itpar ti ad al teram partem queetiam ip[alegeni

tetur ,prxcepta eadetranserun tur .Er rtquevn icuiqueparti hocpr incipale,v t [uam legem laudet, aduerfar ii v 1tuperet, reprehendat. E r it ergo tr a

£tatus tahs, v tra vtilio r iex[i t,Vtra henefi ier ,vtram agis necellÎar 1a,v tra adresplures per tineat,v tra adm axim as,v tra lex pefierror [i t : meho r enim

qua: pefiener zv tr a lex rubeat,v tra perm 1ttat,v tra veter. N am iubet , …De[erter capite punratur . Permuti t Adulterum cum adul tera li ceat°occildere.derndevrta lex pe:nam confi 1tuat eiqui non ob tem peiet , Vtra m a

io rem pmnam :derndev tr a lexiubeat , vrta vetet. Ineeenim quod 1'

ubetur , & perm ittitur qua[r vnum genus fit, con trar ium efi m eo quod vetatut .Verfi in eo quod im peratur ,& perm ittitur , fit druerfi‘

tasqua ra

pe[uitzcum illicefinecefli tas, luc vrend1 volun tas.At h rs duobus cen trat iumefi ,quod vetatur zv t Infam is nem ilitet:Vt Impudi ca s neconcionetur .Maior autemefi auther rtas legi s quaevetat, quam i lla qua: 1mperat.om n is en im lex quaevetat ,[o r trer propterea ,qm a corrigir lllam , queautperm ittit , aut im perar. E ten im cum om nem hom inem ad conc1onemV enire licea t, & [i t haec lexqua quafi perm ittat,hqcqua vetat, Infam rs neconcienerur zcor r igit illam legerh ,qua aut rubetur aliquid aut perm 1ttr

tur .Deindeconfiderandum ,vt r a lex de parte confirtuta [i t , v tra deom n ivelre,vel a&u,v trà lex [pecialrter [crip ta [i t,v tr a generaliter .melior en imquaede [pecie de[cr iptaefi , nen communiter :& efi communiter , v t Ho

m inem occidere neliceaÈ:[ped aliter ,Vrrum [ertem occidere nealia huiù[m odi.Deindeconfiderandum exqua lege fi atim fieri a liquid,aut non fieri necef[efit:& exqua [i t aliqua tarditas.Namefi tarditas,v t ini lla lege, Legatus intra diem tr igefimum preficr[catur . Haec om nia cum

d i& a fuer in t,eperam dare debeat vnaqucequepars,quaepro lege [ua n i titur ,v ti doceat legem [uam iufiamef[e,& apertam . Aduer[ar ierum autem vel in iufiam ,veleb[curam ,velam b iguam . Aut ratiocinatienecolliget quod velin r adhiberealiquam defin itienem adue'rfar ii v t intelligipofii t quid in lege fi t:in nofi ra autem le e om n iaef[em an ifefi a. Deindedebemus adiungerevelun tatem ,v t ad cr iptum volunras quoque in terpretara con[en tratzdareetiam operam ,v t aduer[arierum lex con trariamh abeat volun tatem Et [i fieri potefi , aduer[ar ierum legis itaefi in terpretanda [en ten tia ,v ti pen e et iam ip[a lex aduer[ar ierum per [en ten tiaeinterpretarionem pro nobis facere videatur ,Vt ambx leges nefi rae[m t

ns.Vna nefi ra ,per [crip tum zaduer[ar ierum ,per vo lun taté .Pefirem iloci communesqui in legibus cen trar iis[unn i pol[un t,exVtili tate ho

nefi arelegis cuiu[cunque.'E am axim e c6[eruìda putetur ,quaeadm axim as res pertinere videatur.)P r z ceptum hocefi ,Comparandas leges c i[evrrum i n ter [e dua: vel tre sdi[crep é t legesz& fi [eruar 1 n6 pol[un t am bae,qu1a d1[crepan t,ea m axim ecò[é ruetur ,quq[i t in c6parationevtiher ,honefiier,m agis auté neceflà ria,‘

https://www.forgottenbooks.com/join

130 M ‘A R I I V I CT OR‘

I N I E X P O S I T I O

168 Defin itioefi cum in [cripteverbum aliquodefi pofitum cuius dCi/i

quxr itur .)5ubiungi t pefi rem am legalem con trouerfiam ,quam definit ionem nom inauitzqux nulla par ted 1fiat à Confi ituuonerationali,n ifiqubdver bum in lege pofitum ,vel in [cr ip tum aliqua, cum defin itur quid [ign ificet,quid fi t:tunc fiet legali s defim tio .8uppon i t exemplumde hisqui nauem [uam dicun t qubd vnusm cubuer it gladio alter remum imper itusgubernandi tenuer it,

'

guberna ter in [capli am [ueri t hic cum cen té dantCuius nauisfir, ex lege m i tium capiun t c6 trouer ue. % xritur tam en vetbum ,qued in lege pofitumefi , quid lit nauis:dem dequid [i t nauem de[crere

,& quid [i t in nam rem anere. Haec [ela difcreti 'oefi data in ter definìtionem legalem ,& còfi itutionem , idefi rationalem fiatum . P raecep ta autem d icendi eadem [eruab imus quae[uprà [untpofita v t definiamus,caztera qa zepraecepit.Nun ceXpofitis i i s argumen tatienibus quzein indiciale cau[arum ge

nus Finitis omnibus praccep tisqux dataEncran t ad om n escenfi itutienes ad omnia genera con treuerfiarumqua: in legibus fun t, dun taxat in indicialigenere cau[arum , tranfitTulliusad delrberatiùa'm cau[am ad dem onfi ratiuam nonqubd

-

al ia prx'

c

ef[epoilint deliberatiuze demenfiratiuae,quàm fuer in t [uptain indiciali gen ere dun taxat in confiitution ibus.Nam pari modo con ic&ura ,finis,

carter zeconfi irutiones,& om nia genera con treuerfiarum ver[an tur indeliberatiue dem 6fi ratiuo ,quem admodum in iudicialibu3.

_Vndenon

aliem odo dicenda[unt in iudiciali aliein caeter is [ed eadem dicendivbiqueprxcepta [eruabun tur verumetiam quon iam in pr im o libro docuit hic admonet fines [ues certos. Haben t genera ifia controuerfia.rum ,necei[ario preter fines a lia quaedam praecepta, al i aquzedam ar

gumen ta tradenda (iinr zdequibus nunc tra& ab it. Fmem habet iudicialiscau[a,equitatem zdeliberatiua finem habet vrilitate1n , vt At ifieteli placet:vrCiceroni ,vtilitatem & l

li onefiatem dem onfi ratiua fiuem habet honefi até .Ergepropter fines,quafi ali a argumen ta [un t nece[[ar ia.Aliuden imcogi t in tr a& atupraeter còfi it utionem quam lrbet illequiequitatemcupit iudicibus per[uaderealiud illequi ofieuderecapit vrilitatem henefiatem aliudqui ofienderevult henefiatem . Vndei fius vt ilitatishenefia tis pra:cepta danda [unt quredelrberariua: caui

Ezeyiden tur de

men fir atiuaepropter fines propries,conuen ire po teratquidepone te exem pla dehberatiux per fingulas confiituriones,hecefi vret incidere in deirber atiua conie€turam fiuem reliquas confiitutiones. I tem parimodo in demonfiratiua :[ed quon iam res apertaefi ,dicerepra: ter iitznerem [atis claram dum aper tio rem per exempla vul t reddere.ob[curioremexemplorum diuerfitate[eciilè t.

E R v Mexpetendarum tria genera [ant. P at autem num erus vi tandarurgexcoptrariapar te.)Deliber atiua: cau[x, & dem 6fit atiua: fines

I N I I ., R H E T OR I C. C I CER ON I Sl 1 31

effedixit,vrile henefium .Verumefiquiddam henefium , quod purum[elum ,& per [ehonefiurnefi . Aliud vero henefium ,quod habetm ixtamvriliratem qued idcircehohefiurn dicitur quia [emper ineepularis re:busn om en àmelieri parte com ponitur ,v t demonfi ratiuam cau[am cum

intelligamus habere laudem , vituperatienem ,quidam tam en h i c edem cau[am à parte mehere, ficuri d iximus, lauda tiuamel[edixerun r.go cum henefium nunc per [e [olum [i t , .nunc fi t al iudquod iun€tumefiexvtr]itare, tamen etiam hoc honefi i nom ine nun cupa tur .$unt igitur tria

qua:expetfirur , honefium purum , honefium cum v tili , ip[um v ri lepu;rum ac fi paratum . I tem crun t tria gen era rerum v itandarum , inuti le purum ,& i llud inutile cum turpi ,dem deetiam turpe [elum .Honefi iîautemquali genusefi ,quod quidem aho nom ine dic1tur virtus [c1è

'

t‘

ia henefiumefi :it é veri tas henefia,h ocefiquod propter [e a perirur . Efi aliud

quod hac natur a hac viefi v tpropter frui tus…altr;uesexpetatur v t -efit

pecun ia. I tem efiquiddam m edium dign i tate [m &ualioexperen—a

dum zvr am ic1ria ,glor 1a, & cxter a huiu[medr.$ed his tr ibusexpeté d13 ,h0t:efi henefio ,vuli, & illo tertio quod m ieefi , adiungun t ur duead trafilatum necel[ar ia necefiìtude afie& io zdequibus plen ius pefiea di [puta*

bitur . Atque honefi r'i ip[um quo d prop ter [eexperirur cum in duas partes

, v t diximus d ifi ii b i i tum fit prius tra& at de eo ip[o quod prim mefi ,

nullo vtili [oc1ato . uam di ximus ci[evir tutem hancdiuidit in partes

quatuor ,pruden tia 1ufii tiam , [o r titudinem , temperan riam . …E t defim t *

pruden riam ,eiquetres [peciesuidenriam zquaerationetemporum confiant .Na rn pr z rer iti tempor isefi:memer ia,prae[en tis intelligen tia, fi1 tur i preuiden tia zhasfim iliter defin it .I tem defim t iufi itiam °

[ecundam vir tutem eique[ub iicir partes fim ilitertres naturalem iufi itiam con[uetudin is iufi itiam legitim am iufi 1tram :

e fim ih rer definit, dat exempla . Subu'

igit ter tia mvirtutem quamappellat [er t1tudinem .hancdefin it, & ei firb1icrt par resquaruer ,m agm fi

l

centia m, fiden tiam ,patien tiam , per[euer anuam quas i tem defin ir, ficuti vomn ia. a rtapofi rem o fitb iungitur —

vir tti s,quaetemperan ria dici tur ,datei par tè s tres, con tinen tiam , clemen tram ,medefiiam quas partes defin it ita v t omnia [uper io r a. Qurbu_

sexplicit is aperte decurt, id [elfi quod:propter [eexReri t ut , qm d [i r, & quale [i t: Verum cum honefi r'ìhoc intelligamus elle quod prepter [eexpetitur non prop ter aquodem oluz

m en tum ,quod ip[um vtiquevietueefi ,quem a incidebatquxfi io , an vira

ra s, idefi honefium propter [eexpeteret Epicurei en im d icun t virtutemexpeti ip[am propter voluptatem .)huin squaefi ion is cum larior videteta ref[etra& atus, difiulit, negauit ad - hoc infiirutum debere[et iamri , vb i tan tum pr zecep ta tr adun tur ,non rerum

’difputatio cò tiuetur . Nam :

primein genere quse [unt henefia appellan tur , virtus [cien tia, veri tas: :q… : anllamob vulitatem ,

[edprepter [eexperuntnr .

1 32.‘

M AR I I V I CT O R I N I E X P O S I T I O

Veri tasefi , per quam immutata è a quae[un t,aut anrè [uerunt , autfutut a naturam & _

iufi it1am , cixmqueh i squ‘

a: natur alrter iufia [un t ,eiipli cauit nuncea doceb it a im partibus [a i s qua percon[uetudmem iufia [unn Iufi itiamen im tr iplicemef[evolui t naturalem ,cenfiretudm is, idefi m orum , legum .

Lege1usefi ,quod in eo [criptequod populoexpefitumefi .)Hucu[queiufi i ti amcen[uetudin is dix1tznunc inc1pit legum .

Fideii riaefi , per quam magn i s henefi 15 i n rebus & c .)In honefiisa é h bus fiden t1aefi cxrerum in in alis confiden t1a . nam mul tum ipleanimusin [e fiducia certa cum [pe cellocauit, vrefi illud,Turne[ui m eri to,fiquaefi fiducia forti.Neque ad hoc nofirum infi itut um per tiner.) Epicurei en im ip[

v irtutemd icun tprepter [e nonexpeti ,[ed propter vel arem :quae[ecîtaEpicureorumefi . Hoc vtiquereuincendum [ed quia longior is tracfiatusefi , al terius operi s (rhetor ica en im nuncexpenitur idee hic d i cereprxterm ifit.Prop ter[e autem vitanda [un t.)Decuir honefiatem [equendam [uh

mngit vitandam turpitudinem z[ed turpi tudein h isefi ,quecon trar ia [un tvir rutibris. Fi den tia ,Vt [uprà pe[m t,vir tusefi zhu1c con trariaefi d iffident ia:& audacia vitanda pat ique medo in ter virtutes con traria m edi ainueniun tur qua l i cet vicina .

fint vir tutibus, tamen vitanda [un t v t vitamrut ip[a con trar ia.Hec autem quaevicina [un t,nunc ita [un t ,Vt certuninom en tenean t znunc ita ,v t vocabulum non habean t. Fiden tiam diximusel[evir tutem ,d1ffiden tia mvinum . At id quod fiden tix vicinumefi ,habet ,

nom enquod appellatur audacia. Item rehgiev i rtusefi ir rehg10fi ras vitium zatquerel igion i vicinum vitium tam enefi [uperfi i tienom inatur ,quxetiam ip[a fi t viranda. Sed haec, v t dixi,media velvicm a haben tnom ina . nam [unt aliqua qua: non haben t:Vt iufi 1ria cum virtus [i t, iuiufi itia vitium ;puni re hofies etiam vi&es,v icinum iufi iti:eefi tam en quiapar cendum vicîtisefi ,vitiumefi aliquando , cui rei nonefi vocabulum vta[per i tas, aut crudelitas,fi1perfi itie, audacia .

Sun t igiturmul ta, quaenes cum dign i tate, tum quoque frucîtu[ueducunt ad [e.)Docuitquepropter [eeXpetenda [un tzire'mqued ixit quaeprop ter [e v itanda ,quaehonefi a,pura nom inauit. Nunc docet i llaqua:m ixta[un t ,& haben t partem honefiatis, par tem vero vulitatis:quaz ram é etiamip[a nom ine honefi atis appellauit. San t autem ,glon a, digni tas, amphrado

, am icit1a. Haec defin iuit inquefim ilim odo am icitiam docetei[ehonefiatem quidem m é tis, [ed cum aliqùa v rrlitate[ociaram . loqui t 'ur enimde am ici tia ciu11i,qux vnlitatenò carer.Deindepartes eius amicitizenat »r at cau[as . P ofi rem o adiungit i llud tertium , Vri [eparatam vuli tatem[ais partibus doceatefiè , cum ip[a illa comm oditas henefiatecaren s perp ic1tur , vel in repubhca, velin fingulis ciuibus ha c autèm in republi ca

nunc

https://www.forgottenbooks.com/join

‘

zag4 ,M ’

AR I I"

V I CT OR IN‘

I‘

E X P O S I T IO

P rxter haec autem —ef[emul tas inuenias Idefi necefiitudine3.Nam omn i temporeid per tinebir.)Idefi exceptio ip[a.

Ac [umma quidem necefiîtudo videturelli: honefiatis.)Duo [untquim ,honefium v rile”:[ed vrili cum due[ubiaceant, commoditas in,.

celuin itas,quafi triaeffe& a[unt. Verum honefias pr é ponenda [ecundeloco habenda incelu_m_

itas tertio commoditas. P reindequaequeres fi t,aut honefiatis,aut incelum itati5.At non ceconfilioquo At ifiippus fecit.)Vt [ociorum cadauera tem;

pefiatibus liberaret.Landesautem , Sevituperatienes ex iis locis, & c .)Demonfiratiuaquz

[upererat [ela tra é tatur per honefiatem qua dem onfiratiua partes ha,

bet duas , laudem & v1ruperatiouem vtrumqueramen ex attr i butisper[onaetra& atur .

D E ' A I T R I B V T I S P E R S O N E .

CV°M [mt vndecim attributa per[eni s quibus approbatur cuiu[quoper[ena -Nom en hom ini s cerris [uis delignans [anguinem hom inem nom inibus explicatur zcum nullo [ocium n eque nom ine, neque art ribute.Naturaefi attr ibutum extra ip[um hom in é ,praz ter in patria , gen

enim licet den t hom in i comm odum ,non ta

men proprium . In ip[everehernineefi natura circa corpus an imam ,

quaedat plurim as anim o ,& co rpor iqualita tes.Ergenatura acc1dé s resefi queapriorem h om inem ad vnumquodquefaci t. I taque non oratornatù rja,

efi ,[ed orateriuszidefiqui orator cilepeliìr.Verum has qua li rates,veldiligentiapomparat, facitqueperfe& as,& habitus nom inantur :aut inhas,ca[uqUodam ,ac r epentino m o tu[r équenter inc idimus,& afie6tio dicitur :aut in has inClinamur fiudio quodi quod ip[um fiudium per [euihil aliud

,efi,quàm velun ras applicata in aliquas quali tates.Ergo a_fiiciniur

qualitatibushism odis, ortu, natali ,&efi natura afiìcimur repen tin‘

is

cafibus,& afiè & ioefi :afficimut indufir ia ,ac confiìria,habitusefi . Atvero ip[umfi lrdium ,quede1[edefin irnus applicatam in

rialitarem aliquam animi voluntatem hoc inquam fiudium nun c afi‘ef

gioefi , fi pro temporeefi:nrinc fi per[euerauerit ,habitus. Ip[um fiud iumiam quafi percép tioquaedam in meefi rei eius cui nom enefi fiudium , fi

per[euerat, [ed v,igfiudiumintelligam , illuddebeecen[yder are, quodip[0fiudio petitur zyt lit teratura aut

”

gep inetr ia:qued [i perceptum fit ,h abitusfiudio percep tusefi . Ergo nanim' accidens‘qualitasejfi , vr anirh èco rpor i,velexrr in[ecusz& acciden s aber t u,ac namli:accidit_autem.ma rivel[er m inze.nam m atemei[e, aut [rem inam ,non iam in tercòm oda com

.

putatur . Afieéh oefi acciden squalitas vel reperi te, vel[p,9îìte,v ifclfind io

q.dsfiwra:. p arràermaaamrdirbabimszd1@aafl”eé tio tiiiìzfliihficiat

qualitate:Et erit affe6tieincipi ens habitus veiyi élus. net;ehimo mniu’

Q

R i-I ETOW

R'

I C. È I € É R ON I S . 1 3;h in c perc

‘eptaincommeda'

:

ommeda, vel

winee(

e{ruod per afi

°eé tien é rfi :alia itefi e e

,quod nò aliudefi , atqueil"

purant aliquihab itumeli è quiavt calcatzitaquepetiusnaturaefi .

”

rumefi .llleeh im‘ habetem ri i‘

a perc‘epta. At verb hom o nfiquam ita quid

p erceptum habet v t non inp refe&uquot idie fit:& hunepre[eél r'

rdixerunr 6

'

g,uàv, idefi pregrellîeh tm ,quam òey.àvhab itum dixerun t. Ergo proexifi im atienem aior i s perceptionis

'

in hom ine habitum '

intellio imus îVt(i afie& ionequadam aliquid qui s agatz

'

vt orator info rd nenper?e& rrs, rhmen [i in coefi aliqua pregrefiio ,hab itus dicetur certe pro comm ode[uevel hab itum , vel afie& ienern [acietznemenexaltereeri t. ‘In r ‘ebusen im nom ina [un t cet ra, quaealteium fignifieent, vt iracfidushabi tusefi:iratus, afieéftien isz& hxcòg,uirci1m fiudie dil igen tiaeuenit, habitusefi :cum naturaliter ,natura.S tudiumefi autem vel adipi[cendi aliquid,velretinendi volun taszidquo vel adipi[ci ali uid,velretinereoptamus,veladepta retinemu3 . Vi&usefi vel quod ipl

ìehomeagit, velquod circa ip[amagitur zomm aquehab et, qua narura,hab irus,afiecîtio ,fiud ium Namera…

torunef[e,quedefi habitus, v i&usefi ,fi in caexercitarionefit. I taqueCiceroqui afiiduo fiudio per[euer an ti diligen tia ita rhetor icam perce"pit ,vr ca ineo per etnaef[et ,hab itum con[ecutusefi .Sed quia eius a&um[ib i infii

‘

ruit, ad vfi1m vitxefi :idefi in eadem re, in habi tu, in vi&u.

i raquemul tum plerum que de virtutehabitus detr ahitur ,fi vi é tus ab[ui[,4[edicatur. Nam l icet orator plenusfit percep tieneip[msa r

'

tis, tà inen ali…:quantum argum en tederrahit , fimeges in eademerretcita'

tionevixii[evt :ip[econ tra Ca:cilium uia aufer r vi&um , infirm at hab itum cum dicit,Quando tute tui per icriîum [ecifi i P lerumqueetiam [i n ihil agar, ex hab iruhoc ip[um quod n ihil agit,efi illi vi&us:idefi vitaemeduslnam vr

—ia

f&i6izuefi ,quibus am icis’

v tatur , ita in vi£tuefi , fi nò—

'

nihil horumdebet dee[[eper[enzepetefi habitum habere ex geom etr ia:perceptione, in quanihil agir:& vi&um de v[urhetor icai. Vi é tusom ni s adqùalitatem teitditz[edeaqualitas vel in afie€tiene, vel in habituer ir.deindeVti oratione, ‘

uelal iquid therer icaenoflè ,quod afieé tionis‘efi:ndum aut dicendum aptumefiè , quodefi natura aut loqui,

aut findere vellè quodefi fiud ij cxrera hiri'

u[modi habet vidius. Verum hoc con[yderabitur —vi€tus c i rca haec omnia fi ita agar vitam ,

exerceat. .Non en im quia natura —loqui aut finderepef[umus,repri rim naturaeefi idcirco i ndeviuimus [ed [i [reordinata

G g ii

,ag6 MAR I I ” V I C I ÎO PC I

'N I E X P O S I T IO

fit vi tanefi ra ad omnem [ubfiantiam rei fam iliarisqua rendam vt irideyiuamus, idefi , indenobis ,om n ia [uggeran tur ad vi&um,mer itevi&us expxerci tationejdicitun I tem [i fit habi tus,& non in ip[o habituagar vitam ,& vir tutem oratoria con[ecutusfit, eri t habi tus non vi é

'

tus cedemm odo afie£troefi fiefi pro temporeidefi prout res aliqua tulerit vtlocus fueri t non perpetua con[uetudinei ndeviuendi.Eodem modà in

fiudioefi [men fiudium quodhbet‘

inexera tationevitaetuler it,vndevi‘éìus nom inandus (i t ,verborenus vtcaufas agere,vr decere,efi bulus fiu

quia ord inata volun tasefi ad v[um vi ta: m en to dicetur vi é tus.

in fingulis en im his resqu.eqrtein eo qued fil ii t ,d ifi t ibuend.e[un t zv tetiî[eruus circa hoc quod i n hac conditioneefi , Fortunaefi :fi [eruitutem [eruia_t to ta vita vi éì:usefi fic cxtera defortuna. Ea& a verò ca[us,or aftienes,& confilra v t [uperuen i‘enda aceipimus,erun t [uis nom in ibus.N am Vi é

‘

rus nonefi [mefacfi is ca[u, o rationrbus, confihis [ed fic veni t,fii it,Vt diceret ,v t [aceret ,vr ei ali quid acciderer,v r c6fiho vteretur .E r haecomn ia fi fic acc1pimus vt a& ienes non ordinatas n eque infi 1rutas to toviuendi tem pp reerun t [uis nom inibus finautern in eo genere viuendipefita fuerint

“

; inqueomn ia [untqu:etibi confiitueirda ad vitam vniuer[am,vifius nòm inab itur , nò [uoquoquenom ine. Fa& a autemcafus,oratienes, confilia, cum ex futuro tem pore argum en tum dabunt, ex praeter it is confirm abuntur . N am hoc ideeilli accidit, qubd hoc feci t ideehocil li accidet,quia fecitzhec idee[a&urusefi ,quia hoc dixi t.

N E G O T I I S.

Negotirim [a&um , vel di€tumefi vndeindiciumefi .in iudic1uetenimVel in deliberationem , vel in dem onfi ratienem non venitur!nifi propterfa&um .5ingula igi turquaequequa: hom in i

'

auteb 1iciuntur , aut dehom ii re=quxruntumfa é ira [unuip[a igi turfingula [a& a negotium [unt.Sun t aliafa6ta quaeprobationem tr ibuunt ipfi fa6tevndequaeritur [ub quolibetfianu. Sant tria extra ip[am fa&um [unt extra [a& a,qua3 vicina [unt ad fa é tum ,& prob

'

zît [a6tum V i ta: pr zeter itaeitaceperfon'

x attribura dicuntur.lìcgecum nego

'

tium faé tum , dié’

tùm vefi t,habeat attr ibutaquatuor :cen tinen tia cum nego tio;inqui t, ii i gefi ienenego rij,adiuncfianegorio ,qum

'

g'efium negorium bon[equuri tur .exhisduepr im a, c6 tinen

tia cum negorie,& ingefi ienenegò tij, to trim ten é t, quicquid habere petefi . Cau[a omn is , idefi n egot ium omneper par tes [nasgefium .

"

Duo alia[un texlquibus ai[umunrur pr ir

‘

nurn aboratore caqua nego tio'

adiriri é t'

a

[unrf% ar rum autem iiiud,qriod ittfiee'n[eeut ie,nen negori;ipfius'

gefiioefiz[ed autext rinfi cuùmen“ient ià per ihomines hebet

,an t per

'

n aturam e:neraiiter ,vt pòfi dò

'

cebimus. Igitur prima deattr ibutis '

con tine' tia, ha%eepartesquinquezihmmam nega t i), [emmecau[am, fii&a illaquaeprebant

https://www.forgottenbooks.com/join

1 38 M AR I I v rer o r um exp o su re“rebus argumen tazquaeres pe[[un t in ip[am [a6tum a fi

‘eéìionequadamcont iner i . has res afie& a nenunamus verum afie€ta accipimus.Nun0de ip[enego rie, idefi de omn i cau[a rebu[quein

‘

cau[agefi is.Nunc ad resi n cau[a—

gefi‘

as, aliaquafi quodam_

m odoextr in[ecirsquzeconuenitev ideantur zaut inde,v t proueniant, aut ad i lla coniun éta [unt Haec affe6taqum[apra diximus, nego tieadiun con[equenria n egotium dicun tur :rllaprim a con tinen tia,velin gefiione.Sed de illis iam [upta dic9tum efi . Ad

iun& a veroea [unt qua: i lli s ipfis [Upta pefiris,finguli3 aliquem ode,vel

extr irr[ecus colrxrent;vr [umme,v t cau[x, caeter ifquez[ed cum non in ip[a

cau[a fint,[ed aliunde a[[um antur , conuenien tia tam en crun t fiueali enafin t & nen hinc nata. in collatione,cum eri t aut m aius, autm inus, aut pat:i temque vero his adian€ta ita [unt vtextra tam en [in t,erunr autgenus, aut par s, auteuen tus.nihilen im horumnon ad hocefi :non ‘

tamen in cau[a pe_fitum :& [i pofitumefi in cau[a idefi in negorioqua &7r66501cefi ,

idefiquxfiiecirca per[onam propr iam ,

i taefi veluri non pofitum .Ergo genus fit licet cau[zeram en quia genusefi ,velut extra cau[amefi ,cum per[ona propriamefi in cau[a. Icem [peciesefi extra. lam veroeuen tus cum tria tempera teneat ,petefi elle ex cau[a:idefi ex nego tio dequo loquor ,qui probat quide'efi de negetio quodeuen it rebusgefi is, idquod in nego tioefi .Q 1p n iam tam en pr z ter ititemporiscucurus futuri tem poriseuen tus aliqueties [um itur, hoc

videriextraneum petefi a neetio ,exnegotio tamen or ienszvndeprobatumefi , adiun& a nunc om n i%usmodisexterna:afieOca tam en aliquemo.

do adiungi,v t càetera‘

quae[upra diximus. Nun c aliqua ex ip[e,vel in ip[enego tio , alrem odo tam en [e habentiaquam gefi i negotii textus ip[eo rdeconfifi it circa per[enam cerriflimxquaefi iem s m aius m inus,equem agnum , tum ex vi , rum ex numere, & exfigura nego ti i confide

r antur .Vis ineofefi ,quo ip[a fignificatieneverborum diuer[as res in telligimus.ltaqueeum prolata verba difiant [enfibus nofi ris fignificatieneeaquapre[eruntur , vi di fian t: idefi peren tiaquadam qua quid quaequetes pelli t, in telligimus.Denumero per[picuumefi . Figuraefi textusorden egotii per circunfianrias[uas.S imdeautem ex fpecie, aur ex comparab ih , aut ex corrferehda

'

,aut afiim ilanda natura iud icarur . Sim ile hocefi in i llis [un t o é to genere,

er[ona,opin ionezfed ip[am [im ilequod per h sec[upt a pofitaefiicitur , il ic efi in con trar iis partibus. Et

que[ub candem rationem cadun t, hocd ifi in é tiuspefitumefi indifierentiis.Decon[ecutienein [uper ior ibusduobus attr ibutis negorio nego tir

'

i

om neteneri d iximus ter rium ,quodefi adiun é tum neorio veluri extraeffe praeceimus: [ed naturaliter cehxrereextra ip[amfiirpethefin,mr t aboratore a tmr i:quanquam ea quaeextra [unt,naturaliter ab oratore [umantur.Et de hoc precepta iam dedimus.Quar ta attr ibutiequa: con[e

M A R I ! V I C TO R. E X P . I N I I . R H E T. c rc…

curienom inatur ,& ip[aea tenerqua extra [un t ,adhzeren tia tam en rebusi reg0tiizqux n6 ab oratoreexvelri tatefiun

‘

àrur ,[ed quaeipfis rebus nee…

tii rarionabdirer acciderun t.Ac propeea omnia qua in quarta at'

tr ifiut ienein con[ecutiene[unr, id viden tur ellè ,quedeuentus. Verum

‘euentus aliudefi ,aliud con[ecutie,velres con[ecutien is.etenimeuentus cenfideratioefi exquadam natura rerum ,qua per[picitur quid ex quaqueree,uener it ,euen iat ,euen turum fir.ln con[ecutieneautè' non ex rebus quideuen iar , tra é ìar o rator ,[ed quid rebuseuen iat zidefi quid rebus con tingat.Deinde, quod ineuen rudue[un t ,v t arrogan tia;& odium :irr hac con[è :

curionevnum .nam ipfi [a£to con[ecutieefi ,qued vel raro ,vel frequenter [i t .c autem om nia collocata [un t in hac con[ecutiene,Aut nomen contmgir rebus, im itater , inuen tor , lexde ip[a re, confi1etude,pafi um vt frequen ter fiar,vel non frequen ter .Vtrlitas , velhonefias carrer a quoque v t dixi rebus accidunt

non ex rebus ipfis [ed ad res ip[as quadam .

gefiieneprouemunt.

*

a4‘e

S V L P I‘T I I V I C T O R I S

A D M. S I L O N E M G E N E R VM ,I N

S T I T V T I O N E S O R A T O R I AE .

V 1 P r r v s P io r M . silmi genero. QYO D frequeuter amepofiulabas, videorexped1fie. Cen tuliin o rdinemea,quaefere de oratoria arte tradun tur ,[ecundum infi itutum m agifi rorum m eorum , Ze… …

non is prxceptam axim e per[ecutus, ita tam en, v texarbitrio meo aliqua praeterirem pleraqueordi neimmutato refer rem .N onnulla ex ali i squa: necefiàr ia videbanrur in[crerem .Re& e an perperam [e

cer im , tuiudicab is.Nec en im velehaec in multorum m anus peruen ire.Heter 1caefi , v r quidam defin iun t , ben e d icendi [cien tia. Sed haec

R difiinitio parum re& a,quia parum’

plena. Petefi quidem m edicusquaead m edicinam attmenr,behedi cere.E t item caeteri ar tifices habentde ar ribus[uis bene d icendi [cien tiam .Neilla quidem difiinitio probanda,quum dicun tpler iqrieel[e rhetoricam perfiradé di

fperrfiam , ideoquod

n em o omnium‘inuenit ur orator, —qui [em per per[ua eri t. Ergo commodifiimediffin iemus illem bde:Rherer icaefi bene dicendi [ciÈ tia inquefi ioneciuili.Sic enim fier, v r proprium fiuem dedifievi deamur . Ciuilisuequequazfiio definienda nobisefi ,v r ip[am [citepofi i inus.Eius difguirio huiu[cemedi traditur :C1uili‘squaz fi ioefi ,quenullius arti s propria,in commun i omn ium opinione ver[atur . Hocerfi paulo videtur ob[cur ius, retam en ip[a clarum a tque m anifefiumefi . N am Ciuilis quaefi ieben e appellatur , v t cinile ius,quaein ter ciues atque in ciuita tever[atur, & in om nium pafiim opin ionem cadit .(h rjs enimefi vel imperiti[fi inus,qui non fibi intelligen tiam vind1cet de h is rebus,qux ver[an tur indi[putation ibus atque iud1ciis

?cum queratur ,[aciendum nefit aliquid, an

non faciendum :iufium fit a niniufium :v tilean inutile ita de ceteri shuiu[medi,que[ere aut in naturali d1[putatione, aut in fere' fi a& ienever[an tur .Vridequidam nec purant diceii dame[[eartem rheto r icam ,fi ofiì

t ium eius in commun i omn ium opin ion e fit pefitum . Verum ifiier ran t.Non

https://www.forgottenbooks.com/join

S V L P I'

I'

I I V.

I C T4

0 R LS ,

Vnc uoniam ofi è'

diffeplene viderunr quid fit rheto rica, inquibus r2bus e ius opera ver[etur ,dicendumefiquaeoffi cia [unt orato.

t is.Sun t autem ,vr tradimm difpo _

fitie. … Eten im cau[a prepofi

‘

ta,pr imum in telligeredebemus cuiu[modi°

cau[a lfitìdeinde inuen ire,quaeapra [un t cau[aè :tuni i nuè nta re& e cuni rationedi[penere.Nequemehoc loco fugit ,quxM.Tullius tr adat.deintellet’

tuen im n ih i l tradit, credo ,quia 1 i s diligeh tiaeatq;[apien tix, quam arti sexifi imet inuen tionem.At d ofitienem elocutionem m emer iam ,& pronuncia tionem , adefficium orato r is dicit pertinere . Sednos

]

a

ecis tradita v t crepimusper[equamureo v[que;eamu[queer fingula.

L

N telligendum prim o locoefi , thefis fit an hypethefisxum yporhefinI cfiè intellexer imus, idefi C6tr ouerfiam , in telligendfi eri t an c6fifiat tfi,exqua pecie fi t ,deindeexquemedo ,deindecuius fiatus,pefi rem o cuiusfigura: .E t quo niam haecexequenda [un t plen ius, ad fingula reuer tamur .

Hefin ab hypethefi,quem admodum di[cerneredebeamus ia' [upradecuimus.Vt autem in t é lligamus an cau[a confifiet, dicendrîefi ple

r afquecau[as non confifiere,quasGretei a cr ém*

rcìvocant .c fiun tm o

dis quinque.Aut en imefi ieaìoucao, cri paria ex v traqueparte dicfitur , vt[i teos[e furti innicefaciù' t duepar;p

eres,perfefio pariere commun i.udvomgi1g, fi ex al tera parte pr zeualida i t cau[a,exaltera pror[us infirm a.Aut5iwpeoc,v t [i non fit vndea& io peruen iat adprobatienisefieé tum .Vt fi de[ponfionecer ten t,quorum alter paré , al ter impasé fiellarfi dixer it numer ii.Aut&&oéog, id de reb° erfen i[ve deform ibus:aut d7fci Sa vèg, idefi , incredib ili circunfiantiazv

'

t [Fcen tum pr aem i a petat,qui tyranicidia feci tCentum .H aìcvitia cau[ar rî[cienda [unt no b is,v t [citepoifimus

'

,quas caufas putemus confifiere,quas repudiandas .eifequianon confifianr.$icquoquem agni iudiciiefi in hac parte nò labi,quia ft cqueutereueniat ,v rmulta: cau[a: v idean tur c6fifiere, nequetamen con iifiunt .Subfìfiunt autem ,quèeh abebun

'

t intè'

tienes ex v traqueparte cott ai ias, ac prepem odum pares ,& pene ex aequo valen tes.luxta hoc diximusin telligi opor tere,q[peciescaufx feret .ludicraleveldeliberatiuù

'

fac ileer i t [ecundum differen ti 'é. audiror r' idinofccere,fed alize[unt fpecies cau[arumdifferen tes.Aut en imethicaefi , idefi meralis:autpà rhetica

"

,idefi_cr

'

i

al iquem o tuaut affeé tu:aur tantum iudicialis. Mul tum autem inteierithaec [cire,v t perinde confirmetur o rario.

T hica igitur erit cau[a, idefi meralis, cum eri t [u[cipi è'

da perfòna velrufi ici vel dy[coli, aut patri s indulgen tis aut c6tra [euer i ineiufinedi

caufis,fieas intellexer imus, id facere peter imus quod fieri opor teb it vt

om ni s ora tio perfonarum apra fit'

m or ibus…

Athetieaefi cau[a, cfi per[ona eius quaeloqui tur reprefen tadus affe,é tusefi .S i fefedebeb it.vel ind ictionealiqua, atq,ira veldolorealique,v'

t pler iqueaccidit lu£tuexcitatusexcîre,nenerit ociofùm Vt com…

I N S T I TYT I O N E S ,o a a r o a m .

era ii i excideiis, omn isorat10,per indeatque ip[a res exiger.Vdit ialisefi cau[a, nudà haben;rerum pugnam,Et hoc in terer i tun terfùper iere3 (peCies ifi zî,qued hicqriid é prefia teres ,& foréeffe debebit:in i lli s autem [uper io r ibus di ligé n titi s aliquid cultius&

le& ius, cer tein parhet1ca celfius aliquid atque c6metius pr0ferendr'

i”efi .

haec in telligendii,quem adm òdrîdnrimus,exquo m odo cau[arum6 trouer fia.Medi aut é cau[ar ii [un t .quinque.Aut en im

honefi azautmagdd\oficg.Ladm irabihszaut &fi oéog.is:aut d\van aerxxnh é fiwr og. i .ob[cura.c [citenò ‘eri tecio[um ,

quia perinde ii a tincipiis a6tieeffe debeb it,prour m odus cuiu[q;t aufstlpofiular it.lneaua honefia,idefi ,

inqua per[ona, & res crun t honefi ze,n ih il eri tm ag1m pere,nifi de v1& or ia, laborandfi .At cen tra, in adm irab ili

cau[a per om nesquidÉ par tes orationis[ellicita a é tieel[edebebrt, fedetiìin pr rnc1pnsm axim a ex par te.Adm irab ilis enim cau[aefi ,qux tali s fac1eip[a v1derur , tahfq;apud opi n ioneiudicri cmpitei[e,vt adm iren tur quenquam ad defenfion é eius accedere. In huiu[medi,v t dixim"cau[a m a na

arte intendendumefi ,v t patient iam adren tionem a iudicibus &îeneuolen ti:îimpetremus.H rc n im irfiepus erit infinuatione, quì alio locoÌi_n terexordiendi przeep ra tr ademus,v t [cilicet non [elum a6tus a principio [umamus, fed etiam ben éuolè

'

tié m i[er icordizîiudicii prouecemus,lo

’

quen tes,quod pler iq;non [rion rî,vel m alitia in difiicilia. V i tae

in ca re, qu‘

aaliter ille per contemptr'

r fafiidium fer rafiisnò audiet.Fieta

'

uté atté tus, fi d ixer imus rem quide”:paruî* agi ,quaever[etur in cau[a [edmagni effe [p é eiusqui li tiget,& ipliusqui de omnibus

_rebusefi diligé tia

debeat cogne[cere,v r quod viri bon iefi ,exaequo de maxim is m imm ifqpreniiciet.0b[eura cau[a [xpenumerqin m an

’veniet ,yelper[on ismulti s

impedita, v el reb°.lneiufmodi caufism axim i curi adhiberep

debem°,v t

È iam’ iudicedecibilé .i.v t causi quediligé riusexpli_cemus haec o_

mn iaexc5ttalria p arte aiadùé t[a,advtilitaté nefirà arr ipere maxime

«44aduerfariesvrgeredebemus, in quibus aliquodeorum elle vulfiusmus.q ta ha c in telligendum quid fit fiatus,[ed hxc in terim differamus,de fiatibuspofiea plen ius tradirm i .

Eliquumefi ,vt in telligamusqua figura fit cau[ae. Aut en imefi finiR plex cau[a, aut còniunfi a, aut con cer tariua.

’

S implices cau[a m inus ’

artis cura:quedefideran tl n coniun& is aut concer tatiuis adhibendaefifi abihs ratio. Ceniun6tx [unt, cum reus non vno fiatu, nec vua a& ionedefenditur ,fed duiìlicatisfi atibus atque con

'

iuncî’cis. Hic di l igent cauéduniefi ,

nea l ter fiatus al terum impugnet, ac potins al terum a lt er fiabiliterfirmer.Exempla non de[untTulhana.Comuncfi a cau[aefi pro Milone.Defenditur en im fi atibus duobus Relatione , quod m erito Clodiusdica tur occifus, cum fec

'

ifier infidias.Cempen[atione, quod d i citur bonoReipub .occi[uspellimus ciuis.Facileefi an imaduerterequid in humfm odi caufis debeat fieri videntibus quid fecer itCiceroiN on enim com

pen[atione,quam pefiea induxit, infirm auit priorem fiatum [ed confirm auit acmulto redd idit fo r riorem :hoc enim ipfo per[uafit iudic1bus, infidiatorem peremptum fuifiè ,q

uò n iam e tiam gler10[a Milon i pofii telfi .

i lla defenfie, fi propter Remp . ecrfievideàrtur .h iam illud apud Tulliumfiniileefi .Clué tius po terat praefcr iptionedefendizlnuidio[um hoc per iculo[umvideretur .P lacuit ergo illud& negationedefendi.Hecneo ationon [elum infirm ata n6efi addita preefcr iprione,fed etiam firm iorfii& a,cum ita acfiumefi;vt perfuaderetur iudic1bus, pra [cr ip tienecau[am potuif[edefendi,nifi quiapo terat rebar i indicium non effe cor ruptfi .Nam

quoties coniunfi aeincidi t caufie, refp iciendiînobisefi , quem ex duobusfi atibus aut exmul ti s ponamusloco principali . Hoc en im ip[a [uggeritr atie,preut cau[xvriliraspofiulabit,& prout defé fieha c vel illam aioresvires hàbebit.Nen dubir'ienim ,quin validior a€tio facié da [i tprincipalis.

Oncer tatiùecaufeaut ci rca rem [un t, aut circa per[onam .Circa remCerunt, fi aut leges aut rogationes ad populum ferìtur , aut etiam in [enatu[en ren tiedicant11r;atqueha: inter [e diuer[eeerun t,atquecer tabunt.c cau[a: vtiq;fiatfinegorialé habeant necef[eefi .Sed nunc illudm agis

queerimus,quis tra&us[i t huiu[cemedi cau[ar r‘

i arq;diuifie.Necefièefi vtiq; c6rrària refeller è ,& probare nofira.Sed petefieffe

‘

dubitatio , vtrfi

per fingulos lo coseam’aduer[ar ifi reuincé do ,qrìareidquod ferat,velce'

[eat con trar iii [i t legib’ equirati v tilitati.tri aut 'e

'

impeffibilevel difficile,vlrimeinhonefiuzdeindead in itir'i reuer tamurjdoceamus, id quodnosferam ’ vel cè

'

feamus legitim rîclfi ,& vrile, tii pofiibile'

atq5facile,&pefi hen

'efi r‘i .An vero per fingules loces vtrfiq;faciamus, vt deceamus&illud

w

quod ex aduer[oer it ,n6eife,legrtimum :& i lludquod ex nobis eri t,effe legitimum :& i llud in iufium ,& nofirum iufium pati ra tione perfingulos lecos ceteraper[equamur .E t hoc[cilicetmelrus,quam dem a

cau[a duasquodammodo cau[as facere.

https://www.forgottenbooks.com/join

S VL P I T I I v r c r,o a t s

‘

rum pronunciatio.Ordoefi ,v t‘

[ecundum textum naturalem fingrila per[equamur

'

, primum in partibuselocution is, v t fit [Cilicet primum exerd ium

,deindenarratio , tum partes argumen tatien is peroratio extrem a.

Sed ben e huic ordin i 6movo,uîrxproxim a adiun é taefi quaehoc difiat à [uaperiore , qubd il le quidem o rdenaruralis:hic ordear tificiefusefi . Iam in

ifi is ipfis,quas [upra docuunus,par tibus oration is etiam naturali sefi ordequem adm odum ofien‘

dimus vr primum locum principia remean t,mexnarratio ,

deindecaetera [ubfequan tunR rificio[us ordeefi , v t hunc ip[um ordinem , fi ita cau[a pe[ci t , ple

A rumquever tamus. Nam aliquandoem ittenda principia, aliquando[ubdm idenda in terrumpenda narratio ex parte onenda , imperfefilza argumen tationereddenda . Nec en im fineCaua Tullius proMiloneante nar rationem '

argumentationis loco prxiudicia [enatus Prefutauit .Et prorfii s non in hoc tan tùm ordin e patien tiecau[a,[ed inemn ibus locis haze5movogxz

'

xplurimum po teri t ac tantum valebit vr e ti amqua ali ter pefita atque prolataeifen t, fotrallb con traria operen tur ad caufam , & plur imum profit .Reliqumdifpefitienis dusepartes [un t,elocutio ,p renunciatio ,& m agnum in vrraquem om en tum .

D E E L O C V T I O N E .

Nelocutiqnehec ob[eruanda [uncompb firio , turndecens vel decorum zfic enim appellandumefi quod

Gra;ci ZT'

Qé’

D‘

OVdicun r.'

Ex q uibus nim irum L ati nitas primeloco reà ifiimepe[rtaefi . Quid en im priusefi , quam vr Latine , hocefi , v temendareLoquamur

?

P ofi hoc per[picuitas proximaefi . Hic en im finitimusgradus a tque

precefiusefi vr cum latine, tum perfpicueatque aperte loquamur .E r rium reburefi ,v t non [elum purus ma nifefius, verum etiam ro

bufius'

fo r tis ,validu[quefit fi rm o .

Dhibendusefi mitor quem quarteloco pe[uimus, v r [cilicet verbaAnon [erdida vulgar ia, de tr iuiequod dic1tur [umpta [int [edele& adelibri s haufia

' de liquido fon te do étrinze.D E C O

‘

M P O S I T I ' O N E .

Ompofitiepofi ha i: non d ciofa ,vt otd_o verborumea compage iungatur neeonfragefum a[peru

‘

m [enum faciat [ed ap tc leniterdefluat. inque[aneadhibendusefi modus nequidmm ieopere luxuria:nim ium melhatur .

D E C O R O.

Il lud ae€wovquod decorum vel decensdiximus ineeefi v t rebus apra[rnrverba, idefi , neres m‘

agnas , verb i s paruulis proferamus, n é veecontrariem agni s tu

’

mentibus atque infia‘

tis verb i s res paruulas‘exequa

mur . nedum amplificandifi udieeuehimur ridicùh repr thendatm tr i

I NS T I T VT r I ON E S OR AT OR IAE.

Cufiedîteergo faciendumefi ,Vt rebusper[onifqueaccemniedentur ver.baqua decen t.

DE P R O N VN C I AT I ON E.AEC inelocutione[eruen tur . N am pronuncrauequaein ter di[pofiH tion ispartes [upta pofiraefi , ar ris quidem quodamm odo nonefi

rum tamen m agnam ac n im irum m axim am vim ob tinet. Nam cum om

n ia fecer imus, n ifi illaqua: reé tedi[pefita [un t ap re cri decoro fuer intpronunciata ,om nis labor pr orfus per 1b i t.ltaque [i m aguam ifi iuspartem vel negar natura ,vel tr 1buit, danda ram é operaefi vr i n pronunciando vex,& vultus , gefius , cxtera adhibeantu’

reiu[modi quare laber in com enda o rationeadhibitus non pereat. Reliquumefi iam , v t in

cipiamus iam defiatibus di[putare qua ndoquidem v t b reniter adm o

neam ,execuri fumus,quide[[er rhetor ica,quid ciuilisqu…efi ie, qua: parte sciuilisquaefi ion is,quqo rator isefiìcia,qux in intelle&iene, inuen tionein di[pofitione[eruanda.

Ieeraterdo —reuera , v t de fiatibus pretinus traderè mus [i non eiletH à lenon is vefi igiis recedendum zfed profeili fumus , v[uro snos ill

-

difi‘

cio quod videtur locusexigere, aliquid in[erendr'

i effedemeo .Cum paulo[upra de di[pofi tionis parti bus , in naturali ordine diceremus, de partibus orationis fecimusmen tionem , quod non placet[ufpenfum & 1ncentum relinquere.Reddemus igitur—n eque i ta —multo pofi quod ad fiatus at:tinet. Inter im videamus,queda d part es orationis attinet,quèein illis pre…Artes orationis fitnt, v t quidam velunt , quatuor, exordium , nar ratio,argumen tatio , peroratio fineconclulio :qui v iden turplen ius tradere,

pa'rres Orari onis faciun t,exordium ,nar rarionem , partitionem , cen“

firm a

tienem ,reprehenfiqne1n ,pero ra tionem . H ineanrm aduer ù'

mus,par ririonemadd1tam [elum car terum argumentationem in duas partes diui[am,

v t [i t al tera pars eius confirm atio , altera reprehenfio .Verum ab in irio fin

gulas confideremùs.X0rdium partes haber duas, prin cipium infinuauenem . Horam i

E diuerfitas i llaefi , quod principia quidem [un t cù'

aperte ingredimurcau[am

, finelaboris vllo ap araru ab ipli$ rebus a tqueper fenpetefi fieri ineo generefcauarfi,quodefi rebus atque per[en is honefium .

]N finuatio veroefi labo r ie[a°praelocutio fit in adm irabili generecau[arum .Dequo gen ere non purein hac parte mul ta dicenda,quia [u

praelecuri umus, cum demedis caulà rum, a .

» c dehec ip[eadm irabili ge…nere d1CCYCITÌUS J

_Xerdiendi offic ia [h a t,-vt faciamus indie,

tuvel beneuolum ,vel dOCI?lem ,

‘

velatten rum . Q i jd inqua cau[a fa“qndum effe t ipfitm iam

efiendi mus cedem leco ,vb1 de cau[arum genere di[putatum.efi Verum .

83 1T\

1\;i1 hicquoquebreu1rerefiende\mus. Ad bene,uelé tiain preue'candus

S V L P I T I I V I C T O R I S

efi iudex vb i nonefi beneuolus. N im irum m axim e in adm irab ili cau[a“

;in ob[cura decenda s,ad atté tionem inuitandus in ham ili . Vitia exordiorum [un t alia quidem [ed qua: maxim e accidan t m axim équedicenda[rnr haec fere [ant, longum vulgarecommune commutabile con tra

’

pr£ cepra.

L‘

ongum ,fi multis [enfibus catenatum . Vulgare,fi tale quale effe pefii tin om n ibus caufis nec proprium perfonarum aut rerum de quibusagarut . '

a /od idem 0

“ggleatum ga rba/dam warmr qauwum zt4 communeeffe

pgflzt ommé m caulàs, quemadmodumgalea omnié m vulgi: «30? (ammum?!

Commun e e quod de cau[a quidem [am itur , ed m ihi aduer[ario meo po tefi effe commune.Commutabileefi quod paucis medis cemnrunitatispefiît effe vul

gare,fiuecommune.Contra prxcepta [1 cam debemus indicem doeib ilem facere atten‘

tum faciam a s.Omn ia haecvi tia v itanda [ant.Ar ratio debeteffeaperta brea i s, probab ilis. Aperta eri t , itemque

'

b reuis,fi fueri t tan tùm ip[a narratio . hocefi , [i ordini rei gefix n ihilextrin[ecus fuerit adieé l:um quare ob[cur io r fit longior n ifim agnà

aliqua cau[a vel vriliraspofiular it . Neque en im obli tielledebemus,qa id[uprà deeconom ia partibus dixer imus. Qua faciet ,v t in terdii muteratip[a narratio , [i magnum in eo intelligemusei[em om en tum . Ali terquidem non tem ere quicquam in narrationeeffe debebit pr 2 ter textam

ordinem rerum , ità n7mflaa quoque pla rim or am praeceprisexcludun tarà narranone,qaaefi quando crun t,& rarae brenesefiedebebun t . Etiami llud apertam narrationem facit, fi infitum babear ca[am nom inatiuum ,

idefi re&um .Graeci 59667rT4:01 i!vocant. vr ferm e narrationes [a ntTullianae. Sextus Refciuspater huius m itnicepsAmerina s fa it. E t, P .Clodius,cum fiata ifiè t omn i [celere in praetura vexareRempa .nec facile apud Cicé renemefi vlla ali ter ceepta narra tio.

E brea itatenarrationispari terefiendimus,qued [uperefi . P robab i

lis eri t [i argum è'

torum qu:efi ionum [em inaquzedam fuer in t vb iquerefper[amedo n

‘ec argumen tandi genera onantur v t tempusquofa&umeffe dicimus,adfit.lìt cau[a ca r fa&um i t, per[onaquxfecit,&facul tas quare facere po tuifiecredatur locus vbi fa& aefi . Ineas

,

resexomn ibus narratienibus Tullianis licei [um ete exempla. InMilonisdefenfienedanda erat opera, vrClodius videretur infidiasMilen i feci[[e.Cau[am huius rei fiatim in nat-ration e pe[uit:Cum fiatuif[et, inquitgotnni[celere vexareRempu. Et infra:Occurrebar m ancam ac debilem fa tar am pr zeta ram [aam , con[uleMilone. Pef fum ire per omnes narratienispar tesz& docere quemadm odum fit infiru& a [em in ibus argum é terum ,

[ed lengumefi ire per fingula. Illud [imus adm oniti , nuilum locum mar ..

rationi s vacare debere, quin vbiq, adfit ratio,quare quomodo res faé ta

https://www.forgottenbooks.com/join

150

nòn[oluineaadh ibendab

'

us eius [im a lcum velimusm i[er icerdia ceinmoaeatur .ltaenimm agis poifi t ira[ci .

D E S T A T I E V'

S:Haec per [e cum pofiiun as ram am per e prxpofitioefi d

iefiatiba sdi[puta‘re.Tara sefi [ranm aqamfiio , ad quam referendaefi omnis orarie. Status

'Sfun r partim r ationales,par tim legales.R ationalesquatuo r ,ceniefi ura,fin is, ualitais, tra—nila rio . Ex hi squalitasmutatur in alios fia tus , nego tialem a [o iutamqua li taté ,& abfum ptiuam qualitatem . Ab[umptiaaquo

queqa ah tas ver titur in fiarus quatuor , c"

ompen[ationem , relationem , rem o tionem ,deprecatienem . H ic an im aduer té dumefi ,quòd fiatusìxquibu[canquena[cun ra r alij, ipfi definunt fiarus effe % arefit ,v t fin t ra tionales om nes nouem . Idefi con…ieé tura ,finis nego tiahs,qualitas ab[oluta,compenfa tie, relatio , remeriedeprecatio, tranflaue, qua: in i tieeamprim is quatuor faerat.

_Legales

'

autem fiatus [un tquatuo r , fcriptam &”

velantas,leges cetrar1az,colle& io , ainb igra ras. Horu1n vrru1nquedquè locos per ordinem per[equamun A coni

‘eéizura fit exordium .

D E C O N I E C J'

V R A.

COn iefi ara: fiatas e

_x negatione, per quem faé tam ne[i t qu:er itar i .

Con ie&ura appellata, quia con iiciendo argumen tando adtem necefieefi peruenire.Hoc eiusefi proprium quod quaepenun tut incau[a ,nen ip[a [unt ca mm a, [ed cr im inum figna.Vr fi rea s fit diues adoleféensafié & atetyrann idis,qriòd arcem pra ter iensHear.Non en im qubd ,ill…

‘

a tran[eat,velqubdHeat crim enefi [ed haec figna [un t quare tyrannidem affeé tarevideatur.Diuidirur conie&ura perfefi a, locis his,probationumexpetit ione, fa

culrare, volunrare, à fam mead imam , aliquando iure ab‘

[oluto,der iuatien e ,veri fim ili probatiene. Etv r ifior rîlocorum vim per[picerepoi

'

fimus,camus per fingules, fit c6troaetfia ,quam [apra pe[uimus, exemplum.

PR obatio num expetitio _pr imus locus ex rei par te , v r fih ic dicar adole[cîen s, cfimen m aiefiatis ex m an ifefi is,probation ibus …opor t é re

ninei . Indignam enim effe v t ex [u[piciembu3. lembas in tantum pericuium deuecé tur .

Olan tatis locusv tr iqueparti communi sefi . Inquear umen ta[untex circunfian tia per[ona cam qu:etitur qualis [i t ipi%qui rea sefi .

perindeeten im de hom in ibus ipfis :efi im atur , quid qui[que fecifiè aut .nen

,feciffevideatur.Ci rc;a nfiantia autem perfonarumefi ,g\

enus, natura, ,

https://www.forgottenbooks.com/join

‘

Y I CT O'

R'

I S

cadauer fepeliens reusefi cxdis. Hic en imefiquzedam perfona‘

. (ed citcunfian tiam non haben s qui:: nonefi defin i ta perfona. Q

\u_,id enimefi

quod dici polli t ex circi mfiantiaper[ona cuiusn equem ores, neque antea& amvitam n eque xtatem neque odia aduerfuseumqui ocè rfiisefi ,

p roferrepofium i i s? Hu: celfat locus à v'olun tate etiam al ter à Facul tate.Neque en im vel i llud pofitumefi ,vndehunc perficerepo tr1ifiedicamus.Huiufmodieaufaediu1duntur pofier ior ibus locis.

Summ o ad imum ,quòd i n [olitudineinuen tusefi , quod gladiam te.Anens cruenrum ,

quod corpus fepelié s, idefi , ex oculishom inum erip icus abfconden s.Nec iure abfoluto v tatur ,nifi fb r tedicat, licuifi

°efibigladium quem inuenerat , tenere corpus fepelirem ifer icordix cau[a.Sed ha: fere deriuationesm agi s funt ,fi di car tenu1fiegladium quem inuen erat: à nefcio quo perCuil

‘

o rein corpore 1pfo feh&um fepeh lfecorpushum an i

’

tatis m ifer 1co rdrx caufa in folitudineinaenifferelu9cum vbi

n em o Fo r talTealia seffer reper tus qui fupremfi ofiicn’

i m o r tùoexh1beat .Eri fim 1hs probat10nevr drear id quod verr-£ixm leefi fi occ1d1ffet

,

V n eque fed1utiuseodem loco m o raturum nequeeum qué perem iffé r,fepulrur zedaturum fuiffe, necgladium quali ad con tefiationem fi ele…ri s in m an ibus hab iturum . Ec6trar io quod fup ra dn nmus cum circa perfonas tan tum con iecfiuraefi fuper ior 1bus locis duobusvolunrare fa

cultatev temur ,v t in illa c6rrouerfi a . d am habebat noner_eanì ,habe

bat idem captiuam ccincubm am . Obn t fig1i is venen i. Accufan t inuicem venefici;nouerca c

_

'oncubina. Anim aduer tir'nusn ihil effe in hact aufa,exquo argumen tar i uggerat. E tenim figna venen i quaevideanturfuilfe, inqua fi ion é m nò veniun r vere nei lla figna fuer in t ,quon iam ifia:confen tiun t periffei l lum veneno . Ergo [i circum perfonam ti tummodo

quxfiioefi;v t diximus, ex locis duobus, Ex volun tatis loco , v trum”

credihbilius fi t nouer cam venenum pr iuigno dediliè quia nouercaeprnug nusfemper infefius, an vero captiuam do lore c6dinon is fux,& ad vind1& am

patria:vel paren tum . Facultate, cui facihor occalio nouerez , qua in dom o m aterfam iliaseffet , an capriux, cui feille m agis forii t 'à crederet. Necvirra

‘

v 1deret-ar argumen tatio progredipoffe. In v rraqueaut é caufa omifimus locum p r imum , idefi ,probationumexpeti tionem . Nec immer ito ,quon iam necalleVri hoc porefi ,qui cum gladio ,& cum occifo corporeinuen tusefi mul to mmus pollim t hsequa: leinuicem accufan t . Et inomn ibus om nino caufi s vb i mutua (unt accufariones ,ecflà t h ic locus,quoniam abfurdumefi ii id dicar alter quod dici con tra ipfum inuicempofìît . lam in ifiaqua:efi int er n ouercam concubinam fciredebemus,dupli cem come&uram effe, quia v rrimqueaccufatio , v rr imquedefenfio .

Oggahs ergoexecur iom iau1ufmod1 caufis adhiber i debeat ,videamus. N6

V tiqueilla vr i squi fede’fendir, & al terum accr1fat,fepararim defen‘ii onem

( nam pereommrmis come&ureelooosperfequatur :deindeaccufarionem

I N S T I T’

VT I DN E S ;OR AT OR I ÀZ., a pr in

‘

cipio pereofdem locos ofdiatur , fedVrr ù'

que[imul per [ingulos faxrar,v t a volun tate argumen ta

‘

quibus innocen tem feelfe : doceat, tum_fia tim exeodem loco det argumen ta,quibus aduerfar ium noeen rem elleyincar,hoc per fingulos locos faciat.Sed non m odo hoc tan tum duplices(unt con ie&urx,verum aliis multi s m odis.lnc1d1t enim come&ura mc6ie&uram , cum der iuatio 1n ipfa controuer ii aefi poli ta,v t in il la caufa.

Pauper d1ues'

m im ici reuerfi (un t a coena.P auper vulneratusefi , fem ian im is 1nué tus, ait percr1fiorern fuam habere figna ign is in facie , quon iam i ll i facem im preller i tzeadem nocîlzearfit domus d iui tis altera diehabet d i nes figna ign i s in facie, reusefi cxdi s.

E rnem amus, fi placet, per ordinem om n ium loco rum , ad incidentemP a l teram con ie&ur am .lncipiarnus a probationum exper1tione fi

pene im pr obus eritqui in facie ferat,quaefigna 1gn isefi}, fa teatur zverumdicet imquum efie,v tm im i ci accufarores e ius v tan tur ad periculumGapitisea occaiione,qa on iam domus fuseincendio perich tarus fueri t.

Equen s eri t locus a volun tate, an non dubium qu1n m nm cusmum ienS voluer it occ1dere, an pauperem diues, cum fciheet tolera te n on pof

fet, infen or is loe1 hom inem fib i velin im icitiiseq uar i .H azcerunttrar io ex eo lodo refutanda, ab in credib ili fic,v r propter i n im i cit tan

- tum nefa s homo i ntegra a tque fioren tis fortnum voluer i t adm ittere,quod ipfediues i lle pauper, & hoc pro illo debeat valere quod ab1ecfhîhom in em infimulatem agis defpicerevoluerxt,quam odifie.Equen s locusefi a facultate, an facile,diues pauperem folitar iumexo ccafi oneinfid1arum po tuer it occ1dere.Verum hic in omn ibus

alns canfis an im aduer tendumer ir , id quod fupra pofuimus, locos hosdefen ii onem rei s nonnullam fuggerere.% areen im non diues h ic dicar,e ti am m axim e pauperemeffepo tmfi

‘eoce1fum , fetamen velferuos velber tos fuosm inifi ro s fac1nor rs adh1bere;non ipfum m anufuaea dem cupericulo v it:e, aur certe infidn s ali cuius—

adm ittere?Aduerfus quod planerefponder i porefi po tu1iiÈ illum quidem per ahum czedem imperare,fed m aluiffefua m anuin im ici fangninem haur ire.Afumm o ad im am il la ponetur quod res fecundam pauperi s verba

congruam ,& babear d1ues ligna igm s in facie quaepauper per ca ilb remfnum habere di xit.

Iequon iam der iuatio ex ipfa controuerfi a or ratur , fit al tera conH ie&ura.Der iuat en im illom odo ,v t fc1hcet dicar, figna i lla ign i s i nfacie effe ex incendio domus, non ex pauperis face.Hîc iam alia argam 'e' =ìatioefi conie&uralis per locos fingulos.

Volun tate, an credibile fi t v r hom o dines domum fuam voluer it inA cendere,v tqui haberet figna 1gnis in fa cie ex incendi o domus, facie"(nam con ta& amelle con tenderer,paruìexifi im ans ia&uram domus precfalute.Afacultate fameceffar hic locus . Nq en im dubìfi quin domfi fui

s v r vxa x’

tr r o a xs—d IUCS po tuer it incendere.

Summo ad 1mum lingula perfequerha r ,quod neutxquam eadem no

&equa pauper fuerat occ1fi1s,domus ifi a fueri t accenfa.Qu; arguratioexder 1uationen ata,eo per tinebit,neincendium domusconfid

to confla rumellevideatur.On firm a tis his,eonfi 1tuemus crim en adm ill

°

x cxdis Reuer rcmur eC n im ad propofitum a& io

'

nem ,wfumma ca chs crim ine fim atur.Duplex come&ura fit i llo modo ,quem Graeci 7rgom *

roco*uvlui vocan t,

n os for tallè pr zepar ationem polli1mus dicere, cum aliquis fit rea s confc1en tix,

neque‘

deipfo crim in e fati s confiat cuius confciu\s dicitur.

P r zeparandumefien im’

i llud ,v t opinor ,& p1 ius probandam ,v t alia s i lludfec11Îe:deinde addendum ,v r h ic confcra s elle v1deat ur .Qu/ alisefi con trouer iia illarP aaper & diues inim ici .Diues non comparente fil io fuo , rapuitpanpen s fi11am ,& in dom o (ua to rli r,& incer tum quid dicen tem in torm entis necauit.lta auperefi reus diniti confcaen riae. S implexefietcon ie£tura ,fi d iuitis lilium confiarer a pauperis filio occifum . Nuncduplexefi ,quia probandumefi ab lll0 cxdem elle comm iliam , & hancconfciam fii ifiè .

Iequoque Faciendumefi quod diximus in omn ibus canfis fieriH Opor tere,v t hec duo non fepararim qùa£i duas caufas,fed pariter perfingulos locos perfeqa am a r eo m agis,qa on iam eadem fere ex volun tatisloco ,& ea ex ca ter is locis argum en ta fun t:quarevel ille occidiife,vel hicconfcnrs effe v ideatur.

Volun tate quid aliud dici potefi in pauperis li lium quare illum 00

A ciderevoluiflè t,qnam in ipfum pauperem

'

,quarec6fcius effe V ideatar ,cam vrr iquecaufa fueri t fimultas?A facultate n ihilom inus illa d icenda,p0t ti iife,qti am ti is diuirem , a pan…

pere occidi:po tuifie confciumeiÎepatrem fili o , im o non po tuiffenoneffe confcium . N am a fumm o ad im am omn ia nec‘elÎeerit elleperm ixta.

’

I tem ex ca ter is loci sexper ir i.Llud fo rrafiein ali is caufi s an te oculos effe deba it ,quxs [i r illequi

'

con

fcien rix reus effe dicatur .S r en imer itremo ta perfona , po rer it fortalfedefenfionemeius om itterequi confc1usdicitur , & fatis hab ebi t fetanu

'

i

defendere,quarenon confcius fueri t. In hac quidem caufa v terquepa rgandusefi ,quia paterefi ,& filio confcxus dic1tur , nec po tefi confc1en—ria:cr 1m ineliberar i, fiquxdem ille feciffecredatur ,& (i pofii t caufam (namfepararepater ,non debeat, quta & filium fuam debet velle purgaram .

Ergo per fi ngulos locos Vtrumquepariterexequemur . Nam eademfim 1hteru' n defenfione in acduf

‘

auoneex finguhs locis argum en tafunt,quxad vrrumquepertinen t, & ad filmm ,& adpatrem .

https://www.forgottenbooks.com/join

afa—

s v r m r u V I C T D R I S

quippe conieé 'tura al i ter argumen tandam efi ,& de veneficio .$ed quemin locum incidi t alia conieé la ra,dubitarenon pollùrnus fi mem in imusloci volun tati s. Hoc igitur loco inferemus con1e&uram a probationumexpetitione, an non lernbus argum è

'

tis,fedm an ifefi is probationibus reaparr ia dn fieri debeat ,an m ater;an vero grauifiim a (celera quamuistema ba s argam é

"txs erui debeat . A volun tatezan in credibile quodm ater

farmlias voluer i t occidere: an cred ibile po t ius propter adulterium quodm atri cam petitorefilia? fuerat. Hoc fiatim locoexoritur al terius com

' e&urx initium ,quarerefer t mulierquaz fi ionem ,& n egar adulter ium effecomm ifiii in , con tendi tquehoc prius probare opor terev t valea t in ar

gumen tum fceler is alter 1us.E rgo in hoc adulter ium comprobandumefi , & adtingendi for talfeetiam fi1per iores loci.A fiunmo ad imam i llud vrge

'

damefi ,quod ancilla in tormentis con

Daerfus hoc ex parte mulierisefi der iuatio .Anìorm é r is non tem ereA credendum .lnquo loco i lle de fidecommunis tormen torum locus,an eo m inus credendum quxfi iom ,quod ipfa inconfian tia indicio fit fidem non adelle, cum de alioquxfitum de alio i lla refponderi tzan vero eom agis fides adfit,qa od hoc dixer it, cam de alloquzz reretur ,qa o fin é cra

ciat1bus fa ism endacioquaereretzdeea Vtiquedi&ura fuerat.An ideo dixer it de adulter io ,quod confcia poteratell

°e,velnon po tera t confcia nonelfi:for talfeznam de veneficio celare po ruit.

Inc reuer tendam ad carrera argum en ta quaeper tinent ad crim enH venen i. probato en im adul terio dicimus adelfe caufam veneficn ,nec dub itandum iam quin filiam m ater occiden t.

Facultatenon m agnaquaefi io , an venenum vel po tuer it habere velfilmeoffer re.Samm o ad imi im , an cum referen te ad ipfam m ari to tam abrap ta

A refponder it an te paellam ellem o r ituram ,quam illi nupturam non

dubium fit eo an im o ab illa fi11am occifam , quo 1fiudefi d ictum .

ICder iuatio ex parte m aher is,an ideò dixer it,quod indi gnam illumH m atrimon io filia iadicaret pr ofiteretar ,quan tam in fefuilfet nòpafia ram .

Abud a fumm o ad im am ,un quod non alia die quam pr idienup tias ipfavirgo per 1er 1t , res indicar illam veneno per iilfe.

Tertium i l lud a fumm o ad imum ,qaod veneni figna appar aerint incorpore.

Duerfam h zec deriuationes, an Fari incer tum ad culpam m atri s n onAdebeat per tinere,quod 111a per ieritz& caufa illa fit, quare illa dieper ier it, quod exmeta nuptiarum valetudo contra é 'ta fit, va de cr ad1tas

fueri t cuius figna i lla fuer int non veneni.Haber

‘

I N S T I T V'

IÌ

'

I ON E S OR AT OR UE. 157”

At for talTemulieraliquidexvcrifimiliprobatione,v t fcilicet necdié ldrani

'

fuifiequieqaam ,né c id fa& aram ,v t dienuptiaram'

occi

d ere t filiam cum alia s quilibet di es m inus fii l'

picionem fc'eler is cxci

taretOcm odo exeau(a duplex conie& araefi ;(ed diximus dupliCem exlign is criminis fie

‘

r i.Dicemus igitur huiusexemplu’

m .Diues adglefcens ia tauit futuram ,vt tyrannidem occuparet.Alter adolefcens iurauit con tra fa turum ,fl illum occiderer, fi tyrannus effe cmpifiet.H ic al ter a die occifus inuentusefi infpoliatus i lle reus efi afie£tataz tyrann idis.I- licduplex con ieé fura de figno crim in i sefi fa& a,quia lignum crim isefi , adm ifià cxdes fecar itas fceler is de czedequiefita econtrario

i llo negan te de cxdè ,hoc iplum alia conie& a ra'

proba'

n

'

dumefi .E tgo perl'equemur hanc caafam , ifio modo :Eti tprobationamexpetitio, de qua iliin [uperior ibus fin i s docuimus.Deindea volun tate eadem illa qua: in alterò diuiteadolefcente,dequa

‘

fi1pra difpa tatumefi ,& a facultate,deindeVt a fumm o ad imum , an non dub ium quod afieàet dom inationem quietiam ipfeid fit profefiuszan eo m agis dubia res non fi t,qaod etiam iuraueritzanadeo m anifefia res,v t illeam icus, illia s conuiua non dubi taa ericeum vere ia rarean quod etiam ex aduerfo ipfeiurauer it,quo furor é m eius infringeret. Et ha rum der iuationem Facier ille fo r tallè v tdicar interepulas vinum iocam

‘

fuiffeinanefque‘

terriculas adaerfumam icum meticalofam.

ECon trario an eo m agis credendum ,quodpofi vinumefiuderxt,vt fermeadfolet fier i,qaod fobr ius con rinebat.Ed etiam peruentumefi ad illamquefiionem ,exqua duplex fit"conS ie&ura. Signum en im tyrannidis afie& ate,hoc iam locoefi quodi llequi ex aduerfo iurauer it,occifi15 infpoliatus inuentusefi . % s:

res indicare videtur , ab ifio certain ob caufam in teremp tum :fed in dab ium deuocatur negan tei llo a leperemptam .Ergo hic reddenda conie& ara de caede, quon iam ille contendit de hom icidio primum quaer iOpor tere, diéendam inquifitione—leuior is crim in i s m oram fieriperi culispublicisnon opor tere,feddevtroquefim alpo(feconfiare.

T foftallè nonefieundum per fingulos conie&uraelocos ab eo iniE tio,fed fiatim adr ipiendaeaquefi1nt ab fummo ad imum ,an cumeadem no& e,qua in ter eos fuerat i lla conten tio , cxdesfueri t adm illa nondubium fueri t aquo adifi ifià .

Liad a fumm o ad imum ,an idea manifefium fcelus quod ille infpoA liara s fit inuentus quaeres indicet animapn eius folam etita'

m abeo fcilicet, cuius in tererat vr illemoreretur .His atque huiumodi di& isquaead car dis crim en pertinent m em ores elledebebimuè iafiitize,

caedis approbationem atquealfe& ataetytannidis colliK l:

2 60 S V I . I’ I"I'

I I

conic&uralisquxfiio ,an illud quodtate fit fa&um ,vr ineam rem non fu

m o ad imum,exquare volun ta tecon

(pi clla film s

habebat ex legitxm is naprus fill… tem m exv t patrim on ium commune diu1dert ,qui ellet m aior exret m inor .P ofuxt m ai or nata ex alz a m att em fr atr is,ext rim omum .Eleg1t i lle m atrem ,& mm faut fi atremH ic non Vt iquequeteta r quid fit c cum fcn bere,fedfaut argum en tum t rahetui' , circa i i cr ibendi volun tacome&uraz aut er i t venus abfolut 1 i r i s,vb i de i iifi0quz r itur zvelcom penfat10, v r cauta querela non ha

l i bertatem habea t,& enn s fit ,& ii: :r i s finelibertatem fueri t cP ler iquefic haben t, tanquam fit cmmum s come&urx camet ibus qua: d ica tur prop r i a e ius et negano zquonquxfixonedefend i tur qui a iem pofanam de locoget fefacn legum c iÎez& rurfum 1hqui acca fatur lefifiè Remn aues incenden t neget a leRemuohcam laelÎ1m .Sed m a ltutquod i n c6 1eé l:ur ahbus quidem ca ti s negat (e reus om ni no

ar gmtur , at i ii i lli s caufis non i lla ngat fea fi‘efe,quzr cn rm

alter negat i d ad facnleg1i crim ineer nnere, alter negat adl a:.

In i sefi , cfiquxr itur ,quid fit ind quod in c6 troaerfii veniF nom ine a pellandum fi t, cum lxqmd ex par te ficfa& amomm no nonfit Gr a fier 1 hun c fiatum d icun tMuo

'

r og yeyavc'

rroc. Hoc uxleli t ,exfub ie& 1s faa leim:Loc1 hmus fiatns fim s.Con trar iaefini rio le 1fiat0t i3 volun tauseon ie&ura ,qualitas concluii Horum ocor am v im VF

pofiimus per aliquam com rouer am , accipienda v idetur Ma(30m a li enam edere fab om ine neliceatm oe—d iam non add1 to nom ine . fam ageretur , facclam auit pillum d ixifi i. 'iiei i sefi quod fab non necommdiamed ideri t .lailiic id

'

quod i i i i t io .

d immus, an imduer t i po tefi ,fineth fier i ’

ca

aliquidefi fa&uin ,exparte non i&um . N am fi i n comcedi1nom en , fola taefiet qu:efi 10 re& a defenfiò (ed quoniamm a d1am delcr iptis m or ibus

,no tam en addidi t nomen ,

fin i ti

efi ,anhoefeceri t quod lex proiaddider i t nomen ,an prodiderirnom en.

https://www.forgottenbooks.com/join

1 58'

S V L I’ I T I I V I C T O R I S

gere,v t dicamus,dum de ca de c6fiet , c6fiareetiam de tyrannide.lîfiqaahabchi t ‘ ille diues adolefcens,exver ifim ili probationeponenta r : velutfi d icar, non dixilfem fi

,tyrannidem afie& are1n , aut non eade mno&eoccid1ffem , fi eram peremp tura s.

Iximus fa ra in omnibus anticatego r iis dupliceis ,ell°econigc

‘ì i1ras,(ed exea lÎ>ecienon m odo tum eri t duplex con ieékura , cuni leali!

qa i inui cem accufabun t, fed etiam cum in mo r taum aliquem r_etorque

bitur crim en . Q i gli3efi illa con trou'erfia : Nouercam filio m edico fiiperduxrt nouerca,m languorem incidi t defper an tibus creterismedicis.Ob ta lit pi iuignnsmulier i p0tionem ,quamdiceret falutarem .Nòuerca accepit. Altera d ieeadem (e aliim edi co Credere profefia, ait venenumelle.P r 1u1gnus haufit, per iit .Ream faci t m ar itus m aherem veneficii.H i c nonefi quidem an ticatego r ia quia fenon inuicem accr1faii t,qui iniudicio confifiun t.Exan ticategor ix tam en _

l°

pecieduplex conie&ura_efi .

Parim odo in anticategor iis lb let fieri

Ater ifie nouercam accufat,& filium (num defendit.ln quem criP men retorquetur hoc m odo . fed quzefi iones fingulas perfeqa i nonnecelfeefi . R atmnem enim d iuifion isha iu

‘

s fapra ,

ofiendimus in fim ili

caufa,quseefi in ter cap tiuam no,uercam , in quo docuimus per fingulos

locos accufanonem defenfionem elle perm ixtam .H ic quidem ple in ior caafaefi ,qaon iam a fi1mm o ad imum ,& a caeter is locis habet quxfi ionem , cellà n te,v td iximus, pr im o illo quiefi probation isexpetitio.

Scire debemus etiam illas cai1fas duplici conie&ura necelfeelle tr a& are,qua tales ii‘i Ciden t , quales de?adul terio elle pollirnt. Vbi nonnunquamarganienrandamefi duplici conie&ura,quefin v rrumqueadulteram fpe& at per fingulos locos caufx,non (olum an ille volaer1t,fe_d etiam an i lla.

Neq;folfi an nefa'cultatecorrfipendi habuer it ille, l‘eden i an i lla peccan

d i. Et deinceps ex cxter is locis argum en ta in vtr fiquepromend a faut, inqad facile fi t in telligere, quidvelnn —\ft_

[fcilicet f accul‘

ator non feparat1mper fingalos locos in adalterurucau[am ord1atur ,fizd vt ex fin

‘

gulisl ocisin vtramquepari ter argum enta colliga

‘

t. Si qui s requirat ,quid putemus‘

ex altera partefacié dum ,meliuser it'

for talfe,v t ifi i de adulterio fedefendantur ,nifieoscon iungatdefenfio,quos etiamconfciennavi deatur.

Aìc,ferefaut de daplicibus conie&urisr Nerum conie& arameffi

d1'

xinm s, cumqi i zereretur an fa& ùm quidellè t neceliar io addendumefi interdum accidere, v r fit comeé la ra ,

… ta metfi confiet aliquidellefir&um .Si no nvoluntate faé lam probetur , necefiecri t

-

legedefendere.% alisefi,

illacc'

ontrouerfia: O\a ; per.Furor em a& a fuer in t, ir;

ri ta fint.N.ouerca cum,fi1ìere,vidcretar, ar repgogladio pr iuignum fuam

I N S T I ÌF'

VT I G MT. 5 7Q'

P JA°

T …O È I /E.«2 59

eccidit, , reaefi cz d15 .Hien on abnuitmulierelle o,

cé ifanr pr iuigna rh gra

menefi con1ecfiura an id quod fecer 1t volun tarium facina s, an po tiusFortuitoifi fiin é lufuror is adm 1lli 1m . Ergo diuifioefi per con iecturx locos.Saneetiam i llud fciredebemus, ha iafin odi canlas habere m ixtam ex [crip ti (Se—volun tati s locisquxfi ionem . Narn cum i lla lege n itatur ,qua dicarream feelfenon opor tere, cum lex irrita.effepr a cipiat,quaefa& a fin r perfa rorerh :pr im a eri tquzefi ioexfcr ipto in terpretationefcr ipt i,quia C6tend1t accufator legem i llam pertin ere adleuiora deh é li :aa t nec deli<fi ifo r tafi

‘epo rer it effe fir in amen tam ,etiam ex verbi s iplius legis quibusfignificetar eam non ad crim ina pertinere quando non . impu1i ita elli:

p rxeipiet ,ga 3 faé l:a lin t per farorem , fed i rr i ta.P ofi haec difcelfus con iefi urxefi .

T lanenosfugere non debet,quod_

eellà t in ha iufmodi cau[a locus

pr1mus,quiefi probatiohum _expetitio quoniam de facto nulla dab itatioefi :

R unt ergo argum enta ex loco voluntat15, an obeam rem furor em fil

m hlauer it, ciifpem defenfion is haberet ex lege.Faculta requaer itur , fl h po tuer it occidere: abfi1rdum enim quaerere,an po tuerit fa cere quod fecer it (ed an potuer it im itar i m entiri

ad im am ,qaod noh alium po tins occider it,quod nem inemaeterea attiger itî&quod occ1fo pr in igno fi atim fine

lata amen treefecer it.% x omnia argum en ta fi mt ,non cala occifi prini

gni,fed occifi volun tate a tque confiliO.E t fi1per ior controuerfia ofienditaliquando inconieé ta ra incidere,vr diximus.

d

ideaceidet, fiueper ilfiueper der iuationerm

v r dicar legi fatisfa&um cum exul in tra fines fi ier itKetut ab acca fatoris partein terpretationefcr ipti v t fcilicet -dicatur lex“

nonadomnes exa les per tinem ,& m inimeaded s,qui bono.P … i iatrà fine's+:fueri t , vi tantammali ii i

'

p i'

iblieum i t . reùertatùr ad.

cau[am‘

conieà uralem :guarejl’i iclegirno ’

n fatislîecerir;fed fib i'

Cauer iqin+terficiendoearn ,quierat non(alam tfr annam ,

fedetiamtyraim i'eonfci

Ir cumfcriptionijim

‘

a& iunm,fiintqui pp tantr.finitfiia&effet quà —i

tf'

i tlliîqùiglz fic cix-

gamfcxipuiui i z£edyidentui uerrareii bvlion f fereacer

dit,vr definiendoqueredi'i fit,quid fit circfifcr iberezfedm agisen t fertaflbK k ij

2 60 sv r v r r r r v r c*

r cjur sconie&uralisqua fiio , an illud quod fa&um fit circumfcribendi volantate fit fa&um ,vr in cam rem non folum ex ceteris lp cis,fed etiam a fam

m o ad imum ,exhisquaerunt fa& a,probationes argumen ta dacìuîr ,quare volun tate circum fer 1bendi fecillè videatur .Sed v t m agis non fit

con ieé tara,magis erit iam abfoluta qualitatis fiatus,quam fin itiuus. Iafpid am a s hanc caufam zL

_iceat ex ana lla filios fafciperelegitimos. Qu…;

habebat ex legitim is nuptiis filium ,alterumexanca fufcepir. Lex erat

v r patrim on ium commune diuideret,qui elletm aior ex fratr 1bus eligeret m inor .P ofa itm aior nata ex al tera m attem fratr is,exaltera par te patrim omum .Eleg1t i llem arrem ,& ream facit fi atrem circumfizr iptioni3.

H ic non v tiquequeretur quid fit circumfcr ibere,fed aut ex hisqua fae'lafaut argum en tum trahetur , cireum fcr ibendi voluntate fecil'là inquo eritcon ie&uraz auter it ver ius abfoluti iuris,vbi deiufi o a quo bono

qua ritur zvelcompenfatio ,v t caa fam querela non habere dicatur ,quil ibertatem habeat,& Ciuis fit ,& m atri s (ua libertatem fuerit confecutus.P ler iquefic haben t, tanquam fit communi s con ie&ura cum ca teris fiatibus qua d icatur propriaeiusellenegatio zqaon iam illequi finitiua

qua fiionedefenditur qui a rem profanam de loco (aerato fufiuler it,neget fefacr 11egumefiez& rurfitm illequi accufata r lefifiè Rempub .qa odnanes incenderit neger a leRemp i iblicam la fam .Sed mul tum in terefi ,

quod in c6ieé lzurahba s quidem caufis n egar fereus om n ino fecilfe’ quodarga ita r , at in illi s caufis non i lla negar fecifi

'efe,qua crim i n i dan tur fedalternegat id ad facr ilegii crim inaper tinere, alter n egar ad crim en Reip.

la fa .

Inisefi , ciiqua r itur,quid fit illud quod in c6troaerfiîz veniat,autquoE nom ine appellandam fit, cum aliquidexparte ficfa&umefi ,v t tam è

'

om n ino non fit fa&um .Og/areGra ci fieri ha nc fiatum dicun t, è ii 705Ae

À<lz r <in g KgUìyeyov6*rog. Hoc qua le fit,exfub ie& is facile in telligemus.Loci huius fiams fin is.Con trar ia definitio le illatoris voluntas,voluntatiseon ieé ìura,qualitas conclafiua. Horum ocoram v im v t‘ in telligent:polfimus

'

pe'

r'

àliquam con rrouer li am , accipienda'

videtur illaex'

Gra cis,Commdiam a lienam edere fiib nom ine neliceat.

l d amedidit com a diam no n addito nom ine. C am ageretur , facclam auit populus : Inillum d ixifi i. 'iiei i sefi quod fab nom ine com a:d iamedid€ r it.Iain pr imum

diditco

nom en…

https://www.forgottenbooks.com/join

ìvue:v6yîwovvocan r v t aliud quidem inqua fi ionem ven iat,& aliud iad i

cet i i r :Vt fi reus fit fepulch r i V iolati , qui t ii iii iili i in inanem refeider it. H icen im non hocqua r 1tur , an i lle l

'epulchrum Violauer it , fed an illud fepulchrum fuerit. Verum tam en necelfeefi pronuncien t iudices,non an illudfepulchrum fi t fed an fepulchrum i lle V i olauer it . Fir

{plerumqueex vuo

fcr 1pto duplexqua fi10 definitiaa:vr fi ha c caufa li t po i ta, Sacerdospura sfi t ,& è pa r is partem fuam reum pr odi t ion i s feci t ob tina it , penit facerdo rium . H ic enim feparatim qua r itur , quid fit è puris ,& fepararimqu1d fit pa ram .H oc, fi apud Zenonem depofitamefi ,m ihi tam en themahuius con trouerfia non placet.

D E T R A N S L A T —I O N E .

E ralepfis fiueilla tr anllatio , fineilla pra fcr iptioefi nam de vrtaMqued i cemus alium locum fo rfitan tenere debeat. Namqualitaspriorefi , fed quon iam i lla multi far iaefi ,

in alio s fiarusfpargita r , acplusd if utation is defiderat ,dilferatur .Metalepfis vno nom in e apud Gra cosd iffi arem apudqaofdam rationem habet.N am hanc Z eno tranllationemfac1 r ,nonnulli pr a fer 1puonem . N on al i enam fit ergo , v t dun , vrrumquecognofcere. Z eno pr èefcr iptiuas air caafasfcr ipti volun tatiselfe:metalepfin autem tr èillanonem faci t. Qu; quidem tr anllatio ex iifdem rebusfi t , è quibus pra fcr iptio . Nam pra fcrxb imus vel ex perfona vr negemuseam effe aduerfar ium ,qui contra nos agere pof fir vel ex tempore, vr negem a s illo t é porezvelex loco , v r negemus illo loco vel modo ,vr negemus illo m odo . I tidem fit tranllatio cum facina s in aliquem crim enconfi iruimus transferendo vr cum ille dicar id facfium ,quod fieri licui lfeeonrendar, transferamus à erfona, v t negemus illi licuil

'

feaut tempore,

v rnegemus illo tem pore ibeo , vr negemus il lo loeo zm odo vr negemusi llo m odo .Ca teram ha cmagisexemplis patebun t.

Perfona transfer tur v t i n i lla caufa Qij dam inim icum fuam reumcapitis à fefa&um dam natum ipfeocc1dit cum precium eius tei

ded1lfet carnifici decem m ilha , reusefi ca dis . Hic à perfona transfer rur .Concedima s en im licuil'feoceidi,lè d negamus hui c occidere li cuifie.

ALoco autem fimul à tem po re tran sfertur vr in 1119. con trouerfia,adnlteros deprehenfos li ceat occidere.(Lu/ idam adnlterosdeprehen— i

d it,alrerum occidir, alter i pepercit .Reus fa&usefi,quòd non illam occidilfer:fic fedefendir,vr diceret per amorem occidere non po ta illè . Ab …

folutus candem pofiea inuen it apud tumula ta adulteri fien tem ;occid1t: f

reusefi ca dis . Manifefiamefi tranllationem ’elfe& ?i tempore à loc‘o.

Q ij ppeaceufator occidi illam1pp

or tuill‘enon abnuit:fed neque illoloco

neque illo tempore occidi lieui e con tendit.Loci in tranllat ionehi,prafcr ipriuum pra cedens, ipfa tranllatio ,par ,m aius, à fumm o ad imum .Alia ‘

tranllatio,quando ex parte accafator is à fumm o ad im am . Secundamhos locOs infpiciamus,velhanc cau[am qua fapremò pofiraefi .

“

_I N S T I T VT I ON

’

E S OR A T O R I /E.«1 6;

E adul tera oceifa pr a ferip tirai praeed é sefi ,vefi hic prefer iba t aé i ion i, eo quod nEget feteam fieri opor terecumeamul ier fueri t occifa,

quam confiat occidi ex lege deba ifie. Huic Opp0fitus locus p roxima s, idefi ipfat mnflatid .

‘

Im o vero reus fiet, quoniam debuer ir illa quidem occi

di,fed alio in loco , alio in tempore,& oceifa fit eo Idco eo tempore,quònon licailfet o ccidere.Sequitur par, in quo dici t reus n ihil in tereli

'

è quorem pore,velquo loco fueri t occ1fa , aqueair illam me

_

r1 tas pg nas ded1fie.Deindeefi m aius . In

’

quo loco ofiend1t rea sm agi seti am fib i confi aterationem ,& mul to iufi ius lllam peremp tam .

Eneadie&us loensafummo ad imuin . Perfiquemur en im fingula,quare velm agis reé te& tunc,& in illo locofueri t 0 cam fi iper

fi itema dulteri retin è ret libidinein eum 111um defideraret m ortuam ,

cum apud tum a lum eius lamen taretuf '

& fiere t.Ic aha tranllario mer ito . Tran sfert en im accufator , fi vindieanda fav

H ciebar , accufar r illam deb i i i ife. E r hic t ràsfer r aperfona illius ad periudicum ,pei:quos iam opus fuer i t vindi car1, cum ille po tefiatem

ex lege fibi datam perdid1lfet'

.

Iximus ex aecufatoris parte aliquando à fumm o ad imum ,qualeefiÎD in fuper ior i i llaeaufa . Afamm o en im ad im am argam'e' tumefi non

licuilfeilli, in im icum fuam occidere quod hoc emendurn ilh fueri ttan ta pecun iaemendum .Am odo quem adm odum fit fa&u

“

m ,T raullario

non fere in fi& is caufis inuen itur . Facileefi tam en ex hisquapr a fii ii t perfpicere, quid in hac parte in telligi debet: vr fi reusquod aho m odoqu1d

-fecer it ,qùàm facereei licuer i t…Ain licet ad i llam aliam metalcpìfin t ranfeam as quam pr a fé r ip tione1nàqu1bufdam diximus fieri . Diximus autemetiam quem adm odum fie

ret, fed hoc in terefi ,qaòd tranllatioefi depra ter i ro qunm aliqu1d_

fir fa :

é tam, ant ab eoqui non debuer ir id facere,aut eo rerh po re,vel eo loco ,vel'

eo demam m odoquo facerenon debuer 1t.P r a fcr ipno fpe& at ad tem pusfaearum_ ,

fiquisagerepofiulet , qui ag n debeat “

: aut i llo tempore,vel illo loco velm odo , quo agi nonp o rer at :

Oei p ra fcr ipti011 is.P ropofitio fcr ipti ,hom onym ia.Dedu& io geneL r is ad fpeciem ,fin is incidenszaliquando à fumm o ad im a m. T ranlla

tinaqualitas, communisquahtae,eon ieé iura :Er hos locos tra é l:ema s fi placet c

_

on troaerfiam illam P auperduos diui res habebat inim ico‘

s peregreprofectus. ln terea filius eiusoecifus,& infpoliatus inuentusefi .Accufauerun t feinuicem .Diuiteseadis abfoluti fun t.Redit p:iuper i i i fi it ii it diuires reos

‘Illi pra fcr ibunu.

Lex en imefi ,Deeadem re bis aginon licear:R opofitio fcr iptiefi , anefi leg e fcr ip tfi fit v.t b is dèead’e' re n6

'

aga tnr g :

inon'

opo‘

rreathi c.caufam bis.i nduei efi ia'

m a ccufari,finr abfoluria

1 64 , S V L P I T I I V I C T O R I S

Om0nymiaefi ,qa id vocet lex a& ionem vrrum p renam animadH uerlion é ,eamqaemolit iterar i ,an ipfam aeeufation é & defenfionem .

N am vtrumqueharum nom ine a é hon is fignificatum po refi vider izm a

gis etiam fi Gra ce con trouerfiaexplicetur qui diîmwtam pugnam quama& ionem vocant . Sed nos quoque Latino ferm ouealiquammulta muen im a s h llillflh 0dl.Q ljfl vn iuerfa refer renonefi necellè , cr1m iam res i faad intelle&um declarara fit.Dedu& io generis ad fpeciemefi ,An cumbisagi lex proh1buer it, non de omn ibus rebus id pr a fcr ipfer it fed depecun 1ar iis caufis,an de his , iuquibusm inora faut crim ina. Fin i sefi incidens,an a& io i llud fuer it, an vero conclafio .

Summ o ad imum‘efi ,aneum abfeure partede filioeius a& a

'

res fue.Ar it, aquum fi t adm itti pattern regrellh m , cuius dolorefi ,An cum hicn ih11impor tunius habuer it ad agendum , cum non ipfius culpa accidet it,quod non fiatim accufauer it.

R anllatiaaquali tasefi ,an nefic quidem i ter ati iudicium debeat, licetT aecufatoris perfonamutata fit licet pater pofi a let. Den iquelocusomn is tr anllauua quali tatis n ihil aliudefi quam refcifio loci faper ior isvr ille pro aecufatore,hic pro reo n itatur .

Ommunisefiqualitas, an aqufi lit eos ex in tegro cau[am d icere, cumfi innocen tes fin t, abfolui pollin t fi nocen tes,damnar i debeìtzecon

trar io num ha c molefi ia accufation is declinanda fir:& fit iniufium fapiuseofdem hom ines adeon ten tionem iudicijdeuoeare.

On ieé 'tura an adfineshuic crim in i fint quod intenditur , idefi ,an C5

Cm iferintea dem . Q i )quidem locus in omn i caufa difiundendusefi ,

fed non aperte verum oblique, v tmem iner imus nondum hoc agere nospolle, nedemus aduerfar io pc tefiatem vrm anum nobis in i1eiat nos

in curfua& ionis rerineat ,cum d iceedehoc ipfo qua ri , an reos ca dis agere poffimus. Sed non deerun r occafiones quibus , vr dixi, idem faciamusquafi aliud agentes ofiendendo , facilenos crim en probaturos, fi impermaer imus vt liceat reos facere. Id ipfi1m rei facien t,verum pari m odo ,vr

non iam fedefendan t fed innocen tiam obliqua a& ione fuam pra ferentes molefi iam a& ionis tan tum fedeclinare d ican t quia indicesquoqueratas velle dehe

‘

i r leges res iudicatas. Ha cqua ad pr a fcriptionemper tinen t,quamquì ab infi ituto lenonis rem ota, non tam è

'

alienam fui tperfequi ex his qua tradidit Marcom ana s ex cuius commentariis ha cprope ad verbum tranllata funt. lam fequitur v t videamusqua attinentad fiatamqualitatis, & vt ad Zenonem reuer tamur .

D E N E G O C I A L I .

/£c fupra de tranllationevel pra fcr iptionefor tafi°ealieno loco Vt

H iam dixi, inferuiffevideamur , quoniam tranllationis fiatam nouifi i émum in ter rationales quatuor fiatus feceramus, verum non ex nofiro infi ita to,fed ab ali i s fa é lamefi, exea caafa quam fupra locutusfum :qaonii

dequali

https://www.forgottenbooks.com/join

166 V I C T O…R I Sytdiffimumefi? doceamus. Parim odo dehonefiatis partibuma s .% od limili ter licebit facere ex p' arte contraria.Ha c fereaum en t ad negocialem illum ,quem ducimus legalem vocati .

RAnonalis autem negociali sefi v t fitpra propofuimus, cum filieîvllofcripto in ter fealiqui de a quo bonoqued ifceptant qualisefi illa

con trouerfia : .Ciuitas in tyr ann ideo mne quod liberorum natam fuerateXpofuit;vicina ciuitaseollegit educauit. Fini ta tyranmde,petuntpatres filio s, & offerun t alimen ta.Ilh co ntradican t. Loci huius fiaras

'

natut ali s iufi i. Per quem v rrumquein hac caufa difputar i potefi , Expar teeorum qui retinent an naturale fi t iufium v tqui fem el filiosexpofuer ii ii t,repeterenon p Ex pa rte pa rrum aupo tius naturale,

fi t iufium, i r

parres quolibe t tempore recipian t filiosfuos,& naturale iuseepetari t.Ecundus locusefi à ’

fiunmo ad im am perqua fingùlaquapra gefî'

ca.

t ant qua r itur iufium nefit vt'peterent filios qui necelli ratem iferaco

'

a é h fin texpori è re.locus aliqua ndo , futuri temporis ratio.Inquoqua ritur

n fa turain ,an v i ile fit fier i,dequoqua fir0 fit .Einde faut loci volun taria qualitatis. In caufis reddendis volun tar ia m ortis , purantureffenegociali s fiatus, verum fi r at10nalis an re

&e,paulo pofi vider imus in terim fic pa temus,vt quidam volun t:P r ima

cruntquafi’

ra fcr iptiua qua fi iones an i squi reddet caufas volunt ariamor tis,erit lia s an polli t ex arbitrio fao m ortem impetrare con tradi

cen te. par te. P'

onun t quidam etiam generalem qua fi 10nem huiufin odi,an.fola fit caufa m or iendi debilitas corporis. Et rurfiun , an fatisea fit adCaufam m orti s , cfi nem o finecaufa m or i veli t. Ca tera fere per ipfum locum ,quiefi à fummo ad imam confideratur , an exh isqua accider ant, iufi a fit caufa m or ti5.Beneiuxra hoc .quod …tradidi t ius . Superefifa tur i temporis cogitatio ,cum—fcihcetqua r itur , an illim iferum fit viuere.Speé icandam autem m axim e volun tatem . Neque en imquifquam liben ter m oriofiulat. Sed fereerun t huiufm odi ha fpecies qa afi hoc opter CXP 1

'

Q‘

.

Bret : alioquin cum agarut ex ipfà caufa a fi im ar i. Idefi ex parte diuerfaConfidemndum , qua voluntate quis con tradicat ,v tr am fimpliciref vere an vero m al1eiofe afiute. Negocialis fiatusv tr iufqueproprium.

uod futuri temporis rationem haber. ‘

a tirar en im non quid a& ùxt}t, _fedquiddebeat fieri .

DE QYAL I T AT E AB SO L VT A.

Ecunda s fiatus qualitatis‘

abfolutus vel qualitas abfoluta. Vtroqueenim nom ine nuncupatur . Huius loci fin itmum pra cedens, quod Vl

cem p ra fcr iption isob t inet. Deindeefi locus ipfaqualitas abfoluta qua :

{d lii i ta t ex parteaeeufaroris autnegatioiie,vtneger licere:aa t oppofito, ,

vr aperte pauperisin

ha

o: iDeindé

» i

SEqui tur vr de affumpnua quali tatis fiat ibti 3r difpù;pmus. gQg ,qtumvnusefi compeii fati o cum mcommodum quod di t i inur attablfi,

L l ij

(568 .Zl\ îISO’ 3UP il T 1 1 ‘

i V ’

I CT ;Q‘

R I’

S

… cbmpé irfitmllswicario commodo lOCÌ Aliquando prafi r

praeè den'

s tum propofitio crim ini s deinde locus communi s e- deindeipfà compenfatiò cuieoniun&usefi locus à fumino ad imam .

‘

Eiri deefi comparatio , demam tranllatio , tum voluntas qfialitas’ t onclufiual - Ior am locorum traà a'

tioeonlidererur per diuifioneincon trouerfia hhius.Cum exercita s in pra lium frequen ter irida tîtus, nauè femper refu°geret , imperator clafiè m incé dit , edu£tusexclaffecxci;citus , iz icit.Reusefi la fa Reipub . Com enfationem cile nodubiam , ideoquod cum dicatur am rl

'

fionecl:ifii s la lPe… R -empub . co

.mpenfati ncom

'

s

m odum, pofito vi& or ia . commodo. Primus locus pra fi r ipriurimpra

Ced‘ensf in ad .caufa f6 r talfecefiabit.. In aliaer it , v t dicar reiisnon in hiselfi: crim en Keip . la fa ., nec pollehoc nomine reum fieri . % od hic fo r,talfenon petefi dmi,quia damno alfeé l zi Refpu.efi . Er it er o pr 0pofitiocrun iti i$,ap lafaRefpiquaifitbfidmm claflîsnec'

c:lfaria am ifir it.

fi

HrViCoccurrit locus proxim a s ,quiefi communisexcanfis,eum (cilicet dicer teus non opor terefecum tamcalumniofeagi vt res ipfa

tan tum Confider 'etargcum om niaqua fian t vel facfi a fin t, fpe& ar i ex cauoporreàt hòc:efi vrqua ratur qua caufa illud quodeunqnefit

loco adian é'

tàefi i pfa fcilicet dici t teus illood ffibi‘deta r crimin i curam . locum

imîaiebit , à fumm o ad imam omni a p é rfequendo qua an te acciderun t:quemadmodum incenfa clafiè mutata

“li t ratio d im icandi , deul

fa infam ia fuga victoriaeuener it. Sequit‘ur compara tio. Q i_p Poco

fcilicé r ineonten tionem ven iun r , i lludquod in iur ia dicitur factum ,

i llud quod commmodi di citurellequa fitum , & a fi imatur , quidVti…lius Reipub fuerit.

Eindeefi t;ahflatio"exre‘

, vr dicar accufator , po tius aliud fier i de:vel remoueri c lafi°em , vel aliquid OppOi i i , rieeo confugerei

exerciuîslAut …èxperlbn a,vt dicar n6 i fam ex arbi trio fao facere, fed te’

fei re ad°

fenatunì vel ad populum debui'lfe_Cui fane loco ex contraria

parte habebun t defenfiones fuas.Refpondeb it enim reus,&eum tranlla :tione '

rei,vr dieat, non aliudifui ll‘efaci endum & fcum tra

’

1i flationepp

rfo…

h é ,vfdicat im per atorem fe,hab riiffep o tefiatem perfeipfum gonfi ndi.

lam v'

oluntatis locusefi , .vr*fupr à docuimus in rotam càufanîdifperfus

N am aceafator quidem dat Operam v t i lle volun°

tate la denda Reipub.fecillè videatur : ireii s'

îcòn'

i i a‘ Vt Îc°

redatuir fecillè cup idi tatevi neendx.% alità

'

ti'

sConclufi<ua vim finis fupr a docuimus.

https://www.forgottenbooks.com/join

1 70 8 V L I"I T I I * V I C‘

T O R I S

la ferit Rempublieam .Huieimperatori vtiqueilla defenfioefi,v’

t crim enneceii i tateremoueat, & auer tat,quod diest abiéeifiè feilla corpora tempefiareagen te.

R it ergo dia ifio fecundam locos,quos fapra pofa imus. P ropofitioE efier imm is, an fit la fa Refp .eum tam bon ieines m ilites,quibusdeberet fe‘pulrura bonum con rmgere, in profundum p ro ieé ti fin t.Ecundus eri t in caufa ,quam propofuimus,loeus ex caufis cum

‘

n6 pollS fi t hic im perator prim o loeo ,v t 1 finitiuo precedente,v ice

*

nis.Nequevero nos ii iîquai nfugere debeb it h ic locus, fi res omn ino pat ietur .Q 1

/ippein nul laeaufa om 1ttenda pra fcr iptioefi ,qua tener locum

p r rmum ,et1am fi defcenfuri fumus ad alias a& i011es.N 1fi dicat hic impe

r ator ,non in hiseffecrim en K eip . nec po lled i ciRemp.la fain ,qua nullum detr imen tum pollit acciperecorpo ribus ab ie& is,qa a iam comm odum afier re11'on poreran t.

Eindee’r it locus i lle quem d iximus exeaufis,an vlla res ipfa per fedebeat a fi im ar i ,fed caufa cur faCta fit vt fi vo lun tate fit factum ,

"

pleerata r i llequi feeer irzfin vero necellitate,niîveniat ad pa nam hom inisci i lpa fortuna .

T fiatim fequitur ipfa remorio ,an culpa im erato r i elfe non debeat,

quod tempefias fieri coeger ir.H ic erit iam i le fo r tafielocus a fumm o ad imum , cui dub iam fedem feeerat. Nim irum en im a fumm o ad imu_m om niaperfequetur reus,quem admodum volueri t reueheredomi'corporaeum impofuer it in nauem , fed necelfehabuer it ab iieer é ,v t hiquiincolumeserant,qa iqueviuebant, & prodelfeKeip . po terant ex periculoeuaderent.

Vieo ccurr itur , quem adm odum diximus, aut conlirate. C6ie&ur a, fi

_pofiumus negatetempefia temcum pofiumus dicere,etiamfi tempefiasfaer it,non tam en rem talem , &

tam im piam fui_l_fefaciendam .

Eindeefi tranllatio qua in hac caufa forfiran celfat, in alia tam enD non eri t ociofa,fi potuer it aecufator diecre,ed amfi faciendum erat,t eferi cvtiquead fenatum vel ad populum debuifi i non tuo arbi triofacere. Sed hanc tranllationem diximus aut fim plicemelfe, aut comparatiuam .

Omparatiuam autem ,Vt fidicamus om nia potius reum pati deba i‘ffe,quam facere quod fecit.Eindeefi voluntas qualitas conclufiua ,quarum vim fi 1pra iamfrequen ter ofiendimus. H ic quoque idem i llud attendendum efi,

quod paulo fapra in abfoluta quali tatis fiatumonuimus,quod etiam rem orio pari ratione legalisefi ,eum ipfam remorionem reus m a triatur exlege.

.Vt fi dicat , feid quod fecer it, fecilfelegis alicuius im er io.In hac

quoque fimiliser it, atquein abfolutaquah tate,dmifio v t i t prepofitio

IN &T I TV ÎIÈ I ONE ,S OR AT OR I E . 171

crim i_nis:deindefcriptumquo coa&um feteus dicit:deindeinterpretano

fer ipti.exparte acea ator is:deindeca tera qaa fi iones ex locis reliquis remotia i fi atus.

'

D E P R 5 CA T i O N E .

Ù

Epreeatioefi , feuven ia per itio, c’

um de eo quod i ntenditui còn

fitemur ,fcilicet ven iam petimus,preceden tealiqua fa& i caufa,quar c polfi t ignofci.Locieius, pr opofitio cr im in is, locuscom inun is ex caufis, ,ipfa deprecatio , a fiun m d ad i in ii .0ccurr i tur autè

'

deprecatio… aut occu

patione,aut . con ieé lzur ali ‘

voluntate, qualitateconclufiua.Verum hic.

fi atus non er it fati s firma s in grauiorib_uscauli s atqueer im in ibus, fed inhis, iuquibus polfit ignofci.Velut fi rea

—

s fit iniur iarufn adolefcens luxuriofus,quod p_

ofiecenam aliquem pa lfauer it, & pra tenda teb r ietatem , at

quehoc nom in e petat veni am . Vr autem v im locorum feire pofi imus,percur ra mus tra& atum ipfi i i $ per con tr oaerfia huiusexemplum .

Pl

f

ìopofitio crim ini sefi , an m 1uriarum legeteneatur ,quodeiiîem pal…

auer 1t.*Ocuscommunis ex caufisefi , an non per feres ipfa debeatexifii in ari,L fed-

qua decaufa fa€ta fit .V t fi confulto_& nocendi volutate fit fa& a,feuere puniatur zfi vini culpa, non hom inis,v t fit imp a ne,& \detur ven i a:

Eprecat io per illa,qa a fim t a fummo ad imum , perfequendaefi arr

D indigna res venia, cum adolefcenspofi coenam cui pàrum ,vini er

raae'r it.Vic

/

loco occurr i dicimus tribus m odis. Pari, vt dicarnus, n ihiffîe&H re exqua caufa hoc fecefi r , cum ad aqriein iur iam pallas fi t illequi

“

pulfatusefi‘

.Occupatione,v t dicamus add1tamen tum effe culpa , non ecufationem ,quod pretendaturebr ietas .Duplicar i enim c rim en pulfatinis, cr im ine

'ebr ieraris .Cmneé iura, fiporer imus dicere,neceb r ietatem incaufa fiti llè .Cui coha r.er volun taseon ie&uralis,vr dicamus nocendi vo:luntatepulfatum .

QValitaseonclufiuaefi ,qua,v t (a peiam diximus,in epilogo vel

°exaggerarur culpa ,velextenuatur . O\up n i arn fere omn ia videmur .

tr adid11fe, qua de r ationalibus fiat1bus videbantur elletr adenda , non efi .

ab re al iquid de his con trouerfiis tradere,quorum de fiatibusplerum que…

dub itatun.

-Ngrati aé l:iones quidam finitiuas arb itran tur , qa afi quamingr atas ,fed errare ifii viden tur .Non enim ratio nom ini s

pendet,neequa r1tur quid“fit ingrata s fed ingrate feeilfedicitur illequi ,

seusefi .Nequevero Contraria defenditur ,v t ipfedefin iar quid fit ia …

grat°

,fedvrirusfermeaut remotione,vt neget feeà'

gratiì t eferi cpotuillîen

[as mo rtm a r.…

in his

rim: cui

https://www.forgottenbooks.com/join

‘

S V L P I T I I V I C T O R I S

auteompenfatione,v r dieat,nec 111i ipfiexpedire,aa t illi opor tuifiè ratiareddi.Dicem r , for talfe abfoluta in terim qualitate, non Vri licui e fibidicat,fed illo m odo grati am reddi non opor tuifiè con tendat.

Rit,igitur diuifio in huiufm odieaufis vr fit P ropofitio crim in i s a

E fumm o ad imum ,quib i i se6mem oret aecufaror ,qua ben eficia pre;fi 1ter i t,quibus iuuer it,quem admodum non po tuer i t iauare. Deindeeri trefponfio ex eo fiatu,quemcunquei llum fuggeret caufa fecunda ra locosfi atus ipfius, cum quis de m or ibus reus fit,propem odum fi atas efi abfo

la te;qualitatis.Nequeen im dub ium efi lege nulla veter i,quod lege nullaaccafarur .P orro anteinqualitateabfoluta dicimus licitam quod intenditut ex eo qua fi io eo peraen it v t qua ratur an potuer it id fieri .(Mp d eum opo r tuit fieri , Vtiquead crim en m orum non per tinet.P o tefihu1afin od1eaufarum i llaeffediuifio ex nego tialisfiatus locis, v t quar atur an legitimam fit id quod fa&umefi , an 1ufium an vrile, an honefi r‘i.Ex his enim po ter it a fi imar i, an peccatum mo ribusfuer it, non tam en v tfi atum negorialem elle d icamus,fed abfolutam po tiusqualitatem ideoquia de faetoquer itur ,non de futuro delrberatur .E t vt d ixi, abfolutequali tatisefi proprium ,v tqua ratur , recfiean perperam fi t fa&um zCum caufasm ortis volun taria reddit,puranr quidam n

qgoeialé fi atum ,quia qua

rata r, ami lle debeat m ori,& quefi ioqa afi tota i t de fa t aro .Sed fi hocefi ,

in his caufis, in quibus reusefi , aliquis nego tialiseffevideatur .Qritur en im & i b i, an debeat ipfedi nari . H ic porro de pr a terito omnisefiqua fiio .Exhis enim qua precellerun t ',exifixm andumefi fenatui an peten ti dare debeatmor iendi potefiatem .Videamus num re& ius pa temusfi atam huiafin odi controuerfia ex eo quod con tra dicetur exponi.N am huiufmodi caufaeandem naturam h,;ben t,quam ille,vbi accufato r

teus ex diuerfis partibuseonfifiun t .N am qui caulà s m orti s volan .

taria reddi t aecufaror ,quodamm odo vfusefi ille defenforqui c6tradicit.Inueniemus igitur aut remo tiuaseffehuiufm odi caufas,aut deprecatiuas,autquafvisporius

’

quam negocialeis. Abdieationum quoque caufas nego tialisfiatus quidam arbitran tur ,quoniam qua ratur an qui s debeat ahdicari.Sed hoc taleefi ,quale& dequo fapra loca ti fiunus.Ergo inuen ientut ha caufa iudicialiam fiatuum vr fit autqualitas abfoluta, aut affum

p riua alicuius frequen tifiima tam deprecatio quam a& ioefi con trapartes.

Ener ales quidem qua fiionesquafdam in abdicationum caufiseffeG fciredebemus.ac prim a illaquafi pra fcr ip t1uaefiex atrum parte,an patres ex legehabean t abdicandi po refiatem , an poliin tliberi con tradicere,& an i lli s reli& a fi t contradicendi po tefias.qua etiam illa general isefiqua fi io,propr ior caafa , an m eri to abdicetur , qui non fecer it velnon faci t aliquid ex patri s volun tate:an vero in quibufdam rebus fas fi tnon obfequi patris voluntati.Nequeehim fere abdicatur qui/fquam n ifi

qui

I N S T I'Î' VT I O N E S OR AT_OR I a . 2 7,

qui voluntatem part is aut alterutram patenten impugnare dicatur.inde cum peruen tum fueri t ad fpecierfi ,hocefi ,ad id quod crim ini s locoob iicietar incipiet ex defenfionenafei fi atus qui locis fa is eri t perfequendus. Sed neabrupte v ideamur n‘

egare negoriali fiatunumquameffeeaufam abdicationum ,erunt aliquando fortafieillomodo, fi non obfa&um aliquod funs abdicar

—

a r filius . Narn ille quidem iudiciali,v t pro - s

pofuimus, aé tiònedefé det fed for tal‘

fead illud exem plum po ter it vi der inegorialisfiatùs,furen tem li lium abdicaa it , reuocauit fan atum , abdicauitrurfi1m furen rem . Hic famenonefi iudicialisfi atus.nequeen im crim inaobiiciuntur adoldeen ti ,qua ex parte eiuserunt perpurgandauSedquafigenerali terqua r itur , an probab ilis caufa fit abdicandi propter furorem . 3

N iufi i repudii a& iones fereera nr relatiui fi atus. Neceffeefi en im v ti s qui n eger iniufierepudiam datum ,ofiendat crim en ca lpam ,qua

rem erito re6te iepudrataeffedicatur .In iufia dem en tia a& iones,quer irar ad quem fiatum per tineai1 t . Nobis non dùbiurir videtur in huiufm odieaafis con ie&uralemeffefiatum . Cefianrihm limepr im i s locis a

volun tate, &exfacultate.Neque[en im dubiumefi ,quin n em o veli t dem en sefie, & tam en pofii t deinens elle. Meri to om n i squa fi io a fumm oad im am ex locis infiquen tibus:quoniam qua in c6trouerfia fim t pofita,perinde faut figna dementia , atqaein cr im inumeaufis ex eadem loco

S CR I P T O Z E T V O L VN T AT E .

Vnc iamad legale_s fiatus trm feamus,qùorum primus fer iptumN ‘irolun tas, curh alter vd tur fer ipto , alter con tra interpretatur fcripti

ipfiusvolun tatem fcr iptum fi t, idefi ,qaafi res ipfas opponereOei autem eius fiatus prepofitio fcr ipti, in terpretatio fcripti perefiL locum ,qui vocatur a fumm o ad im am .

Vic con tr ar1us.locuspar 1ntenm }

& maius : deindeH lun tas ex v traquepar te,deindefin is,deindetranllatio volun tasqualrtas.lnfiii ciamus vim ifiorum perexem plum con trouerfia , fi placet;talis:Peregr inusmurum neafcendat .Belli tempore cam hofies iam murum afeenfurivideren tur ,peregr inus afeendi t murum hofies reieeit,victor fit reit@quòd con tra legem fecer it. i I

PR opoli tio feripti…efi ,aneunr lexperegr ino interdixerit,n é murum a

fcenderet, teneatunexleg'e,quia afeendit inm arti ni .“ 3

IN terpretatio fcr ipt

'

iyan‘

aliosperegrinos prohibeat afcendere,& pacistempore vetet afcé dere.Hunc nò pr ohibuer it,qui afcé deret vr cia itati

fubaen irlet,& afcé derir 'eo té pp re,quo iîi_’

ciuitagem hofi is intraret: afeenderit denique-

v,ten defper

'

ationetanìa pa'

Cem & ;vifi oriam‘

redderet:FaCileefi animaduer terepofuifiè nosî& il lum loc

'

utn,quenri dhterptetation iM rn

1 74 S V L P I T I I V I C‘

T O R I S

fer ipti adianxer imus,eum fcilicet a fummo ad imum , cum omniaqua ab

ifio fa& aellè nt,quaquead defenfionem eius per tineren t, fingillattm fir

musperfecuti. P ofuimus deinde locfiqui par appellatur , an nihi l in terfitquo tempore velqua caufa afcè

'

dilfed icatur .Sequitur m aius, an velmagisetiam inlicitum fueri t belli tempore id fieri quod prolubitum efi v r ad

uer[us belli per iculaeauer é ta r .Eindeefi legillato risvoluntas,quid fenfer ir ille qui legem ferebat.D Id quidem raroqua r itur feparat1m , fed fa p1us cum ipfius fcr ipri in

terpretationeperm ixtumefi , vrrum pro rfus peregrinam non adm ittendum in muros effe cenfuer it, an non admit tendumeam qui perniciofusefiè t futurus.

Sequi tur finis ,an nefi t ifieperegrinusqui prefiiter it 0petîoprim i c ini s.St tranllatio ,v r diximus, an v rei licerer hoc facere, autor itatepuE blica repetere debuer ir, cum al i ter non heeret. Deindeefi voluntas,

quo anim o fuerit.Deindequali tas conclufiua quale fi t ‘facfium . Iam deifi is locis duobus vb iqueincur iofius

”

di ceiiius,quoni zî{apeiam di& i'i efi .

D E°

L E G‘I BV S CO N T R AR I I S

‘

.

Egam contrar iar ii fiatusefi ,eum duo fcrip ta con traria ruter fepuL gnare v iden tur ,vnde fiatus nome naeeepir.Tefi fereqa afi duplex fcr ipti vohîtatis fiatus,qa ia vtrumqueferiE prorum in terpretarioefi .

R go etiam loci hi fun t,pro‘

p"

ofitio fcr ipd ,& m terpretatio fcr ip tizproE pofitio alterius fer ipri,& in terp retatio fcr ip ti.

Einde vtrius legis voluntas,mièe,v r i a fi1pra in altero fiarudiximus,D ad plur im fi.perm ixtaefieum i n teipretatroneipfius feripti aliquàdo tam en habch i t feparatim for taffetra€ltat

Eindeefi fini s in v rraquepar te,qa r ipfealiquando in terpretatmmD fcr iptorum perm ixtusefi .

Ndcefi comparatioîivellegum ipfa‘

rurn ,velrerum ,dequibus difCeptatar .

Rit aliquando tranllatio ,deindevolun tas qualitas. Percur ramusE hos locos fabexem plecon trouerfia illius,qui templum Ceteris intrauerit ,o éulos ami ttat zqui paren ti auxiham non tuler it, capitepuniatnr .

Vidam eum m ater e ius in . templo Cet eri s vapula ret ingrelfusefiQ templfi ,opit ii latusefi m at r i:petit rir ad paena

‘

m lege,qua iubetexcecat ieum qui templum Ceteris int rhuer it .Quja primam i llud feire—demus,quod aptillimum eri t in caufis con trar iarum legum in cipete ab advuerfarn fcr ipto ,

idqueexdruerfa par tepropon ere,& interpretatione,te

bafq;d i lloluere, t ii eius legis fcr ip rum,pmponerequa:nirenzxun ipfi rame?etiam ha '

c lex fuperer itquodainmodo '

; cuni

alrerlm’

s {cr iptum fueri t in iterprcratronefi1buerfiim.liiuenioitamen:nofir iim fei°ipt ii in i ion incmm

https://www.forgottenbooks.com/join

175. iusr i r vr i our s 0 R AT OR I /E.

uar,qua ratione v ita ,quom ore domefi ico viuat.Texfortuna (a peargumentatio nafcitur ,eum feruus

'

an liber pet ti .niofusanpauper ,nob 11is an ignob ilis, felixan infehxzpr iuatus, an in

pòrefiatefit, aut fuerit,aut futurus fit c0nfiderarur aut deniquealiquideorum qua ritur,qua fortuna elleattr ibuta i n telligan tur .

Ahi ra s autem ,qaod in aliqua perfeéì:a eonfian r1 anim i aut corporis abfolutione,eonfifi it, aut v ir tua s, aut artis alicuius percep tione,

i tem corporis aliqua comm oditate, non natura data ,fed fiud10 in …

dufi r iaeompar ata.lpfa caufa pofita doeebit,quid hic quoque locus fufp iCi Oii i5 ofiendat .

Ffecfi ioefi an im i aut corpori sextempore aliqua de caufa commutaA tro .Vt aliaqueineodem genere reperiun tur .lît ideo affe& ron is quidem ratio perfpicu

'

à

lolet per fegerere cr”neé iurîizvr amo r , iracund1a.P ropterea quod i llor i‘

i

vis in telligitur ,& qua resharum aliquam rem còfequatur , famleco gn ita .

Tudium autem ,quòdefi anim i ali idua, vehemen ter ad aliquam remapplicata m agna cum volun tate occupatio v t ph ilOf0phi:t po

'e' tica ,

geom etria , liter arum .Facileex eo dueetur argumen tatio eius, quod resin caufa defiderab it.Tem exeonfilio fumetur aliquidfiifpieion is.

‘

Nam c6filiumefi , aliquidI faciendi,non faciendiveexcogi tata ratio .

Aé ta autem , & cafus, & oranonem , tr ibus ex tem poribus confideraF b imuszquid fecer 1t, aut quid Ipil aeeider it, aa t quid dixer it ,& quid fa c

eiar,quid ipfi aecidat ,quid d icat, aut quid fa&urusfit,quid ipfi eafa rum ,

qua fit vfurùs oratione:

NEgo t1isqua fi1nt attr ibuta,par tim (un t continen tiaeum ipfo negotio ,par tim in gefi ionenegotii confideran tur , partim adiuncfi a ne

go ti isfun t ,par tim gefium negotium confequun tur .On tinen tia cum ipfo nego tio fauteaqua femper adfixaelfi: vide' turC ad rem , nq abea pollan t feparar i .Exhrsprimaefi brea i s comiplexiotoriusnego ti i ,qua fumm am con tinet fa& i,hocm odo .P atris occi ro , pa

tria proditioefi .Deindecaufa eius fumm a ,per‘quam ,& quam obrem ,&

cuius rei fa€tum fi tqua r itur .Deindein ipfo genere negoui, quid a&umfi t

,deindequid pofiea fa€tum fit.

D r. ru s O\Y/E un c o r u s S V N T

’

A T T R I B V T A .

N gefi ionen egoti i qui locus fecunda s erat, qua r itur locus tempus,m odus,oecafio , faculras.Ocuseonfideratur , inquo res gefia fi t,ex oppor tunitatequì videturhabuilfenegotium adm im fi ràdum . Ea autem oppor tun itasqu

'er iturexbr itate,natura ipfius to tius region is.Exh is etiam ar

tr ibutionibus faeer ,pr ofanus,publicus,pi iuatus, alienus an ipfiusfit de.quo agitur, locus fit aut fu

‘er i t.

I N ST I T VT I ON E S O R A TO R 1 /E. 177»

Empa s autemefi idquo nunc v timur . N am ipfam quidem generaliter definire difficileefi ,par squa dam a tern itans, cum alienta s annui ,

m ienfirui, diurn i no&urnivefpacijcerta fign ifieauone. In hoc qua

pra ter ierin teonfideran tur eorum ipforum qua preprer vetufiatemobfoleuerm t, aut incredibiha videan tur ,v t i n fabulatum numerum repon anrur :& qua iam diugefia , am emoria nofi ra rem ota , ramen fac i an tfidem ,vere traditaellè ,quòd eorum monum en ta certa in li ter isexten tz&qua nupergefia faut qua fa re pler iquepolfun t i tem qua i nfien t inpr a fen tia , cum m amm e fian t qua confequan tur in quibus po teficonfiderari ,quideevns, quid feria s futurum fi t . Nam fa pe Opor tet commetir i cum tempore negociam & vider1 po ter itneaut m agn i tudo inego rij, aut multi tudo in eo tranfigi tem pore.

Ccafio‘

autemefi pars tem por is,habens in fealicuius rei fac i endi autnon fac iendi oppo r tun itate_m . Verum in tempore fpacium quo

dammod‘

o deelaratur . In oecafionead fpacium tempori s faci endi quadam oppo r tuni tasm tclligi

'

tur .Ha c i n tri a d ifi i' ib ii it ii i' genera ,pub lieum ,

commune, fi i igulare.Publicumefi , quod ciuiras vn iuerfa aliqua de caufa frequen tanv r ludi ,

di es fefius, bellum .

Commune,quod accidi t omn ibus cedem feretempere,v t;mellis, viudem ia, calo r , fngus.

Singulareefi , quod aliqua de caufa pr iua tim alieni feier accide'te. vr

Odusefi , inquo quem adm odum quo an im o factumfitquer itur.cuius partes fii ii t p ruden tia ,& impruden tia.

ruden tia autem ratioqua r itur exh i squa clàm an peruafionefecer i t ,Im pr uden tia autem in purgarionem confer tur . cuius partes fim r in ,

fcientia, cafiw, necelli tas.

Facul tares fan t ,ari t quibus facilius aliquid fit, aut finequibus nonfi t.Diun tfiurn nego tio autem illud in telhgitur quod m aius quod

Am inus quod fim ilein nego tio quod agitur quod a que m a

gnam quod con trariam quod plurimum difiat ,quod d ifparatum,

genus ,& pars , & cuen ta s .Etm inus a que m agnum , ex vi,&exnumero, exfigura negern,

fica r ex a£tucorporis confideratur .Sim ile autem ex fpecie comparabili aut conferenda, atque adfimulan »

da natura iudicatur .Con trar iumefi , quod pofitumefi in genere diaerfo , ab eo cui con tra

t ium dicitùr .P lur imum difiat, v t fr igus, calo r ,v t ita,m or s.

Difparatumefi autem id quod ab aliqua re pra pp fitione'

negation13feparatur hocmodo, faperenon fapere.

1 78 S V L P I T I I'

V I C T O R I S

Genusefi ,quod partes aliquas comple& irur .vt cupiditas.Parsefi ,quceefi (ub genere.v t amor , auaritia.

Buen tusefi exi tus alicuius, i nquo queer ifolet, quod exquaquereeuener it ,euen iat,euen turum fit. vtexarrogan tia odium , ex infolentia arrogan tia.

rta,autem parsefi ex hisqua: negocio dicebamus attributa conEzeres in hac quaeruntur quaegefium nega tiiim confc

Pr imum fa é l:um cfi ,quo id nom ine appellati conuen iat.Deindee ius fa6h qui [in t pri ncipes muen tores .—Quj i deniqueauthor itaus e ius & i nuen tion is comprobatores atque

aemuli.Deindequaedeea re , autqua e ius rei fi t lex confuetudo pa£ìiò , indi

cium , fcien tia, ar tificium .

Deindenatura eius vulgoeuen ire(oleat an infolenter raro. P ofieahom ines (ua auto r itate1d compro bare,acdefenderein his confiierun r,&cxtera quaefa&ualiquid lim i liter confefi im aut ex in teruallo foleur con …

(equi Ac negoriisfereres hsequas commem o rauimus fun t attr ibutze.

E M P O R I I R H E T O R I S

D E E T H O P OE I A A C L O C O

CO M M V N I L I B E R .

T s 1 allocurio nonefi plena m ateria ora torum ,efi tamenvelm ateria: por tio , velomnifi pr ieparatio . Arfe&us enimincffeomn ibus o ratiombus debet cuius im 1t and i primah ic exerci tamo darur. Deniqueà nonnullrs haec m ateriaethopoeia vocatur ,quodethos, idefi afie&um dicen tisef

fingat.Da t praeterea elegan tis fi i li difciplinam . Cum autem fin t tres fiGraeci chara&eres vocan t, Afianum ,

Atticum ,R hodrums c apram in ater ize,fenftium ,fen ten tiarum ,verbprumqueformam accommodate meditamur . A11ter en im orationem velinci it ,vclcxequitur iratus, ali ter timens , al i ter gaudens, aliter t r 1fi13 , aliter (iej

nex,aliter 1uuen is, ali ter v1r , aliter frem ina. Refer t in dicendo, Deusan homo fi t, lafc1uus an tetr icus,xgnauus an fortis , do é tus an rufiicus. S i t

igi tur alacrisl:etanris oratio rum en s vani,breuis confciflîrp roperàrxs,

https://www.forgottenbooks.com/join

2 80‘

S V L P I T I I V I C T O R I S

De rc, vtefi illudzNon haec folennia nobisHas exmore dapes? Et il lud,

Mamm e rex.

De tem po re.v t,Dumuhello Argolici.lît illud:.Venifi i tandem .

De loco ,Nulli certa domus.N ec tamen in om n ibus m ater iishaec vmuerfa ponenda fun t, fed vn iuerfa reputanda,vr tra& aris om nxbus, id quodfi t aptifiimum delegatur quam quam aliquando duas tes ex ifi is aute tiam tres recipit vuam ater ies, raro tamen .v tefi in Ilionei verb is.A perfona ad quam loquimur O regina nouam . E t , I nfandum regina iubes renouaredolorem Abeaquaeloquiturx tefi Troes te m iferr.De re :Non

nos aut ferro Libycos popularepenates Venimus.

Ecep tis ergo pr in cipiis,ap tequeconfcriptis , ipfam ateria per temporum ordinem digeratur . Efi en im fecnndum naturam v t priusqua:

gefia (un texplicemuszdeindequ:enunc geran tut .ad vlrimum quaegerenda fun t. Inqua diu1iionedifcr imenefi neomni a per narrationem ac fa

bulam tranfigan tur . Itaque id folum delegemus quod per tmebit ad rem ,

qua in them atecon tinetur .$ ane hic c/

ogitemus, fic omnes ferem aten as ,fed alias vber ius, alias parcius,nonnullis , pleraquedeefie. Si t ergo exemplo deeodem Virgilio , ferm o Iamon is , cum /£ueam in I talia videret.Efi enim perfonaqua loqui tur. Heufi irpem inuifam .Dein depra ter itoNum Sigaeis occumberecam pi s .& deincepsquelllllCl, quod vafia charybdis

'

profuit . De praefen ti:0gtata po tiun tur Troes harena. De Futuro

Non dabitur regnis,efio ,proh1 ere latm is, & ca tetaqua fequ“ntur.

D E L O C O C O M M V N I .

Ocus communi sefi in {igni s non tabulis, fa& i ad augendunr perL tin é sexecutio .fiueillud velqua fummum bonum , velquam aximumcrim en aliquam in feamm irationem ipfa nouitateconuer tit. z£queen imp raedicab rlra infanda comm 1fia,hcer d1uerfo indicio , Em ili tam ’é commutationemutatur . Sed huiusm ater iaeprepoii tioni han c prim am con

uenit incfl°eobferuationem , vr factum quod bonum effe videatur taleom n ino ponatur vt obnoxium crim in i effe non p0fi i t velquodm alumalren ifiimum laude fiatuatur .Cum s hxc tota vi s …efi ,vt quod in i lla laudaripofi i t ,pofii t ex con trario non pr obari.

. I taqueproponemus hoc factum quod à reprehenfioneremotum fi tin viro for titudo .l tem pr oponemus quod laud13 m in ima: fi tm par rxcida,

v trumquem axim e conab imur dicendo. Et quoniam hoc m ateria enus vel (implex,velduplex,velcompofi tumefi ,

quibus gr adibusoccaf%o.

nesqua dam augenda: [in t hoc m odo deprehen demus. Simglex locusefi communis in facerdo tem pium . Duplex in facerdo tem pium tem orum pluriuin . C6 ofi tus in facerdo tem pium , té plorum plur ifi, qui acrasedeflagran te, unulacrum de incend10 rapuit, cum oculos perdidiffi t.

I tem

I N —S T I T VT I ON E S O R A TOR I E . 2 81

I tem in malo fa&o locus cò'

munisefi fimplexin venefi_cam vìrginemduplex in veneficam virginem parr icidam , compofi tus in veneficamvirginem parricidam ,quaealiam veneficam carm inibus fui s feci t ardete.t bus infpè &is, caué daefi illa turpifi imavitijfam iliaritas, qua communxter aufpicamur , idefi ,Vt dicamus Rem_m agham ad vos indices defero , imonul li alij comparandam vel,Adduco ad vos r

'eurn ,omn i imman itatecxteros fupergrefiirm .

Sed infp1ciendiperfonarum habi tus v t faèerdo tis vittx infulx,

purpura vefi is. v t viri forti s arm a pulurs fudor & ian’

guis.T de his omn ibus concinna b reuia, (quodefi gratifiimum)nouaprincipia accomm odìda, adqua: ptxfiabunt , etiam vultus hom inum

Confiderati. t Latronis to rua facies truces oculi , crin i s imm ifius, corpus imm ane. vt adul teras, pro terua lum ina , impudens color adiumen tispluribus form a quegfitae.P r aefiab r:n t m ater iam vn iufcuiufquein quemdicemus fe& atores com ites , quos ei adefié credib i leefi;v t fobr io gorit inen tes,eloquen ti diferros , duci m i li tes, con traquem eretrici ama to res,luxur iofo parafi tos, auaro cupidos .Nec m inus ofiicia cuiufqueper[ona: dabun t adiumenta prm c1pns v t

fi in ph i lofophum dream , nonexpe& at fapieias quidem gratias nec deliderat prxm ia, fed

'

nospraeterm ittereea quaeoptifheineruit non opor tetvelfi aliquid quod orator fecer it augeamus. Notum quidemerat, iudièes, '

quan tumeffer in eloquen tia bonum hic tam en pr obauit artem illam , in

fefumm am indufi riam con tinere.VelexCon trario :Nulla quidem pmn é a‘

o r‘ani sefi latr oni, fed n ih ilòm in t'

ìs pu'

nienduse’ fifVelf—Magxi am'

qui’

d é'

rn

fcio, iudices, hunc in beneficio fuo pofuillè fiduciam ,& fperafe,Vt incrum emev ir 1bus‘

abfolution is fuaebabear potefia tem fed tan to m agi s 1mm an i tas illins opprimenda.

’

Qfiqua: fequen tut diuifiones loci à confilio , à fa& o ,à comparatione,Fabeuen tu d1fir ibuto i lloquidem fingulari pr zefian tifiim o ordinetriam temporurn ,prxteriti praefen tis futuri . Nam in eo ‘graduqui àconfilio yo…catur quique

'

id agi t, Vt cogitatioexpr im at'

urqua:prxceifer i'

t

fa é t‘

um pra:ter itum tem pus attingitur in eoqui à fa& o nom inatur ,quique id laborar, .v t velut coram res oculis audien tium fubiiciatur , vistempor isp ra:fé ri tis impletxir , in

'

cc cui nomeefi acompareiti0n?, aequépr aefe

'

ris tempusefficitur . Narn lo cusvltimus ipfoeu'en tnsyocabùlo, fu

I t ergo'

eiiempli ‘lòco'

diuifio loci communisìri iùùenern bonum tegem : Dicemusenim ‘à confilio i llum à ca:terorunt iuuenum m ore digrelfum indolem xtatis

'

nonm ali s i r tibus lib idin ibus dedifiefedfi iìtim

'

g‘

raui'

tateeav'

ixiffev t'

feri iores‘

quoquea nìeite'

t indufir ià:, dignuf

que: regno —ìider è tur adole[cens."quaequam c opiofe:'dice're' liceat fatis

d atumefi .

N n

z 8:. sv rmjr . vxor I N S T I T . O R AT O R I AZ.

Tem fa& o , cuiushaec,v t proxim e dir ima s, tota visefi , v tquandam faciem negocijprefentis inducat ,dicemusflo rereRempub . ciues in fiatu.beaullim o confiitutos adiiciemus etiam illud In tuem ini parumper faCiem cnutans , confideratevniuerfa fupra vo tum om n ium cfiluen tia, &cretera quibus porefi defcr iption i huic cumulus accrefcere.

T vero comparationesfumemus hoc m odo ,ma iora cum m aior ibusconferendo ficeaqaxextollimusm aiora faciendo . (Lu/od (i

'

ifie'

efi_

ì;t tantum confl

tinen s in iuuenta, m irum putaremus, i i nihi l aliud quamti fi renuus. Gratularemur {i deniquei ii regi a potefiatevitiis m edio

cr ibus vteretur ,prxdicab ilis haberetur . Cum vero no n vuo aliqua bono

p raeditus fit fed plenus vn iuerfrs vir tut 1bus nem inim aquidem … mo

r dur labeculpandus faciarquetan tum quan tum vixfaceret , quem i am.

:etatism aturi_

tas roborafiè t, qua tandem amm irationecumulandusefi!Am abeuen tuprompta parsefi , tametfi culpa=di cen tium ipfa

-vulgaris

’efi c ta»d1citur, % a1n ob re1n iud ices hui cn ite fi…

tra& a11daefiautem abhinc

pareremur>er ifTevideamur ,

m ism ortemum ,Vt i llud vix

°

cre

verbo quidem licitibusd are

,iarnf

https://www.forgottenbooks.com/join

2 84 E M P O R I I :R H ET CTR I S"

T'

genda,cum in cuiufquam potefiatenon fit,quemadmodum natus fit,(ed

vfurpanda potins ex interuallo roepper tun itate. Alioquin hoc}

in v1tio contrahemus v t in diuer is materiis vniform iter aufp icemur .Exin nom en tra& abimr qu

‘od Iulius à fam ilia:(ua: principe ipfo Iulo fi tnom inatus,& f ar ex eo quod vni maiorum I

‘

ngrum hoc nom en afci

tum fi t:occifo in acie Elephanto‘

,quiCa:far vocabatur vel contra irride’

b1tur tam vana appellationis afiumptio , quando aeque fit nom en hoc to;tum falfi1m ,

ferum ,obor tiuum , cum ipiiqui defun& arum matruni v terisexecantur ,Czefares nom inen tut .Sed hoc ipfum omne n im ium remo tumefi , ac pene r idiculum tale

certe;vr raro perfonaereprehendan tur , in quibus caufas nom inum m eteri poffumus. Ac li quidefi quod de Cicerone quod deCae£arequod deSeruilio forte dicatur nefcio quid praebeat difputationisnom en Numa ,

Gramhi,P ifon is,Cerhegi.Equitut educatio quam hoc pa& o praeferemus in Cxlàrem , v t illumS Cum efiè t puer reli&us à m or tuo patre dicamus cum m arreVixiife,qua: in eo hoc ‘

d iligen tior ac feuerio r fueri t , qubd in i lla fola m anfet itetiam patri s ofhcium aut econ trario non p robabrmuseducationem mcon tube ‘rn iomulier is ma tri s. Vtraquere pai i forma fexu affeé ìulaudabitur .

Idem ab infi itutionequam plurim am in facù'

dia & .dicendi fiudio fuiffc prober quod prim a,& gloria forenli sprazfiai1 tia confecuta.

I temqueculpabi tur quod adec,non adep ruìfi t form am oratori a

culratis,vteumeca:exoration i‘sexpet tem fuifi è manifefium fi t.

Inc forma corporis prardicab itur tanquam em inen s decor a.Hinc

dicetureiufdem bonum pudici tia: pr ofiitutioneVi olatum quamN icomedi fub iecer it Bithynizeregi . Tum fa&à omn iaquzr cunquepote .

ri int, in partem v tramqueducentur .Dicetur en imaccufan‘

oneDolabellaefam am m agna eloquen tia confecutus.Negab itur caridem meruiffe,cumis quem accufabateuafer it.Dicetur honoribus per ordinem fun é tus effe.In tendetur quzefiuram cruen tam praeturam habuil

'

feturbule_ntam

adeo vr fenatufcon ih ltis notaretur .Dicemr ,confulfuiflì:popular i s,& ben ignù s in plebem ,qui etiam agrosputauer it diuideridos.Idem cum collega hofiilirer yfus ineund

‘

gnn , & con tram onem m aiorum in perferendis feditionibflsperfer1eralfe:Gefii lfeillumbellam agn ifica per tineb it ad laudem Gal lias fi1begiffe. aut ineademipfo ob ii cietur

‘ quodeafdem prouii i cias non ciuih modo. , nec m oremaiorum decerni

‘

lìbi perquinqué nniqmelab òrauer it, quòd _temporeorinsquàmi1 ir tutefuperauerit. , Bellumcinilequod geliè r it, iniin icis i l:.lius ob iiciè tur . Clem en tia vero eius ineodé adeomemorab itur , Vt apparent illfi m inimearmavoluiilecontra.nul li vnquam cau[am tam m agnà,

D EMON STK …À TK MAT. 2 837

qua: illum impellere ad bellum cin ile debuer it, vr m axim6 ineo leniorfuer it, non pollevider i bellum , clemens effe quod tale fi t .

- :Mor s quoque atrox impia, & t'eiquam ipfis rebus hum an is lué

'

tuofa,tam en ex hoc honefia dicetur ,quod fi t occifus in cu

'

ria ex in an ibus —fenat0rum .E diuerfo hofiem human i generis, & tyran ciui tat i s dignfi

feeler1bus fui s tuhffefupplicium , mul ti s vulrier ibus trucida tum ,& in ipfa Pompeia curia tanquam Pom peii m anibus iugulatum .

P ofiea vero declarab itur quam comm on: illius m orte Refp .,quam pla

nefia tus ciuitatiseuerfus, quam den iqueipli s per cuffor ibus fui s ma lofueri t illum pafr 1cidium petegiffe.It em con traqueeo i ll insex1tfi fuifiè optab ilem ciuitati,v t pene pia

cuerite1ufdem a£ta tefcin di ,& hofiem iudicar i ,qui eadem tuebatur . Ad

ho c fehcuasqua in 1110 porefi fac11e laudar i ,exrenuabitur , eo quod liber os non habuer it.

Em onfi rationes vero vibium ,loco rumque, iam non demonfi ratio

D nes,fed topographix a pluribusex1fi rm an tur i temquelaudatione sph ilOf0phiit: m atr im oni i ahn crtrz , & c.buiufin odi elfetradiîtur . An.

fiudendum fi pienux, an ducenda ann c1ti:eIAM vero laudes deorum ,hymm , & pzeanes qu1dam nuncupan tur

T certe demo nfirationes quando facn leg1i genus fi t in'

dendisexercerefacund1am ,facrleefi clem en ta laudare,fed

efi reprehender€ .Nam li cd:lum , aut ter ra m, aut ignem v1tuperareconamur ,eà ipfa perqua:vnumus non probamus.

In fontes vetò ,germ ina Humm a,& arbores armen ta dicere, i ocuda quidem fed parum amplam ateriaefi , & fo ro , cui pr zeparamur, ali ena .

In quo cum'

fein per nob is aut reprehendenda , aur laudanda—

perfona li t, idagere debemus,v r e ius di& ionisvfumexercitationecapiamus.Mea ram éOp i ii io ,quod m ateria:genus non n ifi raro vfurpandumefi , 1ta nec omn i:no vitandum .Recipit en im in fcholis im 1ta tio ver iratis

,fidum gen eri s lia.

HI c igi tur aliquando in humfmod1 tale aliquid d icemus autoretn progenere ponemusznullus tam en aut certe pataus adfe&us in dem on

fi r atiua depr è hm ditur .N am li ineum quem prxdicauimus aliquid prom iferationedicemus , id agerfius quod m in im e necelfanum

T ver6 cum aliquem reprehendemus m iferum illum firm abimus—fuilfe,multoquefaa lius comm o tionealiqua m en tis v temur .Nam

’

parentum m iferebimur ,qui tam turpem genuer rnt,& illorum apud quosaliquis tam m alusv ixerit.Adiiciun r quidain perfonzeparti bus fexum autxtatem ,qux non mul tum per fe

'

in omn ibus valen t m ii . fa&urn a liquodîac

°

cidat,quod i ll i fi t adiuhé t‘

um .

I taque ficut in Hercule, in Catone potefi puer itia laudar r, ihqua virtu

‘

2 86 E M_P O R I I R H E T OR I S

tum fuarum docum en ta voluerunr, fi c in Nellorc ,1n Priamofeneé 'tus,

quos a bello necmin i vltim i remouere.S icur in Pen tefilea, inDidone, in Cam illa, in Cloelia, in Lucreria vale t

locus,fe>tus,quod illius infirmn arem fa é tis for tio r ibus fupergrelfaefunt,i ta in c:eter isperfom s quaefuntd1lli rniles

, non valebun t.

E M P O R I ! R H È T O R î S b E M O N S T PLAE I‘

.V A

MaterneP rxcepti ,

E M P O R'

FI R H E T O R I S DE D E L I B E

R A T I V - A S p r c xe.

É ‘

L i B E R A T I o efi , fi cut M. Tullio placet, genus caufa: tertiumfubfian tiqor ator is appofitum . S iquid vmuerfam rhetor icam in

tria caufarum genera par titusefi , laudatiuum dehb'eratiuum iudicialequaeGr :ecc eyaa p m€ tuèy aupfiaÀewm6v d\:yg vmèv nom i…

’

i élllCî

Elibera tiones aut Iimplices fun t , autexincurren ri, aut compara ti

S implice5,vt fi deliberent Scythaevrbes condere, cum ,pefi 11en tia la…

borant, v trum v rb es i iifiituan t , an fedes noua sqrrxr*

an t .q d genusdelrberarionum fan é n ò folum duphci ,fed -tr iphcr ,& multi form i ration efublifin , v t cum deliberar Pompeia s acie Pharfalica vi&us Afri cani anP ar thiam an /Egyptum petat.

Ocos autem per quos deliberatiua tra&etur , frufi ra quidem maiorequam R o .deliderat,numer o auger1 voluerun t.Siquidem in fuadendcj

vel in d1fiuadendo duodecim veluri clem en ta idefi , v t Gra ci appellan tsmxé irx confideranda elle di xerunr Legirimum , iufiuni , aequum , conue

Qua: vniuerfa nom inum multitudo ,verum fpe& antibus duobus tautiim odo locis, honefio vtih ,vt plurimum ab his quibus omn i a con ti i ien—ii

tur fub ieé la, fpecies tanquam genera difi inguamus quatuor loci s , i d èfi ,

honefio ,v tili, & aequo ,& facili con tinen tur .Honefi ziti en im fubiacet re;en ien s, & c1ui le é quitati legitimum

https://www.forgottenbooks.com/join

2 88 E M P O R I I R H E T O R I S

Ed vrpropofitio dehberationis exemplo m agiseluceat quemadmo

dum gene i ali squxfi i0 deprehendatur ,pofita li t deliberatio Lucretix,

an propter illatum [ib i fiuprum femet occidar.Sepono quodefi in caule.p ropr 1um , idefi fa&um ,v im fcilicet illatam pudicitix.l tem fegrego perfonam ,hocefi Lucretiam ,& regis filium .Sepono caufam , idefi ipfam r é

quam dehberet aggredi, idefi volun tar iam m or tem ,& ex his fingulis decerpo generalem .Efi autem generale, fiupr i con tum elia m iur 1a.Multaefun teniin fpecies infam ia: in iur ia: fubiacen tes, vt fi lata m anus, abrepriliber i, ir rogata deb ilitas, atqueh is lim ilia.Lucret iaeautem Sex.T arquin ii gen eraleefi ,

fcem ina nobilis , & adolefcens porenszquipppemul tenobiles finn ,multi po ten tes.$ed m orti s voluntar 1a: generaleefi , atrox

diffici le confihum li n e vlla exceptioneprxceps impetus indignation is.$ub hoc en im an im i m otu Medea de par rm1dio cogitat,& Aiaxde ca de Agamem non is atqueVlyfi i s.lît porromulti s accepta idiuerfa infi1n t, fed generah ter tam en extrem a confi li a . c igiturexfa& o perfona del iberata generalia comungein vnam fen ten tiam qfi ion is,& Het huiufmodi generali s quaèfi io : An ob illati (ib i contum eliaa tque iniur iam fer m ina nob i lis pudrca, cum lein autorem dolori s fuiob iplius po ten tiam ali ter non polfet vlcifci nihi l non debeat prot isfa& ionefui doloris fuadere:vcle dmerfo An vlla tan ta fi t in iur ia velcontumelia,v t fapien ti fmm inx fi ne refpe&ufui deliberandum li t. Ohferuaretam en in generaliquaefi ionedebeb imus,v team quam breuifiimecomprehendamus,quoniam ifia commun iaqua? in mul tas deliberatiuascadunt,m inusvalida fun t quam propria caufarum ,

in quibus mul to m a

gis no s conuen 1et immorari. Atque defcendet pofi generalem gradumhocmodo zopor tebit v r reddamus propr ium quod fepofueramus idefi ,v r fiat huiufmodiquaefi 10:An cum tam gram s in iur ia con tumelia ir rogata fi t ,Vt pudicitia,qua n ihi lefi prope car ius, alienx fi t impo ten t1x VIO

lata ludibr 1is, & ob hoc ipfum violara ,quod eius gloria: inuideretur non

fi t ferendusdolo r .velcon tra, an tolerab 11is fit in iur ia pudicitix, cumficiat cafi itati bona confcien ria,nec l ib idini pofi i t afic1

‘

ib i,qi i òd acciden tinuita:. Deindelim iliter redde perfonam quam in generali parte tra& aueras,vr dicatur hoc modo :An Rom ana mulier Lucretia T r icip irinifilia,cuius virilisan imus etiam in muliebri figura erat quaequeom nesfaem inas cafi itate, omn i m orum fan& itatefuperauer it v im (i bi afilio regis illatam ferre non debeat.veldiuerfo ,An idipfum c

‘

6gruat con ifiant1aeeius atque an im i m agnitudin i a:quio rean im o pati iniur iam fcclen s alien i,pr aefer tim cum

‘

mhilvolun tate,fed om n i accepiffeuccellitatedeclarar i ll ins impo ten tra,qur tei nerauer it cafi itat é .l’ofiqueredde causi ,idefi confilii fpeciem fui s v1r ibus,& pr opr ietaiem m an ifefiam , v t CXPOfi

r i s per fuper ioresgradus,queincitauet in t animum ,velm itigauet in t, turiid mum aggrediar rs ipfum illud,dequo dehberatur ,An ti ta: contumelix

tal i

D E D E L I B E R A T I V A 8 P E C I E . 1 39

t al i fa?m inx ab huiufmodi autore fa& ze,nullum fi t aliud perfugium velfola tium ,qîram m ors voluntar ia.Quo locoefi ruifus generaliter dicendum ,m o r tem aut om nino bonumeife, aut

'

cer temalum non elle, vitinon m ii (ola honefiateeifeduc'endam ,& fpecialiter multas hoc fortesnobiles fcr rninasded1lfeglor izefux,vr in iur i am aut infamiam m or iendovita ren t ,& verendum non elfe,n€ tanti mul i er an im i ten tata m orte defic iat.Adiicienda e tiam defcr ip tio m orti s iplius inqua vulnus non qualifmm ineam anufa&um , cruen tumquetelum populus ipfeR om anus cum

admir ationevifurus fi t. aut ex al tera par te,etiam fi in toler abrlis fi t i l lainiur ia ,etiam fi Lucretia preeter caz tera non ferenda,poffetam eneam alitvindicari.m or tem vero vltimum m alum a naturaeappetitioneha nninxm en tis alienam ,& ab ipfis quodamm odo d1i s imm òr talibus adeo agilcerfi vetitum ,& certeh ocm inus a foem ina,quamuis for tifiim a exigendum , quo m agis fexus ifierem otus a ferroefi ,eo m inusefiè fumendnm,

praefer tim cum verendum fi t,necceptoîulnereperfeue°

tet ,neinfirm_ioré

ad perniciem fuam reddat an imum vana confcien tia,& facilius fi tvt pi

ertinacius in necefii tatem eri ti impudica m or1atur .N am conie€turalisgradus v rrumqueex hi squa: fecutur a v iden tur ,hac rati one com ple& itur , anfi fein terfecer it mulier tan ta fam 1h ze, ta ntxpudi;citievindi6tam ex indignationepublica confecutura li t, nec populus R om anusl i r

fperbo s reges

li t paffurusvlter ius, a tque hoc immor talis Lucretiaefutura i tglor ia,quaenon folum ud1citiam forti ter vindicafie,fed etiam patria: libertatis caufam tr 1builfivideatur zaut ex repugnan te fen ten tia , an fi fein terfé cerit,occalion è

'

m al is in terpretation ibus reli£tura fi t ,Vt pm'

n ité tia fiupr i »fp6 tetolerati, admotté confugifievideatur , cum facilius in

'

defunà am pofiintfalfa confingi:& an mul to m agis incitatura fi t, cum patri s an im am

m ariti ad fortins aliquid in vindi& am doloris audendum , cum prxfen tiafua perfeuerantibus lachrym is ac lué h bus,plus ad inflamm andam in

dignationem affe&us,& affiduitatishabitum fit. Haec igitur in fimplicibus.If.xincurrenti deliberatiuis,diuidendi ratio fufiiciet. Comp arationisautem vicifiim per Iingulos gradus Vtr arumquepar tium . in ten tiones acdepulfiones al terna re debeb imus.ln omni autem deliberatiua id poriilimum cufiod1redebebimus,v t his qui bus confilium demus etiam (i de….tefiab ilia cogiten t ,finec6uicio ac fineexacerbationedicamus.Si uidemn emo confiliar ium de populo aduocat. n é c fib i vere. ac beni eiuadereputat,nifi in ipfa orationeconfulen tisveluti confùlen tem bi beneuolentiam reco nofcat.8

Burea u R H B T O R I S m r. n

°

: uu n n

tina Specie, F I N I S .

490

AV'

R E L I I A V G V S T I N IP R I N C I P I A R H E TOR I

'

C E S

R '

A'r 0 it 1 s ofiicium efi ,propofi taquaefi ioneCi

ui li dun taxat, pr imum ipfam intelligeregenerals .

fi t , an fpec1ahs fimplex an comun& a ex plur ibu

_s abfoluta an comparatiua.Deindecum in

tellexer ir i nuenire, in ea congruen tes par titionilocos , & his naturales feumorales accommodatefen ten tias. Exmdeindicarede inuen tis, repudiarequaeparum comm ode occurrerint : tum his quae

iud i Cioexam inauer it, dare o rd inem cer tum .E tenim quamuismul ta pert1nen tia inuen ta fin t, tam é nlll proquali tate m agni tudin e (ua certisquafi legi tim is fedrbus collocea rur , aut oberunt , aut non m agnopere proficien t . Sub indeo rdina tion i rhetor explicationem rerum comm odaredebeb i t queduabus partibus confiar fi rucîturaequali tate, quanti rate verborum . c om nia m em oria fufcipi debea t,qua_m pler iqueeco rum M. Tullius in pr im is oratori afii rm an t necelfariam ,

hoc,vrt_0pinor ,modo z\fen io nunc ad thefaurum rerum om nium ,mem o

t iam, qua: i i ifi cufios inuen tis ordinatifquerebus adhi beatur , in tellig enius omm aetiam (i pr zeclarillima li nt i n oratore,per itura.Mem oriam

pronunciatio fequetur , res,v tDem ofihen i v idetui ,m ter oratoria ofiiciavel pr ima,velfola. quaeconfiat duobus, corpor ism oru& *fono vocis.Hectantum *fumm atiq1 tetig

‘

i llìé fixtis li t;quz fun t o rator is officia. Reliquum»

efi viderequizs'

fit fini s;Fimsefi ,voopiii o'

r .g in om n ibus rebus adquemcun&wrefer rm rur , cuirm caufa fiunt reliqua omni a. a Graecis T éÀoc dicit ur quodetiam in:

ph ilofophorum pene difputationibus omnibus quasr itur ,quis fi t fin is be

'

nev iuendi , vir tus, an voluptas . Fmem igitur prorator is alias alium ‘

pr obaùeruntz Qujbufdam enim“

vifumefi ,m a in .or ator is ofiici i:in bene.dicendogquibufdam iii reé lzed iee11do ,qui«

bufdam '

inf'

ìered icendb ,quibufdatn in pei?fuadendo conlifi'eneQui ne

t iam illiqui bene aut vere dicer e ofiic ium o raton sputauerunt no n:ala

nuunt tam en horum ipfo rum fiuem effe perfuadere:vt fi t o ratoris 0ffiCfi î

bene di cere, fin is be ne d icendo perfi i adere. E rgoquafi cònfehfi1 ommm fini sefi o rator is,

'H o ck

tquia i n calumniam v idebatur‘

polferecrdere(non en im femper perfuadet orator znec fi aliquando perfuaderenon pol

'

fi t,facultatem nom en orator is am ittit )addidit Her

https://www.forgottenbooks.com/join

1 91 A V R E I… AV G V S'

T I N'

I‘

quidem,quanquam videamur dedill‘e. quippe con treuer li am dicimusquod nom en tam in thelin quam in hypethelin petefi cadere. In vrroqueen imquaefi ie, idefi c6trouer li aefi .P orro hypethefeos lignificatio declaratur ex ipfo compbli to nom in eeffealiquid quod efi Òz ròT hi

)

.S émv,idefi fab i llo genere quali fpecies.Theli sefi resqumadm 1ttit ra ti onalemconfiderauonem li ne defin itioneperfenaa.Hypo rheli s,feucon trorier li a ,v r improprio nomine v tamur ,efi resqueadm 1ttit ra tionalemeon tentionem cum defin itioneperfonx.Melius auté declarabun tu' r fiibexemple.Theli sefiquzefi io ha iufm ò d1, an nauiganduin fit , an ph ilofophaii d ii ir i .

Hypo theli sefiqua fi ro hu1ufmodi, an decernendfi Da i ll ieptxm ifi.Necdefa n tqui h iceti

‘

à Herm ago ra rn cr im inen tur . Apelledo rus in prim i s,qui n egarquicquam aliud elle hypothelin quam thefin ,& nulliusm ometi elle d ifcr imen perfonarum ,quanquam v trunquehoc genusquxfi ionisHerm ago ras djfi 1nxill

"evideatur .non‘mi nus en im infim tam in term i

'

natameffehypethefeos quam thefeesquè fi ionem .Nam cum quxratur ,li t n é cnean im aduer tendum in Orefiem , non perfonam ellequa: faciatquaefi ionem ,fed fa6tum : n ihil in terelfean i taqua ratur , fi t nec neanim aduer tendum in m atricidam . quod li itaefi ,n ih ilin ter hypo thelin thefiaque difiaret. Ad ha c nofi r i prim o om n ium qualitatem perfonarumqueefi ionibus d ifferen tiam alfirm are. Ipli squeetiam hypethelibus, ideficon treuerli is fxpeeaen ire,v t pun i ta impunita, heno rata imbonerataqua dam relinquendavidean tur ,nòn tam ex rerum qualitate,quàqualitateperfenx.Deiri i llo etiam difiareha c duegen eraqua lfi

'

onum ,quodin theli perfpe& iò li t

‘

alicuius reiqualis li t, in hypetheli c6ten tio : qu'eltam interefi in ter perfpeé tienm r eon ten tionem , tan tum in ter thelinhypethelin effe difcr im inis.Deindé in theli quaer1mus quid omn ese

portear facere, in hypotheli quid vn‘

um aut alterum ,aut paulo plures, certedefiniturn homi num modîi .E tiam i lla differen tia accedit,quod in theliquali ignoran tesquxrimus quid li t op tim fi fa6tu, in hypo theli quali feientes defendimus.T—um ’

qùod omn i s theli s de futureefi ,hypotheli s raro,quin imm o numquam de pretetito ,aut eoquod iam agatur,facitquxfi ienem .Nem oen im n eque teusfi eri potefi ,ni

'

li fecer it aut fecilfedicaturnequpprxnà i

”

um aut aliquid huiul’

modipetere,nili ii mer itus li t, antmer itum feè lTecontendat . Ha ie- loco opponunt tyrann idis proditionis

reo s, & verieficii parricidii n6 perpetrati ,& liqua in eundem modumexcogitar i fpo

'

l’

funulnque,fiudio cr im inand i €allun tur .N atn in'e

/

o

qui

p re‘

dn ionis teusefi , nò de futura requaer itut , idefi de ipfa prod itione, eddeeo, an fufceperi t couliluîprodition is,qued v tiq;pra:celli tz& de tyrann idoaq ,an cogitarit tyr

'

é nid é :& deparr icid10 non perpetrato, & deveneficio

'

.E r o sé'

p é r aut de'

pta:ter ito aut de prxsé ti in hypo theli nafciturquefi ro;in t%eli c6 tra iniquah ifi defuturo .% se’

li ita sfit,fa tisefi v tt iufq;declara ta diuerli tas.Nfic,quoniîiquideded1fier é ' riageneralrfi fped alium

P K I N C I

quxfi ionum l'

aris dic‘tumd ifiaret re ac nom ine colin idefi còntreuerfiamweeis:xmvHermageras vpo tefi . (And li t auté melgaco-

iefacflruspar ti tionequam defin itioneeiusdeprehendi po tefi .Sun t igitur par tes Ci rcunfian tix, idefiweeisdoea g, fep tem quas Herm agoras Mégloc. aegtsoîaeaevoca t , Theodorus soxxé x”

I?

7r_eaiygxwroczquòd ex eorum con ium& ione

fquxfi iones fian t perinde a tque

ex con iun€tieneliterarfi n om ina verba er i v idemus. Sed liueSOIXÉÌOC,liue(.i69104 re£t1us d1cun rur ,nos om ilfa c6tr ouerlia nomin i s , quaeli n t ipfadicamus.Sun t igitu

‘

r quibus adm in1cuhs qua s grxci aegiso

'

caeaico’

ccpoegadcgvocan t . Horum autemom n ium aut plur im orum rationalis congregatio confi arquefi ionem , autlegal i s. Sed n im irum lingulo rum propr ietasexpr imendaefi .Q 1js, lignificàtiam habet perfonzezqux fpe& atur duobusm odis,exnom ine , quali tate.Exnom rne,hoc quali

Efi autem defin ita in nom in ibus, infin i ta inquali tatibus perfonarum perfpe& io quando in appella tionemn ihil pr zeter nom en cadit inqualuatem verb fortuna xtas con

dirie difciplina cxteraqua faut infini ta num ero .@ d, fignifican

tiam habet rei quaefa&a ab ahquo veldi& a velcogitata fieri , dici , cogitar i ,futura elledi ci t, vt cogitatio viri videatur, bona vel m ala,honefia velinhonefia, iufia vel in iufi a , vrili s vel contra, necelfar ia vel non, parua vel…m agna ,vlita ta vel nena.Qqando , tempo r is lignificarion é habet,velutterdiuan no&u,facro an ir religiofo die.E tiam ex accidem ibus,quein tdum dan t temperi fuam qualrtatem velut in belli an paci s tempereinfeditiene,an in c6cordia:in libertate, an in dom ination e, liqua ineun.

dem m odum cadere polfun t.Vbi , loci lignifica tionem habet, vela ti in cia i tate, anextrazin l'acro loce, an in prephano zin m ari , an in terra . Clll‘,fi

gnificat caufam faciendi,veldicendi velcogitìdi, res (v t mea fert opin io)ad confiimendamqua fi ionem n prim is necellà r ia. Quem adm odum ,

fi

gn ilicauenem habet ex fa€ti, velquod fiat futurùm vefit, dè in onfi rati0 »

ne:veluti clàm ,palàm ,per vim ,per delum z& liqua lim ilia in eundem mo

dum cadun t .&p ogm i, quas nes adm im cula di cimus dem onfiratione‘mhaben tearum rerum per quas fa&um elle aliquid di catur v tefi laqueus,

fi car ius. ”WLW ”;

Herum ar ticulorum , v t fuprà dixi , aut om nium , aut plur im orum rationali s concurfus facier cinilem quaefi ionem . Rationalesquaelhonesfun t,qua sHerm ago rasAoymdcevocat. Mehus en im putoeas li c cognom

'

inar i ,quàm verbaleszquia Àoynmulnonexverb i, fed ex r ation is ligm ficationeappellatx faut à nxvmoic; cum alioqui nA6yog in terdum verbum lignilicer, interdurù rationem . Igitur rationales feulogica quaefi ienes fifit lTIO-i

0 o i ii

1 94 A‘

V R E L . A V G V S T’

1 N I

d is quatuor. Haec en im in i llisqua r an tur , an li t ,quid li t, quale li t, anmduc1 in iudicium debeat.Vb1 quaeri tur an fit

,genus idqusefi 10nisHerm a

g oras cexogmîovvoca t zno s co n re&ur zun po llumus di cere. I tem T heodorusweg: T HCuma g, idefi de fubfiant ra . N ih i l en im fa6tum v1der i po t6fi ,

{quodn on habuer it fabfian tiam znequefuturum , quod non hab i ta ram li tubfiantiam . @ dam hoc genusquaz fi ien is ex eoquod per i d qua r i tur ,an li t, vocauerunt . Altera rationalisefi quaefi io ,quam Herm agoras finem

vo catzT heodorus 7reei '

Tìg Îdll6T ìfl'

05'

, idefi de pi'opr ietate.mi idam ,qti id.

‘t nonnull i, mei T i?&UT iÈmàèr éezs, id refi de cedem altero .Ter tiamrationalem queefiionem vno nom ine omn esqualitatem vocat. De quartam agna con ten tioefi ,quam faprà de inducendo i ndicio diximus. Fleriqueen im negan teffeeam quando id agan t neres polli t venirein quafi ionem . Sed in ter omnesHer rn agora praecelht author ita3 qui queefi ion é putat, & in prim i s necellar ia in , agire… in foro multùm ,& adhibendam etiam in czeter is fiatrbus prim o filatnn congrelli1 , li caufa: conditio patratur . Nihil en im fi atuo tam interelleeorum quibus iudi cium l ntendi tur quam declinare iudicium . P or t ò ipfam dechnationem iud1cijhabere nonnullam indici] fpeCie

‘

Nam fi i ta res ageretur , v t quotiensnollet aliquis caufam induci,elfet hoc in ipfius petefiate,nullaellè t quafi m . Nunecum fempetexifian tqui impedran t, ipfa illa contendequa :ilter i n iudicium voca t,alter recul

‘

at 1ud1cxum , facirquxfi ionem zquod con<TÙSOETOV tr ouerlix genus Herm ago ras ,a sl n appellat. Nofi rorum pau

ci reprehen lionem pler iquetranllat10ne‘

m vocauereVtr iquefan è ra. .

tionem feenti . (LLI/ Ì reprehenlionem dixerun r,eb fc ihcet , quòd cum m a

ximem da catur m 1ud1cium caufa , reprehendnur ,& quali retrahitur .<lujtrari llationem , quod reus non omninoexcludar a& ionem ,fed vel i ti pra:fen tem condirionem a é l ion ièexcufet aut in aliud genus iudicii transfer at velhabitam iam , vel futurum . San t i tem alia: quzr fi iones quatuor,quas inuen tores vo,umzicg, nos legales appellamus. No,ulr.dcfaut lcr ip tumvoluntas,qued i lli é n

'

lòii di :oÉvox<xvappellìtzoìflmm'

ogquam nos con

tentionem legum con tr ar iar um vocamuszambiguitas,quamAmv:colleé tio ,quam illi v oylulvoca nt.Verùm haec paulo pofi diligentius tratfi abnnus i ta v r lignificantiaCuiufqueeuiden tiuseXpr imaturfpeciesgener ibus addan tur . In terim m ihi videtur elle dicendum ,quibuéom n is quaefi io arr iculis quali nodis fabindeadfi ric9ca ad perfe& amfpeciem fui perueniat . Efi aliquod di&um quod graeci (paia-

tv vocan t.

id fcind1tur in duas partes efi eius al tera itzyé cpawrg altera nocTo'

ctpocci'

ic.

non fuliicit enim aien tiam“expr imere. ua'

loîtpars tv in tè'

tionem verbo fadi am pofiumus dicere idefi verbum quo crim en in tenditur , vela ti , pulfafi i,predidifi i, occidifii . % od autem illi&n6cpare:v,nds abnuen tiam crim ini s eius quod per verbum accufator in tender it, vela ti, nopulfaa i, nonecc idi non prodrdr. Ex h i sduobus, dié ì:o refpenfo vel in tentione

https://www.forgottenbooks.com/join

A V R E L . A V G V S T I N I

haec pr zetexatur vr videatur non quia iur auer it occifus, fed aliaquadamvellimultatis velinuid1:ecaufa.P o ter it eti am hoc m odearticulus ifietr aé tar i ,an etiam li iurauer it, parùm tam en hazc iufia caufa fueri t cur debuer i r occidi.E r to ta perfpeé h o to tius …ruvéxov

'

locquod ad 521'

l10vaffet ta r , ug:v6nShzov vocatur . Euen it tam en nonnunquam , v r in vua con tr ouer lia n onfem el a il:ov o

*uvéxov nexv6gxlìvov fed fxpius ipfa om nia per vices renoluta tra&en tur vr in hac con treuerli a, Reusefi Vlylfes lasfx reipublice,quòd preces occider it.Hic en im ati

'

v efi qubd oca der ir:&fltov&flfìî,veleuvixov quod eosqui bona fua depopulabantur pudici tia: vxor isinfidiaban tur , occidit an éullvovefi nunquid tam enetli ha res prxcelfer in t , alia tam en caufa quam pr aetexit , occ1derit vel nunquid nepé liim èquidem de lemer ites‘, indemnatos debuer it .occidere?Deindead hoc ueiv6u9vov, aliud ouvéxovalfert Vlylfes quo dicar feiulfuMinetuein teremiffe.Deindehoc ipfum avvéxovfit nexv6pîvov,quoquer itur v tr r'un nepropteriuf fum Mineruzeoccider it Vtrum in tali re Mineruaequidem ob temperaredebuer ir. Efi autem atî"r iovprop rius accufato r is locus suvéxovdefenfor is, ngn6ullxm v tr iufquecommune. Dicendum fub indeputo ,quemadm odum quotm odis controuer liaeafyfiataefiant:tametli nedici quidem controuerli as opor tet, quaefi atum non haben t fed 7rÀiy/aac

'tzx ir

ra tionab ilia, idefi &Àoyoe. Fiun t igitur afyfi ata m odisquatu'

or .Vnu5, cumaliquid deefi ex circunfiantia,(quaz autem vis li t circunfiantiae, fuprà diximus)idefi cumqua2fi ionibus aut caufa, aut perfona , aut locus,aut aliquideorum deefi ,quibusefiici circunfian tias diximus. Hoc autem genus afyafi ati in fcholafiicam m ater iam non po tefi cadere idcirco qui a nefingiquidem peterit vllum them a deficien te circunfian tia . In veritate tam ennonnunquam euen it v r aliquid horum deli t, per impr aden tiam a ileri s prof hgata caufa ven iatur ad iudicem . Alterefi m odus afyfiati quemuwr

’

Îo*6*

rwnxappellan t.Nos tametli nom en la tinum dare non pellamus,tam en vim intelligeredebemus. N am cum eadem v tr inquedicunturnulla teneparua quidem difcernun tur tum huiufm odi 7;,Aéyua propteraequalitatem vrr iufqueparti s fiatum implicat . vt vicin i adolefcen tuliquivxores fpeciofashabeban t ,no&ufealter alterum obuium habuerun t.acenfan t inuicem adulter ij. N am qui cquid altera pars dixerit , hoc al tera dicat neceffeefi : idefi Ver 1lim ileefi te adulter ium voluilfecomm it tere,quia adolefcens

,e°s. Te quoque volmlfever 1lim ileefi ,

-quia adolefcens es .Ver ilim ileefi quia fpeCi ofam vxorem babee. Tequoque ver ilim ileefi ,

quia ego fpeciofam vxo rem babee. Facul tarem tibi vicin itas prxbuit;tibi eadem vicinitas pra:buit facultatem .Cur tune&ein m e?ca t tuau;

tem in meincidifii N ihilefi quod d ifiinguatur . idcirco vret corri liucaccufet alterum , fecr im inatur liuefepurget,defenditeum quem crina ri videtur.Tertiumefi afyfiati genus quod graeci noc3

'

èneo‘ueei’acvappellan t idefi quam fecundam al teram partem reo nullaefi defenlio

aut

i ggaut color in fa& o non innenitur ant par um tobabilis ini1enitur colorvndeetiam Democr atesp ra ceptor meus (olita s erat dicere eas etiamcontrouerlias in quibus color diaquer itur ,fiatum non habere.Verùm ille cenfiantius nos li afferatur aliquid ad defenlionem vel mediecr it'erp robab i le, adm iti imus. Sed lieuiden ter confelfa caufaefi , v r opor tet , fecundum heterom erianexplodemus. Nonnunquam incidant qua dam

quxfi ione3 ,m axim è in vet itate, ‘qua fumm am accafaror i, nullam reo lafgian ta r facul tarem verùmeas non con trouerli as fed communes lecesd ici dicimus. Q i} p e in h is nonefi probatio crim in is fed v t in expreffam atqueeuidens acinusexpreflio . Q ìar tmefi m odus afyfiati vel caliginof1li imus, adeò v: nonnunquam etiam de& i s hom inibusfeleat obrepere. H aber en im nonnullam fpeciem prebab ilis conlifiem ifqaem ater ia . Eaefi hu1ufmodi inqua indexferenda fen ten tia rationem explorare non petefi .HocGra ci&a ogov vocan t . fed fub iiciamus exem plum . Petebat qui s ab alio vfur amquali pecunia credita ille accepilfefepocu»n iam confirebarur ,fed depoli tam ,& idcirco velle ferefi 1tuerefortem linevfur a. Penden te in terea indicio , lex de nouis tabulisefi lata. Repetit

'

illequali depoli tam zilleretinetquafr creditam Non en im video quid li t hicquod i n fen ten tia ferenda iudici liquerepellit cum petitor idem in terdum credid1lfe, in terdum depofuilfefedicat ille al ter in terdum depo

accepilfe, interdum credi tam :& neuter fua pr iere,lè d v terquealteraltei iuspra teri ta fen tentia v tatur .Per tinereetiam nonn ihil ad tem videtur fcirefiguras con trouerliarum ,qa ibus inuicem di fferant ,quò m agis ineuiden ti fi t quem adm odumquamquetra0temus. Sun t igitur themata idefi figura con treuer li arum quatuor, %l oéoquod no s opinion is bona:ex vrroq;bono polfumus dicere. &pi tDÎdlofov,quod nos opinion is ex v tro

quebono acm alo c6fufa pe!fumus dicere. 7rxgo'

cdi oéov,quod nos opin ion ism ala polfumus dicere. Tamenli quidam parum d iligen ter gra cè loquen tes,paradexa pro hisqua faut bona opin ionis accipian r:vndevulgò etiam Olym pienicas, ca teros vi& ò res facro rum cer tam inum pa

;

r adoxos vocan t ,m agis c6fuerudinequam ratione du& i. N am,vr opinor ,

7roceo'cé lofovefi quodefi 7racgdt l‘d‘

lòéow, idefi cotta Opin ionem bonam .

Deniquelicet alias vulgarem illam fignilication é probarem alimus huiusnom ini s tam en hoc loco (vt multa noua ram 5. technicis philofophis

m gnorn inanrur acciperedebemus non iam pro folito vfuconfuetudi4

m s,qpqm pro condi tion e pra cept1. % artaefi fames con trouer li a ,quagra ce oc o£ov dicitur ,quam nos non v t vulgò ,mala Opinionis,fed nulliusopinionis , idefi ham ilem ferdidam polfumus dicere . Sed videamusha c propoli tisexem plis.ifùdlofoc com rouer lia huiufrnodiefi inqua tamperlona quam resefi honefia velut Scipio v i é ìis Pa n i s peti t pr a m ium ,

vr fpe6let ludos laurea coronata s. Et perfona honefiaefi Sa pion isquod peti tur, non improbam . efi , inqua velhonefizuem per

"

P P

gm A V R E L a vev s r i N i

(ona turpituderei m acular velut li idem Scipio petat pramnnom inem ortem Tyber ijAfelli . Nam petitor isperfona honefiaefi : quod autem

peut ar , inhonefium . Vel con trà fi abdicara s ferriter fecer i t,& petat pram i;nom inered1tum in demum patr is:perfe

‘

naqua peti t, inhonefia ab ..

d icati res quam petit, honefia , vt in domum part i s redeat. m cg…i dio£oveficontrouer lia genus,v t fuprà defin iebam ,

‘

inquevrraquefaut inhonefia,tam res , quàm perfona.vela t, im padicitia rea s ferri ter fecit,& peti tpram i, nom ine accufator is filim ortem . Nam perfona percutismhonefiaefi , liquidem fuit reus impudia tia , tametli aliquid turp1tudini derogauer it quod ferri ter feci t:& res quam petit, improbaefi . &i lo€or con trouerlia genusefi lin e opin ione v traquehum ile fordidum .

—Pauper vefi im e nta vendebat…exnrit alius pauperqui vendicaretea ,& furto ablata (ib i.elfe dicere t. Illevendi tor air feab adul tero deprehenfo illa vefi imentà detraxilfe. inuicem acculan t illeadulteri) hic furti .H i c en im perfonahum :les pauperum resqua videa tur fecilfeqa a fi ionem , ab 1e& a

,vefi imen torum vendicatio agni tio . Etquanquam reruem t crim en adulteri} non ob ie&um , tamen quia plura faut&UT

'

iZ'

7reeiso'ccet hum ilia for

di da, to tius controuerli a fpeciem fibi'

vend1canr. Dignofcereautem hasconrrouer li arum liguras cum admulta alia conueni t tum vel in prim isad id,v rm odum pra fand1, idefi principiaedend1, congruentem qualitatim ateria inueni repellimus. Non en im eadem fpecies det effeprincipijin them ateèUJI6É@ ciqucpidl65@ vraea fi 6éa &di6£a; fedefi lita cuiqueform a tr 1buenda.lam primum in 'eq 6£a genere m ateria Herm ago

ras negar elfe pra fandum . Nam li beneuolentia inquir concilianda

gratia pra far i folemus in bona opinionis them atequaleefi i llud Scipionis,benigni faut hi apud quos li1muselocuturiznihilautem attinetparare quod paratumefi . Sed m ihi longè aliter videtur pace tanti vir id ixer im . Neque enim efi femper fpe6tanda au6tor iras , vriquecum ra

tione vincarur . Cenfeo igitur nihil roh ibereineudoxo generem ateriaquo m inuspra femur . N ihil enim , inor, m aliefi ben igno s iud1cesbemgniores.redderepra fandozv t cum ofieii fos aduerfariisvidemus ellenlionem i llam dicendo augere conamur .Deniqueaula:des citharcedos,

ca teros huiufm odi at t1fices, quamquam non polliceanrur orationem ,

vulemus tam en pra loqui. Q\u_ja an tea& ionem omnino curra linecap i re or arioefi , qua li ne princ1pio ab ipli s rebus o rditur .Vtemur etiam .

r incipùs in bona Opimem s controuerli is, fed breuio ribus, ere& io ribus paulo confidennbus plexus dign itatibus line ia5tantià duntaxat neres pariat inuid i am v tefi illud apudM. Tullium contra conCiencin Merelli in .quaexultarevidetur con tra Tr .pl . S ic enim v t opinor infequar fug1enrem quoniam congredi non licet cum relifien te.(lu/od nunquam profe& ò ram magmficè d i cere in exordi o fiarimerfus .

fu1ilìrt,nili iplius aé ton s elfe thonefiaperfona : resdequa locutur ii S

https://www.forgottenbooks.com/join

_;oz I V L I I'

S E V E R I A N'

I

Nec tamoporterefpe& ar imagnitudinem rerum perfonarum quàmrationem a qui imqui,ver i atque falli . Bandem en imeffehorum in in i

n im i s vim ,quàm in m axim is.Talia principia faut pleraqueapud Demofi henem in his hbr isqui inferibunrur Idiotici m agis apud Lyliam ,

apudquofdam ex nofi ris veteribus.Cer tè M.Tullius cum pro Archia diceret,non a li terexorfusefi .

S Y N T O M A T A ‘ S I V E

P R /E C E P T A A R T I S R H E T O

R i c a S V M MA T I M … C O L L E C T A D E

m ùltis à IulieSeuer i'ano .

Iulias Smera Defideriofl o S .

0 n s i T A N mevfurpatorem ardui operis atque itt iti laborisDelider i fateare, qubd han c Iabellum ad te, De artedicendi fcr iptuni m ifenm cum pelli s aduer tere,n ihilmeR hetorutn pra ceptis adrunxilfefedqua in ipli s fparlimlegeram inquafdam ferm on i s angufi ias coa1r affe. Den i

quefi ha cquifquam digna a fi imer qua in manus fum at reper ieteamede veter ibusperfid 11xifiequibus cetridiead forenfem campa ta Adolellcen tia imbuta proludit. Q rerum fi no ta visefi , liluefcenrium videlicetpra cep torfi,vider i cer tè polfum plura his adem ilfe, quàm addidilfe:namueveteres itanobis dicendi pra cepta reliquerunt v t etiam fui nom in isfempiternam m em oriam prepagarenr.Ego non vllius fam a cupidus, fedimmenli labo r ismolefi iì confiderans certes tibi ad comp é dium Gymnaf1jforenli s leces tranfm ittereconfi irui quos ad m em oriam reparandam facili le6tionepercurreres. Adaer ti pra terea,(videroquidquid ceteri fen tiant)obelfedicenribusR hetor ica artis nim iam difciplinam . Mem en to tamen non ha c an te tib ieffeCompendia relegenda, quam ingen iuim tuum multa, acTulliana arte fabeger is.Orator is arriba s nemo infirui p

'

o refi , n ili cui ingen ium frequensfiud ium efi . Primum animi fi t oportet quaedam naturali s ad videndas,

SYN T OMA'

T A R H ETOR I CE . go;edifcendasquefespo ten tia.T am

boris parientia .Neceffaria deinde orarionum frequen s leé ’cioefi ,qua nesexempleconform er, nequeearumm odo ,fed h1fior1arum Carm inum ,exquibus tam en compefi rio dicendi non in totum trahendaefi .

N amqueper lecfi iones Sapient ium pra cepta nofcuntur line quibushil fub tile,nequemagmficum cogitati po tefi .lur i3vero Ciui lis neque om ittendumefi fiud1um , nec pen1tus apperendum .N am nec rudiseffedeb etOrator,& li femul tum Iuri s fcien tra deder it , plur imum de ca l tuer anonis atque impetuam ittet.TI- Iuic& veteresO raro res legend i fun t ,&pra fen tes aud iend1.Super ha c frequé rer fcr ibendum , agendum , & declam andumefi . his enim rebus Auditerum fiducia hmul cum facundiacomparà tur . In ca ter is fere fiudiis verumqua r itur , fin i s autem Orator ia virtuti sefi ver 1lim ilia dixilfe,vel tan rum con tendilfequan tures pallali t ad v i é tor iam .P roxim è qua rendumefiquo gener è ,

oratienisVri debeatOr ator ,Atticorumnenobis fequenda li t a& io ,qui breues afir ic

'

i iqueactes faut pure inter res ipfas, aCuleofqueverfan tes, quique affe&um exoccul tepetunt.An im i t

'

ada nobis li t Alianorum licen t1a,qui vagi , ac fullrapere pona s afie& 1brrs,quam difputation ibusperfuaderedidi cerun t.S i ttam en Romanus OratorAli atico prellior , Attico cop10lier . Ego veroipfum Oraroremeligere arbitrer,& probare genus oration is,quo m agiscap i Iudicem fuam fenfer it.Alirer apudeum quem lari or delecîtab ir orane, alirer apudeum quem afir i rfi ier , al i ter apud fuper iorem , aliter apudinferiorem , aliter apud vacuum ,aliter apud d ifi t i&um .Nec lic in pr iuatiseauli svb i femper Indices fefi inan t,quem adm odum in pa bhcis,nec fi caccufation ibus vr in patrocin iis.Maxima iraque ars eri t femper circunfp icere,quid perfona ,quid loco ,quid tempor i conueniat .

D E D I S P ON EN D I S C R IM I N I BV S .

Vidam àm axim is cr im inibus ad leuillim a gradum faciunt, aut a leuillim is admaxim a.Nos primum a fi imamus a é torem quafi mem

bere,v r feparetqua ad L ib idinem ,quead Auar itià,°qua ad Crudelitatem ,aliudve,qued ad nexa genus per tinet,v t li non gen era cr iminum , tempo ra tamen difcerna t prim a, vrputa qua ante m i litiam gefia lim t ,qua inm ilitia,qua pofi m ili tiam .Aut feiungateaqua ad

pr iuatas cauli à s, deindeeaqua ad publicas per tinebun t, aliadvelim ile: v tCiceroqui crim inaVerr is in ternpora,& in genera diuili r. N am pri;mus l i ber con tinet,qua ante Sicilienfem pra turam comm illia fun r.Q 1

/

a

tuer infequenteseaqua in Fra tura S icilienli .Tum in his ipli s, Secundusad pr iuato\

rum fa r ra per rinet,Ter rirwfrument ariam rationem , Qqar tusfaculegia, (ha_jntusm aiefiatis crim ina comprehend1t.Deindein ter ipfavnius

'

generi s crimina impri in ismagnapenito.Qqem in im a fun tm meP p iij

I V I. I I S E V E R I AN I

quodam cr ì

D E P R I N C I P I I S.

nihi . parm idicendum.qm ndoqui em adea qua: arte

D E N A R R AT I O N I B V S.

qua in tueber is

https://www.forgottenbooks.com/join

304 I V I. I I S E V E R I A N I

diam congerantur ,qua maxima vltim ispartibus referaab is v reegi auicrim ine quod a Cicerone in vltimam partem dilatumefi , ita Indicis ani…mus occupabitur ,& validillim amaximem em oria m andabir.H incefiquod Cicci o pro Scauro reprehendit aduerfar ii c6fufam cr im inarionem .

Airenim ,Et quon iam cengefia fui t accufano m agis aceruo quedam cri

mmum , non d ifi 1u& ionea iquageneram , & varietate.

D E P R I N C I P I I S.

E Principiis nihilputauidicendum ,quandoquidem adea qua artefernanda fun t,N atura duce fa piusperuenitur .

D E N A R R AT I O N I B V S.

Arratienis cer tumefi treseffevir tutes;v t di lucida li r,vr brea is v r

ver 1lim ilis.Drlucida fit li apud nefcien tem narres, in qua intuebcr isi n itium ,medium ,& finem ,

ita v r ipfaNarratio ordinem fuam habeat.Facile en im percipitur vb i quod fequiturex

‘pr ior i pendet.linterdum aliqua

fuelocom em oria nefi ra non occurr1lfengemus. Brea i s li t li circumeili squ1bufdam fuperlluis folaqua necelfan a faut ofuer is. % a cunqueenim tib imediocriter profunt, argumen tis vel difiiutatiombus referuab is.Ver ili 1n ilis ideev r credatur ,veluti corpo ris robufiillim i fuilfeeum a

quo duos vel tres occifos vider i volueris.Adi icereet iam occalionem queperficienda rei faer it ,v t dicas do rm ien tes oppreifes. Perfonas verb no

m in ibus quibus netillim a fun t nuncupab is.81 hoc paramefi ,etiam ali

quas notas adiiaes:v t Scipio Afr icanus,HannibalFrena s ,& lim ilia.N fi

quam Narrationem n ili perfeé tam reliquer i3.Sed vb i Iudi cem m inus intellexiffe

'

perfpexer is,nunquam ei tarditatem ingen i i obiecer is fed in reculpam tetorquequod partim dixer is.Vbi logier Narratioefi ,quo li t dilucida magis,admoneredebes Iudicem quidexpofuer is,vel quid expeliturus li s,vt,Dixi de m e.dicam de aduerfar io .Neque alienamefi vb i lon

gior fueri texpoli rio vel N arratio ,extrem a ira fim re,v t admoneasqua crîqued ixer is.Verb_a autem Nar ranon is exm edia còfuetudmeelfo debea t,fun plex fer mo & libi vicina compoli tio .lnexpoli tiombus plusm ora nocer.nec loquentisperfonam narrarioni inferas. Minui t pra terea offenfam longior i sOration is, li te pra term itterealiqua limulaueris.ln aliquibuspofiqua fiiones penedaNarratioefi , in aliquibus in vltim o .nam proNatura caufarum Narratio var iarur ,nec femper debet Orator veterumfepra ceptis addicere,fed fciredebet incidere nouam m ater iam ,qua no

ui aliquidpefiulet.Nar rari pro eo nonexpedit ,qui omn iaqua ab accufatore d ici tur , tan tfim odo negat,nec ib i fefuilfe.Talis caufa Sylla fui t ne…gauri s (ibiquicquam cum Catilina conueniffi con tra RempubliCì.Tales

SYN T OMAT A K H ET OR I C /E. 30;ferefun t ambi tus caufa repetundarum , in qui bus vnum Rei parrociniumefi ,

nullasfededilfevel accepilfepecun ias._Superuam a Narratioefivb i notaefi res de qua amb igitur zvt n ihil li t fiultius,quam li apud fcientes narres.A

'

lterum genusefi inquevrr ique, a que faperuacua Narratioefi ,vb1 quod faci t qua fi ionem , abundepropo li tioneindagati po tel’t etiam li ignotumefi .Nec aliquam Narrationem a Cicerone orrulfam putemus,m fi pro Natura caufarum .edebat en im non folum patroc in ia cantfarum , fed exempla d i cendi. Euen it v t an te fi t refpendendum quam fi tponendaN arratio :vr proMilone.Incidun t caufa i n quibus quod fumm am hÎbet‘qua fi ion ism agna ex par tetra é tandum fi t,& li c li t ponendaN ar ratio:vr,pro Va reno ,& b is pro Habi te.nt Narra

“

up n ibus res expon imus,probamus argumen tatione.Narratio m frnuatio efi

_to rrus caufa

quem admodum fa6taefi .Expeli tio veroqua non decaufa nafcitur v r

efi henefio genere na tus,fplendidem agifiratum gelli t ,non petefi v iderinar rat io, fedexpofmo ali cuius rei ,‘qua caufam ad1uuat , nec dm ateriam ,fed pro argumen to pon itur , aut in teuargumen ta.

D I S P ON E ND I S AR GVM E N T I S .

I tigatoresquidem infiruun t argumentisAduocates,Ar tis Patronorumefi , v r ha c v t h i s alfe&us

i nterm ifceant. Imprim i s videroqua ex his faut valen tia,velqua infir l’

m iera argum en ta . N amqua eraur valen tia longier i orationenon per:fequemur , neaut dubi tare dehis videamur ,aut plura dicè

'

do ponamus aliquid aduerfus quod difputar i pelli t .N amquein argumen t1s infirrn ior ibus verfatur oratoria s labor zqualia funt,0ccidifi i hom in é m , cr_uè

'

tam,

en im vefiem habuifii.I- Ia c veri lim 11ia, non—v tiquevera,qua var ii s fun t artollenda ration ibusquetraé tatufiun t perenn a .P r a rerea in po tefiatefua.habere debetOr aror ,v r necaufam maxim am breniter peroret,& partiulam diuextendat ,fed cum b reuirer dicendumer_it,argum é ta tan tumpg ,?net li ne vlhs aliorfum ornamenus.Cum autem diudi cer

—evelet,e

_

mnea_r

gumentum ornaria sexequeta r . cam pluraerun t argumen ta, a validis incipies, in validiora delines,medium imbecilliorrbus repleb is.v t puta, va…

hdius ar gum entumefi Inim icus,mediecre Eb r ius,vahd1liimumefi i n t i

xa,H'

ommem occidit.S i vnum validareafg ameutumefi, & vnum;

fr iuolum , à valido incipies,fr irmlum perfequeri s, rurfum vahdum repqtes, Argumen tario i lla m elior fideker v ideri potefiqua * obferuatur .

'Cum a obféliquibus partibus cari lfa laborat,v rilius o rdinem qa a fi

'

ionum confundi r atur…

mus, quas ex tero tra& arenon expedi t. Scias_nunquam cenfitendaeffe,qua nocen t, in terdum non neganda.quodC 1ceroproM‘

ilegefecutus v i ,deri po tefi .nam m tcrfe&um ab eo Clodium n eque negauit neque

‘

fall‘

us

efi . non negauit,quiali c defend1t tanquam occ1diifet:fallirs nonefi quiaa

I V L I I S E V E R« I A N I

infcio illo dixit ’

a feruis occifum cum hi dom inum peremptum arbi traren tur.P ra terea vriliusexifi im o difputationem in fpeciem paucarum rerum firmarum conaer tere,easquevndiqueafiruereexaggerare:pot iusqueefi plures res in vnam cogere,quam vnam in plures

'

cli ttidere. Inom ni m ateriaquerendum puro ,quid li t quodm aximenos foueat, aut vrgea't. illuc en im vires fuasconfer redebet Orator , v t quod m axim e nosprem ir frangar. Sed vt om ne genus caulfa quiddam contra nos recipitvalentifiimum fic pro nobis omnis canili: ali quid valen tius haberedebet.

D E p a o p o s r r rom : ADVE R 5 AR I I .

Efponfurusautem adaerfario ,pr imum id quod ille pefuer1t verbisR infirm ior ibus pronun tiaro . (E a vereinered1b ilia v1fa fuerin t autimbecillia itavn iuerfa poni tur , licur ab

°

Aducrfat i0 di& a fun tzv tefi illud,Bofiarem igiturquendam Nerenfem fug1é tem è Sardinia Scauri aduen£tam

,& inf1a addi t etiam augendi crim in i s caufa prius i llum fepultum ,

quam huic ca nam fublatam . Euen it vt prepoli tienem aduer far1i verbi snofir is vltra fidemextellen tes incredrb ilem faciamus, irem propoli tion iadrierfarii, li natura fui incredibilis fuer ir,cum quedam imperuanim i acr idicula adm irationerefp6deb im rm:vt i lludefi , Septingen tam i lia paffut

‘

i

biduo curfa fun t:& refpondet,ò rem incred ib i lem lò cupidi tatem inconlideratam !b nuntium volucrem ! infra ,R om am tran s alpa s biduo ven iun r. hom inem for tunatum ,qui huiulin od i n an ties feupo tius Pegafo shabeat!P ropoli to eo quod aduerfar iusdixer i t, refp6debimus duobusmedis .ant enimeffeid,an t non ideenes vinci debere. P ropoli ris quibusrefponfuri fumus,qua rendum nobiser it an in ter fecom parata repac nìtialin t,v t fa is arm i s coi ruant ,v t Cicero de An tonio Anunculum l

,uum

fceleratum effe fatebatur , peena affeé lzum querebarur . i tem pro Ca lio,

Cur.ant ram fam iliaris fu1fi i, v t aurum commedares, ziut tam in imicus v t

ven enum ti1n'etesîS im iliter preGalli o vb i accufator in feprenas ob iecit.

’

ibieninidum lingula in ter fecomparar alterum a ltero Tullius dela ir.I tem validillimum erit docere quod aduerfar ius dixer it etiam pro nobi sefie:vt proMiloneCicero quod Lex promulgata dequa fi ionefuil

'

lè t,quam pro feelfe c‘

òhtefidit.Argumen tis vero omn ibus aduerfar ii refpendere nonefi necellà '

r ium :linemenim non habebit o ratio , & fatis eri t pro

peli tionibué repugnalfe.Hisfameargumen tis refpondé dam eri t quibuscrunt Indices comm ori:li vero Adaerfar ium fa is argumen ti s confutarenequiaer is, aliis rationibus quod pefuerit conuellito .Devitiis argumentornm,qua aduerfariimale pefuer int,pleneaTullio in linuatumefi .

y fi

https://www.forgottenbooks.com/join

308 I V L I I S E V E R I A N I

arg'

umen tis num eram pra fin itum : liquidem tan ta effe pellim t ,quanmOrato r in ten to acriter i ngen io reperire valuerir.N on ram ?: omnegenuscaufarfi om nia argum en ta habet.nîi quid Opusefi illic de caufa difputare,vbinon apparetzaut de perfena aduerfar ii aliquid dicere, cum integra fi t?

F I N E .

N fin i ti fiatdqua r itur an li t puta infm inuta m aiefias. nam primusI locus accufator isefi cum de vi nom in isqua r itur v r fi t genera lis eiu‘

s

d ifiini tio ,breui3 aperta, ex opinione hom inum du& a:hoc medo,

Maiefiatem imm inuereefi de dign i tate aut perefiàteP .R . aliquid derogare.% a d ifiin itio v t vera p robetur ,multis argum é ris aut rebus, autexem pli s fim ilibus confirm abirur zpefi fpecia tim fan&um eius qui accufab i tur defer ibendo fub iù'gere,v r id quod Reum fecilfearguis, firnileli t adid quod fupra defin

‘

ier is.lìrgo generali s dilii n itio eri t:m aiefiatem imm i

nuereefi de dign i tate po tefiateP .R .aliquid derogare.8pecies crim in is :

en t probarequ1d aduerfarm sfpecialirer fecer it vel dixer it , v r probeturm a1efias imm inutazpofi loco communi confirm are,per quem fa& i arrociras cum indignatieneaugetur .Defenfor is autem loc

9efi aduerfarii diffin itionem prius infirm are:li falfa,exopinione hom ini aut inutilis m on

fi rab itur pofi fuam d ifiin irienem ac fi vetam ponerequa mul ta argumenrati one exem plis lim ihbus confirm abitur . deinde fufceptifaé tumab ipfa dillinitien

‘ediflim ileeffe ofiendere, pofi locum communem fabiicere,per quem indignabimur accufatorem non res folam

,fed verba

in pernic iem innocen tis conuer tere.c Cicero pro Qu_in tieaduerfariidefinitionem ex Opin ione hom inum reprehendit.Si qui vnum aliquemfi mdum quauis ratione pellideat, ipfum autem dom inum pat1atur ceter_a_pra dia tenere, is,v tepino r , inqui t, pra dium non bona al terius videatur

pellidere.Exponit definitienem fuam :% i defi , inquit,poflidere?nimhin po lfeflieneelfeearum r

’

é rfi,qua pellim t eo tem pore pellider i. ProbatNeuium non bona fed pr a dium polfedilfe.Cum domuserat, inquit,Rom a ,ferui in ipfa Gallia,pr iuata P.(& in tii pra diaqua nunquam aa li is -espolliderez& colligir;Q rp d fi bona P.% ia tii peli ideres,pollider é omneseo iure deb ere . At li fa é tam adaerfarh s tuto defin ire nequiuer is,& verborum morum laqueesm iirm artpolfeconfpexeris, rem ipfatn tanquam .

indignain Indici demonfirabis.

D E Q y A L i T A T E

NqualitateperConie& aramq'

uer iturquale…li t,hocefi‘

iarefa&um i i t, .

an iniuria.

SYNT OMAT A R H E T OR I C É .

D E A F F E C T I B V S .

Aro affe&usNar rationibus in terponuntur quia non n ili grauiumcaufarum fun t;fed vb i inferi polfun t , m aguri pondus rebus aecom

medant.vbi vero ahquem affecfium , hocefi aut inuidiam aut m ifer icord i am ,v el quid lim ilecommouemus,formam velfpè cieinN ar ratiOii i s excedere non debemus;fed affeé tusqui in nar r ationela tebir , eadem explicata ‘

reddendus eri t atqueexfequendus.Euen it v r li t narratio qua in terfeleces communes par tiatur , quos etiam affeé ìus vocamus,qui nonerfiri n vltimum ,hocefi pofi narrationem dilferendnfed ha c

"

nii r rat io grauill

fim i crim ini ser it, inqua cum feprimum alfe&us ob tafi r iti t,fiatim in ter

penendi faut. Nequeen im pellim t limuldm n-es pofi nar ratienem reddi :v tefi , P redenum DuxHeracleo repen repra ter fpem clalfem pulcher;rimam P .R .cum primum inuefperafceret, inflammar i incendiqueiulli t.Ac mexin terponit alfe&um ,0 tempus in iferii in a tque acerbam preuincia Sicilia !ò cafum i llum mul tis innocenribus calam itofum lad narra tionem in tempefia granis huiufcem ah nuntiusSyracufas. rurfum dum narrat,excedit,% enequeArhen ien lium , inquit,

glo rief1flim a clalfes, cum m ari plur imum po teran t,& c.rurfum ad N ar

rationem redir,Eb neinquit,p1r ata penetrauit quo limulatquead1ffet,non m odo a larere, fed a tergomagnam partem vrb is relinqueb ar. rurfume1tcedir, S iculé fnem i li tes arato rum velibero s,quo rum partes t

'

a'

.tumlaborefao frum entiexararan t,v t P .R . tetiqueI tal ia fufli ceret.& i tem a

li terexced1t ,b fpecfi aculum m iferum , atqueacerburn !ludibrio elfe vrbisgloriam ’

ad narra tionem redit Pefieaquain porta , inquir pira ta non

mera aliquealfe& i, fed fatietateexierunt ,& c. P ler iquenuda argum en tap ofuerunt, afie€tus aurem h perorationibus,hocefi , Ep ilogis referuarun t.Scire autem nosdebem ris,afi

°

e&usqu qua fi ionibus nafcun tur fiatim ,

v t propoli tion i refponfuri famus, clfereddendoszalibi en imquì vbi natifun t , in terpon i velauger i_non pofii1ntzvrefi ,Ad vadim on ium nonven itQgi n tius.& fiatim in terponit afie&urn an tequam qua fi ion i refp6ndeat,S i res, inquir, ifiagrauillim a fua fpon tevideretur tam en necelli rudihisnom ine leuaretur . reliqua tali a frin t.Alfe€tus veroqui de omnieaufanafcun turpero ratiombus referuabr

'

itur .a is pene argumen tatio … m o

ralem difputationem recipir, fed non omn i s affeé ìum .Mo r alis argumentatio de natura hom inum velmorum confueti idi iieducitur vt Cicero ,Hicego dubitem ineam difputationem ingred i, qua ducatur ex naturahom inum atque om nium fen libus? om n iaqua fequuixtur . Ergo licutargumen tatio

‘

illam eliorer it,qua m oralis fuerit;lic per orationes alfecfiu.Hun tmeliores.Cicero fane per o rarion é affe&um inferir. n i odio ClodiiIndic e s turbar,euerfur ii fu1lfeR .P .fed priusMilonequi obfiabat o

i

ccifo .

Afi°e&usnamquehi

gre I V L I_

I S E V E R I A‘

N I

liueira ex antea& a vita facinor ibus colligitur ,quorum commemorarioad hoc fit in indicio , non v texinden afci caufa v1deatur , fed v tediofa V i tahom in i s comproberur: vrCi cero ,qui flaginaClodii li1per ior is vita retexu1t .Cuius nefandum , inqu1t,adulter ium , in puluinar ibusfan é tillim a femm a comprehenderun t:eum , cuius fupph a o Senatus felem nes rel igionesexpiandas fa pe cenliut,eum , quem cum fetore germ ana nefandumfiuprum fecilfe. qua fequuntur .lra cum odio , cum mul ta crim ina C6ger1mus vr Ci cero , ii on furem federeprorem , non adul teram fedexpagnaro rem pud1citia ,& c.quod in prm c1piis fa p1us i r r itatur .M ifer icordi im ouemus, li ab h is nos im pugnat i dic1mus,quorum aux1hetutieffedeberemus: vt Cicero proOpp i o ,velcum alicuius calam itates commem o

r amus, cum m agn itudmem per icuh ofiendimus:licuti pro Cornelio Cicero .L iuerem autem lim a l cum OdiO:Vt Caluus in Vatin 1um , cum dici t,Hom inem nefi ra ciuitati s aa dacfllimum de fa& ionediuitem ,fo rdidum ,

m aled1cam , accufato .N5 de fa€tiemo diuitia queli ta in terpoli ta fti ii t,vth i s Iudices" inuideren r.Metii facere Cicero ten tar in cum tut,

Q us ha c non perfpicit ,preclam neb ifcum a&um 1r i, li P .R . ifi ius vn ius

fi ippliCiO con ten ta s fueri t?& qua fequun tur .N onefi ,

inqm t, in hoc peccand i locus, Iudices. confirm at en im al i is 1adia bus damnari Vertem ,

Senatum iud1candi petefiatem am ilfurum . ad fpem redi t in cedem lo co ,Addux1eum hommem , inquo reconcihareex1fi im at10nem iud1ciorumam ilfam , red1rein gratiam cam P .R fausfacereexter is n atiom bus polletis,dequo fi feuere ac religrofeiud i cauei i

‘

ti s author itasea qua in vobi sm anere debet,ha reb it. Con tra di cendaerun t,nefpeciem iferarionis nei ra deducamur a fide,aut de odio : v r Cicero pro Ca lio , cii dici t , ln queddam odium li t iniufium vocarus. vel de linore agere tanquam apudm aliuolos: de t im oreloqui tanquam apud tim ides;de fpe, cum vana fpefolicitareIndices vola i t. Affeé tus li b i ahquo tiensv icin i funrzv r cum m i

fer icerdia m ouetur ,fiaum odn'

i concitetur ,aut vb i v trfiq;nonefi , alterum tam en comm ouetur;aut l inerexciratur , fi ram en appareat aut fpean imus Iudicisfollicitabitur .Hi tam en affe€tus certam fedem non ha

ben t: nam per rotam orationem fpargend i fun t. Cicero m ifer icordiamm ouer, cum dici t, Patres h iquos videtis, iacebanr in lim ine m arresqnem ifera per no& abìr ad ofiium carcer i s. ad II' Ìi redit dum fub i1crr Aderatianiter carcer is,carn ifexP r a t.m o rs ter rerquefeciorum .ltem ad m ifer icord1am redi t ,Non v itam liberfim ,fed m orti s celer itatè

'

pretio redim erecogeban rur paren te5.rurlh m odium m onet L a tar is tuin om n ia

m i ta trium phas. m 1fcet quoque m erum ,% confugien r focii ?&us tunc m aio rem gratiam haben t , li ex his m oncan ta rqua iam probatasfir.Alfeé t°ex hrs tr ah1tur zA re,a perfena ,a car1fa ,a loco ,a t é pore, a lignis,a facultatibus, a toro ad petres , a par tibus ad totum , a con trario , a m inor i

adm a1°

, am aiori adm in°, a linuli,& a barbarisgé tibus, & a befiiis, & ma

https://www.forgottenbooks.com/join

”

;D. I VL I I S E V E R I N I SYN T. R H E T .

qui fit l us occifum qui fit improbus latrohem nom incmus. Si extolendum al iquid Fuer it ,am plio ra verba pomeda (unt cum ipii snominibusv t Ci cero ,N on Furem ,

federepto rem gnon adulterum , (ed Opp i igi i ato remP LIClÌCICI ZIZ;HOH facr 11egum fed hofiem factotum religionùmquenon fi

carmm , (ed carm ficem crudehii imum c1uium fociorùmquein vefi rumi ndi cium adduximus. I tem crefc1t affe6tus,v t cum vnum crim en li t,fentent i …eautverba vnum fignificanna aceruoqùodam congerun tur V tefi .

Q‘Bden iin tuus ille Tubero difi i‘i é h i 3 ac1eP barfalica gladm s ageb a t?

cuius latus mucro i lle petebat ?qui (cuius erat arm oium tuorum ?

quzr tuamens', ocuh ,m anus, ardo r anim i?quid cup iebas quid optabas Ergo al ibicongeri es mul torum cr im inum Enumeratioefi hic vn ius verb i s fa& amult1phcatio . Sim iliter , Adera t ian itor carcer is,carn ifexP raetor is,mo rs,

t error fociorum c iuium Romanorum li& 0t , Sextius. Afiì:é tus tautòp lus valet ,quantò verbis firm io r ibusextolh tur . in argumentis enimenucleata diligen ria , in aiie& ibus autem gràd1]oquium qùxr itur . Sunt etiamali)loci communes quim agis ac?cauiiamei: per ic ulim agn itudine , nonex caufze—genere ducuntur zquzeìamen nò reper rotam caufam fed in omnegenus caulÎx incidun t. Citò tamen pi

°iii Cipii5 aptan tur v t in ifer icord iam cap

,ten t, cum aut aduerfar iorum calum n ias , fa& iones, ioh tudinem

fufceptr vel ce teraeius infor tum a mem oramus vr. pro Varemo Am icidefic1un t , cognati deferunt,& c. rei aut accufato rum Calumnias prodimus:vr ineedem loeo , In i i i i ii i it i iii in a c1u1tatevrgen t , infian t, infequun .itur , fiudio , mul ti tudine pecuma

,per iur io pugnam . Con tra fpecies m inuendi ha cefi vteum qui pul_fau1t tetigilfequi vulner auit la:fi li

‘edicamuszv t Cicero . Quod Tacuinflié

‘tum ì ideretur . I tem , vxo res fui s à cos

na redeun tes attre& atas effe. Namqueafie& i i‘

s T i i iii vim an im i babear,nullusefi ,

necprodcr it inuen tus vrCi cero deeodem ;Vr dolere, vt fiere,vr ardere videamur .

E P I L O G I S .

P ilogosde omn i cauffa capies, maxim è quam mifer icordiam mo

E uerepolle perfpexer is qui tam enerun t breues,nec diuperfequendinam lachrym i s comparati (unt quibus n ilcirins arefcit.

‘

Sureautem debes in omn ibus fer è ofiiciis caput effe arti s decere quod facias . Horumpraett rea natura pixeeptorumefi v t etiam obelfevidean tur fi m ediocriter nota [int qua: tumc infinitum proderunt fi animo frequen ti vfuinfculpta perm anferin t.

E R …S V S R V F F I N‘

I DC O M P OS I T I D N E

, E T\

M ET R I S O R A T O R V M

Vfigenx _

num eros vates m etra fèquun tur,Orator numeros,h zec i lli m axima virtus,Ne vagus errando laudandam nefciat artem .

R hetorasAufonios graios da6tylus arm at.

Da&ylus arm auit Cìceronem,arm auit iambus‘

Spondxufquegrauis ,numeroqueaptifiimepazan.

Tempor 1bufquepares,quamms fyllaba crefcàt.Con tinuos fugito multos (fit verfus)eofdem .

Optimus orator fequitur ratione poetas.Cognatus virtute fua.metrumquerecufansHic quoque vul t numer is veces frenare vagan tes. [femfic.Do é tusArifio telespxanam lauda t vrrumque

A l onga incipiens,pr im ordia pulchra locabitAfpicerevr verbumefi , con trarius illefupremus,Tullius hunc laudat,cui li t penultim a longaEffe trochaeus adefi ,videatur , ter tius i lle(&em pen na vocat,mufis deu0ta vet ufias;H i cm embrism elior nofi r is cui tertia lon

-

ga;

VerfW!emflem dè numeri! (7 17a06144 or4tomm….

R hem r icaspulente firu&urasdochm 1us ornat,P rina p1um bacchiuser it, concludet iambus,Aut vice mutata nomen mutab itur vn i,P rimus iambuser it , cum finem creticus expier,P rima breuis,longzequedhae,breuis,vltima longaExemplumq

'

uearti s dab itur res publica nobi s,(kx/am Cicero cafugen itiuò ponere gaudet.Hoc pede compofito laudatur fam a pedefi ris

*

…

Vr docetAufon ius orator Tullius in ens.Om n ibus ifielocis numeruin pesefi%cit aptumLonga breuem fequitur , longam brems,ad1icelongam ,

Syllabapr ima breuis cum fyllaba longa

gm V E R S V S R V F F I N I

Tertia longa,breuisquarta, produé ìaquequin taTullius orator , ceumul ti dochim on ornat. I tcmfic.Cretiens, atque trochaeus eri tqui clauderepoflim t .Aut fpondxus inefi , nullo difcrim inefini s.P r ina p16queT rochzeon habes, in finem olofium .

At fin i s bacchius eri t, brea i s vitim a claudet.Longa fi t an nebreu15 ,nullum d ifcr i inen habetur,Vr folet in m etri s do é tus com ponere vates .Aut ad ii t numer ispulcher ,b 13 finetroch zeus.Sed m agiser igitur fponda:o claufula forti sHan c doceteloqii ium fumm iDemofihenisartem .

I tem ’

Uerfm IQ:ffifl .

Spondawnarrat e foleur tibi rhetores a& a ,Quod granis tardus , re'sgefiasmen tibusD a&yhcis cer tan t ped1bus,quient re tepofiu11 t.Dicimus egregios Theopompi more labores ,Et vi tam in iignem laudamus Ifocratis art e,Hic fi ilus hifior iis,hic laud1bus apt ior haeret.

De…A mh twjîueCz rcm tw,quemgnea aegi0dl0vdicunt.Diceremufa iubet,medicere iuiIi t ApolloCir cuitum orator quotm embris redderedebetVos P hcr b i com i tes an im i s haec condite vefi r is,Btm em ores do& 15 compon itemen tibus artem .

Non vnum ’

natura ded i t nos ferre laborem .

Legibus altern is,quaepulchras iunxerat artes ,% attuor emem bri s plenum form are videmusKherota Circuit'nm ,fi c am bitus i llevocatur ,Q 1

_attuor exm etris hunc verfibus

\

afp icisxquum .

Degenerem dzcialz .Iudiciispa aua refer t tibi Tullius ap ram .

Degeneredelzbem tiua.Si quis rem dubiam deliberar armat iambus.Da&ylus his cauii s tibi dicitur aptus vrr ifque.

DeTheopkrafia zdem l@fimfl metr afitpp/aic'

ofif.R hetoraspulchrosTheophrafius ornatMembra difpergens bona dithyrambiFafa per artes.Anapxfius ifia

Flore t inat te.LongiorHuxir num erus per artem

edit nobis Anapaefius ille.Hincpedes claros loca di thy1ambi,

R hetorcs/

aptant.

Cicero

https://www.forgottenbooks.com/join

316 R V FP I N I D E c omvo smn i te. Efi autem pzean hic pofier ior n on fyllabarum num ero (ed auriummenfura, quod act i ns iud1cmm cer tius,par fereeretico ,quiefi ex longa breni longa. Q

\uj d petam pr aefidi; autexequar quouenunc . A

quo num eroexor iusefi Fanmus. Si qui rites m ina s illi ns hanc ille claufuhs his apriorem puta t , quas vult longa plerum que fyllab a term inare.P ofiea ineedem rcr rio l ibro de oratore fic d icit.Sed fi;pecarpenda membri s mmutior 1bus o rarioefi quaetam en ipfam embra (unt numer i s vmcienda.nequevos pxan , aut her ous i lle con turbet , ipiîoceur ven r,

otarion i, ipfi inquam

—feefferent , refpondebunr non vocati .Confuerudo m o

do .i lla 6t fcr ibendi ,atquedicend i v t»fenrent iaeverbis fin‘

iantur ,eorùm tverborum ifi é lzio nafcatur , à procen s, ac liberis,m aximeheroo , aut pxanepriore fed var iedifi in é ìzequecon fida t. moratur enim m axim e fim 11i rudoi nconqruefccndo . Et fi p rrm i aepofi rem r pedes (un t hac ratione feruati,m edi} po(funt latere,modo necircu1tus ipfeverbor tîfit, aut breuiorquàn1auresexpe&ant ,aur longior quam vires atquean im a patiatur. Claufulasautem diligent ius etiam fernandas elle arb itror quam fi1per io ra ,quodi nh i sm axim e perfet9uo atque abfoluno ind icatur . Nam verfusxqueprim a

& m ed1a extrem a pars attenditur qui deb ilitatur inquacunquepartetitubatumefi . In o rati oneautem pauci prim a cernun t ,pofi rem a pler iquequoniam apparen t intell1gun rur . Var ianda fun t,neaut animorum iad ieris repud1é tur aut aur ir

'

i fatietate. Duo en im aut tres fere fun i:extrem ifernandi morandi pedes , fi m odo nò breuiora pr cecifa crun t fuper iona,quo s aut cho reos, aut heroos, aut alternoselÎeopo r teb it,aut in paran éillo fuper io requem Arifioteles probat, aut ei parieretico Horum vicifiî

tudinesefiîc1en t v r neque ij fatrentur qui audien t fafi1dio fim ilitudin is,nec nos id quod faciemus opera dedi ta facere v ideamur .pofiea fic.Verum <

v r in verfuvulgus iiefi pecca tum videt , fic fi quid i n nofi ra orationeclaud icat, fcn tit ,fed po

'e' rzenon ignofcit , nob is concedit;Taciri tam en omnesnoneffe1]lud ,quod diximus, aptum perfeé

‘tumquecernun t. IdemM.Ci

cero i n.Oratore de pedibus numeris inciforum idefi noup.oi7 a v

memb ro rum idefiuc5Àa v amb iruum finecircuiruum idefi 7reel6d\cbvlic dici t. Apud gra cosquidem iam ann iquadringenti fun r prope , cumho c probatur ,nos nuper…agnouimus.pofiea fic . Quod fi aures tam inhu

do&ifiimorum quide' virorum eos mo

ueb itaué ìzoutas. Om irtoIfocratem , difcipulofqueeius , Ephor ii Naucra tem , ,q… mquaoration is faciende; o rn id£ au& ores,locupletiii im iq;ipfi oratotes elle debean t. Sed qui s hom im

'

i do& ior ?quis acutior?

quis inrebus velinueniendis vel iudicadis acrior Ar ifiorelefuit ? qui s porro Ifocrat i aduerfus infeni ius2 i s igi tur ver[um in orationevetatelfi , numerumiubet. eius auditor Theodeé tes in , prim is v r Ar ifioreles faepe(ignificat,pohtus fcriptor atque arufex.hoc idem fenri r pr zecipit. Theoph rafiusver oerfdcm derebus etiam accuracius. Qi_i j$ ergo ifios feraiqui hos au

E T'

M .E T R I S U R A T. I I B. 317É tores non pr oben t

'

,nifi om nino ha c effe ab iisp raecepta nefeian r?ln aliqloco fic dici t.Flui t om nino num erus aprim o rum incirarris breui tatepedum , tum procer itatetardus curfum con tenuoiaesm agi s

pofitiones rerum t arditatem . In ah o

Cnr de perfugis nofir is copias comparan t con tra nos ?Sunt illa duoprima quaeu6y,

uarm greci vocant nos incifa dic imus deinde tertiumn5Àovilli,nosmembrum ,fequitur non longa (Ex duobus en im ver fi bus,idefim em bris per fe& a comprehenfi o ,& in fponda:os cadir. ErCraliimquidé ficplerumqued icebag idqueipfum genus d icendi m axim e proboSedqueinciiim ,aut m é bratim ofi

°erun t,ea velaptiii imecadere debemt ,vtefi , apudme.Domus tibi deera t?àt habebaszpecunia fuperabat aregebas.haec incifedi0ra (un t quatuor. At mem brarim quaefequuh tur duo , incurr ifi i am en s in colum nas, in alienos infanus infanifi i. Deindeomn i a ran

quam orepid1nequadam compreh é iionelargiorefufiinen tur .deprefiàm ,

czecam , iacentem domum ,plurisquam te fortunas tuas xfi 1m afi r.dico…

raro finirur , ar fp_ondzeis,proximum i llud. Nam his quibus vr pugiunculis

Vr i opor tet ,breuitas facier ipfa liber iores pedes.Saepeen im i i ngulis vrei idumefi ,plerumquebinis, & vrrifqueaddìpars pedi s porefi ,non fere term s amplius. incifim autem membratim

|

tr a€tat'

ao ratio in veriscaufi splurim i valer.Maxim éq;ii s locis cu

'

aut arguas,aut refellas.vr nos in Cruz… .

neliana fecrîda.0 callidos homines ,0 remexcogitarì, O ingenia meruéda,m é brarim adhuc deinde cefim diximus.Rurfusm é bratim .Tefies datevo luma s . Extrem a fequitur c6prehen iio , (ed ex duobusm em bri squa nopo tefi effe breuior % cm qu2efo nofi r r

'

i fefellir, ira voseffefa&uros. necvllum genus dicendiefi ,aut melius,aut fortins , b in is aut tern i s Fer iteverbis nonnunqu

'

d (ingulis. paulo alias pluribus in terqu:evar iis claufulis feifi terpon it raro numerofa còprehenfio .ldé [i c dicit deTheoph r . N amq;ego illud afiè n tior Theophrafio , qui putar orarion

'e' quequidem fit polira .

a tqueFa& aquodimodo , non afi ri£te, fed rem iiiiusnumerofamefiè oporter e. E ten im ficut i lle fufpicatur pofi anapaefius pr ocer io r quide' num erusefiloruir, indeille licè' rior diuitior Huxit d i thyram bus cuiusmembr a pedes , vr air idem (un t in omn i locupleti orationedifii1fa. IdemCicero in Bruto fic. Extitir igitur iam fi n ibus il li s quos paulo an te diximus If0

‘

crates cuius domus cun& aegraecix quali ludus quidam paruit,a tqueoffi cina dicendi,m agnuso rator perfe&usm agifier , quamquamforen ii luce caru1r ,m tr agueparie tes aluiream gloriam , quam nem omeoindicio,efi pofiea confecurus.is ipfe(cr ipii t mul ta praeclare docuir

alios,& cum cxtera m elius quam fuper io res, tum primus in tellex1t etiamin folura o raiionedum verfumeffugeret m odum tam en num erumquendam Opor rereferuar 1 .An tehuneen im verbo rum qua ii firu&ura ,&qua dam ad numerum concluiio nulla erat aut [i quando erat nonappa

reb'

ateam dedita operaeffequxfitam . Quaefor ii tan laus fir,verunramenR r ij

,a R VFF I N I DE c omp o s i r .

naturam agis tunecafirqnemomunuquam hand ration e aliqua , aut vllaobfer natronefiebar. Fn].Sofipater Char1fius de numer i sfic dici t.Bacch 1cum m etrum taleefi . Baccharelxrarepr zefen teFron tone . hoc

videtur ad pr ofam conuen ire.E t fane mult1s pedibus i n orationev rimur,

l i cet fiultr puren t li beram av1ncuhs pednm fermonem p rofieelfi:debere .Ci cero d è numer i s fic d i c i t. Verfns en im i ll i veteres in hac fola ta orarioneprope m odum hocefi num eros quofdam nobiseffe adhibendos p i irauerun t . pofiea fic. queprinceps Ifoerates i nfi ituiifi:fer tur ,v r incond1tam

\

an tiquo rum di cend i confuetudmem deleé tatronrs atque auriumcaufa, quem adm odum fcr 1b 1r d ifCipi i li i S eius Nauc/ rates, numer is afi t ingeret. N amquehaec duo mufic1quier an t quondam i tem

poeta: m achi

n ati ad voluptatem fim r verfi1m atquecan tum v t ver orum num ero vocum m odo dele& at10nev1nceren r annum facietatem . c

ig i tur duo ,vocis di com odera rionem , verborum conclufionem ,qnoado rationi s feuer rtas pari pofiè t à poetica adeloquen tiam traducenda duxerun t . In quo i lludefi vel m aximum quod verfus in orationefieificirur coninncîh oneverborum , v i tiumefi tam en eam comuncfi 10nemficuri verfinn numer ofecadere quadrare perfic1 volumus. Nequeefi exmultis rebus quaem agis orato rem ab nn per rro dicendi ignaroqned ifi inguar.ldem C1cer0 .N am etiam poeta> quaefi ionem arrulerun r,quidn ameffer i lludquod ipfi d ifierren t ab o ra tor rbus num ero m axim e V ideban tur aurea nunc apud o ratores iam ipfenum erus concrebnit. Chricquid en imefi quod fiib annum menfirram aliquam cadi t etiam fi abefià verfir nam i d quidem vitium o ration isefi )num erus vocaturqui grace dic1tur éu6pròc. I taque video vifirm effe nonnulhs P latonis Dem ocr 1ri locutionem fi abfit à verfi1 tam en quod inci tara s feratnr cla

r 1fiim is verbo rum lum in ibus vratur ,p0tinspoeni a putandum quam Com icorum po

'e' tarum apud quos n ifiqubd verficuli fun r n ihilefi aliudquotidiani diffim ileferm om sN icîtormus de compofirioneficdicir .Creri cnm quidaex longa breni longa, fi feqnatnr fpòdxns vel trochaeusbonam compofitionem facere dicun t . CQ1/oui

‘

quetandem abutereCatilina patien tia nofi ra? duoextrem i pedes (un t Creticus fpondxus.ldemmulta dici t de compofitione numer is pedibus o rator irs. VrCicerod ieit , ifi r fcr ipferfit apudrus, Ifocr ates,T heodeé tes,Ar ifio teles ,Theodorus,Byz an tius,Theòphrafius,H ieronymus.lati nede numer is hi,Cicero ,Vi& or inus Eufebius, Te

,Donatns,Vi

& o r , Seunus.Nam qui Ifocratem m axim em iran rur , hoc ineius fumm islaud1bus iernut quod verb i s foli i tis num eros primus adiunxer it. Cumen im v1deret o rato res cum feneritateaud i r i po 'e

'

tas autem eum”

voluprate rum di citur

'

numeros fecutus quibus e tiam in o rationevrere«rnr , tum incundiraris

'

6aufa , tumvr varietas occur rerer farietati , qnod

https://www.forgottenbooks.com/join

;z o R V F F I N I D E C O M P O S\I T .

buit.Idem de Sallufi 1ana compofitionefinenumero & _firué tnra ficdici t,

Nunc fi videatur Sallufi ianx periodi num eros infpiciamus Res popu,Quinto Ca

tulo ,f ondxus anapaefins, confulibns, paean primus, acdeinde dichorazusfine dom i , creticus gefias, fpondzens,compofii i ,ehoryambus ex longa breni breni longa. Cicero decom pofirioneDemofihenis fic dici t. Qqafi vero T rallianusm ofihenes, cuiusnon tam vibrateurfulm ina i lla, nifi numeris con tortafer rentnr .

Verfns R nfini.Creticus aut fpondaeuser i t pxanvefupremus,Da& ylus atquerrochxns adefi ,velcurfor iambus,Partibus ineun& isqui ponitur an te fixpremum ,

Tempo r ibnfvepares hos om nes redderepolfun t,Soluerefeulongas m al is v t fyllaba crefcat,R heror icisAfiaeplacm t bis finetrochxus.Principia medium , & fiuem tib i dochimusom ar.

C i cero deincifis,& mem bri s ,& de circuitufic.

0M.Drufepatrem appello .hxc quidem duobus in his pedibus ineifim ,

deindemembrarim . Tudicere folebas facramefiè rempu. haec i tem m éb ra ternis,pofi ambi tusquicr

‘

iqueviolaffer ab om n ibus effe ci poi-nas per

fo lutas.D1choreus.N ihilenim ad rem extrem a illa longa fit an breuis,de

inde,patn s di&um fapieus remer itas filii co mprobarn t . Ho c d icho reotanrus clam oreoncionisexcitatusefi ,vt adm irabrieefiet ,n ro num neid num ìeruseifecer it?verborum ordinem immuta ,îa è fic. Comprobauitfilii temer itas.lam n ihil eri t fi remer iras ex tribus brenibus longaefi,quem Ar ifio reles vr optirnum probat.

Idem Cicero pofiea fic dici t.Sedfini r claufulaeplnresqua:numerofe inciidecadunt. Nam Cre

t icusqui ex longa breni longa ,& eius aequalis paz an qui _

fpatio parfyllaba lrmgior ,qui commodifiimeputatur in fola tam orationem illigar i,efi fit duplex.nì ant e longaefi tribus b reu1bus,qui num erus in prim o .

v iget, iacet inextremo zaut e totidem brenibus longa ,quem optim e cad ere cenfen r vereres,egqnon plane re1icio ,

fed alios an tepono .Nam (pòdeusefi quidem fund1tus repudiandns, & fi quodefi e longis, hebetior videtur tard ior ,habet tamenfi ab ilem

_quendam non exper tem diguitaris gradum zin incifion ibns vero mul to m agis in m em bris. paneitatem en im pedum granitatefua tardirarecompenfat.

Donatus de fi ru&ut is pedibus orator iis numerorum fic dicit.Cicero inexordinatione[en ten tia: claufulaqneponenda m odo ditto

chxum probat pedem ,m odo pzeana primum aptum incipien ti bus,modo

parmaquartum , finieutibus congrurî,modo dechnnum ex breui dna

E T M ET R I S -OR AT . L I B. 3 1 1

bus longis &_

breni lon'

ga, cuius exemplapofuit, am icos tenens,m odo

a in phim acrum pedem ,& rnrfusmodo da&ylum ,modo anapaefium ,mo

do dirhyrambnm landar.Probus de numer i s orato ris.

T rochaeus pa:an ter rins, fa cier illam firu€turam Tullio peculiaremefi’evideatur.J

Cicero de numeris p edibus oratoriefic.

Iam paean quod plures haber fyllabas quam tres,numerns aquibnfdam—

non pes habetnr, nom inatusefiquidem (v t in ter om nes confiat an tiquos,Ar ifiorelem vnus aprifiimuso ration i vel orien ti velmedix,pntanteriam cadenri ,quo locom ihi vide

aprior creticus . Dochm ius autem e quinque fyllab is, b reui,duabuslongrs,breni, longa,hocefi am icos tenens,quouis loco aptusefi …

Idem Cicero de edibns fi rué tur is fic.

Iambus enim Frequen til imusefi in eisqui dèm ilfo atque hum ili ferm one dicirn rur .P aean autem in amplior ibus in v troquedaé lylué . I taquein varia perpetua orationeh i fini r in ter (e m ifcendi tèmper andi .Cicero adHer 'e' n inm in arte rheto r iea de membro .i .uegi miAzs fic di ci t.Mem bra o rationis appellat, resbreniter abfolntas, fineto tius demòfi ranone fenren rie,quaedenuo alio membro o rationisexcip1atur .hoc pa& o,& hum i co proder as idefi vnum quod appellamus m embrum . Deinde.

hocexcipiatur opor tet al tero am icum laedebas. Ex duobusm em bris , ha cexornatio potefi confiare,fed comm odifiìma

abfolurifiimaefiqui ex tribus confiar,hoc painiin ico proderas, & am ier'i lacdè bas, tibi

_

n0n

confnlebas. I tem nec_reip. confuluifi i,

nec am i cis profuifii, neci mm icis

P R I S C I AN I G R AMM A T IC I

C E S AR I E N S I S D E P R !E E X E R C I TA.

M E -N T I S R H E T O R I C JE E X H E R M O C E N E L I B E R .

F A B V L A .

A B V I . Aefi orario fi& a ver ifim ili difpofitioneimaginemexhrbens ver itati s. Ideo autem han cprim am tradere pueri s foleur o rato res qui a an im os eorum adhucm olles, adm 1eliores faa levias infi ituun t virze. Vfi filii tea tam en vetufiiffim i quoque autores,eefiodus,Archilochus,Horarius.Hefiodus quidem lufcinix Archi lochus autem vulpis,Horatins mur is.Nom inan

tur autem ab inuen ro r1bus fabularum alia:f0pix,

ahaz Cypr ix, alizeL ibycae, aliaeSybar 1ticae.0m nes autem commun i ter /Efopiae,quon iam in conuen t1bus frequen ter folebat /Iîfopus Fabuli s Vti . Et perrinet ad vita: vnlitatem ,& fit ver ifimxhs, fi res quaefub ie6h saccidunr perfon is, aprereddanrur :vrpura de pulchr itudmealiquis cer tat,pauc hic fupponatur .0po r ret alieni afiunam tr ibnere,vnlpeculai icienda.lm 1tato res aliquos hom inum volumus ofiendere, hic fi rn n sefilocus.0po r tet igitur m odo b reniter ,modo latinseas d1fierere. comm odo autem hoc fiet fi nunc nar rationefimphci pr oferan tur nunc eti amferm o indn& is fingarnr perfon is.exemph canfa , Sim iaeconnenerunr,confilium habuerun t de vrbe condenda: quia placrn t i llis,pararreerauri ncipere aedrficationem :fed vetus in tereas proh1buit ab incep to ,eas docen s quod facfiecap1en tur fi in tramuros còcludan turgfic breniter dices.S i n velis producere, fic.$im ix conuenerun t,&eonfihaban

'

tnr devrbe'e6dendazquarum vua in m edium ven ien s concionataefi quia opo r tet ip[asquoque ciuiratem habere.Viderisen im , aiebat qu‘od c1uitates habendohommes haben t etiam dom os fingnlas finguh ,& concionem vniuerfi, &in theatrum afcenden tes dele& àt an im os fpe& arion ibns andinom busvar iis. fic proferes orarionem 1mm oran do d icens quqd plebiifi itum fcr1p tumefi : finges etiam orationem veren s fim ize. Expofitio antem fabularum vult circuition ibusp arere, iucundior effe. Sed orario

qua

https://www.forgottenbooks.com/join

314 P R I S C I A N I L I B E Rvezîgx<x

°

ix vocant longi ores fitn t. A[en ten tia vero difiei'

t,quod fen ten tiaindicatitieprofer rnr , vfusvero fiepeetiam per inter rogationem , refponfionem pr zeterea quod vfus etiam in a& nfoleur inuen i r i fenren riaevero in verbis tan tum ,& quon iam v ins haber om nino perfonam ,qnx fec1t,veld1x1tzfen ten tia vero fineperfona dicitur . T r adun tur tam en dificren tieevfi1um plures a veter ibus. aluen im (un t indiearirn , alui nterrogatiui. Sed nunc ad infiansveniamus, hocefi ad operarionem ordi narionem ad vfii s per tinen tium capìrulo rnm .D1fpon é dnm igi tur fic, primumv r laus b reni ter dicatur eiusqui dixir,velfecitzdeindeexpofino ipfius vfnszh inc caufazv ti , Socrates dicebat fi irpem quidem do& r inx effe am a

ram , frué tum vero dulcem . Laus , Socrates fapien sfui t. pr oducis pedeten rim locum . pofiea fequitnteloqnutio ipfius vins . Non opor tet tmen ipfiun per feponere, fed latiuseum i n terpretar i.Deindea caufazMa

xim a en im fa& orum per laborem perfici foleur perfeé ta vero afierun tiucunditatem .Dem devtendum a con trario : N am v i lifi im aererum non

egen r labo re, & finem teter rnnum haben t, fiud10fifi im aevero res econtrario .P ofi hec compàranone.q m odo enim agricolas opor tet laboraures in terra accipereifi 'urîtus, fic etiameloquentes.Deindeab exemploDem ofihenes inclufit fefe in aed1culis ad legendnm ,& multo laborezpofiaccepit ab indi cio argum é ter is.

v r ,Hefiodus quidem dix1t,Vir tntis viam afperam dii fecere. Alius po'e' ta

d ixit ,L abo ribus venduut dei nobis om n ia bona. P ofi omnia inferesexhor rarionern ,qnod opor tet paràreilliqui d1x1t, aut feci t.

S E N T E N T I A .

Sen ten tiaefi o rario generalem pronunciarionem habens, hor tans adaliquam rem ,veldehor tans ,v.eldem onfi rans quale fit aliquid . Dehor tîsqu1dem ,quomodo in 1110 H omer ico zN on opo r tet per ro tam nocfi é do r

m ire confirlrorem virum . in illo Virgil iHeun ihil inuiris fasquenquam fideredinis .

Homansvero ,v r in illo por tet pauper iem fugien rem etiam lat1fiim iiporum penetrare ad (ccpulos appli care prxcipites.Dem 6fi r ans veroquali tatem rei,v t: P rofpereen im agentes indign i , occafionem '

accipiunrinfipien ter m alefi ciendi.l’ rxterea fententiarum alia3 fim t vera alia: .ver ifim 11es, alix fimplices,aliz con iun& z , aliè fupràlatiux. Versequidem ,

v t:Non po tefi innen ir i v1ta hom in i s carensHen nihi l inuiris fasquenquam fidered inis.Ver rfim iles anrem ,v rzSi qui seum m ali s co nuer i'atnr libenter , nunquzî

de hoc bene' 1n ter rogani viro , fciens quon iam tal i sefi ,quales illi cumquibus conuerfatur . Et,

Vna falus v1& ismullam fpemrefalutem .

DE P R'

ÀE E X E R C 31;Simplices verb vr Pofiuntdiuitire demenresfacer e hnmanos.

Qt_i jd nonm ortalia pe& ora cogisAuri facta fames ?Coniuné te, v rNonefi bonum multas effereges, vnus rex fit: Obfequinm am icos,ver i tas odium parit. Suprflatiux,vtzNihilimbecilliushoin ineterra pa[cit.

Famamalnm ,quo non aliud velocinsvllumMobiliratevicet. Operatio vero [enten tia confimiliaefi ' inedita

t roni vfi15,dequo fi1per ius dierumefi . P ronenir enim a laude breni lein‘

s

qui dir i t,a fimpliciexpofirioneipfius fen renrix,a caufa,a con trario , a ca.

pararione,abexemplo, ab iudicio , a conelufione.$ir autem fenren tia exemphea\nfazNon opor tet per to tam no& em dorm ire virum mul t

_

i seonfulen tem . Landabis igitureumqui dixit,breniter ,deindefimplici expofi tioneeloqriè r isfenrenriam , vrzNon decet virum in fumm a porefiatemul ti s pr azfiden tem ab occafufolisquead orrum opprim i fom no . AcaufazDebet enim prxfes in cura femperefl

°efomnus vero curas om nibus

'

airfer r.A con trario . Con trariamefienim rex,& pr iuatus:& fomnus, vi

gilix.% om odo ergo m olefiumefi fi priuatus hom o per rotam dorm iatno&em zfic in tolerabilefi rexnon vigiliis confula t cuiufquefibi parentium falnri.A com paratione % om odo en im gubernatores,etfi cx ter idorm ianr, (oli pro communi vigi lan t falutefic opor tet imperatorescurare pro fnis.Abexemplo zHe& or en imno rîtuv igilan s,& curan

'

s fpecula rorem ad nauesecorum m irtebarDolonem .Ab ind1ci ò ,v t Sallufi ins quoque hoc comprobar d icens: Sed multi m orta les dediti ven tri;atquefom no indo& i inculriquev itam ficuti peregrinantes tranfiere.Conclufio vero habetexho r tationem plerunquezv t , O or rer no

,s ne

celiîrr ias res fufcipientes,nim ia cura vigiliii‘

qn‘eeis con ulere.

R E FV T A T I O N É.

Refutatioefi improbatio propofitaerei,quam Gra ci &va axreviu)vocant .Confirmatio vero ex con trario comprobario Q i ; vero planifiim è(un t falfa ,velvera ,nec refutauda fi1nt ,nec confirm anda ,quales (unt fabula:Aîfopire,velhifior izeindub itab iles.0 porter en imrefurationè s co n;

firmariones de illis rebus fieriqueancip irem adhibenr opin ionem . Refutandum igitur ab incerto, ab incredibili ,ab impo iii bili.ab inconfequére, ab indecé te, ab incommodo.Ab inecr to ,v t , lneer trîerat t é’ pns in quoN arcil

'

fnm fuil'

fedicunt.Ab incredibili , lncredib ileefi Arion é m alis affe&um voluifiè canere.Ab impoiiibfli , lm pofiib ileerat Ar ion é a delphino .

feruari.Ab inconfequente,quod con trar ium d icirur ,vt,Con trarnîera tvoluiflè perdereliber tatéeumquieam

'

feruafiet.Ab indecen re, lndecensS ij

P R I S C I A N I L I B E ReratApollinem , cum fi t dens,voluifiè m nlier i vim inFerre.Ab incò'modo,cum di cimus quod neque prodefi hxc andrre.Còfirmes vero a c6trariis.

L O C O C O M M V N I .

Locus commun isexaggeranonem haberm an ifefia: rei,quafi ex argumen tatiombns iam pera é h s.n6 en im quaer rmus in hoe, am1fiefacr ilegus,vel v i r fortis fir,fed rei cònui& x m an ifefi zeexaggerationem facimus,cui tam en legibus fiipplicium fit definrtum ,velpr zem ium .Dicitur autem.

commun is locus,a a conuenit con tra omnem ,verbi caufa facr ilegum ,

veletiam (v rquibufdam placet)pro om n i viro forti . Opor tet autem fic

progredi per inqu1fitronem con trarii,deindeponere ipfam rem pofi C6

parationem ,qnam fequ1tur fen ten t1azpofiea conie\

&uraliter praeter itamvitam cr immeris a pr zefenubus: dehinc am oucas m 1fer ico rdiaxn per cap i tula qua final1a d icuntur , idefi v rili , iufio ,

legirimo ,honefio fim ili

bus,& per dem onfi ranonem rer a é tar.P rm cip ia en im in loco commun ipure non innen is, fed Vf uead fo rmulzîquandam fernan rur .% 0d v rexem plo m an ifefium fiat , i t locus communi s con tra facr ilegum . principiaigitur d icenda (un tquead formulam hocm odo :0m nes quidem oportet m aleficos homm e s in odio effe vobis indices m axim e vero eosquicontra deos aliquid anden r. Secundum qnafi pi i iiCipiuni :Ergo fi vulrisfacere v t cereti quoque fin t pefi im i, 1fi i coneedrre.fin ho cm inim e placet,ifium fiippliCii$ afiiciremer ins.Ter rnî. Videtur en im reus in periculurnduc1 folus re autem vera vos quoque in d ifet imen extremum ven ietis.con tem p tio enim iur iiinr and1, & fidei rehgion ifquev iolano nefcio ' an

m inores debeat facr ilé g10 prenas.P ofi has igitur formula‘

s principii antequam in ipfam rem vem amus, de con trarioefi dicendum ,quod leges C6fi 1tuerun t pruden tifiimedeos ar is placar i , t é pla eis denonernnr donar iisornaner r'it ,hofi irs honefiauer r

'

it , fefi is diebus redeun ribus celeb ranerun t.E r inFers et iam appr obation è

'

tr a& at1d0 caufam :qnod 1ufi ifi imehec legesconfi 1ruerunr. deorum en im placarorum prouiden tia cufioditur falua

K eip . V i olatoruin vero pr oditioneco r rum p1tur . S i c progrederead propofirum :q cum ita fin t , ifiequ1defi aufus facere?E r expones rem non

quafi docen s,fedquafiexagger anszquod vn iuerfqnocuir cinitati,& com

m nmbus priuaris rebus z& umendum netale icelus confequatur fier il i tas frugum ,nehofi inm fi1peremnr arm is, & fiin ili a.P ofi ha c ad compar amones ven ies:quod hom 1cidrsmultoefi 1fiepeio r .quanta vero fi t differ é tia ,exla:fis c6ircerepoliumus.I- Iom icidx en im c6 tra hom ines andent,facr11egus.a .in ipfos fceleratà exercet audacuîdeos, tyrîin is ifiefim illimus,fed ram é ex illis nò oibns, fed pefi im is omn ium . illor rîen im facina sefi fi;nrfiim r

'

i, quod facratas dnsdm irias auferfit.Am aiore vero ad m inus com

parationes permcreparionem induces nem inucrecrimen vid'earis Vi

https://www.forgottenbooks.com/join

318 P R I S C I A N I L I B E Rv 1xir ,mulrrni1 ,velparum . v trumqueenim occafiones landis velvnuperat ion is pra ber . Ad ha c exqualitatemo r tis, vt pro patria pugnan s velfiquid m irab ile in i plÌi m orteeuenit, vel etiam ab eoquieum m tcrfecit, vtAch illes a"Apolhuein terfeé lusefi . exquires eti amque(equuta fim tpofi m o r tem , fi cer tam ina i n eius honorem (un t celeb ra ta ,qnomodo P a

tr oclo ab Acln lle,& Anchifieab Aenea .fi oraculum aliquod datumefi dco ifibns eius , quomodo deOrefie Pal inuro fi fil:os habuit laudab11es,quem odo Ach i lles Pyr rhum . Maxim am verb caufam i n huiufcem odi

o rationrbus fuppeditanr comparariones, quas pones inquo loco tempusadm on èat.Confim ih rer tam en muta quoque an im alia,quomodo connen 1t,& à loco i n quo na fcun tnr , laudan tur z& à dns in quorum (un t tutelav r colum ba Vener i,equusNepruno dic1tur effe confecra rus.P r reterea dices quom odo pafcitnr ,qualem habeat an imnm ,qualecorpus,qnaleOpus ,aut quid vri li rari s,qualefpacium tempori s vitaenecnon etiam comparatione, om nibus accidennbus locis vteris. Res autem laudes ab innenton buszvr ,Venanon é D i ana inuen it , Apollo . Et ab h isquiea vfi fini rv r, Hero

'e'

s venarion1bus v rebanrur . Maxim a aurent’facnltas in huinfeem odi rerum laudatton ibns datri r ex contem plationeeorum qnteas resafie& an t,quales fin t tam an im 1s,quàm co rpo r ibus:v t venantes for tes, andaces, acnn , in tegri co rpor ibus. Hm c non ignores quom odoetiam deosdebeas laudare.$nn ihrer arbores à loco inquo g1gnfitnr ,& à Deo in cuiusfin i r tutela , vr ol iuaMinerux, laurus Apollun s. etiam à pafiu, quom odo

fi mul ta cura egen t, id adm rrer iszfin'

parua , 1d quoque laudai>is. D i ces autem quomodo de corpore fiaturam , pulchr itudmem , Pa llalatronem , quom odo de m ah arbore , quid v rilehaben t , inquemaxim èm orandum . Còm paration es autem non vb iqueafinmendae.Qujn etiamvrb ium laudes hurufcemodi locis non difficnlrer acquires . d i ces en imde genere,quòd ind1genx : de vi&u,qnòd à dei s nutriti : deeruditione,quòd à dnserud1n fim r. Tra&es verò quem odo ’

dehom ine, quali s (i :

fiatura,qnibnsprofefiion ibusefi vfa,quid gelfi r ir.

C O M P A R A T I O N E.

Comparatioefi vellim ilium vel diuerforum ,velm inorum admaiora,vel m aiorum adminora collatio. Ea vfi fun tetiam in commum loco augen tes per comparationem crim ina: Allùm i t nr tam en etiam in landein vrruperationeeiufd é m r ation is cau[a.% oniam tam en do é h fiim i o ratorumea quoque per leproexercirationefun t vfi, d icamusetiam de hac.

Proceden tes igi tur per loca laudanon is comparamns vrbem vrhi, exqua fi1n t viri , genus generi,& vi&um v iel-ui profefiionesprofellîom bus, & gefia gefi is,& quaeaccxdun textr rnl

°ecus,& diuerfosm ortism o

dos,& quefunt confequnta. S im ili ter fi arbores c6pares,eonferesetiam

D E P R JE E X E R C‘

. RH E T O R . 319

pr :rfidentiaei s num ina, loca i n quibus nafcun rur , & frutfins, & vrili ra

tem , & fim 1ha.Resquoque‘

fieom paresgd1cesqui prim ieas innen,erm t, &

eos confer è s:preetereaqualitatem an im i ,& corpori s . Idem t ibi fit pr zeceprum in reliquis. fic en im vel in omnibus vel i ii pler 1fquefim 1ha oliend im a s quaecomparamus. Efi autem quando al terntrum propommus viruperanres comparando . Efi etiam quando alter ntrum v1tuperan tes al

terum landamus v t fi comparemus iufi i tiam diuitias. Fi t auremeomparario etiam ad m elius , vr fi landan s Vlyfi è m comparem i llum Herculi,m inorem fim ilé m ai ori vir tutibus volen s ofiendere. Exigir autem huiufcem odi locus fortem oratorem callidum celerem vr agi les polli :fiepefacere tranfiriones.

D E … A L L O Q YV T I O N E.

Alloquntio,queà Graecis iGo7r0tr'x dicitur ,efi im i tano ferm on is ad m o

res fiippofiras perfonas accomm odata v t quibus verb i s Vri poruilfi tAndrom ache He& orem orrao . Confir matio verb, quà Gr:eci aeoccavr o7rou

'

ocvnom 1nan t,efi quando ali eni rei con tra naturam -dann per fona, lo …

,

quendr vrCi cero patrix Reipubhcx in inue£t1uis dat ver ba .

'

Efi pra

rerea fimnlacr r fieno , quam GraecieidlaMm u’a vd i cun t , quandom or tuisverba di tur ,quod fac1t Ci ceropro Caelio ,verba dan s App io Ca co con traClodram . Finn t autem alloquutrones& fin itarum perfonarum & ,

infin i

tarum . Infinirarum v t quibus verb i s Vti potniffer ad fiios aliquis profe<finrus à patria , fin itarnm verb v r quibus Vri po trrifiet verbi s Achi lles ad .

Deidann am profeé lurus ad bellum T roianum. Alloquution r'

i verb quaedam fini r fim phces quando firpponirur aliqui3 1pfeper (e loquens.qaxdam duph ces quando ad alios loquitur. per lequidem v t quibus verbi sVri pounfi

°et SCIP IO‘

Vi é'

lzo r rener ten s. ad alios '

verb quibus verbi s Vri potu1fiè t8 cipio pofi v1& or iam ad exercitum . Vb iqueautemefi fernandapropr ieras perfonarum temporum . Alia (un t en im verba iuuenis ,aha fen 1sz& aha gauden tis, alia dolen tis.Sun r autem quaeda malloqnutiones pallionales,quaedam m orales, qu:edàm ixtze. Pafiio nalé

'

s fi1n t , inquibuspafii o idefi comm ifi r atio perpetua inducrrur v rquibus,

verbis Vripo ruilfet Androm ache m ortuo v iro . Morales verb , in quibus ob rinen rm ores , v t quibus verbis Vti po rrrifier rufiicus cum primum afpe>nt nan im .Muta: verb vrrumquehabent , v t quibus verbi s Vri por ti i iret Achilles interferfi o Patroclo . habet enim paifionem funen s am ici mo

de bello cogitant is fed operario procedi t per tria tempora in ci ;

pi t à praefen t1bu3 , recurrir ad rranfir ad futura habet autemfiylum fuppofi tis aptum perfom s.

D E D E S C R I P T I O N E .

Defcriptioefi orario colhgens prazfentans ocnlis.quoclderngnfirara

-

"

P R I S C I A N I L I B E RFiun r autem defetipriones tam perfonarum , quam rerum ,& temporum ,

fiatus, & locorum , & mul torum alio rum .Perfonarum quidem , vt

Virg11inm :

Vi rgin is os hab itumquegercus, & virgin is arm a —Spat tanx.lk rum vero

,vt pedefi r is prxlq,velnauahs pugn :edefer ip tio .Temporum antem ,vr

pacis,vel belh .Loco rum ,vr h ttor is,campi,m on tifi

vrb iurn . Po tefi autem comm ixta effe dem onfirano :vr fi quis defen barpugnam n o&urnam ac fimuldem onfi ret rem , tempus. ‘Conemurigirur res quidem defer ibereab an tè fa& i s qua in ipfiseuen inn t velagun tur :velconfeqtiui i tur . vr fi belli dicamus defer ipt10nem primumquidem an te bellum debemus di cere dele£tus hab itos fnmptus pararos ,um oresqui firerun r hin

'econgrefiirs, caedes,m o r tesy i& or 1as, laudes vi& orum nllo rum verbqui vi& i verb loca,vel tem pora vel perfonasdefer ibam ns habeb imus aliquam à narratione dequa fiipt à docuimus à bono velvtili vellaudabih rationem.

Virtus autem defer iption ism axim a,planities,& prxfen tia vel fignificanriaefi .Opor tet enimeloquutio nem peneper aures oculi sp r zefen tiam facere ipfius rei , eq uare digni tari rerum fiylumeloquut10n is. Si clararesefi fi t oratio fim ilis.fin fumm ifia huic quoque aprab irur

fl

qualitasverbo rum .$erendum aut em qubd quidam non pofnerun t defer ip tionem

-in prxexercitamen tis,quàfi praeoccuparam in fab

'

ula, & in narr atione.in 11113 enim quoque

‘

defcnb nnu‘

s flunios, & perfonas, & reszfefiquon iam quidameloquennfi im o ruin eam quoque tr ad1derein ter pra:ex'er cirationes, non incongrunmefi eosun itari.

P O S I T I O N E .

‘

P ofirroefi deliberatio a licuius rei generalis admullani peifonam certam per tinensjve_laliqriarii —

par temxircunfian tixzv r fi rfaé tem ns an nauigandum , an ducendum vxorem ,a n philofophandum , non adden tes cui ,(ed ipfam rem per fe per acciden ti aei requiren tes vr an i lla res fit facienda,quam fa

‘

é ien tibùsfolet‘

illud accidere.% bd fi fin itam afii1mamus

perfon'

am ,& (iode‘lrbetemusmoupofitio iam ,fed fuppofitioefi ,qux

gi'

s igitur pofirionum alizeciui les, a lia: priuat

'

ae.‘Ciuilesquidein , cluzecommunibus ad ciuiratem pernnen t1busfub iacen t opin ionibuà vr a

‘

n rheto r iceeda' ndum fiudium his fim 11ia.

N ESciuiles verb velpr iuatx ,qux (un t propriaealiquarum di fciplinarumeaspr ofiten tium zvt an pila fo rm i habea tmundus, an mul ti fin rmun

d1, an ign is fit fol.hx enimqueefiiones ad ph ilo iophos pet tin é rznam o ra

tores in ali is fun texercitandi.Nomm auerun t autem quidam has arfi iuas,illas infpeé i iuas, finein tellé cîìiuas.haeenim poliun t agere, illarum autemfinisefi3nfpeé

‘

rio, finein telleé ìus. Efi autem inter locum communempofitionem

https://www.forgottenbooks.com/join

E x M AG N O A‘WR E L L O =*eria s r 0 n o tt o.

R T 1 v Mxalia fi1nt puli ta: in infpe& ione, idefi cogmno

ne xfi im auoh é rerum qualisefi'

Afi ròlo'

a , nullu‘

m

exigens a8tum,fed ipfo; rei, cuius fiùd inm h er;in rellea&ucon ten ta quaeGeaewrmir vocatur . Aliat in agend

'

or

quarnm in hocfin iseyfi, vt ipCo à&uperficiatur , nih ilquépofi a& nm operis relinquar , qux 7reecwrmii dicitur ,qua

lisfaltatioefi .Alia inefieé tu,quaeoperis quod oculis fubiicirur , confumm ari onefineni fort it iir ,quam arom zmiwappellaìnus,qu

O R A T I'

O N VM É' G E N EZR A .

Duo fun t oration isgefiera a lterum en im perpetuumefi , quaeR heto -

fl

r ica dici tur alterumeo ncifirm»

,q'

naeDialeé ’tica.n quidem Z eno adeo :coniunxi t,Vt hoc com pre

'

fiwinzpugrm hrìn anui, i lludexplicata:fim iledixer it .N am qax attingii:

'

atgumen ris tanturm no do Diale& icus,ea fi incidant in=Rhero rem ,

fic tratîtantnr;vt n ihil nec ad o rnatum ,nec ad cleganriam reliquum cuiqnam faci ar:. Initium dicendi natura fuppeditauit,artiverb obferuario dedit initiu‘

m r ld om ine3enim,fienr in m edicina, qunmviderent alia falubr ia, iii falnb ria

'

lalrm

'exobferuarioneeorum artem fece;rnn t. Atqueh ic accidir quod alibi , vt ferb quidefié r fa& oo pns, anim aduer teretur . id pofiquamefi fem el deprehenfum , coeptumefi rega lispraeceptilqueinqiofierum cnfi odiri hinc tandem arti semerfir-

p erpetuaobferuatio. Facultas orandi confumm arur natura arte ,exercitarione.O\n3bus partem quarram adiiciunr quidam im itationem , quam nos arti n

fub1icimus,fecuti Fab ium Qui nt ilianum . Sant autem eiqui ad dicé dumvener it, tria peculiar iterefficienda ,vr docear ,moueat, delerîtet.ldqc enimel‘atiorefi diuifio ,quàm eorum qui to tum opus in res afiè é tuspar tiun

tur .quamuis tamenea ipfa fic tra&er o'

rator vrqua=d

'

am fin t veluri legitim a. nam qui s feretOrato rem n 1fi doeuer 1t ?Vt autem dele6ter , id iurehabi tamefi hohb tarium zira v t nequid em femper debeatexpeé tar i, pr zefi :ui ver b nequaqnam poih tvbi

M.fAVR =L

"CAS S. JSR

—

H ET . ( 59MP .

‘

S V -A sio it?-

i V'

M’e‘

r N V S .

ofiib 1lequoqueapprobain: re’

cip1unr.Necpntanius hic nofi t i…efieq_

c1jquicquam de va l i honefio difieretequem admodum natura finecon iun«fi a. nam hic locus non m odb àCi cerone,verumeti éi a Fabio prol ixetrafi atnr . Opiimum autem quemqueadmon itum effe volumus hevnquam ineam Op in ionem veniar, v t puret quidelfi vtile, nifi id quoquehonefium ,

nequeedinerfo.

P R O OE M I V M v nus D I C T V M s r r .

Clarè pars ante ingrefiirm rei ,dequa dicendum fir, ofiendi tur hoc verbo . Nam fineproptereaqubd b

'

i,t mcan tusefi , & ci thar redi panca illa

an tequam legi timum certam en incho'e'n r,emerendi fauor is gratia canut,

prooem iii cog nom inarunt Oratoresquoqueeaqua: prius quam caufam

exo rdrantur , ad conciliandos fibi indicum anim osprxloquri tur ,prommijappellarionefignarun t zfiuequod oî,u.ovGra ci viam appelli f, fic quod an teingrelfum rei ponitur , infi irutiiefi hoc m odo vocat i . P rincip ijcanlia hxcefi , vr audito rem qub fit nob is in ca ter is partibus accomm odatio r ,

;ta?

patemus. Id fir\rr rbusmodis,fi beneuolum attenrum , _doa lé mqueeee

r ià.% amuisverb in ca: ter is quoque partibus il la an imorum conciliario

nefi t opus, iniri1s tam en m axime,& veluti ex condi& o tr ibuirnr .

P R O 0F. M I V M A B ep i r oeo oy_r rr a nmo n v u b i i

’

q dam putaruur ficdifierrequbd in pro re_m rop raeter rra i n epilogofutura dicanrur .Qujntil. auréeb difierreexifi im ar qubd in i 11grefiupar -

7

ciùs modefi iùspr zeten tanda fit Indicism ifer icordiazin ep ilogo verb licear torosefiundereafie&us,& ficfi am o rationem indnereperfonrs, & defùh é tb s excitate pignora reorum producere.qnaeomnia in protemus,

parum reé l:è Hun t;

N A R R A T I O N I .

Narratio aut totapro nob isefi aut to ta pro aduerfarns,aut m ixta exVtr ifqne. Si è rir tota pro nobisgeon ren ti fimns his tri us v r i i i — l

dex intelligat ,mem iner it, credi t.Nec:quicqua iri rep'

l

d icar . nam id principiom axim è cauerur .

334‘

I l (WM. Cr A 3 3 I O D‘O'

K I

N A R R A T I D N I S v r n r v r r s.

Qup ties feqnenriafatis r é d è claranr,ns conten ti effe debemus,& prio .

r a om rttere.$atiusefi nar rqrioni al iquid firperell°e,

\

quam deefienam fir

peruacua cum ta:d10 dicuntur,necelfaria cum periculo'

fubtr:rli iit rit.(hnzprobationetra é

'

tatur r firmus, occafione, in riarrarionedehbab imneultx fa p

'ein vua caufa [un t narrationes,maxim è fi caufa fit multiplex , vtefi Repetundarum . Non femper eo'

o rdineefi nar randum ,quo resgefiaefi :qua in recaufieconditionem fpe& ab imusl Tantaefi *en im varietas canfarum ,vrqui aut eundem o rdinem

,

vbique’ (equatur aut praeceprisquemquam certi s alliger,non modo Oper am perdat verumetiam cogar in re dinerfifiim a vnnin femper fpe& arefinem zquod quam fit abfurdum faa lè in telligerquiCiceron is orationesleger it .5 n tdlulyamgfit ad augmen tii velinuid1x velm iieratiorais in aduerfis. In itium narration is à perfona fir:& ea fi nofi raefi , ornerur fi aliena,infamerur . Fin is '

nar rari onis fit qunm eb perduciturexpofitio vnde“quaefi io

'

or irur .E G R E S S I O N I B V S .

Egrelinsefi velegrefii o ,hocefi araeéxr fiamg,quum in ter1n ilfi par'um tepropofita quiddam in terfer itnr dele6tation is v tilitatifvecaulà. Sed ha:(unt plnres, quaeper rotam caufam vario sexcurfus haben t:vr laus hom inum , loco r r

'

imque, defer iptio regionum ,expofi tioquar‘undam rerumgefiarum ,vel etiam fabulofarum . Sed indignîr tio ,m ifer atio , innidia, con

uicium ,excufatio , conciliatio ,m aledié torum refutatio , fim ihazampli

ficatio ,m inutio ,om n is afib é tnsgenns ,deluxur ia,deauar iria, 'derel igione,aut officiis negle& is vel oblitis,cnin fui s arginnen tis ,qnia coher é nt,egre=di non viden tur .

C R E D I B I L I B V S .

,Credib ilium tria (unt genera vnum fo r tifiimum , quia fer è (emper ac

cidir vt liberos à'

parentibus am ari. Alterum velut propenfius vteum .

qui rerfi è valeat, ad crafiinum perùenturnm . Tertium ran tùm non rep“gnans,vr ab eo in dom o furtum fa é tum qui do mi fueri t, munus aliquod .

dom i adm inifirauer it.

A R G V M E N T A V N D ]! DV C A N T V R .

Argumenta duennrur perfonis, caufis, temporibus . Cuius tres pafunt :praecedens,infeqnens, con iun&um . Si agimus ,no =lra confirm aìxida

(unt prius rumea quaenofir is Opponuntur refutanda. Si refpondemus,fz pius incipiendum à refutationelocuplesenim fi>eciofa imperiofaelledebet eloquentia.

https://www.forgottenbooks.com/join

336 M. A. C A S S I O D O R INunc ad artis R hetor ica: definitiones di ii i fionc tieven iamus qua

fientiefi copiofa var ia , ita amul tis clar ifi im .fcr ipror ibus tra& ata'

efi ,noneodem m odo .N am fun tqui genus dem 6fir atiuum in fcholas ficrelegan t , v t oratori nec fac i an t copiam alterius part i s m aioremautfrequen tio rem quam iudicialis.a quid in re quid fpe&en t video.

nameam demum partem mul to fpec10fifiim am fetan tum iudicant dignam inqua multum fit ofien tation is & Vt ilitatis quam interim vt

ad hanc forenfem luce' Perueniatut , in dem6fi ratiuis fere ludamus ideo …

quefit ,v t in fcholis,vb i verarum a& ionum progymnafmata tra6tantur;nullus locus tra&egur aut fehcius aut fxpius quam laudis, vituper ationiilque,quiefi dem onfi ratiui generis prOpr ius.Hoc tamefciat futurus Ora

tor, nonelÎegenus vllum d1cé di,qui adm itterepoili t aliquid e genere dem onfiratiuo .rd quod fic (e habere fibi perfuadebit qui veterum (crip taleger it accurarius. R hetor ica,vcfert commun i s fere om nium opin io

,efibene dicé d1fcien tia in ciuilibusquxfi iombus.0 rator igiturefi vir bonusdicendi per itus.0 rator is autem ofiiciumefi appofitedi cere ad perfuadédu;n .Fm is,perfi1aderedi& ione,quatenus rerum perfonarum conditiovidetur adm i tterein ciuilibusquxfim nibus. fic en im Hermago ras calin iisoccurri t plurim is. Ciui lesquaefiiones funt,qux in commun é an im iconceptionem polfun t cadere, :defi ,qua vnufqurfque

rpotefi in telligere,

qaum de aequo quaeritur bono ._Caufaefi resqua: in e habet cò trouer .

[i am in di cendo pofi tam ,cum perfonarum cer tarum in terpofitione, qua:Ò7ro

'

fieo1cdicitur zvt ,fi tneph i lofo ho vxo r ducenda.

Qu;efiioefi re s quaein fehabet conuouerli am Pofitam in dicendofi ne cer tarum perfonarum in terpofitione,quaeaG raecis 62019appellatur:v t, fi tnenauigandum .ln hy90thefi nafcitur fere quaefi io : in thefi conci…

netur .Circunfiantiaererum hic plur imum haben t locum ,quegab Herma..

gora 7reexs&a@gvocantur ,quas elem en ti noname appellan t eo quod,

exearum con iun é‘

tionetamquam ex clem en tisqu1bufdam quxfi rones fian t.$unt autem num ero fere feptem zquis,quid,quando , Vb i cur, quemadmodum ,quibusadm in iculis.

D E P A R T I B V S n n n o nxme.

P artes autem , atque,v t fic dixer im ,memb ra R heto ricx fun t quinque,

Inuen tioefiexcogitatio rerum verarum aut ver rfim ilium ,quar caufam

p rob ab ilem reddun t .Ea pr zeceptis non confiat ,fedquoquifqueefi ingem o promptior , hoc magi s hac reexcelht.Difiaofiuoefi rerum inuè

'

tarumin ordinem pulchra difi r 1butio .Vbi cauendumefi ,nefi cdifi r ibuamu3 ,v tpartium multi tudo adferat obfcur itatem .Elocudoefi idoneorum verborum ad inuentionem accommodata pa cegtio .Memoriaefi firma anim i

R H E T O R I C fE COM P E ND I VM. 337rerum acverborum ad inuen tionem perceptio . P ronunciatioefi terfi acverborum cum digni tate voeis corporis decoramoderatio .

G B N B R A c a v s a nvu.

Triam aximaR hetorum pars Feci t genera caufar ii, licet alus atque alusnom inib ’

appellaner int.Dem 6fi ratiuum ,quodGrqci'eyua ,

uuxsmòva laudedicun tz& è7rld\em'lmèv, quod dem onfi ratron is vim habe

g

at.Dehber atiquod Ar ifi0teles concionaleappella t .E tmdiciale.

Demonfi ratiuum in laudem & vituper ationem dm idrtur .Delrber atiuum .

in fuafionem& diffuafionem ,adh1beturquem axim e v tilitas inutih ta5…

Iudicxalein accufationem defenfionem ,petitionem praem ii n egationem .Dem onfi ratiuum genusefiqunm aliquid dem onfi ramus, inquolaus aut vituperatio tra& atù r ,quod quam in pr0phan is fiudiis fi t vfi tat1ffimum , t um eti am n6nunquam inc id1tm facn s liter is,v r in Dauidm ine,m —ccr lo m ifer icordia tua,&e.Deliberatiuum ennsefi , inquo fuafio aut d iffuafio occur r itzappeterefugere . Iudicia%ein quo efi accufatio defenlio p r zem ii peti ti0, ,

velnegatio .

S T A T I B V S .

S tatus;quiGreece;oîaìcdicitur ,efi vela ti cardo inquo tota caufaver —Î

ti tur.Fi t autem ex in ten tion e depulfione.E1im voca nt nonnulli confi rtutionem ah iquzefi 10nem zaliiquodexqueefi ioneappareat .S tatuum alii fun t ra tionales, alii legales.R ationales diuidùn tur inqua

tuor :in fi a..

tusefi ,quum faé hun quod ab ahquo ob 1ici tur , ab adue‘

rfar io ernegaturvr, fecifi i, non feci .Fin1tiuusefi ,quum id quod obi1citur ,non idoc effe C6tendimus,fed quid illud fi t, adhibttisdefim tion ibus probamuszvt ,non er at facr 11

'egia'

cr imen* in tent andumg ui pr iuatam rem fufiuh .H icm axim èopus eri t defixiitionefacr ilegii .Qqalitatisefi fi atus,quur

‘

n qualis fit res, ,

qua r itur : quia de re genere negocii con trouerfiaefi , confi itutio generalisvocatur .T r anllatruusefi ,quum caufa ex eo pendet,quod non i s agarqui a ut ag

' ere deberet, aut non apudquos,quo tempo re,qua lege, qua ?

cr im ine,qua penna opo r tet. Hurt:fub i1ci tur còfutatio .Còfi itutiòneeaufaereìaer ta,prounus confiderandumefi ,

fim plexv trum fitqueefixo ca

an con1u:m& a .Sim plexefi ,qua: vnam in equaefi ionem comple& itur zvr fr.qua ratur ,fin tnel i tteraev 1r tutum incunabulaìE t firn c Co r intln is belli .

indicendfiîCon iun étaefi ,quzeexp lur 1busquefixom bus confiat zv t fiquer atur ,fitneCarthago diruenda , an Car thaginenfibus reddenda, an coloma deducendaìLegale5 vero fiatus in fcr ipp

ti… ration is verfantur co rro:

"

358 M. A. C A S S I O D O R I

uerfi a .Scr ipti autem con trouerfia cfi ,queplur imum pender ex ambiguitate vn ius, aut al terius verb i,dum tuemur m ordicus legi s verba in terimmib i li facien tes rationem ,hocefi ,

animum medullamquelegum , quaequnm bon iiquetuetur , {eque ad an imum legum iatorum accomm odat .Superer it tum ,

v tqunm cogn itus fuerit c6rrouerfix locus,videamus quaequxfi io ,qux r atio ,qua: iudicatio ,quod den iquefir m amen tum fit caufam

Efi ergoquefi i o ,inqua caufa: difceptat io confiat:vr, iurefeci, non iure fe

c1fi i.R atioefi ,qua reus vtitur cur inrefecer itzvt Orefies accufatus patticid ii, inquit, l ii refeci , illa en im pa ttern meum occide‘rat. Iudicatioefi exratione dedu& a fumm a

,huiufin odi, reé ìumnefueri t ab Orefiem atrem

occidi, quum i‘lla partem O refi is occider it.Firm amen tumefi firm ifii rtm

a rgumen ta tio defenfo r iszv t (i Orefies d i ci teiufm odi fin ire m atri s ammuin patrem

’

fuum in feipfum , in regnum demum in omnem fam i liam ,v r abea liberi po tifi imum deberen t premas fumere.Generalxs confiitut10efi ,qux quale fa&um (i t quod reo ob iic1tur , docet. Et habet partes duas ,iur idrcialem , & negocialem .Negociahsefi ,

inqua quid iuri s fit ex ciuilim ore per aequitatem confideratur zcui diligen tieprefun t iudices:& habet:fibi connexam con tr ouerfiam . Iuridicialrsefi , inqua acqui re& iquer a,pra:m ii prr naeratioquaer itur .Huiuspartes fim t dux, abfoluta af

fiun ptiua.Abfolutaefi ,quaein fecon tinet iuri s in iur ia: quxfi ion‘em .

Allumptiua vero efi ,quaz ex fen ihil dat firm i ad recufationem , foris autem aliquid defè nfion is afium it .Cuius (un t quatuor par teszcomparatio,relatio cr i1n inis, r°em o tio cr im in is, concefiio .Comparatioefi ,quum aliudaliquod fac

'

tum honefium aut v rilecon tenditur , quod v r fieret illudquod arguitur , dicitur ellecomm rflirm .Rem o tro crim in isefi quam i dcrim en quod infer tur a fe a fua culpa in alium reus tran sferre conatur .Relatio cr im in is,quum ideo iure quid factum dicitur , quod aliquisan te lacefliuer it.Concefii o crim in isefi ,quum reus non id quod fa é tumefi defendit, fed v t igng fcatur pofiulat.Eius partes fun t dusepurgatio , &deprecatio .Purgatioefi ,per quam eiusqui accufatur ,non fa&um ipfum ,

fed volun tas defend i tur . Ea rurfus tres habet partes imprude‘

n tiam ,

cafum , necefii tatem .Imprudentiaefi ,quum fcifiefealiquid is qui arguitur, nco a t.Caiim autem

'

infer tur in conceflîonem ,quum dem onfiratur aliquamfortuna vim obfiitiflevolun rati. Necefii tudo autem eri t, quum - vi quadam reus id quod fecer it, fecifiefedixer it.S cr ipti volun tatisefi con trouerfia,quando verba ipfa cum fen ten tia

fcr iptor ispugnare v iden tur zqua:efi in iure ciuili frequè'

tiflima, tra& atur à Ciceronequnm alias, tum in Oratore. Legum con trar iarum fiatusfun t,quando in ter fedua: aut plures leges pugnare videntur ,quam Gra ciappellan t in re hoc m emoriae reliquerfit veteres,vt femper veterem legem nona nuper lata puremus aboler i.Ambiguitasefi ,

quum

https://www.forgottenbooks.com/join

340 M. A . CA S S Ì O DO R I

.& Q i jntilia11 i duodecim i i ifi itti tionù' iudicauimus effe iungendomwneccodicisexcrefceretmagnitud0,& vtriquedum i iecelfarii fuer int paratifemper occurraut.For tunatianum vero do é izorem 1wuellum ,qui tribus volum in ibus de

hac re fub t1h ter m inutequetra& auit, in pugillati codice apte forfirà'

con

gruen terqueredigimuszvt fafi id1um leéì:o ri tollat,& qua: funt necei'

là

r ia competenter infiuner. Runc legat,qui b reuitatis am arotefi . N i cumopus fnum inmultos l ibros non tetender it,plur ima tamen acutifiima ra..

tione d1fieruitzquos codices cum prefationefua in vno corp ore repcrien sellecolle& os.

faut per Indué tionem cuius

“

membra fun t hxc,

onelufio .

aut per R atiocinatio nem …

R hetorica ('

Conuincibili.

argum enta aut per En thymem a,quiefi imp‘er Ofien tabili.

tio tra& atur feé tusfyllog1finus, atqueR heto r i Sen ten tiali.‘

cuszqui, ficut Foftunatianus diCit, ì EXemplabfli.exphcatur LColleé tiuo .

aut per Epicherem,a , quiefi Rhe aut triper titus.to r icus larior fyllogifiuus zquo autquati iper titi i s.

aut quinqueper titus.

Argumenratio di& aefiquafi argutaeanen tis oratio . Argumen ratioefienim o rario ipfa,qua inuen tum probab 11iterexequimur argunfé tum . I ll

du& ioefi oratio ,qua rebus non dub ii s c m'

us allè nfionem eius cum

quo infi itutaefi , fiuein ter’

P hilofophos ter R hetores finein terSerm ocinantes. P ropofitio indu&mn isefi quaefim ilitudines concedendx rei neceffario vn ius inducir aut plurium .

Illario indti é tionisefi ,quaz afiu1n ptio dicitur ,quat remdequa contenditur ,& cuius caufa fim ilitudines adhib ita: fun t, in troducit .Condufio inductionisefi ,qua aut concefiiònem illationis confirm at,

aut quidei:ea*è 0nficiatur ,ofiendit.R atiocinatioefi oratioqua id dequoefiquefiio comprobamus.lìn thym ema igit

'

urefi quod Lat inei n terpretatur men tis conceptio,quam im

perfeé tum fyllogifrnum folen t Ar tigraph i nuncupare. N am in duabus

partibus haec argumen ti form a confifi itzquando id quod ad fidem pertiner faciendam ,Vtitur fyllogifmor um lege pra ter itazytefi i llud;Si tempefias

‘

vitandaefi ,nonefi igi tur nauigandum .lî>t fola enim prop.ofi tione

conclulioneconfiat effe perfeé tum zvndemagis or ator ibus ,quam dia

R H E T OR I CE .COM P EN D I VM.

le& icis conuen ireiudicatumefi .Dediale6t1cis autem fyllogifin i3 fuo loCodicemus.Conuina b ileefi quodeuiden t i ratione conu1ncitur zficut fecit Cicero proMi lone. Eins igi turm orti s fedetis vltores, cuius V i tam , fi

pofieti_s, per vos refi 1tui pofie, nolletis. Oficn tab 11eefi ,quod certa rei dem onfi rationeconfi r ingit zficCicero inCa

'

t1hnam :Hic tam en viuit, viu1t.Im o etiam in Sehatum ven it .Sen ten t1aleefi ,quod fen ten tia generalis addidi tzv t apud Ter é tium :Obfequium

‘

amicos , iier itas òd1um pari t. Exemplab ileefi ,quod alicuiusexemph comparationeeuen tum fim ilecomm inatur zfi cut Ci cero in P hilipp i cis di citzTe1m ror , Antoni quorum fa& a°

inutere, é o rum exitus non perhorrefcere.Colle£huumefi , cùm in vniim,qù£eargiunen tata fun i , colligun tur z ii

cut aitCicero p ii

oMilone Quem igitur cum gratia nolui t : han c voluitcum ahquorum querela. quem iure,quem loco ,quem temporenonefia i ifiiszhuii c in iur 1a ,alieno tem pore cum peri culo cap i ti s non dub1tauitoccidere.l’ r zr terea fecnndum Yi& or in i im En thymem atis al teraefi defii i iti o .Exfola pr opofitione, ficut iam d i& i i ii i efi , 1ta confiat , Eri thymenfav tefi illud:$1 tem pefias v1tandaefi , nonefi nauigatio requi renda . Ex fo laallum pti one: vrefi illus unt autemqui mundum di cant finediam a ad

m inifi ratidned ifi i i i°rere.Ex(ola conclufionezv tefi illud:Veraefi igi tur diuina fènten tia.Ex

’

proî

pofiuone afii1mp tionezv tefi illud:‘

Si in im icus I ii im_i cus

autemefi: quia i lli deefi conclufio , lìnthymema vocatiir .5eqti itii r Eprieherem a.Epicherernaefi,quod fuper 1ùsdiximus, defcenri é s deratiocina«ione lariorexcurfiolìhetor ici fyllogifin i,latirudinè difi?s& produ& ioxiefermonis a dialeé ticis fyllogifin i3,prop ter .quod R hetor ibus

'

datur . Tm

per tirus,eicherem aticus fyllogifmusefi ,qui confi at m em bri s tr 1busi idefi ,propo efi qui

‘

con

fiatmembri squat uor zpropofitione, afiumpnone , & vua propofiuon is fiu

ueafinmptionis coniun& a pr bbauone,& conclufione.fil uinqùeper titusisefi ,qui confiatm embrisqu1nque:idefi , pr0pofiuone probauone, affumptione eius probatione,& conclufione.

Hunc Cicero ita fac1t in arte R hetor ica : Si deliberano dem onfiratio genera (unt caufarum , non po fiìm t recitepartes alicuius generi scaufa: putari . Eadem en im res,al'ii genus, ah i pars effe po tefi : idem genus…parseffenon po tefi , vel cxtera : ,quoufquefyllogifmi huins m em bra;

claudantur . Sed v idero quan tum in al ii s par tibus le& or fnum exercerepofiìt ingemum .

Mem oratus autem P ortunatianus in tertio l ibro mem im'

t de or ator ism em oria depr onunciatrone voce vndetam en Monachus cum

aliqua vtilitatedi fcedi tzquando ad fuas parte s nò im prob è videtur attrahere,quod i ll i adexercendas con trouerfias v tiliter ap tauerun t .Membr i:?fiqi1idem leftionisdiuinzere cogn ita cautela feruabrt, cum in fuprad1€to

V V ij

342 B E D /E P R E S BYT E R I L I B.

libro eius vimqualiratemquecognoueritzartem vero pronuntiation is iiidiuina: legisefiÎationeconcipiet . Voei s autem diligen tiam in_pfalmodix

decan tatmnecufiod1et .Sic infiru6tus in opere fanfi c redditur quamuisl ibris fcecular ibus occupetur .

I N L I B R VM S CH EM AT VMET T R O P O R VM B E D É P R E S BYT E—R I

P R E F A T I O .

0 i… E T aliquorres i n fcr iptur is ordo verborumcaufa decor1s al i ter quam vulgari s v ia d icend ihabet figuratus inuen i r i quod Gramm aticiececrn vocanr, noshab i tum vel form am

'

vel figuram re& e nom 1namuszquia per hocquodamm odo ver t1tur o rnatur oratio . Soler iter iitrop i ca locut io reper ir i,qucefit tr an ilata d ictioneapropria figm fica tmnead n on propr iam lim ili

tud1nem ,necefi i tafl s aut ornatus grana . Eqm dem glo r 1an tur Gra ci taluîfefigurarum

‘

veltropo rum fuiffereper tores.$ed vr‘

cogi i ofcas d i le& illimefiliîcognofcan t item omnes qui ha:c legere volueun t , quod fan& afcnptura ca ter isomn ibus fcr 1ptur is non folum autor 1ta te,qt1ia diuinaefi ,

velvmhrate,quia ad vitam dua t :eternam fed an tiquitate ipfapr zeem inet pofinonedicé d izplacuit m ihi colle6tis de ipfaexem pli s ofi édere,quia n ihi l huiusm odi (cliein ati i in , fiuetroporum valeurpraetenderevlhs feculrseloquen t i a: m agifi r 1,quam non i lla praecefler it. Sun t autemmul ta: fchem atum fpecies ,

fedem inen tiores hac P 96Ànl lg, Zeuygwr,Y7niîtu£ig , 2 6M i444 ; Ava dlhrÀa mg , Ava cpoeùHa govogm m

’

qg 2 xé au; 5vop.oî*

r a v,

HoÀé rrTa r ov, 5 igp bg P oÀuo-u'

vdler ov A :o?kur ovP g<iAwl zg , prxoccupano fine pr aefump tio di citur .Figuraefi ,quandoea qua: (equi deben t ,an teponuntur vr,

In terea reges,m gen tim ole Latinus(h r/adr1jugo veh1tur cur ru. Et— Bigis i t Turnus in alb i s. E t:

https://www.forgottenbooks.com/join

B E DA’. P R E S BYT E R I‘

L I B.

di& am in nationibus, increpationes i n populis.d en im ait, aelfaciendam , numer i fingular isefi :quod addid i t ii i crepationes,plurahsefi .Fi tet15Syllepfis in fenfu, idefi , vb i pro multis ,velpro vuomulti ponun tur .Pro mul ti s vnus:vt , Imm t in eis mufcam can inam com ed i r eos ran a ,& exterm inauit eos . Cum non vn am adfexterm inadosAìgypuosmufcam vel ranam ,fed inni imer as imm itteret. I tem pro vuo multi v t, Ad

fi iterui1 t reges terras,& prin cipes conueherun t in vnum .Reges enim proHer odezl’ rm cipes pro Pi lato pofiros Apofioli in tellexerunt,quem adm o

dum con tinetur in A& ibusApofiolorum .

Ava dh'

vrfi amg,efi congem inatio dictionis, qua: in vltum Par te przeceden tis verfus,& rim a fequen ti s i teratur :Vt,

— Seqm tur pulcher r imusAfiur ,Afiur equo fiden s,& verficolor ibus arm isS im i leefi illud S tan tes eraur pedes nofiri in artus tui s Hierufalem ,

H ierufalem qua aed1ficatur v t ciuiras. Et H ierem ias :Medereliqueruntfon tem aqua: vmee,& foderun t fibi c1fiernas, c1fiernasdifiipatas,qtiecontimere non valeur aquas.Avot<poecit ,efi relati o, cum eadem dié tio bis faepiùsveper principiaver

fuum repetitur zv t ,Natemex v ires,meamagna poten tia folus ,Nate patri s fumm iqui tela T iph0è

'

:i temn15.

Sim ileefi illud Dom i nus i l lum inano mea , (alusmea,quem timeboì‘Dom inus protector vita mea: aquo trep1dabo Etquo aurea fumus vi iSi confifi an t aduerfum mecafi r a , non timeb it cormeum Siexurgar aduerfum mepra lium in hoc ego fperabo . Fi t autem Anaphora in eodem verfuper prm cipia fenfuum zv t, Vo xdom in i in v irtute , voxdom iniinm agnificen tia vox dom in i confr 1ngent15 cedros. qua: figura P falmisvfiranfiing gfi .hanc quidam Epanaphor am vocant .

E 7WVOEÀH4JQefi verbi in princip io verfus pofi ti ineiufdem finerep etitio :Vt,Anteetiam

,

fceptrum Di& a:i regis, & an te.Sim i leefi illud Gaudete in dom i no femper

‘

, i terum dico o audete. Et inP falm o zDeus qui s fi in ili s eri t tib 1?n e taceas,nequecompeiîtan s Deus.E 7r ifieué ig efieiufdem verb i ineodem verfufinealiqua dilationecon

ge1n inatio:vr,Memeadli1m qui feci , in meconuer titeferrumO Rutuli

°

,mea fraus omni s .Huic fim ileefi illiid:C0ii folam in i confolam in i populem eus , dici t do minus vefier . Et i terum Eleuareeleuare, con ih rgeHierufalem . Et iterumViuens v iuen s ipfeconfitebi tur tib i . Et i n P falm o Dies dicieru& a '

t verbum noxno& i indicar fc1en tiam . Alibi repetitioeiufdem fermonispahlogize0b til]Ct nom en .

https://www.forgottenbooks.com/join

346 B È D£ P R E S BYT E R I L I B.

Taleefi etiam illudzCan tare,exulrate, & pfallire.Et E zechiel:(luj d fi gc…

nuer 1t filmm latronem ,effunden tem fangniner'

n ,& paulopòfi ,m mon ti…bus comeden rcm , vxo rem proxim i fui polluen tem ,egenum pauperem con tr ifian tem , rapien tem rapinas , pignus non redden tem

,& ad ido

la leuan tem oculos fuos, abom iri anonem fac1entem , ad vfur am danremamplius accipien tem k

,iiunquid vita v iuet?

—7toÀù7flfo '

î'

0V,efi cum diuerfis cafibus variatur or ario zvr ,L i ttor a li tto r ibus con trama, ilué h bus vndas

Im preeor ,arm a ar m is ,pugnen t ipfiquen epotes .

Vr Apofiolus % om arnexipfo , & per ipiu‘

m ,& in ipfo fun tom n ia : ipfi

honor,& gloria , in fecula feculo rum zlìt in P falm o zN 1uedealbabun tur inSelmon ,m onsDei ,m ous coagulatus, m on s p i ngui s v t quid fufpicamm r

m on tes coagulato s?Mon s i n quo beneplacitumefi Deo hab 1rarei n eo.

E iep òc,conuenienna dicitur ,quando feries o ration is tenorem fuuin vf

quead vltiîmi feruat,nulla videlicet alia velcai1fa , velperfonamutata vr,

P rincip io cmlum ac ter ram cam pòsqueliquen tesLucen t é mqueglobum Lunx, T i taii iaqueafi raSpiri tus intus ali t.S im ileefi i llud,Vt in P falm o Deus in nom i ne tuo faluum mefac .&e. vfquedum aitzNon propofuerii tDeùm a n te cònfpe&um fnum . Orat enimpr ophera . , v t aumlio dom ini faluator is ab hofi rum infe6tarionehbcretut.

,

… ua é vfi'

lov,efi o rario multi s nexa coniun& ion ibuszvr, — AthamafqueThoafque, Pelide

'

fqueNeop rolemus ,pr imùfqueMachao_

n . Sim i leefi lllud in P falm o Dom inus confé rueteum , viu1ficereum ,

beatumciareum , emundet in terra anim am eius non tr i dateum in manusinim icorum eius .

A iJÉÀUTW,vel &ez3vàîlot,efi figura fuper ior i con trar i a carens

i

coniun& ionibus v t ,

— I te,Fer teciti flamm as, datetela, impelliterem os. Taleefii llud in P falm o IubilateDeo omn is terra, P falmum digi te nom in i eius ,date gloriam laudi eius djcireDeo quam ter i ib ili‘a funi opera

‘

tuadomine.

T R O P I S .

TR opusefi di& io tr anilataapropria fignificauonead non propr 1amfim rlitudmem , ornatus,necefii tat15vecaufa. Sum autem Teti -c ai quiLatine mod i vel m ores m tcrpretar 1polfun t num ero tredecim Mem

<pogcic,Koci

r oixgwmg, >:uvenJioxi

/

z 0vouaTwrodm, Hegfcpgamg Ywég@aîav r aeg@oì\ùOMOi&JOTQ.

Mem cpogdc,

D E T R O P I S SAC. É CÎR I P"I Î* 347

Mem $oeà …efi rerum verborumquetranflatio . Haec fif”ni odisquatuor “

: ab anim ali '

ad an im ale, ab inanimali ad 1nan ini ale, ab fafi inîai iad iii.an im ale ab inan im ali ad anim_aie.fE rgo

‘

ab animali ad‘

aninialefitfic :’vr,Typhin aù r igam celeres fecé recarina .

auriga , & gubernator anim'

_am habenr.

Sim i leefi in facta fcr iprur a i llud :Q are fremuerun tgentes Et Dom inus quier ipuit mede‘ore là’

o ni'

sg & de m anuvrf1. Et : ‘

S i fumpferopennas m eas an te lucem Nam & lîom ines befi ia: & “

v olucres‘hnim am haben t.Ab inammali ad inanimaleVrpelagus tenuè rerates,nec iam amp

'

liusvlla.nam pelagus rates animam non haben t.Sim ileefi i llud in facta (criptum :Ap eri L ibaneportas tuas . Et :Q I }

peram “ulat fem itas m aris . T ranflati0efi enim à ciuitatead m ontem :

a terra admare quorum nullum an im am haber. Ab an imali ad inamm ale:v t,Atlant i s cin&um afiiduecum nub ibus a tri s,Pm 1ferumquecaput ven toquaifatur imbr i ,Nix hum er os infufa tegit , rum flum inam en toPr:ecipitan '

t fen is ,& lacie riger horrida barba.

N am v t haec amm alis (%n t, i tam on s anim am non habet, cuimembra hom in is adfcr ibuntut .Huic Em i leefi i llud Exiccatusefi vertexCarmeli:hom inesenim ,non

m on tes ver ticem haben t. Ab inanimali ad a nim alezvt,Aut fi famamouer, fi ta

'

n tum pectore roburConcipis.

N am vr robur animam non habet, itaTurnus cui ha c dicun rur ,animam

habet. Huic Em ileefi illu‘

dzAuferam à vobis cor lapideum . non en im lapis,d populus an imam habe t.M€

‘f0z <poedc autem aut 'par ti s vniusefi , vrFlu&uarefegetefs. non po tefien im dici,fegetarefiu&uszaut &itt iseoq>iiefi , idefi reciprocazvt, rem igiuma larum Nam alx attiri , alarum rem igia dican rur . Hic tropus ad

Deum fitmultifariezà volueribu_

s v t, Sub vmbra alarum tuarum protegeme. A Feris : vt,Dom inus de Sion rugier. A m em bri s humanis vr (Q ismenfusefi pugillo aquas caelos pa lm o ponderauit Ab hom inei iirer io re: vr, InueniDauid filmm Ieffe,virum fecundam cor memn .Am o

ribus m en ti s humana vt Tuneloquetur ad eos in itafua. Et, P oen itetmehom inem fecifiè . Et, Zelatus fum Si on z elo m agno:& innumera huiufmodi. A rebus infenfibilibuszvt,Ecceego fi r idebo fuper vo s, ii cur fi r i..det plaufi rum onufiufn fmno .

fl(Luj videlicet tropus commun i locurionevfi tatifiimusefi , vr c

"um dicimus, Hu&uarefegeres, gemm are vi

res,floridamiuuen tutem ,& la&earn caniciem .

,4s B E D,x£ P R E S BYT E R I L

'

I B.

;Ka'

ldxgnmc,efi vfurpatio fineabufio nom inis alien i aut verbi , ad [igni-ficandam remqua:p

ropria appellationedefecit eo àmetaphora d iffor t , qu

‘od illa voca ulum haben ti larg1tur :haec quia non habet primum ,

ali eno vritur . v t parr icidam dicimus,qui occider1r fratrem pifcinam ,

qua: pifces non habet. Haec en im nifi extr infecus fumeren t fnum vocabulum ,

non haberen t .Hu1c fim ile illud:P onesv e& es in quatuor angulismenfaeper —fmgulos pedes fextum fagum in fron te re& i dupl1cis. ,

ib i ,confringit cornua arcuum . Et, Labium illius erat quali labium ca.

hcis,& repandi lill] . pedesquippe fron s , comu, labium hom inum tan tum fun t, an im an tium

, non etiam rerum infenfib1hum qua:nom ina fi fcr ip tura praelatis rebus nonimpofu1ffet quodproprium his:d iceret non haberet.Ad hunc tropum perrinet quod fcr ip tumefi , Efi autem H ierofolym isProbatica pifc1na.à p1fcibus en im nom é accepir aqua,quaenequaquam propter pifces, fed ad lauandas, vr ferunt hofiras colle& aefi ,vndeProbati

'ca: cognom en fo r tira‘e

M€loiM, i ig efi di& io gradatim pergen s ad‘idquod ofiendi t , abeo«

quod pra cedit, id quod fequitur infinuanszvr,- Speluncis abdidit atri s. E r,

P ofi aliquotmea regna viden smirabor arifias. Et,Iuque m anus chartaenodosàqueven it arundo . N am permanum verba,per arfidinem literx fignificata: fun r.Taleefi i lludzLaboresm anuum rua

rum m anducab is labores en im pofuit pro his quaelaborando adquiruntur bon i s . Nec non illud Draco ifiequem form afi i ad inludendumei:per draconem diabolus,per diabolum bonus angelus in telligendusefi ,

qualls à. Deo form atusefi.

MeTwvu,uia ,efi qua dam vela ti tranfnom inatio , ab alia fignificationeadaliam proxim itatem tranilata. Huins mul ta funt fpecies Per id quodcontinet , id quod con tinetur per id quod continetur id quod con tinet:Per inuentorem id quod inuen tumefi :per inuentum , inuen torem Perefiîcien tem , id quodefiicitrir :pe

'

r id quodefiîcitur ,efficientem .Aut en im

per id quod continet, id quod con tinetur ofiendit v_

r,Nunc pateras libareIoni. Et Theatra plaudunt pratamugiun tzdum illic hom ines plaudun t, hic bonesmugiun t. Aut contrà per idquod con tinetur , id quod

'

Continet:vt ,Crateras latti fiatuun t,& vina coronanr. Et,

—Iam proximus ardet Eucalegon .Dum non ille fed domus cms arderet .

Aut per inuen torem id quod inuentumefi :vt, Sine Cerere Libero friger Venus . Et,Comm ixram Vulcanus m itri t ad afira fauillam . Vul t enim per Cere

rem , frumen ii inuen tr icem , intelligerepanem :per Liberum - inuèn toremvins,vinum per Venerem ,

lib idinem perVulcanum , ignem : Aut con

trà, per inuentum inuentorem demonfi ratt ,Vinum precamur ,pro Li

https://www.forgottenbooks.com/join

31 0'

BE B AZ P’

R E S BYT E‘K I ’ L I B.

Hand ali ter puppé fquetua:, pube'

fqrtetuorum . Aut contrà vt, Et i iigen s a vertice pon tus In puppim fer it,excutitur pr onùfquem agifierGmmmeas alij fon t é mque1gn émqueferebant.Sim iliter in facta fcr iprur a aut totum 33. parte ofiendirur zvr In L x x i I . anim abus ingreffusefi Iacob Aegyptum . Cum non.folzeannua:, fed cum co rpo r ibusfuis ingreffa:fin t .Aur con tràzv t ,Tulerun t dom inum meus om inum dixi t ,cum dom in i corpusquxreret. Aut enim to tum a par teofiend1t :vt ,Verbum carofa&umefi zE r ,Eramus vero in naue vn iuerfaeanimx,ducen rx fep tuaginrafex.Aut contràzvr 1b i,

‘

E rgo propter parafceuen Iudzeorum ,quia iuxràeratm onumguum Vb i pofuerun t Iefum .

—0vagxoîlowozfar,efi nom en de fono fa&um zv t , T innirus zems cflangor tu‘

ba rum ,hinn itusequo rfi, mugitus boum , balatus onium , larratus c am ini

,

rugitus leonum fi r idor”

valuarum . Inuen iuntur haé & in facta (cripta ta:v r,Cyinbali im tinmen szE t '

,Q 1/afi tuba exalta vocem raas t

,Cann e ti i

ba Et, Nunquid circundabis collum equi hinnitum E r ,Rugi tus leon isE t ,Voxlexnà zEt,Canesmuti n on valen tes latrare.Ad hunc tropum perfinete quidamexifiiin an t fibilos ferpentium porcorum fin dores ca terorùmquevòcem confufam anim antium qua ipfa in fcr ip tùr is fan

& i s fz€p1us reperiunturm a

'

cpeamg,efi circunlocurio ,quzefit aut ornandae. rei caufaquepulchraefi , arìr v itandaequaeturpisefiEtiam prim a nouò fpargebat lum ineterrasT ithoni croceum li

'

nquen s aurora cub i le.Nim io neluxuobrufio r vfusS ir genitali atuo fulcos oblimet inertes.S im i l iter in facta fc r iptura ver itatem fplendide.producitzv tefi , S ci :

musquon iam fi rerrefi ris domus nofi ra huius hab itation is diffoluarur ,quod aedific:i rionem habemus ex Deo domum non m

'

anufa6tam ar tern am in cmhs.Fceditatemeuiranszv t ,Nam fosm inx eorum immutaueruntnaturalem vfum

,ineum vfumquiefi con tra naturam

Y7r é gfiac'

r ov,efi tranfcenfioquxdamyerborum o rdinem turban s. huiusfpecies fun t quin g,Tgaîmc, 2 rfiyxumq.YsegoÀoyioc,vel, r seeov7rerir teov,efi fen rennaefi ordo verbis mutatur :vt,

- Torrete paran rfiamm is,& frangere faxo . Et,P ofiquàm altos tetigit fiu&u5 ,& ad aequora veni r.P r iusen im fr anguntuufruges, & pofiea coquuntur z& antè ad xquora ven i t, & fic tetigi t flu&us.Taleefi illi id :H iCaccipiet benedicfi ionem à damin0,& m ifer icordiamà Deo falutari fuo . prius enim dom inusm iferaudd i_ufi1ficat impiumfic benedi cendo coronat iufium .

Avorseod>inefi verbo rum tantum ordo prxpofi'erus vt ,î

’

taliam contra:p ro contra I taliam . Et Littora circum pro circum li tto ra . Taleefi i llud:% amobrem.ego deprecaber dom inum :pro ob quam rem

D E T R O P I S SAC. S C R I P T . gyi;irueiveea c, efi interpofita ratiocinatio dmifzefei i teii tiac:Vt,

E neas(neque en im parrm s confifierem en temP affus am or.)rapidum ad naues pr aem itut Achatem .

Taleefi i llud Apofioli:Q ri en im Operatusefi Petro in Apofiolatumcircunc ifionis, operatusefi m ihi in ter gentes.E t cii cognoui ifeh t gr atiam quxmih i dat aefi , Iacobus Cephas Ioamnes dextras dederuntm ihi Barnaba focietaus.

T,uiimg,efi fimplia s ver bi fe& io , autvnius compofiti ,vna di& ionevel

pluribus inter 1e& iszvr ,Tal i sHyperbored fep tem fiib iec'ta tri on i .

E t,multum nebula: circum dea fudit am i é tu. Pro circum fudit . Haec fpecres li cet in facta fcr ip tura facile non inuen1arur , ramen habetur in Chrifi ia no po

'e' ta,v tefi ,

H ieroqu‘em genuit folym isDauidicaproleszhocefi ,H icrufalem .

2 6yxumg,efi hyperbaton ex om n i par tex onfufum :vr,

Treis Norus ab repras i i i faxa laren ti a torquer,Saxa:vocan t I talrmed1is qua m fiué hbus aras.E fi enim h ic ordo ztreis ab =

rep ras nanes Norus in faxa torquet ,qux faxa in m edus fiu& ibus larent iaI tali aras vocan t.S im ileefi illud in facra fcr ipturazSi dorm 1atis in termed ios cleros pennaecolumba: deargen pofier iora dorfie1us i n fpecie aur1.P r ius en im hie,v tAugufi1nus air,quxrendusefi ordo verborum ,

quom odo finiatur fen ten tia ,quae v tiquependet, & di citur S i dorm iaus,deinde in cer tumefi , vtrum ha pennm,an,ò vos pennae, & ad ipfas pennasloqui videatur .Vtrum ergo verb i s quaepreceiferun r fin itur ifi a fen teutia,v r fit ordo ,Dom inus dab i t verbumeuangeli z ìtibus virtute multa, fi dorm 1ati s in termedios cleros vos p é naecolum ba deargen tatze.An hisquefequun tur , v t ordo fit, S i dorm ia tis inter m edios cleros , penna colum ba:deargen rata: n iue dealbabuntur in Selm on zidefi ,

ipfepenna dealbabumtur , 1 do rm iaus in term edioscleros:vr i llos hoc

“

di cere m relligarur , qui…fpeciei dom os tanquam fpolia diuidun tur zidefi , S i dorm iat1s i n ter med ios cler os,ò vosqui diuidim ini fpeciei domus perm amfefi ationem fpir 1tus ad v tih tatem ,v t ahi quidem detur per fpii

‘

i tum .fapien r1a , ah i ferm o

faen tizefecnndum eundem fpiritum , aln fides, alii genera linguarum , in

eodem fp i t itu, & c. S iergo dorm iatisvos in term edios clero s, tunc pensecolum ba: deargen tataemnedealbabun tur in Selmon .po tefi fic in telligizSi vos pennecoldbedorm iatism tÈ r m edios cleros,muedealbabun tur…

in Selm on :vt fub in telligatur , hom ines,qu1 per grat iam rem illi onem a c

ci_p iunt peccatorum .Vndeeti am de ipfaecclefiamCanuco Can t1co rumQ i ; efi ifia,queafcendir dealbata?P r om ifiìo quippe dei ten etur per propheram dicen tes i fuer in t peccare. vefi ra tanquam foem cium , ficur n i

nem dealbabo . P o tefi fic in telhg1 ,v t in eoquod dictumefi ,penn zecolumba deargentatee,fubaud1atur enns :vt 1fiefi t fenfus:Vosqui tanquam .

.

3p_ BED /£ P R ES BYT E R—I L I B.

fpolia fpeciei domus diuidim in i,fi dorm iatis in term edios cleros, penna:c olum baedeargentaraeer itiszidefi , in altiora cleuab imini, ò pagani tuneecclefia: coha:ren tes.Nullam quipe aliam m elius intelligi puto columb5.deargen tatam quam dequa d1&umefi:Vnaefi colum ba meazDeargentataefi autem ,quia d iuin iseloqu1iserudita .

Ù

È loquia namquedom ini ,aho loco ,eloquia cafia dicun tur ,Argen tum igneexam inatum , terra purgatum feptuplum .Magnum iraqueefi bonum ,dorm irein term edios cle

ros, ciuos nonnulli duo tefiam é ra effe voluerun t,v t dorm ire fi t in ter duosm edi os cleros, in eorum refiamen torum autor itaterequiefcere, vtquìdoaliquis ex his profer tur , probatur , omm s i nten tio pacifica quietefiniarur .

Yaee€oÀù,efi di&io fidemexcedens, augendi m inucndivecaufa. _An

gendi:vt,niuecandidior zMinuendi:v t, tardior tefiudine.Taleefi illud,Aquilis c aeli velociores, leonibus for tiores.Minuendizvt ,Terrebit tefon irus folii volan tis.Et,N 1grata fuper carbonem facies eorum .

AMnyoef<x efi tropusquo aliud fignificatur quam dicitur :v tEt iam tempusequum fum antia foluerecolla .hocefi carm en fin iri .Huicfim ileefi illudzLeuateoculos vefiros, & videteregiones quia albeefun tiam admelfem :H ocefi , intelligite,quia populi fun t iam parati ad credendum .Huius fpeciesmultaefun t,exquibus em inen t,

E i'

gaiveiac, AVTήQg.MQ Ai’

vtyyxx xagxev'

iwybg naeoipi 'ai m arg ap.èg.ASHO

'

H6C.

E iga reioc,efi tropus per con trar ium quod conatur ofiendenszvr,Egregiam vero laudem ,& fpolia am pla refer tisTuque puerquetuus,m a

gnum m em orab i le nòmen ,Vna dolo diuum fi , foem ina v1& a duorumefi .Hanc n ifi grani tas prbnunc

'

iarionis adiuuer it, c6fiter i videb itur quodn egare con rendit.Huic fim ileefi illudzClama tevoce maiore, deu

'sefi ern im Baal, & forfitan loquitur , aut in diuerfor ioefi , aur in itinere, aut dorm it ,v t excite tur .Avn

'

cpwaxg,efi vn ius verbi ironiazvt,bellum ,hocefi , m in im e bellum .

Lucus,quodm in im e luceat: Parere, quodm inim e parcant. I tem in factafcr iptura:vr, Am ice ad quid venifi i ? In ter I roniam Antiphr afin hocd ifiat,quod I ron ia_pronunciationefola indicar quod intelligi vult:Anphrafisvero,non vocepronr

’

îtianti 3 fignificar contrarium, fed fa is tamenVCtbis,quorum origo contraria.

Ai'

v:yg.wr efi obfcura fen tentia per occultam fim ilitudinem rerum vr,

Matermegcnuit,eadem moxgigni tur exme. Cum fignificat aquam .in

glaciem connet ti , ex eadem rurfusefiluere. Taleefi illud in factafcr iptura v r Penna columba: deargen tatx pofier ior a dorfi eius inf

qecieauri . Cum fign ificeteloquia fcripturx fpir itualis diuino lam ine

pena,fenfirm veroe1us inter iorem maiori cmlefi isfapientia: grafia reful

https://www.forgottenbooks.com/join

man a … P R E S BYT E R I L I B.

r alem , rationalem , aliquan do anagogen ,hoc cfi ,fenfum ad fitperi0ra ducen tern ,

figuratedenficiat.l’er h ifion am namquehifior ia figuraturfa& r1ra -

pr imo rum fexfinefeprem dierum , to t1dem computatureraribus.Per verbum ,Dum hoc quod dici t Iacob patr iarcha:Catulus leonis Inda,ad pr a dam fili m i afcend1fi i, & czeter a,der egno ac vi é tor iisDauid i n telliguntui

‘

.Per verbum ,fpir itualis deCh r ifio , fiueecclefia fenfi15, cum idem

fermo parr iarchaede dom in ica pafii one, ac refurre& ionefideh ter aceipitur . I tem allegoria fa& a, tropologicam ,

hocefi , m oralem perfe& ionemdefignat .v t ,Tun ica talari s polym ita,quam Iacob patr iar cha filio fuoI ofeph fecir,variarum v ir turum gratiam ,qua nosdeus paterquead term inum v ireenofi r‘

x fem per i i i d ii i pr ze‘

cipit ,& dohar, i i)ifi iiuat. Allegoriaverb ieandem m orum perfe€tionem fign ificat: v t, S iri t lum bi vefi r i pr zcin€ti ,& lucerna: arden tes in in an ibusvefi r is. Allegoria fa& i , anagogicum hocefi ad fuper ior a ducen tem feiifum exp r1m 1t : v r , Sep timusab Adam ,Enoch tranllatusefi demundo,Sabbatum futura:beatitudinis,quaepofi opera bona fecuh huius,qux fexxrat1bus peragitur ,eleé h s in Hnem feruat ‘

ur , figurate pr zefignat. Allegoria v erbi eadem v1tx coelefi isgaudium dem onfi r at zv t ,Vb1cunquefueri t corpus illi c congregabun tur

aqui la .Q 1}a vb i m ed iator dei hom inumefi corpore, i bi n im irum

& nunc fubleuara: ad cmlos anim a: celebrata gloria —

refurrecfi ion is,

colligen tur corpora iufio rum .N onn riquam in vuaeademquere vel verbo , hifio ria fimul myfiicus deChr ifio velecclefia fenfus,& tropolo

gia, & anagoge, figuralirer in tima tur zvr , Templum dom inirluxra h ifion am , Domus quam aed1ficauit Solom on :q ta allego r iam Corpus dom im cum , dequo air: Solu1 te tem plum hoc,& in tribus diebusexcitaboillud.S tueecclefia eius cui d icitur zTemplum en im dei fan é h imefi ,

quodefi is vos.Per tropologiam ,quifquefidehum ,quibusdi citur :An ì1efcitis,quia corpora vefi ra templum fun t fpin tus fan& i,qui in vob i sefi ?, Per anagogen ,fuperm gaudii m anfio nes, cui adfpirabarqui ait:Beatiqui habitan t i n dom o tua,… feculum feculi laudabun t te. Sim ili m odo quod dicitur ,L audaH ieruiìlem dom inum , laudadeum

‘ tuum Sion Q rom am con

for tauit feras portami tuarum ,benedixitfilios ruos in te:Deciurbus terrena:H ierufalem ,deecclefiaChr 1fi i, deannua quoqueele& a,depatria ccelefi i iuxra li ifio r iam ,

iuxra allego r 1'

à, iuxra tropologiam , iuxta anagogen ,

reé tepo tefi accipi.luxra allegor iam ,deeccle‘fia diximus, fequé tesexemplum do& ifiim i tra& arousGrego r ii,qui i n libri s Morahbusea quaed

_

eChrifio fineecclefia per figuram di€ta, fiuefa& a in terpretabatur , allegotiam proprie nuncupare folebat.Omiwarc,efi m inus normrei ,per fi it i ili t ttdinemeius,quqm agis notaefi,m onfi rario huins fpecies fun t tres E iieaiv, 7tocìg—fioì

‘t ii 77ue9iaflezy/M r.

E ll

ua v,efi perfonarum inter fevel eorum quaeperfonis aca dun t, compara tio :vt,Os humerosquedeo fim ihs.Simileefi i llud in fact a fcr ip tura

D E T R O P I S S AC. SCR I P T. 355vr, Vidimus gloriameius,glor iamquafi vn igeniti a parte. Et, Neque nubehr,nequeducen t vxores, nequeen im vlrra m ori porcr r

'

ir,xquales enimangeli s crun t.

mug5cfioì.ii ,efi reruni genere diffim ilium comparatio zvr,

Q 1Jahsmugitus, fugit cum faucius aram

Taurus, & incer tamexcufiît cernice fecur im .

Sim ileefi & illudiSnn ileefi regnum coelorum grano finapis. Er SicutMoyfesexaltàuit ferpen tem in defer to, itaexaltar i opor tet fili i

'

ihom inis.Wegi i leiyt efi prazpofi tio, fiueenarrario exempl i hor tantis aut de

ter renris Hor tantiszvt,

An tenor po tuit medii selapfusAchiuis,Illyr icospenetrare fmus, atquein tim a tutus.

Deter rentiszv t,At non fic P hrygiuspenetrar Lacedxmona pafior ,LedaeamqueHelenam Troianas vexit a

'

d vrbes.Sim ileefi & illudzExhor tan tiszvt, Helias hom o erat fim ilis nobi s, pali ib ili s, & orationem orani t v t non plueret fuper ter ram ,& non plui t ann is tribus ,& menfibusfex. E t , R

‘efpicitevolanlia caeli quoniam non

ferun t , neque metun t neque congregan t in horrea patervefier ccelefi is pafcit i lla. Deter ren tis zv t , In illa hora quifuer ir in recto vafa eius in dom o , non defcendet

tollere illa z& qui in agro , fim iliter nonredeat retro . Memoresefiore

vxor is Loth.

F I N I &

356

I S I D O R I D E A R T E

R H E T O R I C A L I B E R , R E L I Q V O

O P E R E S E L E C T V S .

H E i ' 0 R i c A,

'efi bene dicendi fcientia inemi libusqusefi ioii ibus, ad perfii adei i dum in rerum perfonarumquenegouo .Dié ta autem R heto r icaGraeca appellationeo

’

cvr‘

o T iieé ii0' 2®g, idefi à di é t10neéîmg en im apudGr zeco s .d i é ìi0 dicitur ,gur aeorator. Comuni taefi autem Gramm atica arti R hetorica Dmleé l ica. In Gramm atica en im fcien riamre6te loquendi d i cimus in R hetorica ornare, in

Diale£tica probabilirer . R hetor ica orario con tinuapropriaefi ,Dialeé ticx conc1fa.

Oraror is ofii cium , bene dicere ad perfi1adendum .Q 1y

od dicendi ,m o

uendi, deleé tandi partibus cum Ciceroneliceat)benedicendo perfuadereOr ator ,efi vir bonus dicendi peritus . Vir bonuseonfifi it natura, mo

r ibus,vira, ar ribus.Dicehd1 per itus confifi it ar tificiofa eloquen tia : cuiuspartes quinque fun tzlnuen tio ,Difpofitio , Elocuuo Mem oria , P ro

nuncratio . I nuen tio ,efiquxfi ionum argumen torumqi iefagaxinuefi igatr ixquecomprebenfio .Difpofitioefi ,qux ordinem rebus attribuit.Elocurioefi ,quaear t ipit verba , velpr opr ia,vel tranflata quaquenoua facitvereraquecompon it.Memoria firm a rerum verboruq ecufiodiaefi .

P ronunciatio ,voc1s,m o tus, ge…fiufquepro rerum verborum dign i tatem oder atio .Per it ia facult as orand i in tribus rebus confifi ir:natura ar

te,& vfu.N atura , ingen io zarte, fcienria : vfu, afiìduirare. Haec fun t enimquaenon folum in oratore, fi ci in vuoquoque ar tificeexpe& anrur vt aliquidefiiciat.Genera caufarum tria tfimxgdeliberatiuum ,dem onfiratiuum , iudicialè .

Deliberatiuum ,qi i o de vnaquaquerefuadendo , aut d iffuadendo delrberatur zquod tribus loc is damd4 tuu,honefi o , vr1li, & pofi ib ili. Dem on fira

riuum ,quo vnamquanquerem lauda ncio, aut vi tuperando dem6firamus…Indiciale , inquo de ipliusperfonaefa& o , aut pra m 1i , aut poema: fen ten tiadatur .Dem onfi ratm i generi s fin is honefias Dè liberariui,vriliraszludiClalls aqu1ras.Demonfi ran ti pra fens Deliberan ti futurum Indican tipra ter itum tem pus tr ibu1tur .

https://www.forgottenbooks.com/join

DE AR T . RH ET . L I B.

neetè'puszin caufa vero certa oia‘

funt,vn dequafi pars caqefi propofitr‘

i.

Partes oration is inR hetor ica artequatuor fun t:exordifi, narrario , argumentatio , conclufio .Harum prima auditor is animum prouocat.Secundares gefiasexplicat.Ter tiafidé alfer tion ibus facit.(Qu/ an a fiii é totius ora

tionisc6pleé'

titur .Inchoandumefi iraq;vt beneuolrî, docilé ,vela rretamauditorem tum ,

excitando .N arr àndumefi ita,v t breu1rer atque aperte probab 11iter loquamur .Argumentìdum ita,v t primum nofi ta firmemuszdeh1nc aduerfaconfr ingamus.Concludendumefi ita, v t concitemus an imum audientisimplete quaedicimus. H i s addfitur aquibufdam ali zepar tes,propofitio,par tirio ,digrefiio , refutatio . Genera caufarum fun t quinque honefium ,

In confirm arione fides fit argum é tis.Efi auté argumenti probabile inué tr

'

i ad facié d'

zi fidé zquodefi ar tificiale, aut inar rificiale. Argum é ra erut' i

tur ex locis.Efi en im locus argum é ri fedes.Argum é tatio veroeXplicatioargumen zcmus quatuor fun t fpedes:rariocinatio ,queàGrecis auMoyiu

p b; Latine dicitur m é tiscòcepti o :exeni plum ,me9ialdyna .Syllogifmis non folti R hetores, fedDialeé t1ci v tuntur . R auocinario efi , (vr inquirAr1fio telesìinqua pofirisquibufdam , neceffeefi al iud pr zetereaquepofita fun teuenire. Confiar

tribus P r o'

pofitione:v r quod bonum efi turpem vfum habere non po r

‘efil confen rir aud iens.afiiim it ille,pecun ia turpem vfi 1m habet :con clud irur ,ergo pecunia,bonù

'

nonefi . Indué h o ,efi argumentatm ,qua ex plumbus vel par t1bus, velfpecieb

’

us, vmî, vel to tum ,velgenus vm aerfah rereolligit ur . Indué tion ismem bra tria fun t:P r im a propofiuo zSecunda illa tio ,quae affumptio dicirur :ter tia còclufio .P ropofitm indu& ionisefi ,quaefimih rudi nes cocedendx rei necelfar io vn ius inducit, aufplùriri .Illario indu£tion isefi , qax

afinmprio dicitur zquer cî,d”equa con tend1tur , & cuiuseaufa fi tt i i li ti idineshabrrar fim t, inrr oducir.Conclufio induct ioni sefi ,quaeaut concefiionem illat10n is confirmat, aut quid ex eo conficiatur ,declàm t. En thymem a,efi argum

’

é tarioexaltera rat iocm ariom spropofitione,hocefi , m aiorevelm inore,& conclufionec6pofita v t tempefias virandaefi , noiiefiigi tur nauigandfi .lîxfola en im p

’

ropofitionec6fi ate[feperfeé tum vndem agisR hetor1bus,quam Dmieé l:icis conuem reiud1canclutnefi …Exempli

'

ic

efi ,quo vnum par ticulateper aliud probatur .

P ropofitio om n is c6 tinetur duobus vel extrem i s vel term iniszquorfi hicfub ieé ‘tù' d icit ii r ,dequo dicitur aquid :h 1c vero p ra dicatfi quod di citurde ahquo .a q;pred1cata ac

cid é s.Gen i i s,v t an im alzefi en im vocabulii generale c6mu»neom niumanim i hab é rium .Species, vr ho in o .Differ é tia,v t rational e. Proprium, Vt‘

r ifib ilezhom o'efi em ni quod r idet ,& hoc preter hom inenullius animalis

efi .Accuieus,Vt color in corpore,d0fi rma in an imo. F 1 N 1 s.

https://www.forgottenbooks.com/join

-

gé—

o A L C V I N I , fiueA L B.

‘

m anfuetos. Ac m ihi quidem videtur ,dom ine—ni iRex,hoc nec tan ta, necinops dicendi (apien tia perficerepo tuiife, v r hom ines à confi1etudinefubito conuer té re't , ad diuerfas Vi ta: rationes traducer è t . '

C A R . VndÉ di& aefi R hetori ca ?A L B I . A7r5Toi)éfloeeé a ,quodefi declam o , oro , dico.

CA R . Ad,quem fiuem fpeé tat ? A L B . Ad ben e dicendi fc1en tiam . C A R .

In quibus verfatur rebus ? A L B . In ciruhbusqu:efi ion ibus quaenaturalianim i ingen io concipi po ifuneN am ficut naturaleefi omn ibus fetueri ,

al ium fer ire,etiam fi arm i s exercirationenon didic,er in r, 1ta natura

le fereefi om n ibus alio s accufare,& feipfos purgare,etiam fiexerci tatio°

nehoc non did1cer in t .Sed vrilius prom p rius vtuntur oratione,qui difciplin is infi ruuntùr , & vfuexercen tur . Nam omnibus naturaleefi loqui,a ttamen mul tumexcellit alio squi per gramm aticam loquitur.CA R .Benedicis ii mgifier ,eriam om ni s V i ta nofi ra d ifciplinis pr oficit, & vfuvale t,quaprop ter R hetor ica difciplinx regulas nob i s pàdenam cotidiana occuparionenecefi i tas cogit nosexercer i in illi s primum qua fi ii t i lli i i $

artis par teis dicito . A L B .Ai‘ti3 R heto r icaa partesqumquefim tl nuen rio ,Difp0 Inuen tioefiexcogirario rerum verarum , aut ver

'

ifim ilmm ,qux caufam probabilem reddan t. Difpofi tioefi rerum inuen tarum in o rdinem difi r1butio . Elocutioefi idon eorum verbo rum ad inuen tionemeloquutio . Mem ori aefi firm a anim i re..rum ac verbo rum ad inuen tionem perceptio . P ronunciarioefi ex rerum

verborfi dign i tate voeis corporis m oderatio . Pri mumefi enim muenirequod di cas . Deindequod inuener is, d ifponeretum quod difpofuer is, verbisexp‘littare. Qqarto ,quod inuener is difpo

‘

fuer is orationevefi 1er is, mem oria comprehendete. Vlrimum ac fummum ,quod mem oria comprehenderis prom

'

îciare.CA R . S i R hetor i ca in caufis quaefi ion ibuse1uilib .verfatur ,necefiè efi ,v tm ihi videtur ,caufas ipfas certa habere genera quaevoluiflèm fcire exemplis m ihi m onfi rar i. A L. Arsquidem R hetor ica: in tribus verfatur gener ibus idefi Demonfirariuo ,Dehbera tiuo , ludic:iali . Demonfir atiuum genusefi ,quod tr ibuitur in alicuius certa perfona:laudem velvituper ium , vr in Genefide Abel Cainlegitur ,Refpexii dom inus ad Abel ad munera eius adCain autemad mun era e ius non refpexit. Deliberatiuumefi in fuafione d ifiuafione, v r in fecundo Reg. lib .legimus qualiter fuafitAbfalon i AchitophelVtDauid partem perderet. Chufai vero dilfuafit,v t r em faluafet. Iudicialeefi inquoefi accufatio defenfio vr in A& ib . egimus Apofiolorum quom odo Inda i cum Ter tullo quodam oratore P aulum accufabanr apud p raefidem Fcelicem quom odo Paulus fedefe_ndebat apud,eundem .N am in iudic1isfazpius quid xquum fit ,quzeritur .ln dem onfir a

tion e quid honefium fi t in telligi tur in deliber ationequid honefium fit

v rile, confyderarur . C A R .Q i p r habet caufa circunfian tias2A L B. Ple»naria caufafeptem habet

D E ART E R H ET . D‘

I AL OG V S. ,a.

us,locum ,modum , occafionem ,facul tarem . In perfonaqua ri tur quisÈecer it in faé to quid fecer i t in temporequandofecer it, in loco Vb i fa

€tum fi t in modo quomodo fieri po tu1fiet, in occafionecur facere voluiifet, in fac

_

ul tate fi ei flippeditaret po refias faciend1 . Per has en im circuh fianrias confirm ar 1 po tefi caufa, & infirm ar i . Frufi r a enim in controuerfiaquaer isquid facîtum fit, fi perfona facien tis deerit:& iterum per

ufi ra ofiendis fi factum non aderirperfonze. Item tali in loco ,tempore tali s res fieri non pornic vt affer is , [nec i dcirco facere vola i t,nec tali s hom o talem habu1rpo tefiatem vr hoc facere porui ffet. C A

R 0 L v s . Loci con tr ouer fiarum quot fun t ?A L B t N 1 . Locr con trouerfiarum quos R hetores fiarus caufarum appellan t idefi vbi quaefiioconfifi 1r primum non conuener it inter partes fun t rationales autlegales . C A R . (hl/ Ot fun r rationalé s?A L B .% QtLIOI ,VÌCIClICCt Fatih , Nom i ni s % aliratis, T ranflation is. C A R . Smgulorum exem pla prefer .

A L B . Prim aefi fa& i ipfms cdn rrouerfia:v t fec1fi i,non feci . haec prim a

con trouerfia,quzein fa& o confiar,d icirur conieé tur ahs confi 1tutio qui acon ie@rura resexplo randaefi ,fi fecifiè t , an non . At cum de fa£to connen it i n ter li tigarotes , tunefxpenomi nis con trouerfiatn introducunt,quiaaccufa tor augere crim en ex nom ine n ititur defenfor m inuere. V r fiquis facrum e pr iuato fubr ipuerir, v trum fur fi t nom inandus an facr ilegus. Defenfor vul t furemeffe,quia furquadruplum foluit. Accufatorcr i legum quia facn legus cap i te ple& itur , confi itutio d i ifin iriua dicitur,quia quid fit fur , quid ià cr ilegus difiiniendumefi ration e, & videndum in cuius difiîni tionem cadar qui facr

'

um de pr iuato loco fi1br ipuer it.Si vero in ter accufatorem defenforem conuen it ,defa é to ,denom inefa& i , tuncqu:erendaefi aefi im à tio fa é li, idefi , quale fit fai tum , infiuman 1niufium

'

, v rilean inutile. Et hx '

c confi ituuo g enerali s dicitur cuiushoc fi t exem plum . Q i }dam duxRom anus cum obfideretur ab inim icis,necvllo mo

fidoeuadereporuifi è r pa& usefi cum hofi 1bus, vr arma dare t.

Arm i s datis Îa»luum eduxir exerci tum Accufatur àquibufdam reus effem aiefiatis. H i cde facto de fa& i nom in e conuenit i n ter ambas partes,fed quale fit factumqua r itur hocm odo Vtrum fariuseffer am itrerem ili tes an ad hanc cond i tionem turpifiim am ven ire cuius confi i t i i rionis

plures fun t par tes, dequibus dicemus infra . In quarta còfi 1tution é quamtr anfiationem nom inamus,quaer itur , an facere rem debea tqui feci t aut

eo tempore , aut eo m odo , aut loco , aut cum i lli s cum quibus feci t. VrfiO refies accufé tur Clytemnzefiram m arrem fuam occidili

‘e3‘

non iufiefilium occidiifem arrem , lice t illa occider it Agamem nonem patrem fnumregem Graecorum .H icquazri debet per tranfiation é iufiefecer it an ri oC A R . Staraeai i feeinuen to ,quomodo tunefi“

arus ipfeconfyderandusefi?A L B .C0i i fi iti i tionecaufzerep

'er ta,fiatim lacet confyder are,v rrum queefi io

/

caufa: fimplexfit a nconiun é ìa. Simp exefi ,quzevnam in fecomune:

362 A L C V I N I S I V E A L B.

qucefiionem , hoc m odo , Corinthus bellum indicam an non Coniunfi aefiquxfi io , qua ex pluribus quzefi ionibus confiar, hoc pa€to Vtrr

'

iCar

rhago diruatur , an Car rhaginenfibus reddatur , an eo coloni a ded i i catur .C A R . Sed legale s nunc confi irurionesexem phs confirm a . A L B .Confyder andumefi in rati one , an in fcr ipto fit con trouerfia . N am fcr1pti cònt roucrfiaefiea,qua: ex (cripta lege nafcirur ,hocm odo , Lexz(q i ii aduera tempefiatenauem reliquer inr, om nia am ittan t, & eorum fin t on eran auisqui inea rem anfer int.Duo quidam cum in alto nau1garen t,cum al

ret ins n am s, al terius onuseffet naufr agum quendam natan tem m ifer icordiam o ri in nanem fufiulerun t. P ofiea cum aliquan to plus ipfosquoquetem pefias vehemen tius ia& arecepifiè t queadeo , v t dom inus na

‘

m s cum idem gubernator effet in fcapham confcenderet quaereligaranam cohx1ebar inde quantum po tuit nani op1tulabatur. Ille autemcuius m erceserant , in glad1um ibidem in n ani incumb i f naufragusveroad gubernacula accefi i r,nauem regebat . Sedata tem pefia te,nauis in por;rum peruen it. Illequi in glad1um m cubuer ar leuirer faucius ex vulnere

,

recreara sefi . Nanem cum onere iuxra fcr 1ptam legemquifquefuam di'xi t. Et hic ex fcr iptoquaefi io nafcitur cuius fit naui s. D ’ ÎI‘III IÌ IOH IlDUS adh ib iris quid fit rel inquere nanem , quid fit rem anere in nani. I tem am

b iguitas faepein fcripta lege fac i tquaefi 10nem hocm odo Meretrix co…

ronam nebabear, fi babearpublicetur . H icamb iguitas in fcr iptoefi an

m eretrix vel corona publicanda fit. Ex con trar i i s quoque fa pe legibusquaefi io nafcirur ,dum dem a re aliter alia lex cauet, ah ter altera.

tyrannum occ1der it, rem quam voler praem r; loco à m ag1fi ratur ogeraccipiat. Altera lex,Tyranno occ1fo ,etiam pr ox1m i cognarioneoccidan

“tur . Alexandrum qui i ii T helfaha tyranm dem occuparar ,T hebevxor fuano&uoccidit . Haec filium fuum quem ex tyranno habebat , fibi in pm i} locddepofcir. Sun tqui ex lege occidi puerum d ican r opor tere. Sun tqui dican r redd1 0po r terem atri loco praem i} . R hicconfyderandum ,quas.lexadm aiorem vnliratemfi t fcr ipta qriosqua:quehabuer it leg1flatores.

controuerfia confifi i t.Cum alter verbis ipfisqua:ad id quod fcr iptorem fenfiffedic i t om nem adiungit d ictionem

’

, v r lexefi ,quaz verat no

'

auportas aper iri.d am aper it, & am icos,in oppidum

fufcipit, neab hofi ibus opprimeren tur , fi foris m a11fifien t. Accufator folam m rcndit lireram , defenfo r fen ten r15:fcriptor é legis pro inim icis claudi po rtas oppid1 ,non pro am icis i i i ifi ffe. Fi iît per r atiocinationem veldiffinitionem legisquxfi iones dum alia ratione alter fcr ip tum in terpretatin ititur ,alia alter. Vel fi dmerfo m odo fcr ipton s fenten tiam conan tur defin ire , eiufin odi , v t dixi , ex fcr ipto fiun

'

tqusefi 10nes. C A Perfpecfiocontrouerfix loco fecnndum quod dix1fii , an i i i ratione fi t vel in fcr ip to ,quo runeanimus ‘

ferendusefi A L B 1 N V idendum efi quaequrefi i o ,

qu

https://www.forgottenbooks.com/join

364 - A L C V I N I fineA L B.

cum ipfum factum probar i non po tefi , fed ahquo foris alfampto argum en ro defenditur . Cuius partes fun t quatuor, Comparano Relario cr im nn s, Rem o tio crim inis , Confefi io . Com paranoefi cum aliud aliquodfactum reé tum aut vrileofiend1tur quod v t fieret illud quod arguiturd i citur effecomm 1ffum vr in 1110 exemplo quod

—

paulo an te pofirumefi .

Cum duxRom anus ab hofi 1bus obfidererur , nec vllo pa titoeuaderepotu1t i i i fi hofi 1bus arm a daret. Arin i s dans m i li te s conferuauit fedreusm a1efiaris accufarur . In ten tioefi N on opor tm t arm a relmquere. Depulfio , Opor

‘

trut. Q i; fi i0efi , Opor tuer it ne. Ratioefi,M ili tes en imomnes per iffen t fi hoc non fec1lfem . Infirm at10, non ideo fec1fi i. Exqui.bus iud1catioefi ,pern lfen t ne,& ideo nefea lfet .C omparatio , an m eliuselfe t ad hanc t ii i 'p i ili in am condi tionem ven ire velm i li tes perire. Relari o crim ini sefi cum reus i d quod arguitur còfefiiw,alter ius feindutîl:umeccato iure feciifedem onfi rat . Eaefi - humfin odi . Horatius occifis trilius Curiatiis ,& duob us am ifii s ffatr 1bus, domum fevi& or recepit. Anim aduer tit fo rorem fuam de fratrum m orte non dolenrem , Sponfi autemnomen Cur iatijappellan tem , cum gem rru lamen tationevidit, hoc ind igne ferens, virginem o (:cidit. Accufafur . In ten tioefi In iuria forò remoccid1fi i. Depulfio Iure occidi . Qiyefi io Iure neoccrder ir. Ratio , Illaen im hofi ium m or tem lugeba r, fratrum negl1gebat ,me populum Rom anum vicilfem olefieferebar . Infirm at io , T amen à frarreindemnatam

fororem necar i non opor tui t. Exquo i ndica ti o fit , Cum Horatia fratrumm ortem neghgeret ,hofimm lugeret fratr is re1pub . v1& or ia non gauderet, opor ruer irneeam à fratre i ndem natam occ1di . Rem o tio crim in i sefi ,cum eius inten tio fa& i ,quod velab aduerfan o infertur in alium autin aliud crimen d im ouetur . Id fit b ifariam . N am cum caufar

'

um res ipfarem ouerur caufa rem o tion is hoc

'

nobis exemplo fit. R hodi;quofdamlegarun t Arhenas.Legatisquxfiores fum ptum quem op

‘

or tebat dar i ,nonded‘eran t , legati profech non fun r, accufan tut . Inten tro , proficifci oporruir.Depulfio ,non opor tr1it .% xfi 10efi ,0por ruer ir ne.R arioefi Sumprus en im quide publi co dari folet aqua:fio renonefi darns. Infirma_t io,Vos tam en id quod pi ibliCi nobis erat negocudatum conficereopor tebar. Iudicatioefi Cum ii squi legati eraur fumptusqui debebatur ex p i ibl i co non daremr ,òpor ruen r neeos conficerenihilom inus n egotium legation is. Ipfi ii s autem rei fit rem o tio , cum id qu

°

od datur crim in i negat,nequead feneque ad officium firum —reus per t1nuilfe. Nec fi quod in eo »

fi t deh£tum fib1 attr 1bui opo r tere. Porro «id '

caii fa: genusefi huiufmodi.I n eo fmderequod factumefiquq

'

ndam » cum Sam n itibus quidam adulefcens nob i li s porcum fii fiinui t iuf fuimperatoris fcedereautem ho c in :

fenaruimprobaro im pera tore Samn it1bus dedito quidam in fenarrreum :quoquedi ci t qui porcum tenui t d edi opor tere. Inten tioefi , ded i…

“

D E ART E R H E T . m a ro c v s. ,e;opor tere.Depulfioefi ,Non opor tet .Q r

/efi ioefi ,opo r tcat ne.R a tio ,Non

en im m eum_

fui t ofiici '

um,neqmea po refias, cum id a taris non habui

,

pr iuatus cifem ,& fi1mm a cum auto r i tate& po tefiateimperatorm an

dauit ,qui ideret v t faris honefium fmdusfer iretur . I ii fii ' i i i at ioefi ,qn iam particeps facftusefi in turprfi im o fmderefumma religi ouis ded i reconuenit. Indi catioefi ,cum isqui porefiati s m lhabuer 1t, 1uffi1 imperatori s in foedere in tanta religione m terfuer rt dedendus nefit hofirbus.Hoc genus caufa cum fupen o r i d1fier r,quodm lll0 c6cedir fereus,opo rmuffe facere id quod fieri dicar accufaro r opor tuilfefed alicu1 rei aut hom ini cameaufam artr 1buit , qua volun tari fua fueri t impedime' to . In hocautem non accufareal teri aut culpum in alifi tr ansferm —debet, fedm on

fi rareeam rem , n ih11ad fe,nec ad fui po tefiat é ,nequead ofii ciumfufi perrinuiffe, aur per tinere.Concefiioefi ,per quam non farfi ù

'

ipfum p robaturab reo fed vr ignofcatur idper1tur . Cuius partes deprecatio . Purgatioefi per quam eiusqui accufatur non fa6tum ipfum fedvolan tas defend i tur . E r haberpartes tres , Impruden tiam ,Cafum ,N ecelifi t iidi i ie’m . Impruden riaefi cum fc1fiefeahquid isqui argrurur , negat .Exè 1n pligra tta Ap i i dquofdam lex era t nequi s Diana v i tulum imm olater : Naura quidam cum aduerfa tempefiatein alto ia& aren tur vouebànr fi eo portuquem confpicieban r peritielfen t , vitulum qui i bi effe t,feimm olatur os. C afuerat i n eo portuphanum Diana cui Vi t i i li i ii i i

’

m

m olare non li cebat. Im p 'ruden tes legi s cumexiifen t , v irulum immola

uerun t . Accufan rur . In ten tioefi Vi tulum imm olafi is eiDea cui nonlicebat. Impulfioefi inponcefi ionedepofita. R atioefi , nefciui non llcere. Infirm atiò , Tam emquon iam fecifi i, quod non licebat ex lege,pli cio d ignus es . Indicatioefi , cum id fecer i t quod non opor tuerit idnon opor terenefcier it fi t nefiippli cio dignus Cafa s autem infer tur inconcefi ionem cum dem onfirarur aliqua fortun a eius volun tari obfii tifife, v r in hac re,Cum Laceda m om is lex effet, vr hofi ias n1fi ad facr 1ficiumquoddam redemp tor pra builfer, capi taleefiè t i squi redemerat ,

"

Ciim fa

cr ifici} dies infiarer , i ii vrbem ex agro agere hofi 1as C(B plt.’ hic fuhi to mai.

gui s comm o tus rempefia'

tibus fiuuius Eurotas is qui Lacedam oniafn

pra terfiuit , ira m agnus vehemens fa6tusefi , v t eo traduc i vitfi ima:

nullo m odo pofien t. Redemptor fua volun tatis ofiendenda: caufa hofi ias confiituit in li ttore omnes , v tqui transflumen clfen t viderepofien tàCum omnes fi i idio fubitam flum im sm agn itudinem fciren t fuiileimpe- idim e nto ram en quidam eum capi ti s dam naban t . In tent io efi hofi ia quas

”

ad facr1ficium afferro debuifi i non pra fio fuerun t. Deipulfio concefii . oratio Flum en enim fub iro accreu1t hofi ia tra

duci no n po ruerun t . Infirm atio ram en qui a quod lex iubet faclumnonefi

“

, fupphc10 d ignus es. Iudi catio efi , cum i n ea re con tra legemredemptor aliquid fecer i t qua in refiudio eius fub ita ‘

. ilii it i i i i i $ m a£

Z 2 i}

366 A L C V I N I , fiueA L B.

gnitado obfiiterit , fiipplicio digna s nefie'

Necefii rudo autem infer turcum vi quadam reus id quod fecer i t feci_fiè defenditur , hoc m odo. Lexefi apudR hodios,v rfiqua rofi rata nauis in por ta deprehenfa fit , p iibliceta r . Cam m agna in alto rempefias elfer vis ventorum inuiri s nautis inR hodiorum portam nanem co

'e'git. Qgefior nauem populi effe di ci t.Nauis domi nus n egarpublicar i debere .In tent ioefi , rofirata naui s

/

in

tufdeprehenfaefi .Depa lfio , concefii oratio, vi& necefiiiatefumus in portam reda& i . Infir 1p atio , N aaem ex lege tamen popa liefiè opor tere. Iu.

di catioefi cam rofiraram nauem in porta deprehenfam lexpublicauir,cum que ha cnauis inuirisnautis vi tempefiatis in portam c011 1e& a fi t,opor teat neeam publicar i . Dep recatio efi , cam & peec‘affe confulro

peccalfé reus (e confirerar , tam en v t fib i ignofcatur pofiular, quod genuspetraro po tefi accidere. Inquo non defenfio fa é ti ,fi d ignofcend1pofiulario con tinetur . Hoc genus vixin iud1cio probari po tefi . [deo conceifopeccato , difii a leefi abeo ,qui pecc

'

atorum vindexelfi: debet v r ignofcat

nuperrare. Ecce habes de locisqaa fi ionam & defiarucaafarum de“partibus infi itutionam qua om n ia quotidiano vfunatura p.i ii di

'

t eaagnofcis. C A R o L. Agnofcam fi naturarum condiror mead1a aettam en habeo quod ab s te qua ram . A L E I N . Qu;ere quod placeat pergamquo meducis£ A R 0 L . Q i g t perfona folen t in 1adiciiseife?A L B.Q 1

Jatuor Accufato r , caafa defenfor , caufa tefi i3, ludex. C A R 0 L. (Quo

qa 1fquev ritur ofiìa o A L B . Index aqa 1tatetefiis veri tate accafato r

in ten tione ad amplificandam Caufam . Defenfor exrenaationead m inuendam caufam . N ifi forte in laude velpra mupè ti

'

tionefi t caufa ofi ta. Tune econaerfo accafirtor 1

'extenaatmne defenfori ampli fipca

tion e vtendumefi . CA R 0 L. % orm od 1s fi t amplificatio extenuatiocanfa A L B 1 N . Daobus.Eximpalfionevel ratiocinatione. Impulfioefiqua finecogitationeperquandam afie& rone1n anim i facere aliquid hortata r , v r am or , iracundi a , a gr itudo , vinolen tia , omnino o mnia inquibus an imus ita vi detur afieé tus fa iifevr rem perfpiCerecam confilio

cura non po tuer it id quod faci t im peraquodam an im i faci t po riusquam cogitatione. R atiocinario autem efi d iligens confiderata fac1endi aliquid aut non faciendiexcogitatio . Ea dicitur in terfmfi

'etuneea rn faciendi al iquid aut non facié di certa de caufa vitafieaut fecutuseffeanimus videb itur Si am ici tia quid caufa factum dicitur fi in im i ci vicifcendi ,fim etus, fi gloria , fi pecunia , den iquevt om n iageneratim am

pleé tamur alicuius rerinendi augendi, ad ipifiendivecomm odi autcon,rra reiiciendi, dim inuendi euirand1veincom modi caufa . C A R 0 L .

Quali ta accafiaror , vel defenfo r impulfionefeuratiocinationeVti debet A L B 1 N . Ergo accafaro r cum impa lfionealiquid facîtum effe dicit,i llum imperam comm ouoriem anim i affecîi:ion é mqueverbis fentè n tiis amplificare debeb it ofienderequanta vis amoris quanta.

https://www.forgottenbooks.com/join

3 63 A L C V I N I , fineAL B .

m alitiofc fa& am profer ta r .In ina id1am ,fi v iseorum ,p0ten

‘

tia, pecunia .»

d i i i i tia , cognatio proferen tur .Atquee vfii s ai rogan s in to‘

lerab ihs,quod h i s rebus m agis v1deanra r ,qaam caufa faseconfidere. ln c6tem

pram adducen tur ,fi eo rum i iier tia, i iegligen ri a, iguam a defidiofam fiu

d i i i ii i ,& laxa r iofiim ocium profererur .Ab audrto rum perfona bensuolen tia captabitur ,fi res ab i is fo r titer ,m anfuere,fap1en ter gefia pr oferentur .Nequaqaam autem affen rarion iseffehoc figii i ficeta r ,fi de ns quamhonefiaexifi im aa o ,quan taqaeeo rum md1cn ari toritatis expe& atio fi tofiend1tur .A rebus,fi nofi r am caufam laudandoexrolhmus, ahorum caufam per con tempram depr imem a s.Atten ros autem fiaciemus, fi dem onfi rab 1m a seaqua d ictumfamus,m agna ,noaa , incred ib 1haeffe, aur ad oinnes, aa t ad eosqui aad1en t, aut ad altquos i lli ifi res hom in es aut ad Deos /imm or rales, aur ad famm am reipub .pett inere, & fi polhcemur nos brea icaufam nofi ram dem onfiraturos, atqueexponem a s indicationem aut iad 1cation é s fi pla tes faer in t .Doa les aud i tores faciem a s fi aperte & breuiter fi1mm am caufeexponem a s.Hocefi , inquo confifi ir con trouerfia. Sed

qui beneexordir i volet ,pr im o neceffeefi v r faa caufa genus d i ligen teragnofcat.Cmn t faut caufarfi

caufa genusefi , Cii fiarim fineo rationenofir a fauetîaudito r is animus .Adm irab ile, aquoefi alienara s anim°eor i'iqui audi tur i fan t .Hum ile,quod negligitur ab audi tore,& nò m agnopereattendendrîv1detur .Anceps,m quo aut i ndicatio dub iaefi a caa fa, honefiatis turpitudm ispar t1ceps,Vt beneaolen riam par iat,& o ifenfion é .Obfcurfi ,m quo aut tardi .fun t aud1to res,aut d ifiiCi lior i ba

‘

s ad cognofcédCi negorus, caafaefi i ir iplicara .CA . An fem per perfp icueexo rd i r i debetorato r ?AL .fi liqaado per ipi cue, aliquando per cuca 1tion é } Perfp icua o ranoefi , cuim oxan imus auditor is faner,v t i n honefio gener

'e caufaefi . Illaveroqua per circuitionem fir, clam fahir ammum aad1tor is,v r ih ham i li,anCipi ri ,velobfcur o caafa _

genere fac i endum efi . Sed hoc fciendamefi ,quodexo rdium fen renr iaram grauitatis plur imum debet habere

,

om n ino om ni aqua ad dign itatem per tinent . Ofienrarioni s veroconcii i nitatis fii i ii i inuit i ,propterea quod ex h i s fufpicioqua dam ar tifi=Ciofîr di l igen ti a nafcita r ,qa a m amm e o ration i s fidem , & oratori adm irtit auror irarem .C A R .E cce'habeoquo m odoexo rdir i debea t caufa ,nancnarration is textam expone . A L .Narrati oefi rerum gefiarumexpofi tio ,qua tria debet habene, 1defi ,v t b r cuis,v t aperta, v t probab 11is fit. Breuisefi ,

fi vndenecelfeefi ,m dei r utium fum at,& non ab vltim o repetata rfi cuius rei fatis eri t fammam dix1[fe,em s partes non dicen rur . Nam fa pefan sefi quid fa& am fit dicere,v t nenarres quem adm odum fit fa<îtam , &

fi non longius quam opusefi in narrando procedetur ,& fi nullam in remaliam tranfearo ra rio ,& fi ita d icetur v t nonnunquam ex eo quod di & i i it i

.fit, id quodnon fit di&um i nteh' igatur . Er fi non m odo id quod obefi ,

D E A R T E 369verumeriam id quod nec obefi ,nec a‘dia aat pra ter 1b ita r , non m inusrerum non necelfar 1aruni ,quam verborum m a ltitudi n e fuperfedendumefi .Aper ta autem narrano po rer ireffe, fi v t quodque pr imum gefiamefi ,

i ta primumexponetai ,& rerum ac tem porum ordo fer aabna r ,v r 1ta nar3 nta r res v r gefia fii i i t, :i i i t po ra ilfegeri videban rur .I- h c erit confiderandam n equid per turbare, nequ1d cò tor tedicatur ,nein aliam rem tr aufeata rlP r obab 1hs er i t narr at10 , fi 11i

‘ea v ideba n rur i iieife“qi i zefoleur appare1ein ver ita te,fi perfonarum d ign ita tes fer a abun ta r , fi caafa fa& orumextabun t, fi fi i ifiefacultares fiac1end1 v 1deba n ta r fi tem pus idoneum fi

fpat1i fatis, fi locus oppor ra nu_s, adeamiem rem qua de te_ nat tata t fuilfeofiendetur , fi res ad eorum qui agen t naturam ad vulgi r am orem , & ad

eorum qui audian r opi n ionem accomm odab ira r . C A R . Ordo depofci tv r de par ti ti oned icas.A L B .Dicam . P ar r1rioefi rerum ad caufam 1pfam

per tmen t1am di i i ifio ,qi i a recite habita perfpica am i lli ifi_

rem rotamra tion emefiicit,queduas habet partes.Vna parsefi ,qaequid cu’

m adnerfar ii s conuem at, & qu1d in con trouerfia relinquata r ofiend1t,exqua certum quiddam defi 1na tur aud1ton ,

inquo an im am debeat hab ere occupatam .Altera, inqua rerumear am , de

lqi i ibus d i ti‘t i i t i breni ter;carpofitio po

n i tur , d i fi r iba ti o ex qua confici rur ,v t

’

cei ras am m o res reneat auditor.N am ha c pars habere debet b rera tatem abfola tionem paucitatem .

Brem tasefi cum n 1fi neceffar ium nullam a ifum itar… verbum . Abfo

larioefi per quam om n ia , qua incidan t in caufam genera de quibus (llcendamefi am pleé h m a r in par ti ti one. Pancirasefi quaeas res tantumponir in par t i ti onequa neceffar ir;fii ii t dicenda 1teram , & neplura quamfa tisefi dem onfi rata ros no s dicamus .Hocm odo ofiendam adaerfar 10s,quod a rguim a s po ta 11fefacere & vol

‘

a i ffefecilfe, cum fec11fefatis fi tofiendere.C A R .N i i i i C ad confirm atmm spra cep ra reverte m agifier ,qaem axim e om n ibus teor neceffar ia ,v t fuam quifquefciar confirm arecaafam , & licet volan tar iefaciar, ramen non fatis digne,m fipr a cept is vfuagi porefi . A L B .. I raefi dom ine m i rex,v t di cis.N am omnes‘

argam €n ta

ti ones ad confirm ar10num tendan t rationes . Sed tam grandisefi argamen tor am fyla a, v t vixfab brea i tatehuius dialogi nofir 1, aliqmd aper 1r ipolli t . C A R .T amen fi r ingepauci s plura . N am fa pe vna claaem a l ta:thefauroram gaz a aper ian ta r . AI B .Fac1am

' quod poll am . Confirm atio

efi argumen tatio ,qua czìafa fidem auto r ita tem com parat,qua daobusm odis fir,aa r»experfonis,aa r nego t1is.Experfom s quidem has res attr ibutas puramus h abitam effecfi am ,

ex.ii s finga lis argum en ta poffun r fier 1,prout fecomm oditas caufa adfer t . C A R .E tfi b rem tati fi ades,ram en ha cplen e defidero . A L B .EX nom i ne fit argum entum hoc m odo .

Si d i camus idcirco aliquem callrdam vocat i quod fit tem erario repent i no confilio,vt facta fcr ip tur a vramurexemplo .Efaude frattefuo.drcu

=57o A L C V I N J ,fiueA L B.

‘

Re6te vocatar nom en eius Iacob , idefi ,fi1pplanrator ,en al tera vice fapplan taa it me.In natura a tas confideran ta r .

In fexu, anmulier :in narione,Gra ca s an Barbaruszin patria Athenienfisan R om anus:in cogna rione,qa iba or ibus,quiba s confanga ineis fit

ed1tuszin a rare, puer an adulefcens,natugr andior an fenex. I rem fa pe a rcomm odis & 1ncommodis natura comeé tura

\famenda,hoc m odo . Va

len s an im bec1llis, longus an brea 1s, form ofus an defotm is, velox an tar

das, aca tusan hebes , m em ot aii oblii i iofii s,dolofii s an fimplex.E t ex C6ui<fium a lta trahuntur apud quos

a quibuseda catuîs erudita s fitqua r itur , & quibus conuiuar quaration e v ita , & quo m ore domefi ico.Exfortuna fa pius argumen tatio nafei tur , cum ferua s an liber ,pecun iofii s an pauper , nobil i s an ignob11is,faelrxan infmlix,pr iaatusa n in po refiatefi r, aut fuer it , aut fa ta rus confid

‘erara r .Aut den iquealiquid eorum qua r itur ,qua fortuna effe attr ibutain telligun tur .Hab irus auré in aliqua perfeéì:a confian ti an im i aut cor

poris abfolutioneconfifi it .Qu}o in genereefi v1t tus,fcien tia, & qua contraria fa nr res ipfa canfs pofita doceb it, quid h ic quoque locus fufp icion is ofijé dat. N é afieé h on isqutd é r atio perfpicuam folet

'

pra feferre conie&uram ,v t amo r , iracundia,m olefi ia , prqp tereaquod ipfo ram

vi_

s in telligitur qua res harum a liquid confeqaanrur faciles cogn i tafaut. Studium autem ,qaodefi affidua vehemens aliqua ad rem applicata m agna cum vola ta te occupatio , facile ex eo duc1tar argam é rario,prout res ipfa ineaua defider ab itur . I tem ex confiho fam i ra t aliquidfafpicibn is.N am c6filiumefi ali quid faciendi non faÉ iendiueexcogitatar atio .Fa€ta autem cafa s orationes ex tribus tem poribus confiderabun tur .Q i }d fecer it, autquid ipfi accider it, aa r quid dixer it, quid fa

ciat ,qa id i pfia;cidat,quid dicat, àut quid fa&urus fit,quid ipfi cafarfi,qa a

o rationevfura s fit .Exquibus facile videb ita r , quid affetìr ad còfirm andì

conieé ì:a ram fufpicion is. C A R . San t ha c loca accufato r i feudefenfor icommunia?A L B. Fran t fecundam v tr iafquecaufa comm odum . C A R .

Q i g ti‘

i 0d0fA L B . Nam accufator eius vitaman tea é tam quam arguir,velpr o teruam effe naruram ,fea fiudia m aliciofa , Vel m ores improbos velfa& a cruenta improbare debeb it ofienderefi po ter it, fi in fina li antepeccato cona i& a sfi t, & quamturpis, aut cupidus, aut pet ulans aut cr aen tuseifet,v

'

t m irandum non fit, ralem hom inem ad tale facina s prormfife.Q 1

/anram en im de horiefi ate& auto r 1tateeiusqui arguitur detr a é i am

‘

erit, tan ram eri t de facultate to tiuseius defenfion is dim ina tam . Sihalloantea& o peccat o teus infam ati po t é r it, orri di fun t iadices, non veteremfam am hom in is,fé d nouam facina s hom in i s iadicé t.Nam an te relatumelfe quali3eifer,nanc autem m anifefium effe quare han c rem ex faper ror iv i ta non deber i confiderar i, fed fuperiorem vi tam ex hac turpitudine improbandam .CA R . Si ha c omn ia accufator reo ingerit,quis lo cus defeu

https://www.forgottenbooks.com/join

371 A L C V I N I , fiueA L E .

improba sefi ,ca r tueris?S i pr oba s, ca r accufas?Perenumerationem,quaplumb . reb . inda <îtis vma neceflà rio confirmata r ,hocpa& o . Neceffeautem m 1m 1cm arum caafa ab hoceffehanc occifum , aut metus, aut fpelucr i, aa t alicuiusam ici caufa, & fi horum

_n ihi lefi , relinquita r ab eo ha nc

non elle occifam ,nîrfrafira homo occidi non po tefi .Per fim plicem con

clafionem hoc m odo .S i vos meifihuc eo tempore dicitisfec1fiè ,ego tumtrans m are fa i Et hoc quod dicitis,nonm odo non fec1, fed nefacere potuiquidem .C A R .Ha c omnino vt intelhgo neceifar ia faut, fed vr videod iligenter videndumefi ,nequo pa& o hoc genus argumen tationis refellipofii t .A L B .Efi ,Vt in telli

g)is Carole. C A R .H a c argum en ta qua d ixifii

necefiirr ia fun r, iam proba iliaquoquedicito .A L B. P r obab ilia funr,qasevere fieri folent,v tzS i materefi ,diligir filius i anarusefi , negligit infiar andum .C A R . Num probabilia femper vera faut? A L B .

" Alia vera in o.

p in ione,alia in fim ilitadine.In op1n ione,v t infer na effe fab terra , fim ilitudo i n con trar ii s in paribus fpeé tatur .C A R .O

\ujom odo in contrariis

in par1bus?A L B . I ii contrariis hoc m odo . N am fi ii squi impruden ter

leferan t, ignofci conuenir, illisqui neceifar io profi1erant, haberi gratiamnon Opor ter.Expat i.N am v r locus finepor tu,naa iba s effe non potefi tutus, fic an imus finefidefiab ilis am ici s non po tefi effe. C A R .

‘An om nisargumen tatioexiis tan tum locis confirm atur , o rnatar , confideratur?A L B .San t quoque argumenrationes , qua per inda é tionem vel r atiocinationem tra& an ta r ,fed ha m agis ad philofopho s pertinen t. C A R . Dic

tam en de illis.A L B . Indu6tioefi orarioqua per certas resqua dam incerta robat, & a c len tem ducit in afienfionem . C A R . Hoc m iram vide tur,fi facere potefi ,v r nolen s confenriat .A L B. Audies ,& forte exemplo credes.Nam ph ilofophus quidam cum Xenophon te vxo reini ta difpii tatione,& primum cam vxoreeiusferm on é infi ita it.Dic m ihi qaa fo X ci i Ophontis vxor ,fi vicina tuam elius habet aarum ,quam ta habes

, vtrumi llud nean tuum m ali3? Illad, inquit. Qu}d fi vefiem ca rerum ornamen tum muliebrem aiorispretii habeat ,qaam ta habes, tufi nean i llias

virum meliorem habeat,qaam ta

habeas vrram tuum virum m alis an illius?Hicmuliererubuit. Philofopha s autem fermonem cam Xenophonteinfiita ir. Qqa fo ,

inquir,Xenophon,fi vicinus tuusequum meliorem habeat,quam tuusefi , tuumnemalisequum an illius?lllius inquir. Q i }d fi fandum meliorem ha.,

bear,quam tii habes, tufi nem alis,an meliorem ?Meliorem,inqa it. Quid

fi vxorem meliorem habeat quam tu, nunqa id illam m alis?AdquaXenophon tacuit.P ofi philof0phus. (& oniam vrerquevefir am ,inquir, i

idm ihi folam non refpondit,quod ego folam audire volaeram egometdicam quid v terquevefiram co itet .Tumulier opri

'

qr am viram vis ha;b ere,& tuXenophon vxoreme%etfi ifiimam ,maximev is.Q _

19renifi.hoc

perfeceris,vt nequevir nielior ,neqifmminaelefi ior in tcfr i$ fit.Pr0f<’—ÒÌO‘

DE A RT E RH E T . D I AL OGV S. 37;id quod femper optimum putabitiselfe,m aximerequiretis,& tumarirusfi s optima fa m ine,& ha cquamoprim o m arito nupta fi t.H ic rebus nondub iis,dub ia probaui t propter fim rlirud

_

inem indué tionis.Q 1/

Od fi‘quis

fepar atim qua reret, for tenon concedereta r .C A R . Ifiephilofophusnonfui t Eaangelica s. AL B .Non

, fed R hetor icus.CAR .Cur credimusei ?AL B .

I ll e feca tas fuam ar tem .CA R .Q idad ha c?fequamur nos nofi ram .AL B .

Seqaerequa velis,fequar refequé té .CAR .Q i_alis debet effe illa inda6tio?

A LB .S iiti ili$ femper ei rei cuius caufa inducitur . C A R .An lucida, an obfcura ’ A L B .Videndumefi diligen ti cura , v t non in telli ar aduerfar ias,quo fpe&en t illa prim a indué tiones, & ad quem finem m t peruentura ,

nam qui vider it tacendo , negando , non finirlongius ire inter rogationem .

C A R . S i n egar? A L B .Ofiendendaefi finn litudoeàra 1i r,qua an te conceffa funt.C A R .Si racer? A L B lameliciendaefi refponfio, aa tqua taocitarnitas im itatar confefi ionem , aut coneladendaefi argumentatio fi

ca r inconceffis. C A R . (Qup modo per ratiocinationem confirmandaefi

argumen tatio ?AL B .Illa fit propofitione,prob atione, afinmptior1econ

clufione. C A R .P laniora ha cexemplequohbet facito .A L B . P r opofitio

efi ,vrm elius accaren ra rqua confilio gerantur , quam qua fineconfilioadm in ifi rantar .Approbatioefi ,dom a seaqueratione confilio regira r,omn ibus rebusefi infira& ior , quam qua fineconfilio rationequeadm inifi rata r . A ifam prioefi , fic.N ilin omn ibus rebus melius quam mun

dus adm imfi ratar .Hic al tera probatio indacirur .N am figno rum otra s&occafus,& annua fr agum , tem orum ,d ierum mutationes, fatism irab iliordine cer rav icifi i tadinedi ponan tur ,qa a figna fun t,m agno confilio

mundum regi.T am autemexpe& ata conclufio proferendaefi , hocm o …

do .Sim elius ger an tureaqua confilio ,qa am qua fineconfilio adm ini

fi rantur ,m andus fane optim e regitur . Hoc argumen tum adaerfuseosvalet,qui dicunt mundum cafuagi, a on confilio regi.CA i d fiultias,quam hoc pa rarc?A L B .St iilta s fi alra a fiimat, cui tam en, iuxra Salomonem refpondendumefi , nefibi fapiens videatar .C A R Recolo te ma i

fier , in ter oration is par tes reprehenfionem nom inaife,fed tan tam confirm arionum feriem audiui,vr vix videatur reprehenfor i aliquis locus reli&us,quo pofii t infirmareconfirmatam i i s argumentis caufam.A L B .Relinqai tur ei locus infirm andi,fed non nos deea debemus laborare. Peneomni s caufa in feipfa habet loca confir rn andi loca reprehendendi. Ca .

Sufpenfusfam tamen ,qa id deeavelis dicere.A L B .B icam brea iter dicam .Reprehenfioefi per quam argum entando aduerfariorum confirm a

tio ,aa t infirm atur , aa t tollita r . Ha c autem iifdem ex locis fam itar , quibusefi confirm atio ,quia omni s res va de confirmari po refi ,

inde infit

m ari po tefi .quod ficeuenit,fi aut mefi va de componitur confirm a

tio ,hocmodo .Non po tefi fapiens effe , qui pecuniam neglexer it. Mul tifapientespecyniam negîexerunt.Aut commune, quod

A

n ih11qm inus aba a i}

374 A L C V I N I ,… fiaeA L B.

aduerfarnspo tefi dici hocmodo . Idcircqjadices,quia veram caufam ha;

bebam , b rea irer peròraui. Aur leueefi .Si in m en tem non ven iifet,noncomm ififfet . Aut rem o tum ,& lon gius incipit quam farisefi . S i Sa pioT i b .Graccho filiam fi1am Co rneliam non ded1lfet,ha c fedi tio a fili iseorum in populo non accid1ffer:quareScipion i hoc m alum imputandum

efi . Aut offenfum ,qaod eorumqui aad ian r la dit volun tatem vt fi an teauaram , for teaccufes pecun ia am orem .Aa t adaerfar iam ,quod tua cau

fa officit,v t fi m i l i tes tuos hor ta'

r1 debeas, copias hofimm for tirudm è'

laudes . Item complexio reprehendita r fi conuer ri porefi hoc m odo . Siveretur ,nonefi accafanda s, qui a proba sefi :fi non veretur , fcit feinnocen temeife,& ideo nonefi acca fandus.H ic verer i eam fiuenon verer id i cas,hocpa tat concedendam , v t neget feeffe accufandam quod con - s

uerfionefic reprehenditur .lm o accùfandusefi , fi veretur , tè fiatar feinnocen tem nonelfezfi vero non vereta r;proba s nonefi , ac 1deo accufanda sefi . I tem enameratio reprehend1tar , fi pra ter itur quiddam in enumera tione,hocm odo . Q1j a habesequam 1fium aut em ifi ieum aut

h a red1taretibieuenit , aut m anere datus tibiefi : aa t fi horum n ihilefi , fi1br ipuer iseum necefieefi . % od hoc m odo reprehend1ta r , fidici po tefi exhofi iba seifecaptam . lis ali i s m a lus m ochs reprehendi pofian t argamentationes qui fumm o fiudio cauendi fim t oratorim agis quam mihi propter brea itatem explanandi. C A R. Refiatconclufio fola quam fex partiam oration is pofuifi i extrem am dequa ordo pofiulat v r d icas . A L B I N . Conclufio efi exitus determ inatio to tia s caafa .C A R 0 L. Q i p t habet partes ? A L B. Tres.Enumer ationem , indignationem conqaefi ionem . C A R 0,

L. Enum erario conclufiom squa efi ? A L B I N. Enumeratio conclulion isefi per quam res di fperfa in vnam locum coguntur rem i n i

fcend1 caufa vnum fab afpecfium fim al fiib iiciun tar , hoc m odo .dnam amplia s defideratis iudices cam vobis hoc hoc dixi , hochoc planum feci? C A R. O

\a id efii cit indignatio A L B. O

diam in aduerfar ium offenfionem in eius caufam . C A R. Hoc

m axim e velim fcire, quom odo ideffici pofii t.A L E I N. Eius pracepta plurima fim t. Si dem onfiramus illam rem quam aduerfardefend1t,Diis imm or tahba s, fapien rifiim is hom in ibus, Senata i , , omi i i populo indignam vider i. I tem fi dem onfiramus aduerfar ii alia fa& a crudelia in iufi a aaara honefia , contumacia. I tem fi traufa& am eius vi tam m o refqueimprobam a s. I tem quid m al i fi t fitturum fi non puniatnr . I tem volun tario m aleficio , vel inconfueto ven iam non deber i. I tem fi fuperb 1am eius vel arr ogan tiam ofiendimus.I tem vr de feipfo iudex cogi ter velde fa i s charis , fi quid rale eis accidiflfer. I tem multos alacresexpe& arequid fiatuatur hac de re,vr ex eo quodhuiceoncefiliun fit fibi quoque tali derequid liceat intelligerepofiîn t.

https://www.forgottenbooks.com/join

376 A L C V I N I S I V E A L E .

concefii s, dum concefi i vt ego homoefiem homo dua fyllaba fam ,

"

conc ludimepollevr ego ha dua fyllaba fim . Et m itor quam la ten terindaxifi imepr iusv t concluderem te quod hom o noneifes pofi mei fii in ,quod dua fyllabaeffem .Mem in i remagifier pofi inuen tion é poiiiiffedi fp0fitionem , quapra cipitur inuen tas res oratorem ordinate difi r 1baere. S i ha c quoque aliqua habeat pr a cepta pande. A L . N on multaper fehabet ha c pars ad fepertinen tia pra cepra , qua non inuenian rur ininuen tionispra ceptis,velelocutionis.Nam ha c reb .& verbism aximeprodefi ,& ornamen tam fidemqueargumen tatiom bus prefiar, & laudemo rationi t r iba it cui omn ia non folam ordine fedetiam m om en toquodam indicio difpenfanda componenda fant,prout pra fens ratio vriliraris, aur decor is, aut necefi i tatisexeger ir, fed quod ad ver borum difpofi rionem per tinet,fatis plene doceta r ,cam deelocutionetra€tab ita r . Der erum vero difpofitioneper fingula m embra o rationis in inuentionispra cept is t raditamefi . C A R .Iam nunc nos ordo difputation is,adelocutionisdux1t inquifitionem ,qaa m agnam caafa adfer t venufiatè' Rhetori dignitatem . Nec te ab huius tam facileexcafas refponfis qua ex difpofitionispra cepriseruifi i. A L. Nonexcafo fed BaasDom ine m i rexli cet tardo ede,non ram en tarda volutate feqaar in terro ationes . C A R .

Prim oquaiis effe debeat elocutio aperi . A L. Faca nda deîeteffe aperta. C A R .Q i p ii i odo aperta ?A L . Aper ta eri t fi vtaris fign ifican tibuspropriis verbis vfiratis fineam biguo non n im i s proculdu<fi is tranfl

'

a

t ionibus nec in terpofito hyperbaro . C A R .Q }om odo facunda A L 13.

Facanda erit fi gramm atica regulas feruet ,‘ autor itatevereram fa lciata r . C A R . (Qu/ aliter ad auror irarem pr ifcor am po tefi o r ario nofi ra peruen ire?A L . Legendi funt aut orum libri ,eoramquebene dictam emor iacommendanda.Neque en im vt é damer it pr ifcis verbis,quibus iam confuetado nofi ra non vri tur , nifi raro ornandi caufa par ce, fed tam en vfitatis plus ornatur eloquentia. C A R . An magis ornatur in finga lis verbis,velcon ian é tioneverborum eloquentia? A L B .Vrramque.Nam in fingul i s verbi s in coniafi é tioneverbo rum decus orationis confiat. C A R .

S i in vrr ifqueconfiat de vrrifqaedic. A L B . In fingalisverbis duo faut,qua orationem 1Uufirant aut fi fit propriam verbum ,aa t fi fit rr3flatam .

In ropr iis illa lausefi v t ab ieé ta inconfi1era fugiam as eleé tis illufi r iî>us vtamur , in quibus plenum quiddam confonans incifevideatur

,

inquo confuerado etiam bene loquendi valer plur imfi.ln tranflatis pate:ornatus, quem genuit necefii tas, inopia coa& a angufiia pofi dele£tatio iocunditas celebrauir.Nam vr vefi i s repellè

'

di frigoris caufa primo

repì:r taefi pofi adh iber i coaé'

taefi ad ornatumeri ‘à corporis dign itatem , fi c verb isr ranflatiuis infiitutaefi inopia caafa,deindefrequen tataefi dele& atione ornam . Nam gemmare vites, laxa r iari mefiè m , fla& aare fegeres, etiam rafi ici dicù

'

t.quod enim declarari vix verbo proprio

D E A RT E R i—i BT . D I AL OGVS . ;77

porefi , id tranflato illufiratur .Attamen transferri opor tetqua famut remclar io rem ,v t ho r refcitm are . Nonnunqaam etiam b reuiras tranilationeconficirur v t telum m an

‘

ufugit. Imprudé ria enim teli m ifi i propr iis verbis ex.prim i brea ias non pofiet quon iam fumm a ha c lausefi verborum trauflatorum ,vr fenfian aper ian t. C A R .An vndecunqaelicet ducere tranilationem ?A L B .Neqaaqaa

'

,fed tan tum de honefi is reb .Nam fumm operefagiendaefi om ni s turpitudoearam rerum ad quas eorum ani

m os.qui audiant traher fim ilitudo ,vr di é tamefi . Mo r teAfri cani cafi raram rempab . fiercusCuria in vrroqaedefo rm is cogi tatio fim ilitudinis.I tem non fitmaip r tranflatio ,quam res pofi aler,vt tempefias luis, aa tcon tra m inor aperto nare dorm ien s fier tir. Efi quoque pulchra trauflario per Metonym izi , cam res per aurorem rei fign ificata r ,v t pro belloMar tem ro frugib .Cererem .Aa t cam vir tutes vitia pro ipfis in quib.faut appeflam a s, v t inquìdom r

‘

i laxur ies ir rupit, aut aaaritiapenetraa it.Efi Synechdò chiea tranflatio palchra cum ex partetoram ,aa t ex toto

par tem .fign ificamus,vr pro tota dom o re& ii dicamus .Aa t pro va dis m a

re. C A R .Quali s opor tet fit verborum con ian& io?AuB .D“ecens C6

pofira còpa& a,v t nefit hiulca vocalibas,v r placida aura adefi :nec afpera confonantib . v tmultum ille lager. Nec ab vltim a fyllabap rioris verbifequens verbum incipiat vt prim a marer :nec prim aefi vlrim a faciat obfcen itatem , vr num eram n unquà m tellexi . Cauendam quoqueefi neinan.ia verba non rei gerenda fed tan tum fi ru6ta r a m odo implenda caufa

proferantur , & v t ad famm am veniam , fica r reliqa aram reni fundamentumefi fapien tia, ita in eloquen tiaquoque.vt enim in vira, ita in ora

tione nihi l claria s,quàm p mnia fapien ter fieri .Qqapropter oratori fumm operepr auidendamefi quid fibi deceat ,& faa conueniar caafa non

in fen ten t1is folam ,fed etiam in verb is. nò enim omnis fo r tuna,non omn ishonos,non omn i s autor itas, non om n i s a tas,nec vero loca s, tempa s,auditor om ni seodem aa t verboram genere rra é tandusefi , aut fen ten tiarum femperqaein omn i parte oration is vt vira quid deceatefi confiderandam . C A R .Q i }d dicis de nobilifiima , v t reor , R hetor ica parteme…moria ?A L B 1 N . Q id aliud quam quod MarcusTullius di cit , quod .

thefaurusefi omn ium rer um m em oria., qua nifi cafios .cogitatis inuen

tifquerebus verbis adhibereta r in telligimus omn iaetiam fi praclara fuer in t in oratore peri ta ra? C A R 0 L. San t nealiqua eius pra cep ra ,

quom odo vel illa obtinenda vel aagendafi t?A L B ! N . Non habem a s cm s alia pra cep ta , nifi .dicendiexerc1tation‘e'm fcr ibendi vfum , .

cogitandi fiud1am , ebr ietatem cauendam , qua omn ibus bonis fi adiis nocer mamm e qua non folam corpor isaufer t fan iratem fed etiammenti s adim it in tegritatem . C A R . Sa fficiun t ha c ra cepta fiquis idoneti sefi ad ha c irnplenda . nam vt video tam arduaPan t fenfa , quam raraverbis. A L B.Etiam ardua vrilia. A R . Sed ordomea interrogationis .

A L C V I N I , fiueA L B.

pofiulat vr tua refponfio ad pronunciarionem procedat, quam quin tampat tern artis R hetor ica inprincipio nofi ra d ifp i i tation i s mem in i te dixiifem ag1fier . A L B. P ronunciatioefi verborum digni tas vo

‘

cisfenfibusaccomm odata corporism oderatio . Ha c en im in tan tumexcellit , v tetiam fecundam fen ten tiam m axim i Tullij indo é ta ora rio laudem con…

feqa a ta r , fi optim e pronun tietur . Etquan tamuisexpohra fi indecen ter

p r onun tieta r ,c6 temptam ir r ifione'

mqaemeremr , ii ifi forte tibi dom inem i rex

‘

aliter videatur. C A R . Mihi nequaquam altre—r , fed huius quoqueparti s pra cepra fequenda velvitia cauenda velim vr indices . A L B . Prim oexercer i debet vous fpir ita sm oderatio;& coupons li ngua mo ..

tus,qua non ram artis faut quam labor is. Vitia quoque fiqua faut ori s,d i ligen ti cura fiin temendanda . Nec verba fia t infiata v 'eìlanhelata,velinfauCibus frenden ria , nec ori s inaniraterefonantia non afpera frenden tibusden t1bù s,non hian tiba s lahtis prolata, fed prefi im aquab11iterleuirer clare pronunciata vt faisqa aqueli tera fouisenanc1en tur ,Vnamqa odqaeverbum legitim o accen ta decoretur nec imm oderatoclam ore voc1fererîi r , velofien tatiom s caufa frangatur o rario . Verum prolocis, rebus,perfon is, caafis,& tem pori bus difpen efi .Nam aha fim

plicitatenar randa fant , alia auto r i tatefaadé da , alia cam ind1gnationedeprom enda, aham iferationefleé tenda vr fem per vox orario fua caufaconueniar. H a c te pta cep ra ad pronunciationis laudem producan t ,tib i honefiatem , rua caufa fidemefiiciun t. C A R . Qndefiquodpau_lo ante corporis m oderationem elfe d ixifi i feruandam A L B .Dixi quianeceifarieobferuandamefi , vr re& a fit facies, nelabra detorquean tur , neunmoclicus hiatus difiendat ri& am nefap ina svultus nedeieé ti in terr am oculi, neinclinata ceruix, neqaeelara aut depreifa fuper cili a . Infin itum en im in i i s quoque reba s

’

m om é tumefi quia nihil quod non decetlacere po tefi , v t airMar . T a l. Caput arti sefi decere quod facias . L alira lambere vel m ordere deform eefi , cam etiam ineffici é dis verbis,mo

dica s effe debeat eorum m o ra s.0 reen im m agis quam labr isfloqaendum

efi . C A R .Ha c ven erande m agifier iucunda effe honefia fateor , m ihiquemultum placab iliazfed v t video in telhgo ingemexercitationemqa0tidianam vfam pofiulan t ad plenam confiunm ationem n ifieontinuameditatione infian tiexercitarionenon poffan t peruenirefinequa nullam difciplinam effe illufi rem puto . A L . I taefi dom ine m i rex

,v t

dicis.N amexercitatio ingen ium naturam fepevinci t,& vfu'

som niumm agifir oram pr a cepta faperab it . Q 1

/am ob rem inuentio difp0fiti0,&

pronunciano vfuacri , exerciranoneintenrifiim a cona alefcente? Natura en im v1cem pene ob tinet confuerado .

N am in artequalibet exerci tara confiietado confiden tiam confian riam …

queprocrear , finequa ii ilars proficit.‘

Q i }d enim tim idis arm a? Amer

laudem iuuenis magnan'

1qùefcràr'eife, inui ris tacen tib1is folam audi r i.“

Nam

https://www.forgottenbooks.com/join

380A L C V I N I , GueA L E .

tumexpetendzefin t,fed propter (uam folam >digni tatem amandaefun:exequendee.C A R . H ipfas res m agnoperevelim agnofcere. A L B .

Eee(un t virtus fcien tia veri tas am or bonus . C A R . Nunquid has

Chr ifi iana rel igio appt imelaudat ?A L B . Laudat colic. C A R . Quid

philofophis cum ijs?A L B .H as in tellexerun t in na tur a hum ana,& frim

m o fiudro coluerun t .C A R . Quid tunc d rfiat in ter philo fophum talemChr ifi ianum ?A L B Fides b aptifinus.C A R . P rofequeretam en phi

lofophicas difiini tiones de vir tutib . primum dic, quid [i t ipfa virtus.A L B. V i rtusefi anim i habi tus naturaedecus v itaeratio m orum no

b ilitas .C A R .Qu…/ot habet parte3 ? A L B . % atuo r . P rudentiam iufi i

tiam fo r titudinem temperan tiam . C A R . efi pruden tia A L B .

R erum naturarum [cien tia. C A R . % o t habet par tes?A L B.Tres.Mem oriam , in tellig

\

en tiam ,prouiden tiam .C A R .H atum quoque diffin itiones dicito . A L B .Mem o r iaefi per quam animus repetit illa quaefuerunt. I ntelligen tia per quamea perfpic itquaefunt . P rouiden tiapetquam futuruni aliquid prxuidetur ,an tequam fiat.CA R . Iufi itiaerati onem expone. A L B . Iufi itiaefi habitus an im i vnicuiquerei propr iamtr ibuens dignitatem . I n hac diuinitatis cultus hum anitatis iut a ,

aaquiras to tiusvitaeconferuatut . C A R .E ius quoque partes pîde.A L B .

Partim i llaefiexnaturaeiure,par timexcunfuerudinis vfuC A R . % o

m odo ‘ex naturae iure? A L B .q a parte s illinsquafdam natura inferir,eligionem ,p ietatem ,vindicationem , obferuan tiam , vmitaté C A R .

Deij s fingulis lucid ius aperi . A L B . Religioefi quaefuper io ris cuiufdînatur ze

’

, quam diuinam vocan t curam , ceremon iafqueaffet ti Dietaspè tquam tanguino con iun& is patr ixquebeneuolis,ofli cium , diligenfquetr ibuitut culcus.G rati a , inqua am iciriarum oflìciorum al terius mem oria remunerandi voluntas continetur .Vindicatio , per quam iusaut in iur ia , & omnino omne quod obfuturutn efi defendendo , autvlcifcendo propulfatut .Obferuan tia qua hom ines aliqua d igni tate arrtecederi tes, m ltuquodam honore d ignamùr . Veritas per quameaquae[un t, autquaefuerunt,aut quaefutura (un t indieantur . C A R .Quom odo ex c6fuetudinis vfuiufi itia feruatut ?A L B .EX pa& o , par i, pat i iudicat0,e>glegeC A -R . Plusquaero & …deiysquoque.A I: B .P :t é hîefiquodinter aliquos conuenit.P ar in omne s aeqùabileefi iùdicatum .

’

P ar indicatum quo‘d alicuius m ag… v1r 1, aut aliquo r t1m fen ten tijs iudicatum .

Lexefi om n i populo fcr iptum ius quid cauere vel quid obfetuarede»beat .C A R .N iic For titudinem cum fui s partibus v r deptomasefilagito.

A L B . Fortitudoefi m agnanima per iculo rum làbo rt'

i perpe_fii o . Eius.

parte s fun t C A R . Ha==

rum ra tiones patefac .A L B .Magnificen tiaefi rerum magna tum cx»

celfaium cum anim i amplaquadam [plendida propofitionecogitaa

t io atque anim i inuitatio .Fidentiaefi per quam m agni s honefiìs ira.

DB A R T E R H E T . D I AL OGVS . ,a:

reb .multum an imus in (e fiducia certa cum fpecollocauit . Patientiaefih onefiatis aut vtili tatis caufa rerum atduarum aut difii cilinm volun tar ia ac diuturna perpefi io . l’etfeueran riaefi in t ationebene confider atafi abrlis perpetua per rnanfio .C A R .Refiat vr

,detem peran ria d icas a

qua or taefi nobis de vir tutib .inquifirio , cuiu3 propt ietatem partiamill ins audire cxpe& o .A L B .Tempetan tiaefi rati onabili s in libidinem ,

atque in alios non re& os impetus m o deratio .E ruspartes funt Con trnen tia,Clementia,Modefi ia .Con tinen tiaefi per quam omnis

i

m ala cu

p idi tas m agna confili;gubernationeregrtur dep r im itur . Clem en tiaefi per quam in iur ia odia m i ti an imo retinen tur . Modefi iaefi perquam to tius v1taem odus fe’uanim i feucorporis m orib . vb iquehonefi icura feruatur . C A R .Honorexim iusefi coram hom inib .hanc feruan tilaus apud dom in ii. Sed m i tor nos Chr ifi ianos, li philofophi has vir

tutes ob rilarum dignitatem tantum vel laudem v i tae(eruauerun t curnos ala iis inmul t i s denio errore declinamus cum haec nunc in fidechàr irateferuan tib .xternx glor ix, ab ipfa ver itateChr ifio Iefu,prxm iapollicen tur ?A L B .P lusm iferandi quam m imndi fumus quiaplurim iex nofi ris funt,quos nec terror prr natutn , nec gloria pr zemrorfi ad virtutum dignitatem reuocat . C A R .Agnolîco finelachrym is non dicomulta s elle tales, attamen r ogo ,v t quam b reni ter pofii sedifiè ras quom odo hseexcellen tesvir tutes in nofi ra religione Chrifiianà in telligendx atque obfem andaz fun t .A L B .Nònnetib i vide tur fap ien tiaeffe, quaDeus (ecundum m odulum humanaem en t is i n telligitur rimeturfuturum eius creditur iudicium?C A R .In telligo n ih ilefiehac[apien tiaexcellen rius.lîr in Iob recolo fcr ip tum .Eccehom in i s {ap ien tia pie tas,quaeGreece dici tur .Swa é@eroeA L B . Bene in telligis vere, fed quid tib iiufi itra v idetureffe,nifi chari tas Dei eiufquemandato rum obfcruati02C A R .E t hoc agno fco .N ihil hac iufii tia iufi rus im o mullam al iamefien ifi ifiam .A L B Nunquid non for ti tudinem effe cern is,qua hofi is an tiquus vi nci tur ,& aduerfa mund i fo r ti ter to ler antur ìC A R . Cerno equidem

,nec aliquid hac vi é lo r ia laudab ilius aefiim o . A L B . An tem peran

ria 66efi ,quaelib idinem refrenat , auar it iam reprim it, ornnes anim i impetusfeda t temperat?C A R .Efi vere omni hom in i valde necelTar ia : (ed adhucqua rc ad quem finem harum Vir tutum obferuatio fpeé let . A L B .Vt d1llga tur Deus pr oximus, an aliud aefi im as;C A R . .Nil ,cquidem aliud [ed quam b reueauditaefi , tîr diffi cile faé tuefi ardùfi.

A L B .% id faciliusefi quam amare fpecies pulchras dulce};fa eres,fuaues odo res

,fi agrîîtes ta é ìus, iut ttndoshonores foelicitates liieculi?

Haec neam are fac i le efi anim a:qua velut volatilis vm b ra recedun tDeum no n am a re

,quiefi zetem a pulchr itudo xterna (uauitas , x ternadulcedo , zeterna fragr an tia,x terna iucunditas, perpetuus honor , indeficicnsfmhcitas?Maxime, cum diurna Scr ip turx nilal iud nobifcù

'

agan t,B b b ij

38 2. AZL C V I N I , GueA L B. & CÌn ifi vt diligamusDeum dom inum nofi rù

'exto ro cordeext0ta anrm a, cx totam ente: proximum nofi rum tanquam nofmetipf05 . Nam

p rom ifium habemus ab illoqui fallereignorar . Iugum inquir , m eumfuaueefi ,& onus m eum leue.L abor io ii orefi enim amor huiusmundi,quam Chr ifi i.quod enim in il lo animaquaer it, non inuenit , idefi felicitatern aerernrr atem ,quoniam haec in lima pulch ritudo tranfit,& rece »d i t vel am antem deferir vel ab am ante deferitur . Teneat ergo an ima

o r dm’em fitnm .C A R .Q i isefi ordo an im ae?A L B .v t d iligat quod fa pe

r iusefi , idefi Deum , & regat quod inferiusefi , co rpus videlicet (ocias

anim as d11e& ionenutr iat foueat. ‘

H is en im facr ificijs purgata atqueexonerata an im a ab hac labor io i

'

a aerù' nofa vita, retrolab it a tqueem igtab rt in gaudium dom ini fui.C A R .Magnumquendam virum vereb eatum praedicas magifier .A B .Magnum te faciat Deus vere beatù'domine m i rex, & in hac vir tutum quadriga, dequa paulo an teegimus,ad coelefi is regni arcem gem in is d 11e& ion is penn i s , fxculr

'

i hoc nequamtranfuolareconcedat .C A R .Frat fiat,gratia d ruina donan te.AL B .5er rnoifienofier qui de volub ilit iuilium quaefi ionum genio in_

itrum habui t,hunc aeternx fiab ilitatis babear finem , nealiquis nos incafiurn tantumd ifputando itiner is perè gifiecontendat . C A R . (Msefiqui nos frufiraferm ocinar i aadeat dicere fi aut honefiarum fcrutato r efi ar rium autexcellentium fe& ato r vir tutum ?Nam mevr fateo r ad has inquifi tione3fc ien riaaamor adduxit,& tib i gratiam habeo ,quod inquili ta non negafi i, ac ideetuarr‘i hanc on li onum beneuolentiam probo ,& fiudiofi8

pm fututam arb itro r , odom acula lruor islegentcm non cor rumpfi .

E X T R A I C T P R I V I L E .G E .

SVinant leprrurlegc duRoy, ilefi permis àAmb roìf

'eDrouar t,Lib ra ire

, d'

impri- i

mer oufa i reimpr imer , mettreen vente drfin buer vueouplufieurs fo is vnIm rerntrtulé R hetores L atm rex vetcr rbm ma nafi rrptza d afh (9

' refirtntr. E t fai& dcfcn c

fes ledra Sergneut tous L rb ra ires Impr imeurs ouautres, denon impr ime: oufattemaprmacr , vedre d rfi n bueren (es pays, terres Seigneur ics autrequeceuxI

Fo

dn

quaura impr ime.

ouar rmprnnet leL& Drouan: fur les perneseontenues cfdt&es lettres, & cerufques autermeded ixaus, 3 compret duiour da ttequ

’

ils auron t cfi é parachcuez d

'

im pr rmet , commc plus à plai nefi contenue' s lettrespatcu«tes

,fur ce‘ donnees P am le8.d

'

Aoufi .Î598.

S ign é par leCò“tifcrl,

D x'

L 1 ws r z .

https://www.forgottenbooks.com/join

I N D E X.

Anadiplofis

Annales hifi o rix 81. fi t 184

An ancz on 6 Atgumenr: ti iinis defimnoAnaneofis 63. d1fier t

‘

aprooemio propag 358

r afceue, {b i d.

”

Argumentatrom s figuificzìrionè s 176

Anaphora .3‘

a4 ;r&rgumen tanon i‘

vn icuiquequalis concluAni fteu€ «

37 J ‘fio adhibend a 1 75

Anafi rophe o Argumenrauom s par tes 64>6 î31 49

Anceps genus caufa: A rgumenta ti om sfpeciesAn1mxeonfiderauo 79380 Aigùmen tat i og i s generaAnim a fim rlrtudo 8; i n omn i Argumentati onequ1dobfcrpanAnim alrs definitio 1 13 68

An im i vi rtutes z'

3; Argur'

nentatiohis a rgumen trfdifier èuan po tuen t 197 (

64

Anthypophora 36 Argumen taquomodo di fponendaAm m n yopia quid .

A} ? (3 06

Av7ippawl s Afgumenta à facultateAnt iquorumvi&us 84 : A rgumen ta in conic&uralrbus cauiis vndeAntrfagoge 1 6 fumanrur ;07An trfi aii s 3; Argumen ta omnia om negenus caufarumAntrfi rophe 2 0 non requin t 308

Amnhefis 3i Argumenta à nego tio 371 . in i lli s tria oh

Am irheton * fernanda,

i b id.

Antizeugmenon Argum è'

ta non rerum , (edquali tatnmcdlAntononi afia la tionefinn: r6

’

o

Aper ta nar'

ratio 8 369 Argumen ta vndeducan turAphot iftnusv cl dio r ifinu3 Argumen ri artrficiahs lo ci 65Apo doxis fineapoplanefis rgumen ti inartrficralrspar tes quomòfi pologi do tra&en turApophafis Argomentiexnomine na tura d1fier é tia

phafisGueaetiolograApophom fm a

Apoplanefis 1 6

fi p on a

Apofi0pefis 1 4

Apofi rophn‘.

Apofi rophes m'etafi al'eo s d1fierenna

Approb a ti o

Approb atum argumentum 167

Ap tfi inelocurionequem odo feruandr'i 72.A«quàli lfyllab a pot ins inc:pieirdumAr ia 3 7

Argumenrandi genera 1 69

Argumentat ro pro argumento 1 60

A rgum é'

taìno neceflan a prob ab ili: 371Argum cnm rio p

er compleuoneru 2

perenumerauonem ,per fimplrccmeonclufionem 372.

Argumentario per ratioci nat i onem quam odo fi rmanda 37;

Argum‘e' tatio tr iparti ta quinquepart i ta

Argum è'

torum generaArgumen tum deeuen tuA rgumen tum à fim 1h rudrne 1 64Argumentum probab ile r 6 *

Argumentum a nom i neAr sextrrnfecu5 & :intrmfecusArs d tiplex 346Ar ti fic1um quid 93Ar t i s defin in oAr tism i ri am ;3i. genera , ib i d .

Ar tis pa tr ono rurn offi c1um 30;Ar tis (Cienti aed ifieren ti a 1 46

At ti : & virtutis d ifi'erenti a 80

Ali'

umptro i 7z , i73, g4oAfi i finusAd twd‘m v 2 2.

AfynthetonAfyfi ataquotmodisfiant

Attentioquomodo capretur U ffi 43.»

368

Attributa nego tio .VideNegotlAttributa perfonx.VidePerfoAh a r i afo ri idem … tiumAu& o res G ra ci Latini qui denumeroo ra to rio fcr 1pferun r 31 8

Aué ’t0t i vera: caufaenunquam t imendumnen im ius fi t i n figur rs feutentiarum z

_z.

Audaem duplexAudacrs temera r i d1fiereuti 2 . 9

Aud i torquomodo docrhs, a ttentus, & beneuo lus fia tAutho ri zà 5qu1d l4. t

Auxefi sexho r tati0n is, & ,quorm odisfia t

Eneficium dareli benter iniur iamfacereno lle i t

B cneuo lenuaquo t loa s comparetur- 1 1 ;Benuo lenna qu1bus m o dis comparetur,cdm aut turp i tud inecaufaeofi é fi, aut defatigan fuerxn r aud i tores 1 37

Bo num perfe&um 90

B rachyepia 9

B reurs narratioBreui tatis i n d1fi r1butionevt ili tas 158

Aé ofyfi 1 t3 40

Q allrdus 9t

C afusC afus perfonaeKarqoéxpnd

'

l; 148 d1fiert ametaphora , i b id.

C atego r iaedecemGanfaquidGanfa om nishabe' teuenrum (uum , & con

91

Caul'

a prio r confi i tut ioae m .,

Ganfa quo t m od is turp i tudineme6trahar

Caufa & quxfi ro Ciceronieadem i o ; ,

Caufa om n rsquairsGanfa E thi ca 1 4 1 .patheriea ib id . Iudica

‘ lis 2 43

Ganfa fimplex; 44,gg7. eoniuué‘ra, ibid.

concer ta t iua 2 44

Caul'

aeamplrficzttio extenuatio quo tm odrsfia r 366

Caufaedelrberanuaeinquem fi atunli tgagli‘lt1 6;Cauliaequa tra& antur conie0cura duplici

C CC

I N. ,D

.E X.

1

Caprarum genera

Caufarum modiCanfarum fpeciesCaufarum vi tiaCer ta: rei amphficatioCharafieres fiuefigurx tresChar a& cr rfmusCharientifmus

,fiuefcomma

Chleuafmus, fiueep roet to inefi sxpeîaCucum fi r ipriouesC i rcuufi ant ia:quo i:fintC i rcunfi ant ixperfqnarumCm unfi antra: par tesC i rcumfi an tia: rerumquo tCiui li s ran oCiu1tasquidClimax

Clitern nefi rxmorsCoenotè sCognomenCollat io

Collarionisefi‘e&us

Colle& io quetmod isfiatColle& 10 fiuerat i ocinatioCo lle&um“dy/ar ccxGueinei(a orationisComm if

'eratioCornmodaeloquentia:Comm oda incommoda

Communea rgumentumCommuneexo rd iumCommun is loeus.Vi deLocie0m .

Communi s locusex cauii s 2 6 8

Commutab ileexo rd ium*

Compa rab i leargumentum 1 67

Comparatm

Compara read melius 3 19. qualem o ra

toremexigi r, ib id.

C6paratìom s c6celli onisdifieren1ia 1 18Compellerecongregare 86

Compenfa rio a67, r 68

Compenfdt rqqis praetepta zu.ComplexxoCompofiuoerirl

'

quefpecies 73. comp ofi

tioni s o rdo 74…

Compofino inelocutione z 46\

Co nceli io eius par tes 1 13.311

6133813î7

355

https://www.forgottenbooks.com/join

I N DE loquentia an in bello aliquid po fli t 8 1

E loqué'

traquomo do coeper rt obeficE loquent1a fo la multum obefi re1p … 83

E loquen t ia prunop rofuit hom in i bus 81

E loquent ix definitoE loquent iaead a&us 0pt im aeramones 86,

feqq.

E loquentraz vis 88

E loquen tis: commoda . VideCom .eloq.

E loquenuzeincomm oda

E loquen t raeefie€ius 79

E loquen t i requarefiudendumE loquen tnepr in c ip iumE loquen t rae(ap ien tiajui i geii daE loquen rwelausE nerg iaE n thvr nema 1 8

E n thymem aqui bus pa r tibus coufier 340E n thy.nem at rs defin i t i o 3 58

E n thymem r ti’

s r heto r i'r fyllogifm i phi'

lo f0phouim d i iferen t ia 67

Euthymem a rum genera 67 i n enrhyme.m a r1busqu1d o bferuandum 6 8

Enumera tioE nume1a t ro num genera 1 8 6

E numeratronis rep rehenlîo 1 83

Epagoge 1 8

E panad iplofi s 31

Epanodus 3 1

E panalepfi sE panapho ra

Epano r thofi 3 31

Ep ib oleE 7î’ lxtipnpcx quidEp i logi lacrym rs comparati 31 1 .quando

pro defievelobefiepofiutr t ibid .

E p i logi rat i o duplex 33;

Ep ilogorum par tes 68. ineprlogis quidferuandum

E pipho ra 3Epipho nem a

E piplexis, (rueepitimeli s 1 7Ep i ploce 4.

Eeri6wov qu 349

E pifi 1 0pheEp i t i rnefi s 37E p

‘

1tr b cli aifrnus 1

E pit r opeEp i zeuxi s 2 4 ;E rgo

“

E ro tema 15E éll iC3

E rbologiaE thopcm zî

E th0poeuegenera361 1 quomodo difi

°erantBucheE

‘

è’

J‘oîav genus 197.an in co pr z i'

audum

qu'

omo do 1 98

Eucn rus ,eit'1fquedefin itio 157, 1 78 , 1 8 Leuen tuum di fi i ii& 10 ”9E xaggeratroE xcefius 63Exein plum 1 67Exer cr tarro verb i squid prxfiet 70 .exer

cirarro nis par tes , i bl (_iE Xho r tati o cqnfo la tio ad m ater iam“

o‘

r a tor rs non per t1nen t 100

r ho r tation rs p r aecep taE xo rd1endr o fiìcm 2 47Exo rdl ld‘elîl‘l ltlo 367E r o rd i;par tesE x

_o rduc6mum s & vulgar is difier é tia 11 8

Exo rdr;wr tures 1 1 7

E x'

o r dr;Vit i aE xo r d iumE

'

xo rdium contr a p r aecepta 1 48. 10n‘

gum ,1b rd communerb rd .vulgare 11 8

Exo r drurn perfp icuum& per circu1tiouem'

'

368

E xpetenda & fdgiendaExtenuatro pecca trE xutherufmus

Ab r i & medicimaten a 99Fabula 1 2 7J 19133 ?

Fabulxomnes E fop raeappellantut‘ —31 1

Fabulis in terexempla vrnn tur etiam o ra

to res 31 3Facinoruin m alo rumexecutio 1 81

Fa<fi a

Fa& a d 1& a t r ipli ci ter confi derîtur 179

Fa& i d i& i eadem ratio 1 06

Fa£h & rei“d rfieren11a 108.

Fa& orumenumeratm per tr ia ré pora 2,3.7

a

Fa8ro rum genera 1 48

Fa&urn 1 1 4

Fa é’tum tr iplexFaculta s polledifieruntFecùltatxs locus

I N D E X.

Facultatum generaFalfum & iincredib i le 178

Fiden tia 2 32.

I ides'quid 1 41Figur a caufix 1 44Fi gura nego… 155Figura controuerfiequibusmodus inuen iatur , 6 0

f igur a per pr a pofi tiones A d & m 34F igur a per verbo rum qualitatemFigura con t rouer liarum 197.figuras cont r ouerfiarum - digii ofcerecui 1e1 feru1at ,198Figura:elo cutionis & fen tentiaedifiereii tia17

f igur a: di & ion is 30F igur a: duph ces —

15Figura . [fen tenm rum

f igura elo cutioni s fiep è plures concurI UI “: 2 3F igur a m ater iarum quo t ( 0

Fi gur a fen tentiarum vfusmult iplexFigur a per cafusI 1gura G r aeca ant cafuum var ietas 34.F igur a per numeros 34 .Per perfonas i b i .

Fi gura? per m odo s t tmporum 35. per ad »

uerb iorfi quali tatem , per p leonafmum ,

pereclogan3 nom inum verbo rumaduerb ro rurn ib 1d per p r onom ina , xb 1d .

Figur atum genera eo rum differ è' tix 73Figuratum opera '

73F in is o rato r is o fii c1;Fi n is feufin itruus fi atusf inis aut fim ple

‘

xaut duplex 1 61

F in i squeefi ro ra t i onali s 1 94Fi rm amen tum quidPo r ti tudrn is definrtio 380

Î orn tudm is par tesf o r tuna

Fratrum diuerfa fiudia 7

Ene1 a caufa rum Videin C.

Gener a di cendi 38

Gener 1bus delrberarruis& iud1cialibusqui“

pedesm agis conuem an

Gener is definitioGener is defin i zio in fpecies tranfi t, non e

- con rra 1 1 3Gener is fign ificationesGcfi ionego rij 148

Gefius in prmrunciationequalis 78Gorgias numerum o rat ion i s i nuenit deo vfusefi i n temperanti i

‘

i s

Gr ammat i ca: lausGra tia cui habendaGrani tas

Abi tusquidH ab 1tus in boni s

1 4, 6 .H a‘

b i tus m alo rumH ab i tus &

‘

vi é ’rus 1 46

H ab 11uperfe& a ,au1 habitu vfu 87Helena fimulacrumHerm agoras rep rehenfus refutatus 1 o i .

feqq.

H om in i s defin itio defer ip ti o 1 08B om ini d ifli ci llimum 87H omui ispar ies 84.H om in i s naturaerat bona

, fed virio r o r

po r i s adm alum declm aui t 89H om i nis vi&usH omecon

1 8oe0ptoton

Hmr ìcr.o teleutonH omoeofis eius fpeciesH om onym iaH onefi as fecundum S to ieo s 1 0 1

H onefium duplex 86 , 1 31 .h011efium & v rilequom

“

o do fin t rm fi aH onefium genus caufze11 3, 339, 368.Hum 1le

, i bi d .

Hm a rum o r igo 1 11H o rifmus 8

.Hyper b aton 350H1

'

P's rbolc

Hypocr iii sHypoplio rxq… busmod i s , & … an femperinducendze66.an

°

pefi refponii onem induci pofi i r lrypopho ra 66 , 67. in hypephori squx ii n t cauenda 67

Hyp0phor ae& an thypopho redifier é tia 67

hyp0phor aequer m odi s imminui poffin t, i b i d .

Hypo rhefeo s defin i tio Hypo rhefeos figm ficano 1 91

Hypo rhefco s thefeo s d ifferentia 1 91

Hypo rhefis vndeefiîc1atur 193Hypozeuxis 43Hyfierologxa 35o

Con 2 81354

i diorii‘

mus 1 6

Igi tur1 1 1

lllano indu& iouis 340

l llufi rario vita: 94.

Imago1 67

ImprudentiaImprilii o 191 .366 .10d impulironrs 191 . loci

impulfi on1s infirmanda: 194.

Impulfi onequom odo vtendumI ndigna tio critiqueprxcep taind ignationi s conquefi iorus d1fier ét ia 1 87

I ndruiduum 139

I n du£tio 67, 169 340 358 371 . induéh o

quomodo facienda 169. m indu& 10nequae(int fpeé ’c1 nda 67 170. qualiseffedebeat 373

I ndu& 10nisph ilofophicxexemplum 1 69.

R hetor icae 171

I ngeniumquid 92.

[agra ri a& rò nes‘I nrufi i repudua& iones 1 73

I nfinuatioquid 60 .inii nuarrionis pr inci

p i id1fierentia , 1b 1d. i nfinuationequi dov rendum

Infi nuatio per narrationem 1 31

I ntelleé h o 1 4 1

non inrellrgerevi tium commune,& ii ngulare 1 89

I n ten t io 391 294463I nter rogarefapienterefi docere 375I nueniendi genera 1 19I nuenno elocut io 100

I nuenti0 omni squinquelociseonfiat 105I nuentionis definrt io 1 o3,336, 3g6 , 360

I nut rlrs turp i s definitio 1 01

I ra fi neodium vndemoueatur 310I ra: & iraeundxa: difi'eren tia 193I ronia

I r onia & chleuafin i differen za 37I roni a: par tes 1 4.

I foco lon

I focratisdomuseun& aeGra cias tanquamo ffi crna dicendi 31 7

I focraus lausI ndicano

Iudmatum 167.quor modis còfirmetur veliufirmetur 1 81

indi catio qua:fi ioeadem A 9:

D E X .

Iudicialis enerisfinisin iudici: egenus nulla rcs cadi : n1fi deprz tcriro \ 107Iud1cisofficiumIudicum of’r

'

cnfi o

Iuffi ci: : definicio 80, 88, 1 31.eiu5 partes2 3k

q ìi1i: ci?e&us 88- Ius abfolutum 1 51

Ius d1eere 1 06

Ius in pofi crum 49Ius vndeconficc z o8, z.o9

Acrymac in orariom: 187La :inicas 1n_clocutioncquid

Landis & vitupcrationisloc1eiuspartitio

Laus 31 7Jaud1s loci communisd1ff'

cré

tia , 1b id.

Laus velrcprchè'

flo vudufum i debeat z 85.(eq.

c c nou: vetus ab a leri fo letLeges conua ria:.Vidc in C .

Legesquibusmod1s compaicntur 59Legis latio 331

c 1s voluntas quot modis Confldcretn158

Lemma 1 z o

c tologia 14Lexmax1me‘ conferuand: n .8L 1b cralium ar rium prxccptorcs 14;L iber tasantiquorum 8;L iuor 310

L oa co nfidcra tio

Loci communisgenera z o o, z o z

Lo’

ci communis argumentationis d1cr cn tia cx ijfdcm a tm but1onibustrn& ah tur

,

Loci communis defim tio diuifio 1 80

Locus à confil1o z81

L a cus commun is cur fi c di&us

quando 1nducendus 1 01 in coquomodopwg rcd1cndum co pr1ncip1a puranon 1nuen1untur , ibi d.

Locus a rgument1quid 3 18

L ocus à fummo ad 1mmumquidL a cus omni squalxs fitL o cusna tura li s quaii1aciuus 2 37

Lycurg1 Leges 93

https://www.forgottenbooks.com/join

I N D

NegonumN rro

_relocurionis 1 46

Nom inis definiuo 1 41 , 1 74.u0m i11 i1 (ignifi car1o nes 141, 14 1 .genera 1 4 1

N on efi: fiin 1lev iuere1n xqua ciuirà te, &deuenirefub vn1u5Tyrann 1 im permm 7

Numer i inuen 1emd1 pr1nccps Th rafym a

chusN amen 111 claufuus d1ligen ter ferui d1 316Numeius o raro r 1us 313. & feqqquareadh 1b é dus 318 .q.u1d co v ir10fum 31 3 numer 1îquarc fceutus l lb crares

Numerus qu1d (11 318. eo m aximed iffen:o ra to r a d 1mper i to , 1b 1d .

Nuprxaea nuquorum 85O .

Bieé ’rronis d1[io lutxo0 Ob11uro p 10pofi rion13 185Obfcurum genus cauf

'

x obfcurum

quer m od rsfiatOb feruanna 380

Dccafio eius genera 1 31 , 177.à tempored1$er t 151

O cuio rum aur ium Egna0 d1um 1nui d1aOffic1a fecnndum perfom s d1uerfa 98

OH'ÌCI ] dcfcr 1p t i o

Offic1; fin i s couiun& io 58. d1fieren fi a99Olympionici paradoxi nò

'

benè d1& 1 1 97Onom aropoem 330Opi n i o

Oppo r tunitas 13;Oppo ii rurn 1 6 ;

O rar io iucxfim m é b rarim rra& ara vb i

plur imumvalea t 337.01 3 11011 1 11 11m 11i , velamph on qu1 pedes m ax1mè c6uem zît 3z xO ra rio v in ofa 335. o rario perfp1 cua 368 .

0 1 1 110 nofìr a queq m odum a d authori rarem pn fcorum pofi i rpcruc n1re376

0 1 3 101 15 fiDI S—O rauom s genn a

O rar1om spar tesOr ariom sprincip1fiqu1d prxfi aredebea t79

0 1 3 110 prop ter fafridrz variandaeff 1770 1 2 101 in nar ranon1b

_us veter 1’1 praeccpt1s

non debet ['efemper add1cere 304Orator quahseffe, &quo genereoration i sv ri debeat 303013 101 vir bonus dicendi per1tus.effe

debetOraro r ia faculra5quibus confiftarOraro rr duo neccfl‘

ar ra 1 03. 01a101 im a pecul1a r itereffi cieuda 331 . quando

ph i lofoph ix operi da mpofii t 30 1 .qu1dagar 93

Ora ron a nar ratio

Or a to rx;a r_us & Helenc;c6paratio 18

Oìato rwà am s inuentores 1 89

O ratorias faculrans officmmOrator1s a rub ’

quis rnfi rur pofi i t 30 03Oraron s officium 38. 0

,

Or arorrspropr 1umOra rory, R heror is,& Sophi fi£ d1fFe1 cnr1a80

Ordinisdefinitio 1 46

O rdo compofi t ion1s 74.

Ordo d1fi n burio rfm parrm onequandon on ferua rìdns

O1do’

in rebus ger é d1s 86 .01d0 an ima: 381

Ordo narurahs arrificnofusO rdo verb o r ii 1 11 fcr 1prums deco r is caufaa li ter qua m vulgar 1s n a dicendi habetfigurarus 1nucn 1r 1 folet 341

Orban—a s rranflaris inmum vnde 376

Ofientabfl c 341

A&um

P al1logi:1 31

P al1nlrogra .

1

19Parab o la e1us pance:P àiad1 afìolc

Pa rad igmae1i1fquem plcxratioP ar ado1n vulgar is figmficario 197.parado

z um quid 8.qualxbuspr ina pijs inco v rendum 30 1

M radoxo ri fiuehjpomone -z 9

ralepfì‘

s

P arafiopefis 1 0

Darcusqu1dParegmenon 31.

P ar cnrhefifsP arenrum amor in lrberosFan fou 1 8

P arom o 11

l’ a romoi?già 6

P a ronom ofiaParo nym 1a 19

Par rhefiaUapot,uiaz 3î3

P ar 1 63, 38,0 .p211 iuarcarum,

‘ìb 16.

Parte5Pa rres co mpm fariouis 1 1 1

Par tes c0nclufi onis 1 86

p ar tes rn va ria figmficarione 1 1 1

p ar tes dr at1o n is r he101 icae 333

pi rres o ranon1s fingulx quemadmodum

p ronuna andx 76

P urtes or atori a: am s 190

P ar r1tro argumemario nis 173Par rino an pofii r induci anrenarrarion é'

.in pam uonequ1d obferuà'

dfi 1 49P ar a noquaed1fi ribut1o d1cxrurPara no quali s fit 64

P ar tm on1s ab folutio

panci ras 1b1d .

P ar rm o… s defin irioP aruuonis d1u1fion is d ifferent 1aP ar r1tiom s par tes ea rum cf?c&us 136 ,

137 , 369.P a 1 11 1i0 11 15 gener a 63, 64

P arrrrron i s pr z eep taP,ar t 1cula 1ur is 49.quoeioc1s d1uidarur ;8P a thopoei aPana m a

P axvnde 81

Pedes finenumer1 Ot 8 t01‘13 313. feqq. pedes continui o ra to r 1 fug1endr 313.pede:qui pr1nc1pio ,medro , & fin1 mamm è c6uen1an r 313. feqq. al1js pedibus… re.bus grau1bus,quàm leu1bus v rendiî314

Perfeé ìum omnedatura d1fc1plina per »

fe&urn_efì,Perxph rafis 330

Per o ra rro eiuspar tes 1 49Pero rat1ones af‘fe&ufiunrmeliores 309

Per o ra rionc vb 1 v1cndum 69

Perfeueren tia 381

Perfonaquo t modis confidereturPerfonzea trr 1butaPerfonaequo t (c lean :effein iudic1js 366Perfon arum loca infignia 367

per fonar iîqualitasquomodo fpe& ìda 77Perfpicuiraselo curroni3 1 46

Perfuadendimodu5 93P hilofoph1a: par tes 83P h 1lofopho rum P r 1ncipium 91

P hilofòpho rnm Clm fl ianon‘

îderebusp ropter [

‘eexpetend13 confenfus& d 1f’r‘e

renn a 380 .p 1c13 s 380

P hyfica 8;P leonafmus 1 3PlocePlusquotmodis confideretur 10o

99on

E X.

P c:nin t

P olypto tnoxwzw

'

v

P o lyfyn thctonPolinoe1ùfqucgenera 330 33! .pofi tiouislo ci commums d 1ffc1 cntxa

, ib ;d ,

P oflìb ilc

P oflîdcrcquid G: 308P oflc

,& facultatcm hab cr c

’

P o reftas 19;

P o rcfka'

5,faculnas &

‘

voluntas 191Pr a& 1ce 1 01

P ragmaucam ater ia 1 7,P raecepta po tcfi 3 1is officx; 1 16

P rz dxcamquinque ggg

P rz excrcxratxom : d1u'

ifio 33 1 .c1113 & negomalis còfiuutxom s dxf cren txa

, 1b 1d.

P rxfatxo

P rxmj;Eompc1 110 1es 1 1 7

P rxm 1;pecit10 go ,: 19.eìusd1uifio 1 1 0

P rxn0m cn 1 4 1

P rxfcn puo quo tm a 613 ci

occurram r 51 cms loci 1 63

P rxfcnptiom s tràflationis differ 1 63P ra fens tempus 151

171

P rxuaricatîo 1 35P r incipia 304

P r ip cxpxa vnd0 ducantur 60, 1 79, 1 80.p1111

cipìorum vxr tutcs vm a 60 prm c1p1jg

plorimmvel pauc1on bus quàndo v remdum

P rincipx;& in finuattxom s d 1f?cr é tià

p : 1nupio au:xnfinuanonequando vtend1î

- P r inc1pxo rum finism plcx 7911 1 3Pgincipxjs ad1umem a adfcr ficperfonarum

officia 1 81

P rob abxh s nar ratio

P rob ariones admn é ’cx conie&urx 199

P r ob ationis par tes 47

P r ob atxonum cxpcm io 1 50 . qui da ccfîet

P rocacalcgfis 35

P r ocatafccuc 36

P 10dio rtho fis 13

P roecthcfisquid 6 1

P ro lcpfis

P ronunciatiecfl

‘

c&uwyp raeccp ta 378

P ronunciauo duobusEnzP ronunciatio rcs inter orato r ia officxa vel

D d d 1j

I N

.vel(013 ,c prima2 90

P l o è m1um 333. cms qnlog1 d1fl'

crcnua

1b id .

P roparafccuc ,fiuc prxparatio , Guepraefiu

& 10 6 1 .pxxparauoncquando vtend1'

i 7o

P m po fifi0 a duerfan j quotmod13exrefpo n dcatur 306

P r opofi txq 0mnisquahs fi t 6 4

P r opc fiuò fa ipn 1 63

P r opofiuo v b 1 continetatur 358

Pxo fapo do iîsP r ofopopcr 11 8, 14 3 8 , 1 7g, 319. t 3 17f1 f11 11t

po'

c 1qqui fabulas fcnpfe1fitm prologis 8Fr o rrepe 1 9

P m uxdenuaP rudcn ti zc defim tioq dcnux paxresq pcxgafia ,wlparafccu€ ,Burgauo ,exfifquc par tesn m a

Vq&io ciuilis1 41. m odi 191

(Q :; f ho gcncrah s quid in ca obfcruandum 1 88

Q 13 fl 10 nouiffim a‘

qualiseffe(11 116 11“

68

(& gefh o omm s qualis 6 6 . quz flîonumIpcc1es 6 6

Quaefi ìo fimp]ex cop îun& a(Mg fi io vn dena fcatur 1 9

(Lu3 fh oncs à lfgal1busfl'

atxbus 1 59

fb ones m caufa 101 fun t , quot conumoncs 1 1 1

Q .1 2 f honcs legales 1 94

Q :; fìiones quomodo & quo tmodis in

ducamur 6 6

a fi xones ra txonales,& cuffiedi&q 93.

carum mo di 1 94(LU/3 11101115 defini t io 101

quxflxo cb n trouetfiae 1 06

quah tates affù'

ptiuac 1udxcialcs an facià'

t

fl a tum mccue% 1 1113 11s fp cc1ès 4 6 1 471 357(& àl1tazum comparatio 50qualxm fi dua

1b 1d.

Q 1_g li tatum inicé ìxo

% lxtàs 106 . leqq.

O\ugh tas abfoluta36 3

% li tas abf'

olutaquetmodisfiat

% lrtas ab fo luta quo t locxs53 1 37

Q i glitas affumpdua quo;lpcis dmidatur

D E X .

3643

(M in as conclufiua

@ hms ìur idxualis ciiz fquepartes 1 16 ,

negoziaiis,® ]1tas rerum 71.

% ndo 1 93

(Q_anuzatum c6parauo 50.quantitasnu

mer i , ib rd.qum locxs d1ui datux58.quant i

rarum in rebu'

s c0mgaxa ii0

Q em admodum195

t niminm fcuefum fegerit , maluseffev1cietur 1 0

1 91

femel delxquit , fcmper m aiora cona

tur 31 1

R

Atiocixîatio

373.eius loc,1 191 . ranocmanioni3

1nfi rmandx Î0c1R atio caufae 3383 63R a tio ciu1lisquid

—

quo ruplexR ario

_

nis fapiemxaeeffe&usRefi natio qu1bus (ebus iocum habeat refutaxi0 velconfirmauo ib id .

Re1p .partesRexobferua tioqualis_ 76

Relario cr 1m im s

p rxccpta 1 14 . in ca ahxconîhtutioneèt ra& andae, & qua ra rione 1 14

R olauo quo t m od :s d rui da tu—r 57

Relat iom cé pcnfauo plcrumquepennin a

1 69

Relati onisHatu: 169.ei115 proprium ,ib id .

loci, ib id.

Rela ziua confiuutio 1 01

Rehgio quid 380

R cm orio 1 69.eiu3 10ciR cm ono c1 1m 1nxs

Remove1 c1 1 1 6 , 364 .1 t 1110 110 I CI caufxd11?crun t 365 rcmouo caufx

c ouauo 1 49

c e‘

nno [npradi é’xorum quormo

'

dxs va

man cia 1 86

Rep rehcn fio ,yzqu'

ì uanflg tio 194

Reprehenfio complexion15& cnumcrat lo

m s 374

c rehcnfionis defini rioc rchcufioms

373Rerum omniummoderatr ixRerum P nblicar'um gubcrxîatorcs .

https://www.forgottenbooks.com/join

1: N D E … X .

S tatus rdla 1iùus 47. 1011101iuu3 compen(a t iùus ,

' lb lCl.

S tatus fcr ipt i & voluutatxs

S tatus tranflatiuusS tatucaufa: muento , quom odo ftatus 1p feconfidetandus 361

S tatus vb i inuen iatut 53>3î7

S tud1j cxcxcitauon is d15‘e1 011 11a . 84

S tudium d i fciplina103.

S tud ium qu1d 1 02, 14z , 370

S tru&ura verb o rum & ad numerum con

clufi o anteI fo cratcm quafi nulla 317

S t tu&ugacquali tas t r ipar t i ta 73. tt mo

d i s fl ruamus i b id . 111 ftm é tur aquz [i n t

ob [îtuanda qua &ru&uta in ii n

guh s d 1CCh dl, gener ibus , gencn bus

p ar t ibus o rat ion i s,& par tibus argumen

tat iom s Vtcudum (i t 74.

Suafonum genus 333.fi1adcnd i par tes, tb i d…1 11 fuadcndo d1lÎu:tdffdo tua pr i cipuèfpe& a 1îda, ib id .

Sub [lauta 1 09

Summa mago… 1 49

Sumptum qu1d 177. fump ta quo t (mt,ib id

SuPplic ium iniquum 1 1 6\

S tiyxua’

ts

Syllepfi sSyllogifmus ph ilofo phoru

m quo d1c r t

ab cn thym cmater heto tum 6 7

Syllogxfmus t t ipat t i tus,quadr ipat titus,

qui nquepat tîtus 341

Symplo ce z l

Syna tli roesmus 1

Syncufis,fiuc anti theii sSynecdo cheSynonym ia

z t

Syfòeuali s 9

Aurologia uT & X I S I ;

T cmpc1 an tia: definitio‘

80, 181 . par tes

Tem po r is definit toT.empon s dm ifio 1 51

Tem pousfutur i cogi tat io 1 66

pus generaledefim te°

dxfiîc1leTempus vndemuematu1 4 1 .quo t m od :s

co nfidcretut <6 tem pus per Oppo r tun itatem pdffp

'

at ium 135T c i

‘

txs o'

fiìcxum 366

T li COI‘ ICC xo ;

T hef'eos diuifi o 101. ii cfini1io 1141, 191 .

n is 1 41 .tli cfeo s bypo:licfe08 d1ffet é'

teut ia 191

T i tuli controuer ii atum ll l xam ì a m s-

cv

neg0 1 ialem flatum cffi c1un t 50

Tmi

î t: 35!

T r anflauoT ranflan oquo t m o dus fiat 1 1

T ranfla t iom s& p rxfc1 ipn on is d ifferentia51

T r anflauouis logi

/

T î3 11fl21 t 10 verb o rum vndc rluc; nda 377T ranllan oneverb o rum quo rex cauli s v

tendum t ranflatm n cquid fi t oh“

fcruandum , ib id .

T r anfiatiuaquali tas 1 64

Tupar txta con trouerfi a 337T rop i 1 3T 1 0p 1 defim no pa r tesT r o p i ca lo cutio\Tullius zeuxis comparanturTurp 11uclo

178

1

89

14

380

791380

80, 146 , z 31, 380

B i 293Veniaefi purgatiua aut deprecatiua.

48 purga tiuaquo t m o di s fiat, 1b id. de

p reca tiua , ib id .

Vem ar poftulatio 8

VerbaLat ina 7 1. fi ngula co pulata, ib id .

Verbo rum cop raquomodo g ignatut 70

verbaqu0 1 m od13 nouc'

ngur , lb id. ver«b a bona velmalaqua- nam fi_ a t tb1d .vetb 18 10 11g10 1 1b L13 aut breuibus quandov tendum 71 .in verb is comun é h s quidfi t obfcruaudum 71 .verba antiqua qu;em axim è qu: par tes on

r ation ispr op r ia verbam agis defider è' t,

A

ib td.

Ver ifirmlis p r obatioVen tatis defim t10

Vcrfus deT ite0plat afìoVet fus

,fi in o rati oneefiîcitur

,vi tiumefi:

31 8

Verum duplexV 1& 0 1 ia à iim 11iV1&usVl i l l fl lîi0qu1dVir tutrs defim tm

Vir tut i s p ar tes

I N DVir tutum caufa frequenterefi ambm o

, h

cet ipfa fi t vinum 379

Vi r tutum 0bferuatro ad quem finem pe& ct 581

V1 1 :e1ucundrtas 94

Vi1 10faenumer auo 1 83V1t10fum a rgumen tation isgenus 1 85

Vi trum fi ngulare 1 89Vo lun tan aequali tatislo ci 1 6 6

Volun tas 191 .Vo lun tatis caufedXECI CD11à 191 , 1 93 volum atrs lo cus

Volun tas legiflato r i s 1 61

Volun ta t i s come&uraVoxquibus confiet 75. voxquom o do a

lenda 76 . v0crs bom t:ts qui bus confiet75. voxquom odo cufiodrenda & fra& arefh tuen cla 76 77. 111 c1bo cap 1cndo

quae(i n t obfcruanda vocequ1dfinem axzm è obfe'ruandum 77. 1100 3 cur a

76

ZEugm aZeuxis p i& 0 1

D d d 11i3

Vfus GueXpeicz erttfquepar tes 31 3 vfuscommemo rauom s differen ti ;; 31 3

vfus fen teutrac dilîerent1a 31 4Vtilio r com parati o 1 04Vti li tas honefi atxcomun6ta 86

Vti ll t:l tl$ genera 94. Vti li tati a t'

tri buta1 33

Vt i li t&ti$ locusVulcus pr onunciauonep rxcep ta'

77.

quac 1 cs in co plur imum val£:1nt,

i b i d . 111 vultu, qux fia t obferuanda771 78